Artykuł informuje o naukowych odkryciach Laureata Złotego Medalu Tribologii z 2005 r. – prof. D.N. GARKUNOWA i ich upowszechnianiu w Polsce w końcu ubiegłego i na początku XXI w. Traktuje więc o początkach biotribotechicznego kierunku w tribologii oraz dokumentuje stan wiedzy wzbogacany badaniami eksperymentalnymi prowadzonymi w tym okresie w Instytucie Eksploatacji Pojazdów i Maszyn WSI Radom. Autorzy przedstawiają także krótki życiorys naukowy Jubilata.
2
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Artykuł wypełnia puste miejsca w historycznym obrazie rozwoju polskiej tribologii zapoczątkowanym przez M. Hebdę i J. Janeckiego. W związku ze 100-leciem urodzin Stefana Ziemby eksponuje jego ogromną rolę, jaką on w tym rozwoju odegrał. Zgodnie z zapowiedzią poszczególne fakty są źródłowo udokumentowane.
EN
The paper takes a blank in the description of the history of the Polish tribology development initiated by M. Hebda and J. Janecki. Suitably to 100 years of birthday of Prof. Stefan Ziemba the great meaning that he has played in this development is exhibited. Presented facts have been documented by references.
4
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Th paper presents principal conceptions applied in practice of scientific research and classical model of science creation basing on verification, i.e. confirmation of scientific hypotheses and, on the other hand, on falsification that allows to reject false hypotheses. Examples of one of the authors' scientific publications submitted to critical examination by adversaries as well as our critical examination of scientific work published by others are given. The above mentioned practice is an essential element in the method leading to reliable science progress.
PL
W artykule przedstawiono podstawowe pojęcia stosowane w procedurze badań naukowych, klasyczny model tworzenia (pozyskiwania) rzetelnej wiedzy naukowej opartej z jednej strony o werfikację, czyli potwierdzanie prawdziwości hipotez naukowych, a z drugiej o falsyfikację prowadzącą do odrzucania fałszywych hipotez. Omówiono także kilka przykładów dotyczących krytyki publikacji własnych jednego z autorów tej pracy przez oponentów zewnętrznych i na odwrót - naszej krytyki prac opublikowanych przez innych. Procedura powyższa jest bowiem istotnym elementem w metodzie pozyskiwania rzetelnej wiedzy naukowej.
5
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Artykuł zawiera krytyczną analizę pracy J. Sadowskiego, dotyczącą koncepcji nowych miar zużycia, zużywania i odporności na zużywanie tribologiczne. W artykule wykazano, że przyczyną zbyt dużych gęstości energii tarcia i pracy właściwej zużycia był błąd formalny; błędny jest także termodynamiczny model zużywania ciał rzeczywistych.
EN
The article contains analysis of J. Sadowski work considering conceptions of new measures of wear, wearing and resistance on tribologic wear. In the article it is demonstrated that the reason of too big densities of friction energies and wear work was an erroneous thermodynamical model of real objects wearing.
6
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczące wpływu procesu triboelektryzacji na właściwości tribologiczne smarowanego skojarzenia stal-kompozyt polimerowy na bazie żywicy fenolowo-formaldehydowej. Dla zmodyfikowania właściwości triboelektrycznych kompozytu wykorzystano związki kompleksowe pochodnych salicylidenoaniliny z dwuwartościowymi jonami metali przejściowych - związki typu CCA (charge control agent). Charakterystyki tribologiczne wyznaczono na testerze tribologicznym T-05. Pomiary triboelektryczne kompozytów wykonano na triboelektrometrze (patent RP nr 177210). Wyniki badań wskazują na istnienie zależności pomiędzy właściwościami tarciowo-zużyciowymi badanego skojarzenia a właściwościami triboelektrycznymi kompozytu.
EN
This work presents preliminary tests related to the effect of triboelectrization process on the frictional and wear properties of phenol formaldehyde based composites on lubricated steel system. The composites triboelectrization modification properties includes the use of salicylidene aniline complexes compounds with transition metals such as zinc and copper. The friction and wear characteristic of the obtained composites were estimated using T05 apparatus. The triboelectric measurements were carried out by means of triboelectrometer (patent RP nr 177210) for the above mentioned composites and their components. The obtained results showed that there is a relationship between the friction and wear properties of the tested composites and their triboelectric properties.
7
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Artykuł jest zapisem referatu wygłoszonego na obradach „Okrągłego stołu" XXVII Jesiennej Szkoły Tribologicznej w Starych Jabłonkach (wrzesień 2004). Pokazuje początki tribologii w Polsce i jej kształtowanie się jako nauki; podaje także najważniejsze problemy merytoryczne wypływające z analizy jej rozwoju i najbliższych potrzeb.
