Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Cmentarze wsi Pokój świadectwem wielokulturowej historii miejscowości

Adamska M. E.

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2018

|

T. 46

255--270

PL

Pokój to miejscowość położona w województwie opolskim. W XVIII w. wzniesiono tu książęce założenie rezydencjalne, Carlsruhe, w formie gwiaździstej kompozycji z centralnym placem, ogrodami i parkami. Miejscowość stała się ośrodkiem kultury i rzemiosła, a od XIX w. uzdrowiskiem. Rok 1945 i dokonane zniszczenia przerwały jej rozwój, a dawne Carlsruhe stało się wsią gminną Pokój. Współcześnie trzy cmentarze: ewangelicki, katolicki i żydowski stanowią świadectwo wielokulturowej przeszłości wsi Pokój. W artykule przedstawiono historię cmentarzy, scharakteryzowano ich kompozycje oraz lokalizacje w układzie wsi, zbadano stan zachowania oraz wskazano indywidualne walory estetyczne każdej nekropolii.

EN

Pokój is a village located in the Opole voivodeship. In the 18th century a princely complex Carlsruhe was erected here, in the form of a radiant composition with a central square, gardens and parks. The place became a cultural and craft center, also a health spa since the 19th century. Destruction in 1945 interrupted this development, the former Carlsruhe became a commune village Pokój. At present three cemeteries: Evangelical, Catholic and Jewish constitute the evidence of a multicultural past of Pokój village. In the article the history of these cemeteries is presented, composition and location in the village’s layout characterized, their state of preservation studied and individual aesthetic values of each necropolis indicated.

2

Ogród Zoologiczny w Opolu. Harmonia świata roślin i zwierząt

Adamska M. E.

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

|

2017

|

T. 45

169--179

PL

Historia Ogrodu Zoologicznego w Opolu sięga pocz. XX w., kiedy na Wyspie Bolko, wyznaczonej przez Odrę i jej kanały, utworzono zwierzyniec. Współczesne ZOO w Opolu to kompleks nowoczesnych wybiegów i obiektów o pow. ok. 19 ha, wkomponowany w starodrzew Wyspy Bolko. W artykule przedstawiono historię i etapy rozwoju opolskiego Ogrodu Zoologicznego, scharakteryzowano układ kompozycyjny ogrodu, wskazano walory estetyczne i funkcjonalne, które stanowią o jego atrakcyjności i indywidualności.

EN

The history of Opole Zoological Garden reaches the beginning of the 20th century, when in the Bolko Island, shaped by the Odra river and its canals, the menagerie was founded. Present-day ZOO in Opole is a complex of modern paddocks and structures of an area of around 19 ha, integrated into the old growth of the Bolko Island. In the paper the history and stages of development of Zoological Garden in Opole are presented, the aesthetic and functional values indicated; these ones which make the garden attractive and individual.

3

Odrzańskie wyspy Opola – Bolko i Pasieka. Historia, rozwój przestrzenny i walory krajobrazu

Adamska M. E.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2016

|

nr 33

137--153

PL

Opole, obok Wrocławia, Szczecina i Ostrawy, jest jednym z większych miast położonych nad Odrą. Ważną częścią krajobrazu Opola są dwie sąsiadujące ze sobą wyspy, Bolko i Pasieka, wyznaczone przez Odrę i jej kanały. Wyspa Bolko, bardziej oddalona od historycznego centrum Opola, do pocz. XX w. pozostawała w izolacji pokryta w większości lasem. Obecnie na jej obszarze znajdują się: rozległy park miejski oraz nowoczesny ogród zoologiczny, a lokalizacja w dolinie Odry sprzyja bioróżnorodności flory i fauny. Z położoną w bliskości Starego Miasta Wyspą Pasieką związana jest najstarsza historia Opola – tutaj znajdowała się osada przedlokacyjna, a następnie siedziba książęca. W wyniku XIX-wiecznej urbanizacji większa część wyspy przekształciła się w dzielnicę o charakterze willowym z towarzyszącym parkiem. W artykule przedstawiono etapy historycznego rozwoju obu wysp, poddano analizie zakres ich przemian przestrzennych i funkcjonalnych, a następnie podjęto próbę wskazania ich walorów krajobrazowych.

