Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wpływ zbiornika retencyjno-dozującego oraz zwałowiska skały płonnej Kopalni Węgla Kamiennego Brzeszcze na poziom dawki od radonu 222Rn otrzymywanej przez okolicznych mieszkańców

Śleziak M., Duliński M.

Przegląd Górniczy

|

2018

|

T. 74, nr 11

51--61

PL

W ciągu 35 lat użytkowania zbiornika retencyjno-dozującego „Brzeszcze” zgromadzono w jego osadach znaczne ilości substancji promieniotwórczych, głównie radu. Celem stwierdzenia wpływu obecności radonu – produktu rozpadu radu na poziom zagrożenia radiacyjnego dla ludności zamieszkałej w sąsiedztwie, wykonano szereg pomiarów stężenia radonu 222Rn (aktywności właściwej) w powietrzu wokół zbiornika i nad odkrytymi osadami dennymi. Pomiary te wykonano przenośnym monitorem radonowym PYLON AB – 5. Ponadto, w części zachodniej miasta wykonano analizy stężenia radonu przy wykorzystaniu stacjonarnego stanowiska pomiarowego, sprzężonego z aparaturą pozwalającą na rejestrację podstawowych parametrów meteorologicznych. Obserwowane stężenia radonu 222Rn w powiązaniu z podstawowymi parametrami meteorologicznymi pozwalają na stwierdzenie, że radon z okolic zbiornika jest przenoszony wraz z wiatrem nad zamieszkałe tereny miasta. Prezentowane wyniki badań mają na celu pokazanie rejestrowanych poziomów stężeń radonu oraz wynikających z jego obecności przyczynków do dawki promieniowania otrzymywanej przez okolicznych mieszkańców.

EN

During the 35 years of exploitation of the Brzeszcze retention pond a significant amount of radioactive elements, mainly radium 226Ra, accumulated in its bottom sediments. A series of both field and laboratory measurements were performed to determine the influence of radon 222Rn emanation (which is the daughter of radium 226Ra) on the level of radiation hazard which inhabitants in the vicinity of the pond may be exposed to. Measurements were carried out in the atmospheric air and over the sediments by the PYLON AB-5 monitor. Additionally, in the western part of Brzeszcze city, the activity concentration of radon 222Rn in the atmosphere was measured using a stationary installation. It was coupled with apparatus registering basic meteorological parameters. Investigations have shown that radon from the pond and adjacent gangue repository is transported by wind above the inhabited area of the city. Based on field and stationary measurements the contribution from 222Rn to the radiation dose received by local residents has been determined.

2

Badania izotopowe wody dopływającej do poprzeczni Mina na poz. IV Kopalni Soli „Wieliczka” wykonane w latach 1991-2007: wyniki i ich interpr etacja

Duliński M., Brudnik K.

