Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Spore stratigraphy of Lower Devonian and Eifelian (?), alluvial and marginal marine deposits of the Radom-Lublin area (central Poland)

Turnau E., Miłaczewski L., Wood G. D.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2005

|

Vol. 75, No 2

121--137

EN

The Czarnolas and Zwoleń Formations of the Terebin IG 5 borehole, and the Terrigenous suite of the Giełczew PIG 5 borehole were analyzed for their spores. Palynological slides from a previous study of the Czarnolas Formation from the Pionki 4 borehole were re-examined and re-interpreted based on new observations and recent spore zonation publications. Two new cryptospores (Cymbohilates pusillus n. sp., Cymbohilates baculatus n. sp.) and two new trilete spores (Retusotriletes niger n. sp., Retusotriletes tuberiferus n. sp.) are described and illustrated. The Lower Devonian and probable Eifelian spore assemblages are assigned to Streelispora newportensis- Emphanisporites micrornatus (NM), Verrucosisporites polygonalis-Dibolisporites wetteldorfensis (PoW), Emphanisporites foveolatus-Verruciretusispora dubia (FD), and Acinosporites apiculatus-Calyptosporites proteus (AP) Oppel zones. These zones have been recognized in the Ardenne-Rhine regions. These data can also be compared to worldwide eustatic signatures. The spore data indicate that in the Radom-Lublin area marine sedimentation ended in either late early or early late Lochkovian, and the successive flooding commenced in late Emsian, probably the serotinus chron.

PL

Utwory dewońskie obszaru radomsko-lubelskiego występują w obrębie brzeżnej części platformy wschodnioeuropejskiej. Można tu wyróżnić wyraźne, ograniczone uskokami jednostki strukturalne, a to: wyniesiona część platformy (EPEEP), rów mazowiecko-lubelski (MLT) i wyniesienie radomsko-kraśnickie (RKU). Na ościennym terytorium Ukrainy przedłużenie wyniesionej części platformy zwane jest wyniesieniem północno-wołyńskim (NVU) i depresją południowo-wołyńską (SVD), a kontynucja rowu mazowiecko-lubelskiego nosi nazwę rowu lwowskiego (LT) (Fig. 1). Womawianym rejonie obecne są wszystkie trzy oddziały systemu dewońskiego leżące zgodnie na górnym sylurze. Ich podział biostratygraficzny jest wciąż niepełny, szczególnie jeśli chodzi o przybrzeżnomorskie i aluwialne osady nie zawierające diagnostycznej fauny. Celem niniejszej pracy jest przynajmniej częoeciowe wypełnienie tej luki. Przeprowadzone badanie palinologiczne dotyczyły formacji czarnoleskiej i zwoleńskiej z otworu Terebin IG 5 oraz serii terygenicznej z otworu Giełczew PIG 5 (Tabele 1, 2). Formacja czarnoleska i seria terygeniczna reprezentują osady przybrzeżnomorskie, zaś formacja zwoleńska osady aluwialne. Ponownie zbadano zespoły spor z formacji czarnoleskiej z otworu Pionki 4. Uzyskane przed 20 laty wyniki zostały w tej pracy reinterpretowane w oparciu o najnowsze obserwacje i nowsze publikacje dotyczące zonacji sporowej (Fig. 2). Zbadane zespoły były na ogół urozmaicone. Zawierały one zarówno kryptospory, jak i spory ze znakiem zrostowym (por. Figury 3–6). W interpretowaniu uzyskanych wyników badań posłużono się zonacją sporową stworzoną dla dewonu obszaru ardeńsko-reńskiego. Wyróżniono szereg zon Oppla oraz zon filogenetycznych lub interwałowych (Fig. 2). Górną część formacji czarnoleskiej (Terebin IG 5 i Pionki 4) zaliczono do zony Oppla Streelispora newportensis-Emphanisporites micrornatus (NM), zony filogenetycznej M (górna część dolnego lochkowu lub dolna część górnego lochkowu). Dolną część formacji zwoleńskiej (Terebin IG 5) zaliczono również do zony Oppla NM, zony ewolucyjnej Si (dolna częoeć górnego lochkowu). Górna częoeć formacji zwoleńskiej (Terebin IG 5) należy do zony Oppla Verrucosisporites polygonalis-Dibolisporites wetteldorfensis (PoW), zon interwałowych W i Su (prag, być może także najniższy ems). Seria terygeniczna (Giełczew PIG 5) należy do zon Oppla Emphanisporites foveolatus-Verruciretusispora dubia (FD) górnego emsu i Acinosporites apiculatus-Calyptosporites proteus (AP), obejmującej pogranicze ems/eifel. Uzyskane wyniki pozwalają na wysunięcie następujących stwierdzeń: 1. Górna część formacji czarnoleskiej (Pionki 4 i Terebin IG 5) reprezentuje ostatni etap sedymentacji morskiej, zakończonej w późnym wczesnym lochkowie (lub wczesnym późnym lochkowie). 2. Formacja zwoleńska (Terebin IG 5) zawiera utwory górnego lochkowu po prag lub najniższy ems. W tym rejonie brakuje znacznej części osadów emsu obecnych w rejonie Radomia (Pionki 1, 4, Ciepielów IG 1) 3. Seria terygeniczna (Giełczew PIG 5) należy do górnego emsu i (prawdopodobnie) dolnego eiflu. Początek sedymentacji morskiej w tym rejonie można datować pośrednio jako poziom konodontowy serotinus. Dolna granica tej serii odpowiada więc dolnej granicy formacji grzegorzowickiej i jej odpowiedników w Górach Świętokrzyskich. Zatem cykl transgresywnoregresywny II Narkiewicza et al. (1998) odpowiada cyklowi Ic Johnsona et al. (1985).