EN
This paper is a written form of a speech made ,,XXVII Autumn Tribological School" in Stare Jabłonki (September 2004). It shows the beginnings of tribology in Poland and its formation as science; it also presents the most important meritorical problems resulting from analysis of tribology development and its recent needs.
8
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Artykuł dotyczy wpływu dodatku drobnodyspersyjnych proszków metali do olejowych cieczy smarujących i chłodząco-smarujących na właściwości tribologiczne, smarowanych nimi modelowych węzłów tarcia. Prezentowana w artykule tematyka badawcza wypływa z wcześniejszego stwierdzenia możliwości modyfikacji właściwości tribologicznych węzłów tarcia poprzez dodanie do składu cieczy smarującej, w tym chłodząco-smarującej, proszków metali o bardzo dużej dyspersji, dochodzącej do koloidalnej. Faktów takiej korzystnej modyfikacji dostarczają wyniki badań własnych oraz doniesienia różnych autorów, mówiące o pozytywnym wpływie dodatku proszków metali o różnym stopniu dyspersji (o wielkości ziaren rzędu od dziesiątek mikrometrów aż do pojedynczych nanometrów) do substancji smarowych na ich właściwości tribologiczne, przejawiające się w skojarzeniach, pracujących w warunkach tarcia mieszanego.
EN
The paper discusses influence of fine-dispersive metal powders, used as additives to lubricating and cooling fluids, on tribological properties of model friction couples lubricated with their help. Presented in the paper purpose of examination resulted from anterior learning about modiflcation possibilities of tribological properties of friction couples with addition of metal powders of very high dispersion to lubricating fluid composition. Results of own tests as well as reports of another authors bring facts about positive influence of metal powders of different dispersion degree (grain sizes from micrometers to nanometers) addition to lubricants on their tribological properties, manifested in mixed friction couples.
9
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W referacie przedstawiono wyniki badań właściwości smarnych uzyskane z wykorzystaniem dwu wersji aparatu czterokulowego. Do oceny właściwości smarnych zastosowano model fizycznego przerwania ciągłości warstwy granicznej w styku skoncentrowanym oraz analizę sygnału emisji akustycznej w węźle tarcia. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że przebiegowi każdego procesu tribologicznego towarzyszy właściwy mu sygnał emisji akustycznej. Zaproponowano współczynnik tłumienia amplitudy jako deskryptor stanu systemu tribologicznego.
EN
The paper presents results of lubricity properties investigation obtained using two versions of the four-ball apparatus. Lubricity properties were estimated using a model of physical breaking of the lubricating layer in a concentrated contact and analyzing acoustic emission signal from the kinematic pair. The obtained results allowed to state that every run of tribological process is accompanied by its proper acoustic emission signal. Authors proposed application of coefficient of amplitude attenuation as a descriptor of the tribological system state.
10
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Artykuł prezentuje wyniki badań oleju napędowego, zawierającego dodatek estru metylowego kwasów oleju rzepakowego (RME) oraz handlowego dodatku smarnościowego, uzyskane za pomocą opracowanej w Politechnice Radomskiej metody oceny właściwości smarnych. Koncepcja metody opiera się na fizykochemicznym modelu procesów zacieranią i docierania w układzie: metal-środek smarujący-metal, zachodzących w styku skoncentrowanym, w aparacie czterokulowym. Wyniki uzyskane za pomocą prezentowanej metody pozwoliły na rozróżnienie wszystkich badanych kompozycji: bazowy olej napędowy - dodatek pod względem właściwości smarnych.
EN
The paper presents results of investigation on diesel oil containing rape methyl ester (RME) and commercial additive obtained using a lubricity estimation method elaborated at Radom Technical University. Idea of the method is based on a physico-chemical model of the running-in processes in the system: metal - lubricant - metal, that occur in the frictional pair of the four-ball apparatus. The obtained results allowed to discriminate all investigated compositions: base diesel oil - lubricity additive from the point of their lubricity properties.
