Rzeki i ich doliny, oprócz funkcji gospodarczych, spełniają również ważne funkcje ekologiczne i krajobrazowe. Podjęcie robót regulacyjnych na rzece może prowadzić do ostrych konfliktów, gdyż między potrzebami przyrody i gospodarki występuje wyraźna sprzeczność. Przedstawiono propozycje rozwiązań zbieżnymi z zasadami rozwoju zrównoważonego, ułatwiających przygotowanie procesu inwestycyjnego robót regulacyjnych. Podkreślono kluczową rolę rozpoznań przedprojektowych, analiz studialnych i koncepcyjnych.
EN
Besides their economic role, rivers and they valleys have also important ecological and landscape functions. Regulation works carried out on a river may lead to acute conflicts as there is an obvious contradiction between the needs of the nature and those of the economy. The article presents propositions of solutions convergent with the principles of the sustainable development, facilitating preparation of the regulation works investment process. It underlines the key role of recognition preceding the design, as well as that of study and conception analyses.
W pracy przedstawiono wyniki badań nad zastosowaniem przepływomierza modułowego typu ISCO 2150 w ciągłych pomiarach głębokości wody, średniej prędkości i natężenia przepływu w rzece Zagożdżonce, tj. w warunkach naturalnego koryta małej rzeki nizinnej. Wyniki pomiarów uzyskane z przepływomierza modułowego ISCO porównano z wynikami pomiarów hydrometrycznych wykonanych przy użyciu innych przyrządów jak: Mini-Diver – do ciągłego pomiaru głębokości wody oraz tradycyjnego młynka hydrometrycznego do pomiaru prędkości i natężenia przepływu. Stwierdzono dużą zgodność wyników pomiarów głębokości wody wykonanych przy użyciu przepływomierza modułowego ISCO oraz Mini-Diver’a. Natomiast w przypadku prędkości i natężenia przepływu wartości mierzone przez przepływomierz modułowy ISCO były średnio o 71 – 75 % większe niż uzyskane w pomiarach hydrometrycznych przy użyciu tradycyjnych przyrządów. Wyniki pomiarów porównawczych świadczą więc o konieczności wykonania dodatkowych badań w celu kalibracji przepływomierza modułowego ISCO 2150.
EN
The paper presents results of investigation of the Flow Module ISCO 2150 which have been used for field continuous measurements of water depth, mean velocity and discharge in the Zagożdżonka River – small lowland river with natural bed. Date obtained by using the Flow Module ISCO have been compared with results of hydrometric measurements by using other devices: Mini-Diver (water depth) and traditional current meter (men flow velocity and discharge). The results of water depth measurements by using Flow Module ISCO and Mini-Diver have shown a very good compatibility. In case of flow velocity and discharge values measured by Flow Module ISCO have been 71 – 75 % bigger than obtained from traditional hydrometric measurements.
W pracy przedstawiono wyniki badań ilości i jakości wód powierzchniowych dopływających do Jeziora Zdworskiego, prowadzonych w półroczu zimowym roku hydrologicznego 2010. Celem badań, realizowanych od 2007 roku, jest rozpoznanie warunków zasilania jeziora wodami rzeki Wielka Struga oraz jego obciążenia biogenami, a także ocena efektów dotychczasowych zabiegów rekultywacyjnych, obejmujących przeciwdziałanie eutrofizacji jeziora oraz odbudowę jego zasobów wodnych. Prowadzone analizy wykazały, że w półroczu zimowym 2010 roku sytuacja hydrologiczna w Jeziorze Zdworskim i jego zlewni była korzystna: przez większą część tego okresu stan wody w zbiorniku przewyższał stan normalny. W okresie zimowym jezioro zasiliło łącznie 1631,9 * 103 m3 wody, a więc około dwukrotnie więcej niż w latach 2008-2009, przy czym sztuczne zasilanie stanowiło jedynie 14 % tej ilości. Odnotowano także większą niż obserwowaną dotychczas w okresach zimowych dostawę azotu i fosforu, spowodowaną zwiększonym dopływem wody oraz istotnym wzrostem zawartości związków azotu w wodach zasilających jezioro. Pomimo stosunkowo dużej objętości wody dopływającej do Jeziora Zdworskiego, warunki wymiany wód w jeziorze były niekorzystne – w ciągu półrocza zimowego 2010 roku odpływ z jeziora stanowił 7,5 % objętości dopływu. Jednocześnie obciążenie jeziora ładunkiem azotu i fosforu było bardzo wysokie, ponieważ biogeny te znacząco przekraczały ładunek niebezpieczny: w przypadku azotu aż 23-krotnie, zaś fosforu 4,2- krotnie.