EN

Opole, beside Wrocław, Szczecin and Ostrava, is one of the major cities located on the Odra river. The important part of Opole’s landscape are two neighboring islands, Bolko and Pasieka, determined by the Odra river and its canals. Bolko Island, more distant from the historical core of Opole, was isolated and covered by the forest till the beginning of the 20th century. Presently a vast public park and a modern zoological garden are located in its territory, location in the Odra river’s valley favors biodiversity of its flora and fauna. The origins of Opole’s history are connected with Pasieka Island – here the pre-location settlement was situated and next the princely residence. In the result of 19th century urbanisation greater part of the island was transformed into villa quarter with an adjacent park. In the paper phases of historical development of both islands are presented, also the scope of their spatial and functional transformations analysed. Furthermore the attempt is made to indicate the landscape values of the Odra river’s islands of Opole.

4

Średniowieczne rynki atrakcyjną i indywidualną przestrzenią publiczną małych miast województwa opolskiego

Adamska M. E.

Przestrzeń i Forma

|

2015

|

nr 23/2

281--296

PL

Na terenie województwa opolskiego znajduje się 35 miast, wśród których 23 liczy mniej niż 10 tys. mieszkańców. Większość miast województwa wyróżniają średniowieczne układy staromiejskie z zachowaną zabytkową strukturą i centralnie położonymi placami rynkowymi. W artykule scharakteryzowano wybrane rynki małych miast województwa, analizując ich cechy przestrzenne i funkcjonalne, oraz przedstawiono walory kulturowe, estetyczne i społeczne stanowiące o ich indywidualności i atrakcyjności. Wskazano też obszary problemowe i zjawiska negatywne zakłócające pozytywny wizerunek rynku.

EN

There are 35 towns within Opolskie Voivodeship, among which 23 have population of less than 10.000 inhabitants. Most of these towns distinguish medieval old town structures with preserved historic development and centrally located market squares. In the article chosen market squares of small-sized towns are characterized with the analysis of their functional and spatial features along with cultural, esthetic and social qualities, which constitute their individuality and attractiveness. This study also indicates problem areas and negative phenomena which break positive image of the market square.

5

Play of tradition and modernity. The interwar competition for the seat of the authorities of the regency of Opole

Adamska M. E.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2015

|

Y. 112, iss. 9-A

5--12

EN

In this paper the architectural competition for the seat of the authorities of the Regency of Opole of 1929 is presented, its formula, participants, the jury are indicated on the background of examples of German competitions of the interwar period. Analysis of the competition entries enabled definition of their style inspired by the ideas of interwar modernism and also architectural tradition. The jury declared decisively on the side of modern architecture, guaranteeing the new edifice the required representativeness and monumentalism.

PL

W artykule przedstawiono zrealizowany w 1929 r. konkurs na nową siedzibę władz rejencji w Opolu, wskazując jego formułę, uczestników, skład sądu konkursowego na tle przykładów niemieckich konkursów okresu międzywojennego. Analiza prac konkursowych pozwoliła określić ich stylistykę inspirowaną ideami międzywojennego modernizmu jak i architektoniczną tradycją. Sąd konkursowy zadeklarował się zdecydowanie po stronie architektury nowoczesnej gwarantującej nowemu gmachowi wymaganą reprezentacyjność i monumentalizm.

6

Johann Martin Pohlmann (1726–1800). Architekt epoki fryderycjańskiej

Adamska M. E.

Architectus

|

2015

|

Nr 1(41)

3--20

PL

W artykule przedstawiono dokonania zawodowe Johanna Martina Pohlmanna, architekta urodzonego w Berlinie i działającego na Śląsku w 2. poł. XVIII w., podczas rządów króla Fryderyka II. Kariera zawodowa Pohlmanna związana była z pracą na kierowniczych stanowiskach w urzędach budowlanych śląskiej kamery wojen i domen w Opolu i we Wrocławiu. Architekt, realizując królewską politykę rozwoju gospodarczego i urbanizacji przyłączonego do Prus Śląska, uczestniczył w procesie powstawania hut w dolinie rzeki Mała Panew oraz osiedli fryderycjańskich. W dorobku zawodowym Pohlmanna znalazły się również projekty obiektów użyteczności publicznej, m.in. kościołów ewangelickich. Choć twórczość Pohlmanna wpisuje się jeszcze w architekturę baroku, należy do okresu przejściowego; w obiektach jego autorstwa dostrzec można elementy klasycyzujące. Na szczególną uwagę zasługują rozwiązania projektowe osiedli fryderycjańskich w Jedlicach i Kup – zachowane obecnie fragmentarycznie kompozycje oparte na geometrii koła.