Przegląd Solny

|

2017

|

T. 13

24--34

PL

Badania izotopowe wycieku w poprzeczni Mina (W IV- 27) na IV poziomie kopalni soli „Wieliczka” zapoczątkowano w październiku 1991 roku i prowadzono nieprzerwanie do momentu likwidacji wycieku w październiku 2007 roku. Rutynowo obejmowały one analizy składu izotopowego wody (d18O, d2H) i stężenia trytu. Trzykrotnie wykonano oznaczenia składu izotopowego węgla (d13C) oraz aktywności radiowęgla (14C) w rozpuszczonych węglanach. Badania składu izotopowego początkowo wskazywały na dopływ do wycieku wód zasilanych w chłodniejszych warunkach klimatycznych w stosunku do panujących obecnie, lub zdominowanych przez takie wody (tzw. wody „glacjalne”). Z biegiem czasu skład izotopowy uległ przesunięciu w kierunku składu wód współczesnej infiltracji. W całym okresie obserwacji skład izotopowy wykazywał znaczące fluktuacje, potwierdzające złożoność warunków hydrogeologicznych w sąsiedztwie wycieku, stwierdzonych w oparciu o badania znacznikowe na przedpolu poprzeczni Mina. W latach 1991-2007 wykonano łącznie 35 oznaczeń stężenia trytu w wodzie z wycieku. Ich rezultaty stały się podstawą do próby zastosowania modeli komorowych w celu określenia warunków i parametrów przepływu wody przy użyciu programu FLOWPC. Dokładny wgląd w dynamikę dopływu wód do poprzeczni oraz w strukturę danych izotopowych, wraz z postępującym rozwojem wiedzy na temat warunków przepływu wód podziemnych w obszarze zbiornika GZWP-451 zmusił do rewizji poglądów na temat interpretacji danych izotopowych. W latach 1992, 1993 i 2004 wykonano analizy składu izotopowego węgla d13C oraz aktywności 14C w rozpuszczonych węglanach pochodzenia nieorganicznego. Aktywność 14C systematycznie rosła, świadcząc o dopływie do wycieku coraz młodszej wody. Skład izotopowy węgla odzwierciedlał wartości mieszczące się w przedziałach typowych dla układów węglanowych formowanych przy udziale glebowego CO2, zmodyfikowanych w wyniku procesów rozkładu martwej materii organicznej. W prezentowanej pracy zestawiono wszystkie wyniki analiz izotopowych wykonane na przestrzeni lat 1991-2007 dla wycieku W IV-27 w poprzeczni Mina. Przedstawiona interpretacja wyników jest podsumowaniem i zwieńczeniem prac związanych z tym wyciekiem.

EN

Isotope investigations of water inflow to the Mina crosswise (W IV-27) located at the level IV of the „Wieliczka” salt mine started in October 1991. They were conducted regularly until October 2007, when the leak was stopped completely. Routine measurements included analyses of oxygen and hydrogen stable isotope composition of water (d18O, d2H) and tritium concentration. Three analyses of d13C and 14C in total dissolved inorganic carbon had been performed during the lifetime of the inflow. Initially, stable isotope composition of water indicated presence of water recharged in colder climate when compared to present-day conditions. Over time, this composition shifted towards the values typical for waters of modern infiltration. Over the entire period of observations the isotopic composition of inflowing water revealed significant fluctuations, indicating complexity of hydrogeological conditions in the vicinity of the Mina crosswise. During the period 1991 – 2007, a total of 35 determinations of tritium content had been made. Tritium data were used in numerical modeling of flow conditions using lumped parameter models (FLOWPC code). Detailed considerations of the dynamics of the inflow and the structure of isotope data forced the revision of previous interpretation. Analyses of 13C and 14C content in the total dissolved inorganic carbon pool were performed in 1992, 1993 and 2004. Activity of 14C has been increasing over this time period, indicating gradual freshening of the inflow. Stable carbon isotope composition (d13C) reflected values typical for carbonate solutions formed with participation of soil CO2, modified by processes of the dead organic matter decomposition. In a paper results of all isotope analyses performed during the existence of inflow to the Mina crosswise are presented and their new interpretation is proposed.

3

Zmienność parametrów chemicznych i izotopowych wody z odwiertu Franciszek w Wysowej-Zdroju

Duliński M., Demska-Sięka P., Rajchel L., Gorczyca Z.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 11/1

951--955

EN

Mixing of two water components and simultaneous contact with geogenic carbon dioxide are the characteristic features of waterfrom the Franciszek borehole in the Wysowa-Zdrój. During the last 45 years a systematic, slow decrease of water mineralization of this borehole has been observed. This may be due to several reasons: i) increased contribution of the infiltration component in the total inflow to the well, ii) gradual decrease of mineralization of diagenetic water or, iii) local changes of gaseous, geogenic carbon dioxide within the reservoir. Results of chemical and stable isotope measurements from the timespan of 42 years are discussed in the paper. The PHREEQC code was used in the analysis of chemical data and in the numerical simulation ofpossible processes leading to the observed changes in the water mineralization. Results of chemical calculations and stable isotope data are consistent and prove that decrease of water mineralization in the Franciszek borehole is caused by increased contribution of water of infiltration origin.

