Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Kartograficzne badania geochemiczne w Polsce

Pasieczna A.

Przegląd Geologiczny

|

2018

|

Vol. 66, nr 6

344--352

EN

At the beginning of the 1990s, both in Poland and in the world, the field of applied geochemistry was extended to issues related to the protection of the Earth’s natural environment due to the growing social interest in this problem and the requirements of the existing legislation. Geochemical studies in Poland were carried out in three stages, proceeding from the review scale (1:500,000 -1 stage) through regional research (on a scale from 1:250,000to 1:50,000 -stage II) to detailed research (on a scale of1:25,000 to 1:10,000 -stage III). The first stage of the geochemical mapping allowed for quick and relatively inexpensive assessment of the geochemical background diversity of soils, sediments, and surface water throughout the country, as well as the indication of the most polluted regions. The regional research (II stage) was focused primarily on issues related to the explanation of the origin of the identified geochemical anomalies detected in the first stage of research. They were taken in selected urban-industrial areas. In the most polluted Silesian-Cracow region a detailed geochemical study is being carried out (III stage).

2

Wpływ historycznej eksploatacji rud cynkowo-ołowiowych oraz hutnictwa żelaza i cynku na zanieczyszczenie gleb w centralnej części Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego

Pasieczna A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2018

|

nr 473

49--65

PL

Celem pracy było określenie stopnia kumulacji metali ciężkich, arsenu i siarki w glebach centralnej części Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Przemysł ciężki, eksploatacja rud metali i węgla kamiennego, hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych oraz odprowadzanie ścieków przemysłowych i komunalnych są przyczyną silnej degradacji środowiska przyrodniczego tego obszaru. Zbadano zawartość 21 pierwiastków: Ag, Al, As, Ba, Ca, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Hg, Mg, Mn, Ni, P, Pb, S, Sr, Ti, V i Zn, a zanieczyszczenie gleb oceniono na podstawie wartości wskaźników zanieczyszczenia, wskaźników wzbogacenia i wskaźników geoakumulacji. Testy te wykazały podwyższoną zawartość metali, arsenu i siarki, znacznie przekraczającą poziomy regionalnego tła geochemicznego. Analiza czynnikowa umożliwiła połączenie pierwiastków chemicznych w grupy, prawdopodobnie pochodzące z tych samych źródeł litologicznych lub/i antropogenicznych.

EN

The purpose of the work was to determine the degree of accumulation of heavy metals, arsenic and sulphur in the soils of the central part of the Upper Silesian Industrial Region. Heavy industry, mining of metal ores and hard coal, iron and non-ferrous metallurgy as well as the discharge of industrial and municipal sewage caused a strong degradation of the natural environment of this area. The content of twenty one elements (Ag, Al, As, Ba, Ca, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Hg, Mg, Mn, Mo, Ni, P, Pb, S, Sr, Ti, V i Zn) have been assayed in the soils of central part Upper Silesian Industrial Region. The contamination of the soils was assessed on the basis of contamination factors, enrichment factors and geoaccumulation indexes. The tests revealed elevated content of metals, arsenic and sulphur exceeding the levels of the regional geochemical background. Factor analysis made it possible to combine chemical elements into groups, probably derived from the same lithological or/and anthropogenic sources.

3

Ocena zanieczyszczenia osadów antropogenicznych zbiorników wodnych w centralnej części Wyżyny Katowickiej

Pasieczna A., Bojakowska I.