EN

In the paper professional achievements of Johann Martin Pohlmann, Berlin-born architect active in Silesia in the 2nd half of the 18th century, mainly during the reign of king Frederic the Great, are presented. Pohlmann’s professional career was connected with his work in managerial positions in the building departments of Silesian Chamber of Wars and Domains in Opole and Wrocław. The architect realizing the king’s policy of economic and urban development of Silesia, incorporated to Prussia, participated in the process of founding ironworks in the valley of the Mała Panew and establishment the Frederician settlements. Amongst professional achievements of Johann Martin Pohlmann there are also projects of public buildings, i.a. Evangelic churches. Although Pohlmann’s works fi t still into Baroque architecture, they belong to a transition period; one can notice in his works also neoClassical elements. A special attention deserve design solutions of Frederician settlements in Jedlice and Kup – only partly preserved compositions based on the geometry of a circle.

7

The historic city parks of Opole Silesia

Adamska M. E.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2014

|

R. 111, z. 5-A

237--254

EN

The first public parks in Opole Silesia were established in the 1st half of the 19th c. after the demolition of the city walls and the transformation of these grounds into public green areas. Other public parks were established in the 2nd half of the 19th c. along with the development of the bigger towns in the region, including planning public green areas for inhabitants’ to be able to relax. Parks in Nysa and Prudnik are among those founded in the 19th c., and at the beginning of the 20th c. parks in Brzeg, Kluczbork and Opole were established. Their landscape layouts are characterised by allées, trees and bushes, glades, ponds, and gazebos, pavilions and monuments preserved to a greater or lesser extent. In this paper selected monumental public parks in Opole Silesia are presented with an analysis of their state, historic values, contemporary functions, and the revitalization carried out.

PL

Pierwsze parki miejskie Śląska Opolskiego powstały w 1 połowie XIX wieku po likwidacji obwarowań miejskich i przekształcaniu tych terenów w zieleń publiczną. Następne parki zaczęto zakładać w 2 połowie XIX wieku wraz z rozwojem większych miast regionu, uwzględniającym planowanie zieleni publicznej służącej wypoczynkowi mieszkańców. Do parków założonych w XIX wieku należą parki w Nysie i Prudniku, a na początku XX wieku powstały parki w Brzegu, Kluczborku i Opolu. Ich krajobrazowe układy zawierają aleje, zieleń wysoką, polany, elementy wodne i w różnym stopniu zachowane altany, pawilony i pomniki. W artykule przedstawiono wybrane zabytkowe parki miejskie Śląska Opolskiego, analizując ich stan zachowania, wartości zabytkowe, współczesne funkcje oraz kierunki rewaloryzacji.

8

Średniowieczne układy urbanistyczne miast Śląska Opolskiego – stan zachowania i rewitalizacja

Adamska M. E.

Przegląd Budowlany

|

2013

|

R. 84, nr 3

15-19

9

Dawne Królewskie Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego w Opolu jako przykład architektury industrialnej początku XX wieku

Adamska M. E.

Inżynieria i Budownictwo

|

2012

|

R. 68, nr 8

425-427

PL

Przedstawiono rozwiązania architektoniczne, materiałowe i konstrukcyjne zastosowane w reprezentatywnych obiektach technologicznych omawianych zakładów, stanowiących przykład architektury industrialnej z początku XX wieku.

EN

Architectural, material and structural solutions used in the representative technological buildings of the former Royal Wagon Repair Works in Opole were specified in the paper as an example of the industrial architecture at the beginning of the 20th century and a trial to complete the knowledge about this problem.

10

Ogrody botaniczne Portugalii

Adamska M. E.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2012

|

R. 109, z. 8-A

153--162

PL

Pierwsze ogrody botaniczne w Europie powstały w XVI w. przy włoskich uniwersytetach. Kilkanaście ogrodów botanicznych Portugalii położonych jest na Półwyspie Iberyjskim i wyspach Oceanu Atlantyckiego: Azorach oraz Maderze. Najstarsze z nich założono w XVIII w., najmłodsze w 2 połowie XX w. Ogrody botaniczne da Ajuda w Lizbonie i Uniwersytetu w Coimbrze, datowane na 2 połowę XVIII w., wykazują wpływy włoskiej sztuki ogrodowej. Ogród w Ponta Delgada na Azorach, założony w połowie XIX w., to przykład ogrodu krajobrazowego. Kolekcje specjalne, charakterystyczne dla poszczególnych ogrodów, to m.in.: palmy i sagowce w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu w Lizbonie, orchidee i rododendrony w Ogrodzie Uniwersytetu w Porto i gatunki endemiczne wysp Makaronezji w Ogrodzie Botanicznym w Funchal na Maderze.