2

Pozycja paleogeograficzna i tektoniczna a rozwój subsydencji dewońsko-karbońskiej obszaru pomorskiego i radomsko-lubelskiego

Narkiewicz M., Poprawa P., Lipiec M., Matyja H., Miłaczewski L.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

1998

|

T. 165

31--46

PL

Obszar pomorski odznacza się ciągłym rozwojem stopniowo malejącej subsydencji od dewonu środkowego po późny wizen. Jest to zgodne z termicznym mechanizmem subsydencji na obrzeżu ekstensyjnego, załukowego basenu reno-hercyńskiego. Inwersja tektoniczna na przełomie wizenu i namuru była zapewne wywołana przez puls kompresji na przedpolu orogenu waryscyjskiego. Na obszarze radomsko-lubelskim depocentrum rowu mazowiecko-lubelskiego (RML) rozwijało się od franu z przerwami do późnego westfalu. Geometria rowu i jego ramy strukturalne, a także zjawisko migracji depocentrów wzdłuż osi wskazują na transtensyjny charakter ruchów związanych ze strefą osłabionej skorupy wzdłuż strefy szwu transeuropejskiego (TESZ). Wiele podobieństw między rozwojem RML a ewolucją geologiczną ryftowego systemu prypecko-donieckiego wydaje się świadczyć, że oba te obszary rozwijały się od franu do westfalu C w obrębie tego samego układu naprężeń skorupowych w południowej części kratonu wschodnioeuropejskiego. Inwersja RML, podobnie jak obszaru pomorskiego, nastąpiła zapewne w warunkach transpresji równolegle z końcową fazą kompresji wa- ryscyjskiej na przedpolu orogenu.

3

Perspektywy występowania złóż węglowodorów na obszarze pomorskim i radomsko-lubelskim basenu dewońskiego

Narkiewicz M., Miłaczewski L.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

1998

|

T. 165

285--288

PL

Wyniki badań obszaru radomsko-lubelskiego wskazują na utwory formacji bychawskiej famenu dolnego jako najbardziej perspektywiczne skały macierzyste dewonu. Badania sedymentologiczne i sejsmostratygraficzne sugerują możliwość występowania bogatszych w materię organiczną utworów basenu szelfowego lub dystalnej rampy w wyższym franie-najniższym famenie osiowej części rowu mazowiecko-lubelskiego. Utwory górnodewońskie znalazły się na tym obszarze w przedziale okna ropnego, a miejscami, w strefach anomalii termicznych, w zakresie generowania gazu suchego. Występowanie odpowiednio dojrzałych skał macierzystych dotyczy ponadto transgresywnych ogniw środkowodewońskich cyklów transgresywno-regresywnych (T-R). Dzisiejszy stopień rozpoznania właściwości zbiornikowych pozwala na ostrożne wnioski o możliwości występowania skał zbiornikowych w obrębie dolomitów krystalicznych dewonu środkowego i górnego, głównie szczelinowych lub porowo (kawernisto)-szczelinowych. Wyniki obecnych badań stawiają pod znakiem zapytania możliwość występowania skał macierzystych w dewonie pomorskim. Istnienie tu potencjalnych skał zbiornikowych jest uwarunkowane występowaniem porowatości szczelinowej o genezie tektonicznej.