Przegląd Geologiczny

|

2016

|

Vol. 64, nr 10

806--813

EN

The paper deals with sediments of anthropogenic reservoirs from the central part of the Katowice Upland. Over most of the area, the original relief was considerably altered due to many-years’ mining of hard coal, historical mining and processing of zinc-lead ores, smelting of iron and non-ferrous metals, and chemical and machinery industries. The changes in land surface give rise to mining collapse areas transformed to water reservoirs. Sediment samples (103 samples in total) were collected form artificial lakes, ponds and settling ponds. Samples were air-dried, sieved through a 0.2-mm nylon sieve and digested in aqua regia. Contents ofAg, Al, As, Ba, Ca, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Mg, Mn, Mo, Ni, P Pb, S, Sn, Sr, Ti, Vand Zn in the samples were determined by the ICP-OES method. Mercury content was measured using the CV-AAS method. To assess the extent of sediment contamination the Index of Geoaccumulation (Igeo) and the ecotoxicological (Threshold Effect Concentration and Probable Effect Concentration) criterion were used. The sediments show very different chemical compositions. The content of trace elements varies from values lower than the regional geochemical background of the Silesian-Cracow region to extremely high concentrations. Distribution of many toxic chemical elements is characterized by high spatial variability and a strong dependence on the location of pollution sources. About 60% of analysed samples were heavily contaminated due to the very high concentration of cadmium (up to 905.9 mg/kg), lead (up to 25,081 mg/kg) and zinc (up to 45,361 mg/kg) as well as arsenic (up to 2,220 mg/kg), chromium (up to 901 mg/kg) and mercury (up to 11.80 mg/kg). Due to the concentration of metals (TEC and PEC values) almost 80% of the sediments can be harmful to aquatic organisms, as well as to wild animals that consume them. The main cause of harm is the very high concentrations of cadmium, lead and zinc, less of silver, arsenic, chromium, copper and nickel.

4

Metale w glebach dzielnicy Włochy m.st. Warszawy

Tomassi-Morawiec H., Pasieczna A., Markowski W.

Przegląd Geologiczny

|

2016

|

Vol. 64, nr 3

167--176

EN

Chemical investigations of metals content in the soils (0.0–0.3 m) from the Włochy district in Warsaw were conducted in Autumn 2012. Sixty-one samples were collected in sites earlier indicated, with particular reagard to post-industrial areas and productive plants as sources of contamination. The content of arsenic, barium, chromium, cadmium, cobalt, copper, molybdenum, nickel, lead, tin, zinc and mercury was determined after digestion of samples in aqua regia. Additionally, the acidity and grain-size analyses of soil samples were carried out. The results of chemical and grain-size analyses are presented in a series of maps. An estimation of the degree of soil contamination by metals was carried out based on permissible limit values specified in Rozporządzenie…., 2002. Over most of the district area the soils are included into groups A and B (80.3% of the samples) and they are mostly used according to the recommendation of Rozporządzenie…, 2002, as the residential or agricultural areas. The soils classified into group C (including the industrial and communication areas) occur in post-industrial areas, where productive and service plants are currently located, and along the communication routes. In the contaminated areas, migration of the metals is limited by soil alkalinity.

5

Zawartość rtęci w glebach oraz osadach rzecznych i strumieniowych w regionie śląsko-krakowskim

Pasieczna A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2014

|

nr 457

69--86

PL

W artykule przedstawiono ocenę zawartości i zróżnicowanie przestrzenne występowania rtęci w glebach oraz osadach rzecznych i strumieniowych regionu śląsko-krakowskiego, ze szczególnym uwzględnieniem otoczenia hałd i zakładów przemysłowych. Próbki gleb pobrano z głębokości 0,0–0,3 i 0,8–1,0 m, w regularnej siatce 250 x 250 m (16 próbek/km2). Próbki osadów pobrano z brzegów rzek i strumieni. Odległość między miejscami opróbowania wynosiła ok. 250 m. Po roztworzeniu w wodzie królewskiej rtęć oznaczano metodą CV-AAS. Zawartość rtęci w powierzchniowej warstwie gleb mieściła się w przedziale od <0,05 do 66,50 mg/kg, a w glebach pobranych z głębokości 0,8–1,0 m od <0,05 do 36,15 mg/kg. W osadach rzecznych i strumieniowych zakres zawartości rtęci wynosił od <0,05 do 182,00 mg/kg. Stwierdzone anomalie mają przeważnie niewielki zasięg przestrzenny zarówno w glebach, jak i w osadach, ale ich liczba jest pokaźna. Ich skupienia występują w pobliżu czynnych lub zamkniętych zakładów przemysłowych, wokół szybów górniczych, hałd odpadów z kopalń i innych zakładów. Zawartość rtęci w powierzchniowej warstwie gleb tego regionu dość wyraźnie wiąże się ze sposobem ich aktualnego użytkowania. Wartość przeciętna zawartości rtęci (wyrażona jako mediana) nie przekracza 0,05 mg/kg w glebach lasów oraz pól uprawnych, a w glebach łąk osiąga 0,05 mg/kg . W glebach ogródków działkowych, trawników miejskich, nieużytków i terenów przemysłowych wartość mediany zawartości rtęci jest taka sama i wynosi 0,06 mg/kg. Największą zawartość rtęci (0,07 mg/kg) stwierdzono w glebach parków miejskich.