4

Określanie wieku wód podziemnych z wykorzystaniem izotopów środowiska – uwagi metodyczne

Duliński M., Różański K., Gorczyca Z., Marzec M.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 11/1

1049--1054

EN

Groundwater age plays an important role in both development and management of groundwater resources. This is particularly true for groundwater systems being exploitedfor drinking water purposes and subject to anthropogenic stress. Environmental isotopes play a vital role in quantifying time scales of groundwater flow, ranging from fraction of a year to millions of years. Over the past several decades a large number of groundwater age indicators have been proposed. Apart of radioactive isotopes, also stable isotopes of water, isotopes of noble gases and anthropogenic trace substances present in the atmosphere have been usedfor this purpose. This work is focusing on methodological aspects of groundwater age determinations using tritium, radiocarbon and stable isotope composition of water. The discussion is based on a rich material available after several decades of application of environmental isotope techniques in groundwater studies in Poland.

5

Warunki zasilania wód leczniczych w Kopalni Soli Wieliczka

Witczak S., d'Obyrn K., Duliński M., Rajchel L.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2016

|

nr 466

313--322

PL

Na podstawie wieloletnich badań aktualne rozpoznanie warunków hydrogeologicznych w rejonie Kopalni Soli Wieliczka wskazuje na złożony charakter udokumentowanych wód. Są one zróżnicowane zarówno pod względem zasolenia, jak i wieku. Z upływem czasu nastąpiła wymiana wód synsedymentacyjnych na wody infiltracyjne. W dwóch wypływach kopalnianych: WVI-32 na poziomie VI oraz WVII-16 na poziomie VII są ujmowane solanki wykorzystywane w balneoterapii w Uzdrowisku Kopalnia Soli Wieliczka. Wieloletnie pomiary wydatku wody potwierdzają stabilny charakter wypływów z łagodną tendencją malejącą, co świadczy o zróżnicowaniu obszarów zasilania i dróg dopływu wody do miejsc wypływu w kopalni. Skład izotopowy wody z wypływu WVI-32 jest zmienny w czasie, co nie pozwala na jednoznaczną interpretację wyników, w związku z czym konieczne są dalsze badania. Wypływ WVII-16 reprezentuje wody plejstoceńskie, pozbawione bezpośredniego kontaktu z wodami współczesnymi, jednak po czasie dłuższym niż 25 lat może pojawić się w tym wypływie domieszka wód współczesnych.

EN

Based on long–term research, the current hydrogeological conditions in the vicinity of the Wieliczka Salt Mine show a complex nature of documented water that is diverse in terms of salinity and age. Over time, there was an exchange of waters from those of the sedimentation period to infiltration waters. Brine used for balneotherapy in the spa of the Salt Mine Wieliczka is captured at two outflows: WVI-32 at level VI, and WVII-16 at level VII of the mine. Long–term measurements of water flow confirm the stable nature of the outflows with a mild descending trend. NaCl content in the WVI-32 leak has a clear increasing trend, while the WVII-16 leak did not show any significant trend, which reflects a diversification of supply areas and inflow routes to the outflow areas in the mine. The isotopic composition of water from the WVI-32 leak is variable and did not allow for an unambiguous interpretation of the results, and creates need for further research. The WVII-16 leak represents the Pleistocene water without a direct contact with the contemporary waters, however, after more than 25 years, addition of such waters may appear.