EN

First European botanical gardens were established at Italian universities in 16th century. Botanical gardens of Portugal are situated in the Iberian Peninsula and on the Atlantic Ocean’s islands: the Azores and Madeira. The oldest were established in 18th century, the youngest in the second half of the 20th century. Botanical Gardens: da Ajuda in Lisbon and of the University of Coimbra dating back to the second half of 18th century show the influence of Italian garden art. The Botanical Garden in Ponta Delgada in the Azores, established in the middle of 19th century, is an example of English garden. Special collections characteristic for individual gardens include: palms and sago palms in Lisbon, orchids and rhododendrons in Porto and endemic species of Macaronesia in the Botanical Garden in Funchal on Madeira.

11

Historyczne i współczesne założenia zieleni miejskiej Opola. Od XIX-wiecznych skwerów do realizacji z początku XXI wieku

Adamska M. E.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2012

|

R. 109, z. 6-A

135--143

PL

Zieleń miejską Opola na początku XIX w. tworzyły nieliczne skwery przed budynkami użyteczności publicznej. Pierwsze założenie parkowe miasta o charakterze krajobrazowym powstało w latach 40. XIX w. na wyspie Pasieka, kolejne na tej samej wyspie pod koniec wieku wokół dawnego zamku książęcego. Wśród placów śródmiejskich Opola o funkcji rekreacyjnej wyróżniają się: zachowany i zrewitalizowany plac Ignacego Daszyńskiego z secesyjną fontanną z początku XX w. oraz modernistyczne założenie placu Adama Mickiewicza z lat 20. XX w., oczekujące na rewaloryzację. Wśród współczesnych realizacji związanych z zielenią miasta należy wyróżnić zakończoną w 2011 r. rewitalizację parku Nadodrzańskiego na wyspie Pasiece oraz rozpoczęte w tym samym roku zagospodarowanie nabrzeży Młynówki graniczącej ze Starym Miastem.

EN

Opole’s urban green areas in 19th century were created by few, little squares located in front of the public buildings. First town’s landscape park layout was set up in the 40ties of 19th century on the Pasieka island, next one was created at the end of the 19th century around the former prince castle at the same island. Amongst the downtown squares worth mentioning are preserved and revitalized Ignacy Daszyński square from the beginning of the 20th century with Art Nouveau fountain and modern layout of Adam Mickiewicz square coming from the 20ties of 19th century and awaiting renovation. Contemporary realizations connected with urban green areas represent completed in 2011 revitalization of Nadodrzański Park on the Pasieka island and started in 2011 development of Młynówka’s quays, which borders on Opole’s Old Town.

12

The layout of the municipal cemetery in Opole Półwieś in Gustav Allinger’s projects

Adamska M. E.

Architectus

|

2012

|

Nr 1(31)

53--61

EN

Gustav Allinger, the author of the municipal cemetery design in Opole Półwieś significantly contributed to the development of garden and urban green areas architecture in the 20th-century Germany. He was born in 1891 in Lauffen am Neckar, Baden-Württemberg, died in Bonn in 1974, at the age of 83. Designing and organisational talents of Gustav Allinger were already revealed in the 1920s during preparations and realisations of garden exhibitions. Designs of gardens constitute a significant part in Allinger’s professional achievements illustrating the development of his style and accompanying him at all stages of his professional career. Designs of gardens from 1920s and 1930s are based on geometrical divisions, while designs from the 1940s and 1950s constitute layouts with a less formal and freer character. Another topic which was also tackled by designers was connected with development of the area for future public utility facilities (schools, universities, spas and hospitals) as well as for companies and residential complexes. In the years 1928–1932 Gustav Allinger acted as director of The Office of Urban Green Areas (Stadtgartendirektor) in Zabrze (Hindenburg) and took part in the work on regulatory plans and designs of new housing estates of the town. Urban cemetery layouts are presented as a preserved group of several designs elaborated in the years 1914–1943 in the territory of North Rhine-Westphalia, Rhineland-Palatinate and present Poland (Bolesławiec, Elbląg, Gdynia and Opole). The new municipal cemetery layout in Opole Półwieś, which was carried out partly, constitutes an elongated geometrical arrangement based on straight lines and concentric arcs. The cemetery was officially opened in 1931. The cemetery was extended in the years 1970s and 1980s and its further extension took place in the 1990s and at the beginning of the 21st century. In 2012 the last phase of its development is to be completed.