11
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W pracy przeprowadzono badania dotyczące wpływu procesu triboelektryzacji na właściwości tarciowo-zużyciowe kompozytów na bazie żywicy fenolowo-formaldehydowej oraz wysokodyspersyjnego PTFE. Dla zmodyfikowania właściwości triboelektrycznych kompozytu wykorzystano związki kompleksowe pochodnych salicylidenoaniliny z dwuwartościowymi jonami metali przejściowych cynku i miedzi. Charakterystyki tribologiczne otrzymanych kompozytów wyznaczono na testerze tribologicznym T-05. Pomiary triboelektryczne składników kompozytu oraz utwardzonej żywicy fenolowo-formaldehydowej modyfikowanej wyżej wymienionymi związkami kompleksowymi wykonano na triboelektrometrze (patent RP nr 177210). W celu doboru związków kompleksowych o optymalnych właściwościach triboelektrycznych wykorzystano symulacje komputerowe. Przy pomocy programu HyperChem 5.0 wyznaczono dla badanych cząsteczek związków kompleksowych, rozkład potencjału elektrostatycznego, który jest wyznacznikiem ich właściwości triboelektrycznych. Wyniki badań wskazują na istnienie zależności pomiędzy właściwościami tarciowo-zużyciowymi badanych kompozytów a ich właściwościami triboelektrycznymi.
EN
This work presents preliminary tests related to the effect of triboelectrization process on the frictional and wear properties of phenol formaldehyde based composites. The composites triboelektrization modification properties includes the use of salicylidene aniline complexe compounds with transition metals such as zinc and copper. The friction and wear characteristic of the obtained composites were estimated using T05 apparatus. The triboelectric measurements were carried out by means of triboelectrometer (patent RP nr 177210) for the above mentioned composites and their components. The obtained results showed that there is a relationship between the friction and wear properties of the tested composites and their triboelectric properties.
W pracy przeprowadzo badania dotyczące wpływu procesu triboelektryzacji na właściwości tarciowo-zużyciowe kompozytów na bazie żywicy fenolowo-formaldehydowej oraz wysokodyspersyjnego PTFE. Dla zmodyfikowania właściwości triboelektrucznych kompozytu wykorzystano związki kompleksowe pochodnych salicylidenoaniliny z dwuwartościowymi jonami metali przejściowych cynku i miedzi. Charakterystyki tribologiczne otrzymanych kompozytów wyznaczono nz testerze tribologicznym T-05. Pomiary triboelektryczne składników kompozytu oraz utwardzonej żywicy fenolowo-formaldehydowej modyfikowanej wyżej wymienionymi związkami kompleksowymi wykonano na triboelektrometrze (patent RP nr 177210). W celu doboru związków kompleksowych o optymalnych właściwościach troboelektrycznych wykorzystano symulacje komputerowe. Przy pomocy programu HyperChem 5.0, wyznaczono dla badanych cząsteczek związków kompleksowych, rozkład potencjału elektrostatycznego, który jest wyznacznikiem ich właściwości triboelektrycznych. Wyniki badań wskazują na istnienie zależności pomiedzy właściwościami tarciowo-zużyciowymi badanych kompozytów, a ich właściwosciami triboelektrycznymi.
EN
This work presents preliminary tests related to the effect of triboelectrization process on the frictional and wear properties of phenol-formaldehyde resin based composites. The modification of composites triboelektrization modification properties includes the use of salicylidene aniline complexe compounds with transition metals such as zinc and copper. The friction and wear characteristic of the obtained composites were determined using T05 apparatus. The triboelectric measurements for the above mentioned composites and their components were carried out by means of triboelectrometer (patent RP nr 177210) The obtained results showed the existence of relationship between the friction and wear properties of the tested composites and their triboelectric properties.
13
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Praca dotyczy kształtowania się pojęcia technologicznej warstwy wierzchniej (TWW) w końcu XX wieku w Polsce. Omawia, zgodnie z adaptacyjnym modelem materiału, fizykochemiczny proces przekształcania się TWW w eksploatacyjną warstwę wierzchnią (EWW). Podkreśla przydatność modelu EWW w badaniach tribologicznych właściwości materiałów. Oddziaływanie środków smarowych (np. gliceryny) z niektórymi metalami może w odpowiednich warunkach wymuszeń (p, v, T) doprowadzić do wystąpienia zjawiska selektywnego przenoszenia; zjawisko to cechuje się anomalnie niską wartością oporów tarcia i intensywności zużywania. W tym przypadku adaptacja jawnie obejmuje cały system tribologiczny, a nie pojedynczy materiał. Autor proponuje zużywanie tribologiczne traktować jako mechanochemiczny proces niszczenia metali.
EN
This paper concerns the forming process of technological surface layer (TWW) conception at the end of XX century in Poland. It describes, according to the adapt model of material, the physicochemical transformation process of TWW in the service generated layer (EWW). It stresses the usefulness of the EWW model in tribological investigations on material properties. Interaction of some lubricating oils (e.g. glycerin) with some metals can lead, under suitable conditions (p, v, T), to manifestation of selective transfer phenomenon; this phenomenon is characterized by low values of friction resistance and wear intensity. In this case, adaptation comprise the whole tribological system, not only an individual material. The author suggests to treat the tribological wear as a mechanochemical process of metal destruction.