6

Zmienność parametrów izotopowych i chemicznych w wybranych wodach mineralnych Piwnicznej-Zdroju

Duliński M., Rajchel L., Felter A.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 10/1

700--704

EN

Time series of investigations of selected mineral waters in the Piwniczna Spa prove the occurrence of progressive negative changes indicated by results of tritium concentration and chemical composition measurements. In some boreholes a systematic decrease of mineralization in time is observed – sometime taking the form of a drastic disappearance. According to available data this is caused by the opening of new migration paths for gaseous geogenic CO2 and, increased inflow of modern (tritium containing) waters to several wells. The latter possibility is especially visible in a case of P-5 and P-6 boreholes. Based on analytical results the necessity of regular observations of selected boreholes is postulated.

7

Naturalna promieniotwórczość wybranych wód butelkowanych w Polsce

Chau N. D., Duliński M., Rajchel L., Nowak J.

Przegląd Geologiczny

|

2013

|

Vol. 61, nr 2

140--144

EN

Natural radioactivity has been measured in 22 different bottled waters from central and southern Poland. Although most of the investigated waters originate from the Outer Carpathian Mts. (Flysch Carpathians), samples from the Krakow-Częstochowa Upland, Lublin Basin, Podlasie Depression, Silesian-Krakow Monocline -Lodz Basin and Sudety Mts. were also analysed. Mineralization of these waters is dominated by the HCO), Ca2+, Mg2+, Na+ ions andfalls within the range from 186 mg/l to 2930 mg/l. Except for "Staropolanka 2000" and "Wielka Pieniawa", the activities of radium isotopes in all other waters are in the order of several mBq/l, with the maximum values reaching 100 mBq/l. The activities of uranium isotopes are below 75 mBq/l, with the average values of 4.9 mBq/l and 11.7 mBq/l for 238U and 234U, respectively. The calculated annual committed effective dose from uranium and radium isotopes resulting from the consumption of the investigated waters by teenagers and adults is lower than the recommended value of 0.1 mSv/year. However, if some of the analysed waters ("Dobrawa", "Nalqczowianka", "Polaris", "Aquarel", "Hermes", and highly mineralized waters) are used to prepare food for infants below 1 year old, then the annual committed effective dose will exceed the recommended value.

8

Gospodarowanie wodami podziemnymi w Polsce a kierunki zmian w dyrektywach UE w świetle realizacji europejskiego projektu GENESIS

Witczak S., Kania J., Żurek A., Duliński M., Różański K., Wachniew P.

Gospodarka Wodna

|

2013

|

Nr 3

97--102

PL

W artykule przedstawiono główne kierunki zmian w dyrektywach UE (Ramowa Dyrektywa Wodna, dyrektywa dotycząca ochrony wód podziemnych) pod kątem pełniejszego uwzględnienia roli i znaczenia wód podziemnych w gospodarowaniu wodami, a wypracowanych w ramach projektu 7 Programu Ramowego UE o akronimie GENESIS, w którym ze strony polskiej biorą udział zespoły z Akademii Górniczo- Hutniczej w Krakowie i Politechniki Krakowskiej.

EN

The article presents the main directions of changes in the EU directives (Framework Water Directive, directive on ground waters protection) in terms of deepened consideration of the role and importance of ground waters in the water management, worked out as part of the 7th EU Framework GENESIS Programme, realised with participation of Polish teams from the Academy of Mining and Metallurgy in Cracow and the Cracow University of Technology.

9

Problemy z jednoznaczną oceną stanu ilościowego i chemicznego w szczelinowo-krasowym zbiorniku wód podziemnych o znacznej miąższości

Żurek A., Witczak S., Kania J., Duliński M., Różański K., Wachniew P., Mizera J.