EN

The content and sources of mercury have been evaluated in soils, as well as in river and stream sediments in the Silesian-Cracow region (southern Poland). The sampling density in topsoil (0.0–0.3 m) and subsoil (0.8–1.0 m) was 16 sites per km2, the distance between sampling sites of watercourses was about 250 m. Mercury concentration was determined by the CV-AAS method, following a hot aqua regia digestion. The mercury concentration ranges were <0.05–66.50, <0.05–36.15 and <0.05–182.00 mg/kg respectively for topsoil, subsoil and sediments. Mercury anomalies show generally small extents in both soils and watercourse sediments but the number of anomalies is considerable. The maps of spatial distribution present the areas of high mercury concentration that is attributed to active and inactive industrial plants, mining shafts, mine dumps, and other plants. Location of the anomalies indicates that a significant portion of the mercury probably comes from the deposition of anthropogenic atmospheric emissions due to industrial activities. Mercury in the topsoil clearly results from the current soil use. The average value (expressed as the median) remains below 0.05 mg/kg in the forest and arable soils, and is 0.05 mg/kg in the meadow soils. The median value of mercury content in the soils of allotments, urban lawns, barren land and industrial areas is the same and amounts to 0.06 mg/kg. The greatest median value of mercury (0.07 mg/kg) was measured in the soils of urban parks.

6

Rtęć w glebach obszarów zurbanizowanych Polski

Pasieczna A.

Przegląd Geologiczny

|

2012

|

Vol. 60, nr 1

46-58

EN

The enrichment of urban soils in mercury in relation to regional geochemical background was evaluated in towns throughout the whole territory of Poland. Soil samples were collected from a depth of 0.0–0.2 m within administrative boundaries of 334 towns of various sizes. Sampling density ranged from 1 sample/5–6 km2 to 1 sample/0.06 km2 and the weight of each sample was about 1000 g. Mercury content was measured using a cold vapour atomic absorption spectrometry (CV-AAS) method. Mercury enrichment in topsoil in selected towns of Poland is presented in the form of geochemical dot map, differentiating the mercury enrichment value by the dot size. The geochemical background and extent and intensity of anomalies in non built-up areas are presented in the form of contour map. Detailed maps of mercury distribution in topsoils were additionally compiled for some towns. The study shows that the mercury content vary within wide limits, depending on both chemistry of parent rocks and intensity of urbanization and industrial and transportation activity. Generally, the mercury content in urban soils is two to four times higher than in open space around the towns. The highest mercury concentration (712 mg/kg) was found in soils in Poznań. Anomalies were also recorded in soils in Jaworzno (36.15 mg/kg), Wrocław (6.60 mg/kg), Łódź (5.82 mg/kg), Gdańsk (5.50 mg/kg) and Legnica (5.13 mg/kg). Significant mercury concentrations are observed in soils of the Upper Silesian agglomeration, in Bytom, Chorzów, Katowice, Siemianowice, Świętochłowice, Ruda Śląska and Zabrze.

7

Molibden i cyna w glebach Polski

Pasieczna A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2012

|

nr 450

75--81

PL

Badania miały na celu ocenę zawartości molibdenu i cyny w powierzchniowej warstwie gleb Polski użytkowanych rolniczo. Pierwiastki te mogą być wykorzystane jako wskaźniki zanieczyszczenia środowiska, szczególnie na obszarach pozbawionych mineralizacji. Do celów przeglądowego zdjęcia geochemicznego pobrano gleby z głębokości 0,0–0,2 m z gęstością 1 próbka/2500 km2. Zawartość Mo i Sn oznaczono metodą ICP-AES po roztworzeniu próbek w wodzie królewskiej. Wyniki analiz wykazały zawartość molibdenu w granicach 0,05–1,71 mg/kg, a cyny 0,1–2,6 mg/kg. Przestrzenny rozkład tych pierwiastków w glebach wskazuje, że głównym czynnikiem decydującym o ich zawartości jest skład chemiczny skał macierzystych.