EN
Results of quantitative and qualitative assessment of water resources in the Zdworskie Lake catchment area are presented and discussed in this paper. Data collected in the winter season of the hydrological year 2010 were used. Measurement and analysis of water resources in the Zdworskie Lake and its basin have been carried out since 2007 in order to recognize water supply of the lake and nutrients loads discharged into this reservoir and to evaluate effects of the restoration measures. Studies revealed that hydrological condition of the lake during winter season 2010 was good: water level of the reservoir was higher than the normal water level most of the time. Total water supply of the lake in this period (1631,9 * 103 m3 ) was two times bigger than in last two hydrological years. In spite of huge amount of water inflowing into the lake, water exchange in the lake was still very low (7,5%). At the same time increase of nutrients loads discharged into the lake due to poor quality of the main tributary (Wielka Struga river) was observed. Total nitrogen and phosphorus loads exceeded the calculated excessive loads 23 times (nitrogen) and 4.3 times (phosphorus).
Jezioro Zdworskie jest największym zbiornikiem Pojezierza Łąckiego i całego Mazowsza. Małe zasoby wodne zlewni tego akwenu powodowały w przeszłości trudności ze stabilnym utrzymaniem w nim poziomu wody. Ponadto susza, która nawiedziła rejon Kotliny Płockiej w 2003 r., wywołała szereg negatywnych konsekwencji ekologicznych.
5
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
In the paper are shown analysis’ results of bedload transport variability during fl ood fl ow event observed in the Zagożdżonka River. The bedload measurement station, which is provided with bedload trap and instruments for continuous measuring and data recording, is located upstream of Czarna gauge station on research catchment area of Dept. of Hydraulic Engineering and Environmental Recultivation WULS. Based on measurements’ results of the flow and bedload transport parameters the correlation formulas (12) and (13) were determined, respectively for rising limb and recession of discharge hydrograph. For determination’s purpose of formulas (12) and (13) the Bagnold’s relationship (3) were used, modified by author to the form (5), in which specific bedload discharge depends on specific stream power, hydraulic radius for river-channel bottom and median size of bed material.
6
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W pracy porównano wyniki pomiarów i obliczeń wielkości transportu rumowiska rzecznego dostarczanego ze zlewni rzeki Zagożdżonki do zbiornika Staw Górny. Wyniki pomiarów wykazały, że w latach 1980-2003 w zbiorniku zatrzymywało się średnio rocznie ok. 1140 m3 rumowiska rzecznego. Obliczenia porównawcze wykonane według różnych zależności empirycznych wykazały dużą zgodność wartości obliczonych z otrzymanymi na podstawie pomiarów zamulania zbiornika. Błąd względny dla wartości średniej rocznej objętości transportowanego rumowiska, uzyskanej z obliczeń w stosunku do wartości zmierzonej, wyniósł od -7,7 % do +7,3 %.
EN
The measurement’s and calculation’s results of sediment transport delivered from the Zagożdżonka River catchment into the Staw Górny reservoir are presented in the paper. The measured mean silting of reservoir in time period 1980-2003 was 1142 m3 per year. Prediction calculations carried out by using different empirical formulas shown a good compatibility of results obtained from calculation and measured of the silting of reservoir. The values of relative error, determinate for the mean annual volume of calculated sediment transport and measured silting of reservoir, are from -7,7 % to +7,3 %.
7
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Results of comparison of the average flow velocity in river cross-section, estimated on measurements carried out in the Zagożdżonka River and calculated from empirical formulas, are presented in the paper. Recognized that in case of the small natural river-bed conditions none of analyzed empirical formulas doesn’t perfectly fit the flow resistances variability. The mean relative error estimated for measured and calculated average velocities in the river cross-section are in range MRE = 13,6-17,5%.