Gaz, Woda i Technika Sanitarna

|

2013

|

Nr 3

139--144

PL

W artykule przedstawiono problemy z jednoznaczną oceną stanu ilościowego i chemicznego wynikające ze zmienności pionowej wybranych parametrów fizykochemicznych wody podziemnej. Badania zrealizowano w otworze Rybna 57 o głębokości 260 m ujmującego wody szczelinowo-krasowego GZWP 326 Częstochowa E. Otwór ten jest orurowany tylko do głębokości 80 m ppt. Wykonane na różnych głębokościach pomiary ciśnienia wykazały możliwość przepływów pionowych. Zmienność w pionie stężeń trytu pozwoliła na interpretację wieku wody podziemnej dopływającej do otworu. Zauważono także zmienność pionową stężeń azotanów i chromu, będących głównymi zanieczyszczeniami w obszarze badań.

EN

On ехаmрlе of investigations in Rybna no.57 well are shown the problem with precise determination of quantitative and chemical status. The well with depth of 260 m is located in the upper Jurassic Major Groundwater Basin No.326 north of Częstochowa. In the section from 80 m below land surface to the bottom the well is unscreened. The measurement of vertical hydrostatic pressure variability shows possibility of water flow inside the well. The vertical variability of tritium concentration created the possibility of water age interpretation. Nitrate and chromium which are the most important pollution indicators in that region, shows also vertical changeability.

10

Nowe wyzwania w hydrogeologii – europejski projekt FP7 GENESIS

Witczak S., Kania J., Malina G., Postawa A., Żurek A., Duliński M., Różański K., Wachniew P., Nikiel G.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 456 Hydrogeologia z. 14/2

633--643

PL

W artykule krótko przedstawiono charakterystykę europejskiego projektu FP-7 GENESIS oraz doświadczenia wynikające z badania polskich obszarów testowych włączonych do projektu. W zrozumieniu systemu krążenia wód podziemnych najważniejsza jest rola skali czasowej oraz ocena środowiskowej roli wody. W prezentacji skali czasowej bardzo ważne są proste modele konceptualne. Bardziej zaawansowane modelowanie numeryczne wymaga nowych metod ograniczających niepewność prognoz. Jedną z przedstawionych w artykule metod jest kalibracja modeli przepływu i transportu przy pomocy znaczników środowiskowych w kolejnych krokach zależnych od dostępnych danych oraz przedziałów wieków wody.

EN

The paper briefly describes the European FP7 project GENESIS and lessons learned from the Polish case studies involved into the project. The most important are the role of time scales in understanding the groundwater flow system and environmental water requirements. Simple conceptual models are very important for time scale presentation. More sophisticated numerical modeling needs new methods of uncertainty control. One of them shown in the paper is calibration of flow and transport models with the aid of tracers in steps related to available data and age ranges.

11

Badania izotopowe wód mineralnych rejonu Iwonicz–Rymanów

Duliński M., Rajchel L., Czop M., Motyka J., Rajchel J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 456 Hydrogeologia z. 14/1

127--132

PL

Wody mineralne rejonu Iwonicza i Rymanowa charakteryzują się podwyższoną mineralizacją – około kilkunastu g/dm3 i znaczącym udziałem komponenty chlorkowej. W świetle wykonanych badań składy izotopowe tych wód znacząco odbiegają od Globalnej Linii Wód Meteorycznych (GMWL) i zostały ukształtowane w wyniku mieszania wód infiltracyjnych w różnych proporcjach z wodami wysoko zmineralizowanymi, cięższymi izotopowo, o charakterze diagenetycznym. Wyniki wskazują na znaczny udział wód młodych w badanych odwiertach Iwonicza, których czas dopływu do ujęć jest rzędu kilkunastu lat.

XX

The mineral waters of the Iwonicz and Rymanów areas are characterised by increased mineralisation, typically in the order of dozens g/dm3, with a significant contribution from the chloride component. Their stable isotope composition differs from the Global Meteoric Water line (GMWL) indicating that all investigated waters represent a mixture of both young infiltration and diagenetic waters of deep circulation. Obtained results point to significant participation of young infiltration components in analysed waters whose age is between 10–20 years old.