EN

The geochemical research has been conducted to evaluate molybdenum and tin content in topsoil of Poland, because these elements can be used as environmental pollution indicators, especially in areas without mineralization. Topsoil (0.0–0.2 m) samples were collected at a low sampling density (1 sample per 2,500 km2). The Mo and Sn contents, determined using the ICP-AES method, following aqua regia digestion, were 0.05–1.71 mg/kg and 0.1–2.6 mg/kg, respectively. The spatial distribution of these elements indicates that the principal factor determining their contents in topsoil is the chemical composition of parent rocks.

8

Geochemiczny zapis skażenia środowiska w rejonie historycznej eksploatacji rud Zn-Pb w okolicach Nowej Góry k. Krzeszowic

Pasieczna A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2012

|

nr 448 (2)

381--391

PL

Obszar badań jest zlokalizowany w północno-zachodniej części województwa małopolskiego. Szczegółowe badania geochemiczne podjęto z uwagi na występowanie na tym terenie anomalii geochemicznych zespołu pierwiastków Pb-Zn-Cd, silnie zaznaczających się w środowiskach powierzchniowych Ziemi – glebach i osadach strumieniowych. Opracowanie prezentuje wybrane wyniki badań szczegółowego zdjęcia geochemicznego w skali 1:25 000 na arkuszu Nowa Góra, gdzie rudy cynkowo-ołowiowe były najbardziej intensywnie eksploatowane w latach 1800–1912. Gleby pobierano z głębokości 0,0–0,3 m z gęstością 16 próbek/km2. Odległość między miejscami pobierania próbek na ciekach wynosiła 250 m. Zawartość Ag, Al, As, Ba, Ca, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Mg, Mn, Ni, P, Pb, S, Sr, Ti, V i Zn oznaczano metodą ICP-AES, a Hg – metodą CV-AAS po roztworzeniu próbek w wodzie królewskiej. W próbkach gleb oznaczono też pH i ich skład granulometryczny. Wyniki badań geochemicznych wykazały intensywne zanieczyszczenie gleb i osadów przez As, Cd, Hg, Pb i Zn w obszarach historycznego wydobycia i przeróbki rud Zn-Pb oraz na wychodniach triasowych dolomitów kruszconośnych.

EN

The surveyed area is located in the northwestern part of Małopolska Voivodship. Detailed, multi-media geochemical research has been conducted due to distinct geochemical anomalies of Pb–Zn–Cd in soils and stream sediments in this region. The report presents some research results of detailed geochemical mapping at scale 1:25 000 on the Nowa Góra map sheet. Lead and zinc ores were extensively exploited in this area from 1800 to 1912. The topsoil (0.0–0.3 m) was sampled at a sampling density of 16 sites per km2. The distance between watercourse sampling sites was about 250 m. Concentration of Ag, Al, As, Ba, Ca, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Mg, Mn, Ni, P, Pb, S, Sr, Ti, V and Zn was determined by the ICP-AES method, and of Hg – by the CV-AAS method, following a hot aqua regia digestion. In addition, grain size distribution and pH were determined in topsoil samples. Geochemical studies have indicated that the topsoil and stream sediments are extremely contaminated with As, Cd, Hg, Pb, Zn in the vicinity of historical Zn-Pb mines and processing facilities as well as in areas where the soils are developed on outcrops of Middle Triassic Zn–Pb ore-bearing dolomites.