PL

Gustav Allinger, autor projektu cmentarza komunalnego w Opolu Półwsi, znacząco przyczynił się do rozwoju architektury ogrodów i zieleni miejskiej w XX-wiecznych Niemczech. Urodził się w 1891 r. w Lauffen am Neckar, w Badenii-Wirtembergii, zmarł w Bonn w 1974 r. w wieku 83 lat. Projektowe i organizacyjne talenty Gustava Allingera ujawniły się już w latach 20. XX w. w trakcie przygotowań i realizacji wystaw ogrodniczych. W dorobku zawodowym Allingera znaczącą grupę stanowią projekty ogrodów, które obrazują rozwój jego stylu, towarzysząc mu na wszystkich etapach kariery zawodowej. Projekty ogrodów z lat 20. i 30. XX w. oparte są na geometrycznych podziałach, późniejsze z lat 40. i 50. to założenia o charakterze mniej formalnym i bardziej swobodnym. Podejmowanym tematem projektowym były również opracowania zagospodarowania terenu na obiekty użyteczności publicznej (szkoły, uczelnie wyższe, uzdrowiska i szpitale) oraz dla firm i zespołów mieszkaniowych. W latach 1928–1932 Gustav Allinger pełnił funkcję dyrektora Urzędu Zieleni Miejskiej (Stadtgartendirektor) w Zabrzu (Hindenburg), uczestniczył w pracach nad planami regulacyjnymi i projektami nowych osiedli miasta. Założenia urbanistyczne cmentarzy to zachowana grupa kilkunastu projektów opracowanych w latach 1914–1943, na terenach Nadrenii Północnej-Westfalii, Nadrenii-Palatynatu oraz współczesnej Polski (Bolesławiec, Elbląg, Gdynia i Opole). Założenie nowego cmentarza komunalnego w Opolu Półwsi, w części zrealizowane, to wydłużona, geometryczna kompozycja oparta na liniach prostych i współśrodkowych łukach. Cmentarz został oficjalnie otwarty w 1931 r. Cmentarz został powiększony w latach 70. i 80. XX w., dalsza rozbudowa nekropolii nastąpiła w latach 90. XX w. i na początku XXI w. W 2012 r. realizowany będzie ostatni etap rozbudowy cmentarza.

13

Współczesny stan zachowania zespołów mieszkaniowych Opola z okresu międzywojennego

Adamska M. E.

Przegląd Budowlany

|

2011

|

R. 82, nr 4

20-25

PL

Zespoły i osiedla mieszkaniowe Opola o niskiej i średniej intensywności zabudowy zrealizowane w okresie międzywojennym, tworzą charakterystyczne i uporządkowane fragmenty przestrzeni miasta o indywidualnych cechach urbanistycznych i architektonicznych. Świadczą o ciągłości rozwoju miasta i wchodzą w skład jego dziedzictwa kulturowego. Jednak nowatorska urbanistyka i architektura tego okresu pozostaje ciągle niedoceniana, skazana w wielu przypadkach na postępującą degradację. Przeskalowane rozbudowy, ocieplanie elewacji bez chronienia jej kompozycji i detalu, wymiana stolarki okiennej niezgodnie z oryginalnymi rozwiązaniami, przypadkowe, niespójne kolorystyki - to główne obszary architektoniczno-urbanistycznych przekształceń i degradacji.

EN

The residential complexes and estates of Opole which were built with low and medium density in the interwar period make up characteristic and ordered parts of the urban space, with individual features relating to urban planning and architecture. They testify to the continuity of the city's development and form part of its cultural heritage. Nonetheless the innovative planning and architecture of that period remain undervalued, and in many cases are condemned to progressive degradation. Extension projects involving a change of scale, thermal insulation of elevations without preservation of their composition and detail, installation of new windows not in accordance with the original design, and unplanned and inconsistent colour schemes - these are the main fields of transformation and degradation of architectural and urban planning values.

14

XVIII-wieczny zespół mieszkaniowy w Jedlicach jako przykład fryderycjańskiego osadnictwa hutniczego w dolinie rzeki Małej Panwi

Adamska M. E.