12

Spatial distribution of equivalent gamma dose rate in the vicinity of mine water sedimentation ponds in Upper Silesian Coal Basin

Śleziak M., Duliński M.

Nukleonika

|

2012

|

Vol. 57, No. 4

597-599

EN

In the Upper Silesian Coal Basin highly mineralized mine waters are pumped into numerous sedimentary ponds before discharge to the Vistula river. They contain elevated concentrations of natural radionuclides (mainly radium). In ponds, some fraction of radionuclides is removed from the water column by adsorption on settling particles, precipitation or co-precipitation, thus increasing radioactivity levels in the deposits. Due to fluctuations of water level and wind action, fine fraction of the deposited material can be distributed in the vicinity of ponds. Three ponds have been selected for survey of the gamma equivalent dose: Brzeszcze, Kaniów, and Rontok Duży. The lowest dose rates, below 0.33 miSv/h, were detected in the area of the Brzeszcze pond. The highest values were measured over the sediments of the Kaniow pond (8.37 miSv/h), being 30 times higher than the dose rate received by population in Poland from natural sources.

13

Peculiar calcite speleothems filling fissures in calcareous sandstones and their palaeohydrological and palaeoclimatic significance: an example from the Polish Carpathians

Gradziński M., Duliński M., Hercman H., Górny A., Przybyszowski S.

Geological Quarterly

|

2012

|

Vol. 56, No. 4

711--732

EN

Peculiar calcite speleothems developed in fissures in the Cergowa Sandstones were found in the Klęczany Quarry (Polish Western Carpathians). They represent flowstone and stalactites, rafts and various sparry crusts. Such speleothems, especially phreatic ones, are uncommon in the Outer Carpathians that are composed mainly of siliciclastic rocks of flysch type, with only limited calcium carbonate content. The speleothems analysed grew in vadose and phreatic conditions as well as at the air-water interface. Phreatic speleothems and thin rafts comprise calcite crystals of eccentric morphology. Based on their stable isotope composition the majority of the speleothems form two clusters. The first is characterized by d18O values between –9.8 and –8.5‰ and of d13C values between –5.7 and –0.6‰ whereas the second cluster of samples yields d18O values between –9.4 and –7.3‰ and d13C values from –11.5 to –9.7‰. Speleothems grew between 230+14–13 ka and Holocene time. Phreatic speleothems, including massive rafts, precipitated from ascending water of deep circulation whereas vadose and water table speleothems crystallized from local infiltration water charged with soil CO2. Mixing of both waters in the shallow phreatic zone is plausible.

14

Water ages in thermal system of the Podhale Basin (Inner Carpathians, southern Poland)

Chowaniec J., Duliński M., Mochalski P., Najman J., Śliwka I., Zuber A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2010

|

nr 441 Hydrogeologia z. 10

7--17

EN

Karstified carbonates which outcrop in the Tatras, Inner Carpathians, southern Poland, and dip to the north under the flysch sediments of the Podhale Basin, represent the largest known renewable reservoir of thermal waters in the country, with temperatures up to about 80°C. Measurements of He excess, Ne and Ar unexpectedly revealed the existence of glacial age waters in the northeastern part of the basin, and late Holocene age waters in other parts. The noble gas data are shown to be in accordance with newly interpreted earlier long-term records of 3H, δ18O and δ2H in waters of the karstic springs, and with available determinations of 3H, δ18O, δ2H, 14C and δ13C in cold and thermal well waters.

15

Znaczniki środowiskowe w wodach termalnych niecki podhalańskiej

Chowaniec J., Duliński M., Mochalski P., Najman J., Śliwka J., Zuber A.