9

Charakterystyka geochemiczna osadów i wód zbiornika Dziećkowice (Jeziora Imielińskiego), południowa Polska

Biel A., Pasieczna A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2012

|

nr 450

1--8

PL

Określono zawartość metali ciężkich i innych pierwiastków w wodach oraz w osadach Zbiornika Dziećkowice, wykorzystywanego jako zbiornik wody pitnej dla aglomeracji katowickiej. Próbki osadów i wód pobierano z brzegów zbiornika. Oznaczenia zawartości Ag, Al, As, Ba, Ca, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Mg, Mn, Ni, P, Pb, S, Sr, Ti, V i Zn w osadach wykonano metodą ICP-AES, natomiast analizy Hg metodą CV-AAS po roztworzeniu próbek w wodzie królewskiej. Oznaczenia zawartości B, Ba, Ca, Cr, Fe, K, Mg, Mn, Na, P, SiO2, SO4, Sr, Ti i Zn w wodach powierzchniowych przeprowadzono metodą ICP-AES, a zawartości Ag, Al, As, Cd, Cl, Co, Cu, Li, Mo, Ni, Pb, Rb, Sb, Tl i U metodą ICP-MS. Analizy wykazały, że badane wody są bardzo dobrej jakości, charakteryzują się bardzo małymi stężeniami oznaczanych składników i spełniają wymagania normatywne dla wód pitnych. Osady zbiornika odznaczają się wyjątkowo małymi zawartościami metali ciężkich i innych pierwiastków i nie stwarzają zagrożenia dla utrzymania dobrej jakości wód.

EN

Contents of heavy metals and other elements in the water and sediments were studied in the Dziećkowice artificial reservoir supplying drinking water for the Katowice agglomeration. Sediment and water samples were collected from the reservoir’s shore. The contents of Ag, Al, As, Ba, Ca, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Mg, Mn, Ni, P, Pb, S, Sr, Ti, V and Zn in sediments were determined using the ICP-AES method, and Hg – using the CV-AAS method, following hot aqua regia digestion. Determinations of B, Ba, Ca, Cr, Fe, K, Mg, Mn, Na, P, SiO2, SO4, Sr, Ti and Zn in water samples were performed by the ICP-AES method. The contents of Ag, Al, As, Cd, Cl, Co, Cu, Li, Mo, Ni, Pb, Rb, Sb, Tl and U were determined by the ICP-MS method. Geochemical studies have indicated small contents of these elements in the water so it can be classified as very good quality water, fulfilling current guideline values established for drinking water in Poland. Sediments of the Dziećkowice reservoir contain small amounts of all the analysed elements and do not pose a threat to the water quality.

10

Projekt GEMAS-zdjęcie geochemiczne gleb użytkowanych rolniczo w Europie

Pasieczna A., Kwecko P.

Przegląd Geologiczny

|

2010

|

Vol. 58, nr 5

397-400

EN

GEMAS (GEochemical Mapping of Agricultural Soils and Granzing Lands in Europe) Project is realized by EuroGeoSurveys (EGS) Geochemistry Working Group. The project will deliver good quality and comparable exposure data of metals in agricultural and grazing land soil, and of properties determining the bioavailability and toxicity of metals (and other elements) in soil at the European scale.

11

Wpływ górnictwa węgla kamiennego i hutnictwa metali na jakość wód Białej Przemszy i Bobrka

Pasieczna A., Dusza-Dobek A., Markowski W.

Górnictwo i Geologia

|

2010

|

T. 5, z. 4

181-190

PL

Zanieczyszczenie wód Białej Przemszy i Bobrka wyraźnie wiąże się z działalnością różnych gałęzi przemysłu. Głównym źródłem metali ciężkich dostarczanych do wód Białej Przemszy są ścieki zrzucane przez hutę cynku oraz zakłady wydobycia i przetwórstwa rud Zn-Pb. Słone wody zrzucane przez kopalnie węgla kamiennego do Bobrka są powodem ich zwiększonej przewodności elektrycznej i powodują kontaminację przez bor, chlorki, potas, lit, stront, sód i siarczany. Inne ścieki przemysłowe dostarczają do wód obydwu rzek fosfor, arsen, kobalt, miedź, żelazo i nikiel.

EN

The Biała Przemsza and Bobrek rivers water geochemistry clearly reflects pollution from various industrial activities. Industrial sewage, discharged from zinc smelter, zinc-lead ores mine and processing plant is the major source of heavy metals of Biała Przemsza water. High electrical conductivity and enrichment in boron, chlorine, potassium, sodium, strontium and sulphates is related to hard coal mining and disposal of salinę mine waters into Bobrek river. Wastewater discharge from other industrial plants determines arsenic, cobalt, copper, iron and nickel content in water of both rivers.