14
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W artykule przedstawiono wyniki badań procesu tribologicznego przebiegającego w modelowym węźle aparatu czterokulowego i pomiarów emisji akustycznej (EA) generowanej w tym procesie. Wykazano, że możliwe jest wykorzystanie sygnału EA jako nośnika informacji o stanie systemu lub stanie procesu tribologicznego.
EN
The paper presents investigation results on the tribological process running in a modell friction pair of the four-ball apparatus and measurements of acoustic emission (AE) signals generated in this process. It was showed that it is possible to use AE signal as an information carrier about the system or tribological process states.
15
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
In the paper authors presented few versions results of test for thermohardening composites. The composites contain PTFE and other fillings, which improve physics, cohesion and tribologic propriety. For one selected composite characteristic such dependences µ = f(p,v) and wear for p ≠ const. Show very good effective results. The composites made worldwide as well as in Poland, containing PTFE or other thermoplastics (e.g. high - molecular polyethylene) have borderline load capacity p v ≤ 6 MPa s. For elaborated composites load capacity pv ≥ 10 MPa s was obtained. Also the resistance of wear was significantly smaller than the one achieved with Polish composites.
16
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Referat zawiera informację o wynikach badań tribologicznych przeprowadzonych na stali przy smarowaniu olejem z dodatkami. Przebieg procesu tarcia rejestrowano m.in. z wykorzystaniem sygnału emisji akustycznej (EA). Zastosowanie tej techniki pozwoliło zarówno na ocenę wpływu dodatków na wartość zużycia, jak i śledzenie zmian fizyko-chemicznych w procesie tarcia.
EN
In this paper definition of the Acoustic Emission and examples measurements results, registered with use of metal samples as friction pair are presented. The purpose of the presentation is to point out the sources of the AE signal and the correlation between the AE signal parameters and the mechanical properties of the materials investigated what might be useful in investigation of friction processes. The details of the used methods of the AE signal parameters evaluation are also described.
17
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W artykule przedstawiono idee, rozwój i stan tribologii w Polsce w końcu XX wieku, ujmowanej w aspekcie fizykochemicznych procesów zachodzących w strefie tarcia. W szczególności omówiono: fizykochemiczne i tribologiczne właściwości materiałów, eksploatacyjną warstwę wierzchnią i emisję akustyczną generowaną w procesie tribologicznym oraz sygnalnie podano informacje o pracach z tribochemii.
EN
The paper presents ideas, development and the state of tribology in Poland at the end of XX century approached in the aspect of physicochemical processes running in the friction zone. The following matters are discussed particulary: physicochemical and tribological properties of materials, service surface layer and acoustic emission generated in tribological process. A short information about works in the field of tribochemistry is also given.
18
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W artykule przedstawiono wyniki zarówno modelowych badań tribologicznych właściwości CSCh z dodatkiem dyspersyjnych cząstek molibdenu, jak i rezultaty badań weryfikacyjnych przeprowadzonych w warunkach rzeczywistego procesu skrawania.
EN
The results of model tribological examinations of properties of catting fluids with dispersive molybdenum particles addition as well as verification test carried ont in real machinning (turning) condition.
19
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W niniejszym artykule omówiono istotę zjawiska emisji akustycznej (EA) oraz przykłady pomiarów sygnału EA uzyskane zzastosowaniem maszyny tarciowej z próbkami metalowymi.Przedstawiono również zastosowane metody obróbki sygnału emisji akustycznej (SEA),Celem artykułu jest pokazanie zależnoci pomiędzy rejestrowanym sygnałem a właściwościami mechanicznymi badanych obiektów.Uzyte metody analizy SEA mogą znależź zastosowanie w badaniu procesów tribologicznych.
EN
In this paper definition of the Acoustic Emission and examples measurements results, registered with use of friction pair in metal samples and presented.The purpose of the presentationis to point out the sources of the Aesignal and the correlation between of AE signal parameters and the mechanical properties of the material investigated what might be useful in investigation of friction processes,The details of the useful methods of the AE signal of parameters evaluation are also described.
20
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W pracy przedstawiono wyniki badań emisji akustycznej (EA) generowanej w procesie tribologicznym węzła tarciowego wybranych maszym służących do badania tarcia. Stwierdzono, że sygnał EA niesie bezpośrednią informację o biegu procesu tribologicznego i stanie pary trącej.
EN
The paper presents investigation results of acoustic emission (EA) generated in the tribological process of friction couple of chosen machines used for tribological investigations. It was stated, then EA signal carries direct information on the course of the tribological process and on the state of the friction couple.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.