Przegląd Geologiczny

|

2009

|

Vol. 57, nr 8

685--693

EN

Tritium and stable isotope data delta exp.18 O and delta exp.2H) for wells near the recharge area of the thermal system of the Podhale Basin indicate the presence of modern waters recharged at the lowest altitudes of the outcrops of water bearing formations. In turn, delta exp.18O and delta exp.2H values obtained for deep part of the basin may be interpreted as either the result of a high altitude recharge or a cold climate. Helium contents are in general unusually high but can not be interpreted quantitatively at the present stage of the study. The noble gas temperatures (NGT) values obtained from Ne and Ar data disagree with temperatures deduced from the known dependence of air temperature on altitude and altitudes of recharge areas found from the stable isotope data. High concentrations ofHe (ca. 10-4 cm3STP/g), and low NGT deduced from Ne and Ar concentrations suggest the presence of pre-Holocene water in the northeastern part of the basin, which means slow movement of water. Stable isotope and exp.14C data indicate the presence of much younger Holocene waters in the western part of the basin.

16

Gazy szlachetne w wodach termalnych niecki podhalańskiej

Chowaniec J., Duliński M., Mochalski P., Najman J., Śliwka I., Zuber A.

Gaz, Woda i Technika Sanitarna

|

2009

|

Nr 9

14-15

17

Typy chemiczne szczaw w Karpatach fliszowych a wiek wody

Chowaniec J., Ciężkowski W., Duliński M., Józefko I., Porwisz B., Zuber A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

nr 436, z. 9/1

47-53

PL

Wykazano, że skład chemiczny i mineralizacja zwykłych szczaw w zachodniej części polskich Karpat fliszowych silnie zależą od wieku wody. Wody współczesne są zazwyczaj typu HCO3-Ca z mineralizacją poniżej 3 g/dm3, a wody wieku glacjalnego reprezentują różne typy ze zwiększonym udziałem jonów Mg2+ Mg2+ i Na+ lub Na+ i Mg2+, o mineralizacji znacznie przekraczającej 3 g/dm3. Zaobserwowane zależności mogą być przydatne dla lepszej identyfikacji wieku wód oraz procesów mieszania się wód o bardzo zróżnicowanym wieku.

EN

Chemical composition and total dissolved solids (TDS) of CO2-rich waters in the western part of the Polish Carpathians depend strongly on the age of water. Modern waters are of the HCO3-Ca type with TDS usually below 3 g/l, whereas glacial age waters are of different types with increased contents of Mg2+, Mg2+ and Na+, or Na+and Mg2+, with TDS content significantly above 3 g/l. The relationships observed may serve for a better identification of ages and mixing patterns between waters of significantly different ages.

18

Aktywność 210Pb w wybranych wodach podziemnych z obszaru Karpat polskich

Chau N. D., Rajchel L., Duliński M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

nr 436, z. 9/1

35-40

PL

W pracy przedstawiono rezultaty analiz aktywności ołowiu 210Pb w 31 próbach wód pobranych ze źródeł i odwiertów na obszarze Karpat polskich. Badaniami objęto trzy typy chemiczne wód. W 23 przypadkach były to szczawy, reprezentowane zarówno przez wody przeznaczone do spożycia, jak i wykorzystywane w balneologii do kąpieli leczniczych. Drugim typem (3 próbki) były wody siarczkowe, stosowane głównie do kąpieli leczniczych. Trzeci typ (5 próbek) stanowiły wody chlorkowe o mineralizacji od 3,5 do 8,0 g/l, stosowane w kuracji pitnej, oraz o mineralizacji od 19 do 28 g/l - wykorzystywane do zabiegów kąpielowych. Jakkolwiek w świetle uzyskanych wyników izotop 210Pb (pojedynczo) nie stanowi zagrożenia radiologicznego, niemniej jednak powinien być uwzględniany przy szacowaniu obciążającej dawki skutecznej, wynikającej z zawartości wszystkich izotopów promieniotwórczych obecnych w wodach podziemnych dostępnych dla ogółu ludności. Szczególną uwagę należy zwrócić na zagrożenia, które mogłyby wynikać w sytuacji podawania niektórych z tych wód niemowlętom i małym dzieciom.