12

Arsen i tal w surowcach ilastych i węglanowych wykorzystywanych do produkcji materiałów budowlanych

Bojakowska I., Pasieczna A.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2008

|

z. 285

43-55

PL

Określono zawartość arsenu i talu metodą ICP-MS w 178 próbkach skał ilastych i 137 próbkach skał węglanowych różniących się genezą i wiekiem, pobranych z 41 złóż surowców ilastych i 21 złóż surowców węglanowych. Zawartość arsenu w surowcach ilastych i w skałach węglanowych wynosiła odpowiednio 2-29 mg/kg i

EN

Arsenic and thallium contents were determined with ICP-MS method in genesis and age differenced 178 samples of argillaceous rocks and 137 samples of calcareous rocks, taken from 41 clayey mineral deposits and 20 carbonate raw material deposits. Arsenic concentration in clayey minerals and carbonate rocks amount respectively 2-29 mg/kg and

13

Antropogeniczne przeobrażenia oerodowiska geochemicznego aluwiów Zagożdżonki [Puszcza Kozienicka]

Lis J., Parafiniuk J., Pasieczna A.

Przegląd Geologiczny

|

2007

|

Vol. 55, nr 1

79-79

EN

The paper presents detailed geochemical survey of stream sediments in Zagożdżonka river system. The Zagożdżonka river drains agricultural areas and forests [Puszcza Kozienicka] and flows through towns-Pionki and Kozienice. The works [metallurgical, power plants, plastic materials, munitions-factory localized in towns put industrial and communal sewage into Zagożdżonka river. Active sediments (180 samples; <0.2 mm) were leached with HCl (1:4); then, using the ICP-AES method determinations were made the concentration of Ag, Al, As, Ba, Be, Ca, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Mg, Mn, Ni, P, Pb, S, Sr, Ti, V and Zn. Mercury concentration was measured using the CV-AAS method. The geochemical survey reveals that industrial plants activity are the main sources of anthropogenic pollution of stream sediments in Zagożdżonka river catchment. The strong local anomalies of As, Be, Ca, Cd, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, Sr, Ti and Zn near Pionki and Kozienice towns can be related to low efficiency of sewage treatment plants in metal removing.

14

Metale ciężkie w glebach powiatu warszawskiego zachodniego

Lis J., Pasieczna A.

Przegląd Geologiczny

|

2006

|

Vol. 54, nr 2

161-165

EN

The geochemical soil survey in administrative district Warsaw–West was arranged with 1x1 km grid pattern while the field work of particular interest (the former Cable Work in Ożarów Mazowiecki) followed the more detailed grid 100 100 m. Samples were leached with HCl (1:4); than AAS and ICP–AES) determinations of Cd, Co, Cu, Fe, Mn, Ni, Pb and Zn were made. The geochemical survey reveals that occurerence of heavy metals in forest and agricultural soils is similar to the regional geochemical background. Small towns (Błonie and Leszno) with associated transport system and emissions of dust and gases from coal burning households are local sources of soil pollution with copper, lead and zinc. Geochemical anomalies related to industry have been dicovered in towns Łomianki and Ożarów Mazowiecki. Areas with high arsenic and chromium as well as zinc, lead and copper concentration were found in the environs of former tannery at Łomianki. Former Cable Work in Ożarów Mazowiecki is the main source of anthropogenic pollution of soils by copper and lead while the the soils around the glass smelter are significantly polluted by lead.

15

Szczegółowe kartowanie geochemiczne na Górnym Śląsku

Lis J., Pasieczna A.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2005

|

z. 267

173-182

PL

Systematyczne prace z zakresu kartografii geochemicznej prowadzone na szeroką skalę od roku 1991 w Państwowym Instytucie Geologicznym pozwoliły na identyfikację anomalii w środowiskach powierzchniowych Ziemi zarówno na terenie całego kraju, jak i w poszczególnych regionach. Wykazały ponadto, że najpilniejszym zadaniem jest szczegółowe kartowanie geochemiczne na obszarze Górnego Śląska i terenów przyległych (około 2400 km2). W rejonie tym wyznaczonym zasięgiem najsilniejszych anomalii kadmu, ołowiu i cynku podjęto w roku 1996 realizację "Szczegółowej mapy geochemicznej Górnego Śląska" (SMGGŚ). Zdjęcie obejmuje prace na terenie 33 arkuszy w skali 1:25 000 i przewidziane jest do opracowania w ciągu kilkunastu najbliższych lat.