8
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Results of analysis based on theoretical and empirical equations for determination of fall velocity in stagnant water for rive r’s sandy grains are presented in the paper. Based on investigation results of Albertson (1953) equations (6)-(8) for drag coefficient Cx = f(Re) of grain with different shape factor ψ = 1,0, 0,7 and 0,5 have been developed. Equations (6)-(8) are valid in transitional regime of falling 6 < Re < 1·103. Then fall velocities for sandy grains with diameter d = 0,25-2 mm and water temperaturę 10°C have been calculated using iteration procedure. Values of calculated fall velocity have been compared with results given front empirical fonnulas known from literature. It have been stated that the best results were obtained for sand grains average shape coefficient ψ = 0,7 when fall velocity was determined for grains diameter d= 0,25-1 mm from formulas of Zhang (18) and Budryk (9), for d = 1-2 mm from formulas of Gruat (17) and Gončarov (15) and for d = 0,25-2 mm from Zhang (18) formula.
9
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
In this paper the results of laboratory investigation on the critical velocities for beginning of grain’s movement of sandy materials are presented. Critical velocities have been determined for seven kinds of alluvial sand with different uniformity and regularity of granulation and mean grain diameter d50 = 0.20-1.7 mm. The measurements, in steady uniform flow conditions in laboratory flume with rectangular cross-section and sandy bottom were carried out at variable bottom slopes and water depths. Measurements were carried out in range Re = 3-55, relative roughness Rd/d50 = 14-250 and cross-section concentration B/h = 1.7-7.3. Results of author’s investigation shows similar relations to that one presented by Yalin (1977) and Bartnik (1992), as well as some differences in case of Yung’s (1996) results.
10
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
The hydrologic and environmental studies were carried out in the middle Wkra river natural and reclaimed sections. The reclamation caused the unbending of the riverbed route but did not caused the disappearance of typical, repeatable river microhabitats. The reclaimed sections are only a little bit less environmentally valuable than natural ones. The vertebrate and invertebrate fauna are very similar in the both section types. The important floristic differences were repoited - the numbers of plant species in natural sections exceeded such numbers in reclaimed sections by more than two times. The authors share the opinion, that the river reclamation does not always cause the impoverishing of its communities, if only the works will be done in „environmental friendly” way and will not destroy the typical riverbed microhabitats.
11
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
The studies, canded out on reclaimed and close-to-nature sections of the middle Wkra, allowed for identification and presentation of basic, repeatable types of microhabitats in the riverbed. The specific invertebrate fauna is characteristic for each of such microhabitat. Some species live only in one or few microhabitats. The river-sections with muddy bottom (especially marginal parts of the riverbed on the summits) are most abundant with invertebrates and protozoans. The specific invertebrate fauna is also linked to artificial microhabitats, connected with weirs or other structures. Such microhabitats show the positive influence on the riverbed biodiversity. The authors insist on the perseverance of particular riverbed structures, linked to the „environmental friendly” river conservation or restoration of such structures as the part of river management process.
12
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Tree skidding in mountain forests is a difficult problem of forest management engineering. Damage of various size and kind occur in dependence on the skidding method. The soil and plant root systems are damaged at the dragged skidding that is the most popular in Poland. There furrows appear, starting a grooving erosion process, that is later transformed into a gully erosion. The greatest damage, up to 50% of area, occurs at the lack skidding paths, when the skidding goes over the whole forest area. When the network of skidding paths is well developed then the area under damage is lesser. Negative effects of skidding are concentrated then on the area of skidding paths. It results from the literature review that the rules for planning skidding paths in mountains are not uniform. This report analyses a relationship between the selection of the skidding path line and the amount of rainwater running along it, as well as the potential amount of eroded soil. This relationship is a rule not considered at the planning of skidding paths. Soil and topography data (tab. 1) for analysis were adopted on the base of field observation in the watershed of Bystra (Carpathian Mountains). Velocity of water in the skidding paths was calculated according to Manning's formula and concentration of soil material in runoff after Van Rijn's method. Calculations were done for mountain-side for different slopes (5, 15, 20 and 30 stopni) and various location of skidding-path (fig. 1). Length of skidding path and area of water runoff from the mountain-side in dependence on its location is shown on fig. 2. Calculations of eroded material were done for one hour effective rainfall amounted 30 mm. Quantity of sediment rate washed out from skidding-path for all calculated variants are presented on fig. 5.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.