Architectus

|

2004

|

Nr 1(15)

35--42

PL

Tradycje hutnictwa na Górnym Śląsku sięgają średniowiecza. Jego rozwojowi sprzyjały warunki natural-ne: pokłady rudy żelaznej, m.in. nad rzeką Mała Panew i w okolicach Tarnowskich Gór, obfitość lasów liściastych dostarczających drewna do wytopu rudy oraz energia wodna sieci dopływów Odry. W wiekach XIV i XV istniały na terenie Górnego Śląska prymitywne huty żelaza, tzw. kuźnice, w których wytapiano żelazo w piecach fupkowycń, uformowanych w postaci dołów zasypywanych rudą darniową i węglem drzewnym. Aby osiągnąć potrzebną do wytopu wysoką temperaturę, dmuchano powietrze miechami do napełnionego węglem drzewnym i rudą pieca. W wieku XVI znaczna liczba kuźnic powstała również nad rzeką Małą Panwią [6, s. 3], [10]. Kolejny etap rozwoju hutnictwa na tym terenie nastąpił w XVIII w., wraz z wynalezieniem nowego typu pieca, tzw. "wysokiego pieca", umożliwiającego osiąganie wyższej temperatury i większej wydajności wytopu. Z chwilą włączenia terenów Śląska w obręb monarchii pruskiej, w 1742 r. Fryderyk II zapoczątkował program rozbudowy hutnictwa górnośląskiego. Realizatorzy tego programu pod nowe inwestycje wybrali m.in. tereny nad Małą Panwią jako korzystne pod względem komunikacyjnym, zasobne w drewno i energię wodną. W roku 1754 powstały pierwsze piece huty Małapa-new, w 1768 r. huta w Krasiejowie, w 1775 r. huta w Jedlicach, w 1780 r. huta Colonna, w 1790 r. huta Vos- Panwi do Odry i wiele innych mniejszych ośrodków (ryc. 1). Na potrzeby hutnictwa zostały również wykorzystane inne dopływy Odry: Budkowiczanka z hutą Zagwiździe, Brzyniczka z hutą Bnyniczką i Chrząstawa z hutą w Dębskiej Kuźni. Zakłady te w swojej historii przeżywały zarówno okresy prosperity i rozwoju, jak i kryzysy związane ze zmienną koniunkturą; mniejsze nie zostały odbudowane po pożarach lub zostały zamknięte jako nierentowne, o przestarzałej technologii. Pod koniec XIX wieku funkcjonowały następujące zakłady: walcownia żelaza w Zawadzkiem, walcownia blachy cynkowej w Jedlicach, walcownia blachy żelaznej w Żędowicach, odlewnie żelaza w Kolonowskiem i Ozimku i huta fryszerska w Fosowskiem. Zespół mieszkaniowy w Jedlicach jest bardzo ciekawym przykładem zarówno architektonicznym, jak i urbanistycznym osadnictwa robotniczego okresu fry-derycjańskiego. Cechą wyróżniającą ten układ jest jego czytelne, geometryczne założenie. Omówione rozwiązania architektoniczne oraz zastosowane materiały: cegła ceramiczna, drewniana więźba i pokrycie dachówką ceramiczną świadczą o solidnym i trwałym realizowaniu zasobów mieszkaniowych dla pracowników huty i osadników przybywających na teren Górnego Śląska. Zauważyć tu można również dbałość o estetykę obiektów, poprzez zastosowanie elementów detalu. To dzięki tym cechom - solidności i trwałości - zespół mie-szkaniowy w Jedlicach jest obecny od ponad dwustu lat w krajobrazie doliny Małej Panwi, niestety, obecnie już jako fragment pierwotnego założenia.

EN

Traditions of metallurgy in the valley of the Mafa Panew river go back to mediaeval times. Leads of bog iron stone, deciduous forests and water energy were favourable to its development. The times of King Frederick II were connected with the programme of intensive development of metallurgy in Upper Silesia. Many iron works, settlements for workers and arriving colonists were built in the valley of the Mala Panew river in the second part of the 18lh century. One of them, a complex of ironworks' buildings and housing estate, designed by Johann Martin Pohlmann, was built in Jedlice on the left bank of the Mala Panew around 1775. It was composed of five houses for workmen, surrounding a circular yard and production buildings located on both sides of the canal based on the Mala Panew river. At present, three buildings of the original complex of five houses still exist. Their exterior is nearly unchanged, with eighteenth century windows, doors and detail, also the scheme of the interior is close to the original. Preserved buildings of former ironworks (presently glass--works) come from the beginning of the 19"> and 20lh centuries, some are connected with contemporary post-war modernization and extension. In 1970 the whole complex was registered in the Opole Province Register of Monuments.