EN

Polish Geological Institute started in year 1991 geochemical mapping survey focused mainly on the issue of the Earth's surface environmental protection in Poland-soils, waters and water sediments. Geochemical mapping of Poland and cartographic works at regional scalę were conducted. The studies indicate that the most urgent task of geochemical mapping at he moment is realization the geochemical maps at the scale 1: 25 000 in the areas of Pb-Cd-Zn anomalies in Upper Silesia region (aprox. 2400 km2). Detailed geochemical mapping area cover 33 map sheets.

16

Badania geochemiczne w Poznania i okolicach

Lis J., Pasieczna A.

Przegląd Geologiczny

|

2005

|

Vol. 53, nr 6

470--474

17

Anthropogenic soils pollution within the Legnica-Głogów copper district

Lis J., Pasieczna A.

Polish Geological Institute Special Papers

|

2005

|

Vol. 17

42-48

EN

The industrial complex of the Legnica-Głogów Copper District (LGCD) with two copper smelters, tailings ponds, a few shafts, and copper ore reloading facilities are the main sources responsible for pollution of soils with heavy metals. A geochemical soil survey was conducted in the LGCD in 1996. The survey was arranged with a 1x1 km grid pattern while the field work in the regions of particular interest (of copper smelting industry and copper mining) followed the more detailed grid pattern of 500x500 m. Samples were leached with aqua regia; next, using the ICP-AES method, determinations of Ag, Al, As, Ba, Ca, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Mg, Ni, P, Pb, S, Sc, Sr, V, and Zn concentrations were made. As far as Hg was concerned, its concentration was measured using the CV-AAS method. Sieve analysis and laser method were employed to define grain-size composition of soils. The geochemical survey of the LGCD area soils revealed that occurrence of elements such as Al, Co, Cd, Mg, Ni, Sc, Sr, Ti, and V was mainly related to the structure of geological basement. Mining, ore processing, and copper ore smelting were the main sources of anthropogenic pollution of soils by copper and lead as well as by silver arsenic, zinc, cobalt, and nickel (to smaller degree). Other local sources of soil pollution were towns with associated industry, transport system, and local emissions of dust and gases from coal burning households and local heating plants. Geochemical anomalies that are related to the copper industry cover vast areas with high copper and lead concentrations in the "Głogów" and "Legnica" copper smelters environs. Increased content of other elements, such as silver, arsenic, zinc, cobalt, and nickel occurs within copper-lead anomalies areas. Urban soils in Legnica and Głogów, in the areas affected by smelters, are significantly polluted with copper and lead.

PL

Kompleks przemysłowy Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego (LGOM-u), na który składają się kopalnie rud miedzi, dwie huty miedzi, zakłady przeróbcze i osadniki odpadów poflotacyjnych, jest głównym źródłem zanieczyszczenia gleb tego rejonu. Opróbowanie gleb na terenie LGOM-u przeprowadzono w 1996 r. stosując gęstość podstawową 1x1 km oraz zagęszczenia do siatki 500x500 m w rejonach hut i obszarach górnictwa miedziowego. Próbki gleb trawiono wodą królewską, a następnie oznaczano w nich zawartość Ag, Al, As, Ba, Ca, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Mg, Ni, P, Pb, S, Sc, Sr, V i Zn metodą ICP-AES. Analizy Hg przeprowadzono metodą CV-AAS, a oznaczenia składu granulometrycznego wykonano metodą sitową w połączeniu z laserowym pomiarem wielkości cząstek. Badania geochemiczne ujawniły, że spośród analizowanych pierwiastków można wydzielić te, które związane są przede wszystkim ze składem chemicznym skał macierzystych (Al, Co, Cd, Mg, Ni, Sc, Sr, Ti i V). Wydobycie rud miedzi, ich przeróbka i procesy hutnicze są głównym źródłem zanieczyszczenia gleb miedzią i ołowiem, szczególnie w bezpośrednim sąsiedztwie hut. W glebach na terenie rozległych anomalii miedzi i ołowiu wokół hut obserwuje się również podwyższone ilości srebra, arsenu, cynku, kobaltu i niklu. W obszarach miejskich kontaminacja pochodzi również z emisji innych gałęzi przemysłu, transportu, elektrociepłowni i palenisk domowych. Gleby miejskie Legnicy i Głogowa w obszarach narażonych na emisje z hut są znacznie wzbogacone w miedź i ołów.