EN

Activity of 210Pb measured in some groundwaters of the Polish Carpathians proves that this isotope is not radiologically hazardous. However, it should be incorporated in calculations of the total effective dose resulted from intake of radionuclides present in drinking waters. A special care should be taken in situations when some of these waters are used in diet of babies and young children.

19

Groundwater ages and altitudes of recharge areas in the Polish Tatra Mts. as determined from 3H, d18O and d2H data

Zuber A., Małecki J., Duliński M.

Geological Quarterly

|

2008

|

Vol. 52, No 1

71-71

EN

Large and medium karstic springs in the Polish Tatra Mts. occasion ally sampled during low flows exhibited little scatter of stable isotope composition and distinct differences between particular sampling sites. For extreme stable isotope values of four springs, the recharge altitudes were estimated by making use of topographic and geological maps. The altitude effect found in that way served for determining the recharge altitudes of other sampled sites. The altitude-effect gradients found in that way are -0.21‰/100 m and-1.45‰/100 m for delta exp.18 O and delta exp. 2 H, respectively. In general, large karstic springs (exsurgents) have the highest recharge altitudes whereas medium spring and deep wells are characterized by much lower altitudes. Tritium data interpreted with the aid of lumped parameter models yielded mean ages of ca. 3 years for low flows in large karstic springs, ca. 10 years for medium springs, and 50 to 100 years for deep wells, all with very wide age distributions. For four deep wells, the regional hydraulic conductivity estimated from tritium ages (0.8 ´ 10-6 m/s) is about 20 times lower than the geometric mean found from pumping tests (17 ´ -10–6 m/s) suggesting the existence of obstacles to regional flow.

20

Hydrodynamic modelling, environmental tracers and hydrochemistry of a confined sandy aquifer (Kędzierzyn-Głubczyce Subtrough, SW Poland)

Witczak S., Szklarczyk T., Kmiecik E., Szczepańska J., Zuber A., Różański K., Duliński M.

Geological Quarterly

|

2007

|

Vol. 51, No 1

1-16

EN

Sarmatian sands and bur ied Pleis to cene val leys of the Kedzierzyn-Głubczyce Subtrough represent one of the main aquifers in southern Poland ( MGWB-332 - Major Ground Water Basin). This aquifer is intensively exploited, supplying tap water for the human population and for industry in the whole area; but, being confined, it has no influence on the ground water ecosystems. Two Ground Water Bodies (GWB-128 and GWB-129), introduced by administrative decisions according to EUDirectives, approximately cover the area of MGWB-332. The present study is related to the eastern part, the Sarmatian and buriedval eys sands of MGWB-332, i.e. to the most im - portant part of the multiaquifer GWB-129 which in profile consists of Holocene and Pleistocene sands, confined Sarmatian and Pleistocene buried valley sands, and Badenian sands. The presence and influence of deeper permeable formations is not addressed. The Sarmatian and Badenian aquifers are recharged and drained mainly by vertical seepages. Hydrodynamic modelling of the whole Kędzierzyn-Głubczyce Subthrough and tracer data indicate modern ages at the out crops of the Sarmatian under the Pleistocene deposits and mid to early Holocene ages close to the Odra River valley. Waters are of the HCO3-Ca type, changing at the centre of the Sarmatian to the SO4-Ca type due to the contribution of ascending sulphate water from the Badenian strata, whereas water in the buried Quaternary valley is of the HCO3-Na type, which means no significant contribution of ascending waters. Polluted modern waters occur only at the north west ern boundary in the area of the hydrogeological window. The quality of waters and their hydrochemistry result from water-rock in teractions and seepage exchanges with overlying and underlying aquifers belonging to the same GWB. Natural distributions of most major, minor and trace constituents are very wide, exemplifying difficulties in defining the quality of water in aunique way for the whole aquifer and particularly for the investigated multi-aquifer GWB.