18

Naturalne i antropogeniczne czynniki zanieczyszczenia gleb miejskich

Pasieczna A.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2003

|

z. 256

177-184

PL

W pracy przedstawiono rolę czynników geogenicznych i antropogenicznych w zanieczyszczeniu As, Cd, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, S i Zn gleb miejskich w Polsce. Oszacowano wielopierwiastkowe wzbogacenie oddzielnie dla gleb z dwu zakresów głębokości (0,0-0,2 m oraz 0,4-0,6 m) w wybranych miastach Polski w stosunku do regionalnego tła geochemicznego, a różnicę sumarycznych wskaźników wzbogacenia między poziomem górnym i dolnym (stanowiącą w przybliżeniu udział czynników antropogenicznych w zanieczyszczeniu powierzchniowych gleb miejskich) zilustrowano w postaci kartograficznej.

EN

The paper presents of anthropogenic and geogenic factors for urban soils pollution in Poland by As, Cd, Cr, Cu, Hg, Ni, Pb, S and Zn. Summary multi-element enrichment factors in rwo soil layers (0.0-0.2 m and 0.4-0.6 m) were evaluated for selected towns in relation to regional geochemical background. The results of the subtraction of the summary multi-element enrichment factors between surface and lower horizons (approximate share of anthropogenic factors in surface urban soils pollution) for particular towns are presented in a cartographic form.

19

Tło geochemiczne i anomalie w środowiskach powierzchniowych ziemi w Polsce

Lis J., Pasieczna A.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2001

|

z. 248

123-128

PL

Zróżnicowanie tła geochemicznego gleb Polski związane jest głównie ze zmiennym składem chemicznym skał macierzystych, a których powstały. Na tym tle można wydzielić szereg anomalii regionalnych i lokalnych pochodzenia geologicznego, antropogeniczno-geologicznego i antropogenicznego. Do najważniejszych należą regionalne anomalie geologiczne Niecki Nidy (Ca-Sr-S) i Wyżyny Lubelskiej (Ca-Sr), anomalia antropogeniczno-geologiczna Górnego Śląska (Pb-ZN-CD) oraz anomalia antropogeniczna legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego (Cu-Pb).

EN

Chemical constitution of the substance is the factor, which governs of soils background differentiation in Poland. Against this background the regional and local anomalies of diversifies nature (geological, anthropogenic and mixed- geological and anthropogenic) can be distinguished. The most important are: the Nida Trough (Ca-Sr-S0 and the Lublin Upland (Ca-Sr) regional geological anomalies, the Upper Silesia (Pb-Zn-Cd) geological and anthropogenic anomaly and the Legnica-Głogów Copper District anthropogenic anomaly.

20

Ołów w glebach wybranych miast w Polsce

Pasieczna A.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2001

|

z. 248

135-141

PL

W pracy przedstawiono próbę oceny zanieczyszczeń ołowiem gleb w 334 miastach Polski. Wyniki badań zaprezentowano w formie kartograficznej, przedstawiając wzbogacenie gleb miejskich w stosunku do regionalnego tła geochemicznego. Przeanalizowano również porównanie zawartości tego pierwiastka w badanych poziomach glebowych w zależności od ilości mieszkańców miast.

EN

The survey was intended to provide an evaluation of urban soils pollution by lead in 334 Polish towns and cities. The results are presented in cartographic from showing urban soils enrichment by lead in relation to regional geochemical background. A comparison of the element values is presented also in topsoils and bottom soils on connection with the cities population.