Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Ocena sprawności hydraulicznej studni głębinowych – studium przypadku

Polak K., Kaznowska-Opala K.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2018

|

R. 59, nr 2

63--66

PL

Sprawność hydrauliczna studni głębinowej wyraża się stosunkiem depresji rzeczywistej w warstwie wodonośnej do depresji mierzonej w studni. Jej wartość zależy od przepuszczalności strefy przyotworowej. Na zmniejszenie sprawności studni wierconej wpływają naturalne procesy starzeniowe. Ich rozwój może być intensyfikowany poprzez zjawiska fizyczne i fizykochemiczne pobudzane w trakcie intensywnej eksploatacji zasobów wód podziemnych. W artykule zagadnienie omówiono na przykładzie dwóch studni, zasadniczej i rezerwowej, pracujących dla potrzeb ujęcia wód. W studni zasadniczej określono charakterystykę sprawności hydraulicznej po jej uruchomieniu, po 10 latach intensywnej eksploatacji, a także po przeprowadzeniu jej renowacji. Dla porównania przedstawiono także wyniki próbnego pompowania dla studni rezerwowej. Wyniki przedstawionych w artykule analiz wskazują, że przyczyną radykalnego zmniejszenia sprawności hydraulicznej studni była eksploatacja zasobów ze zbyt dużą wydajnością. Ponadto dwa niezależne próbne pompowania prowadzone przy zastosowaniu odmiennej metodyki badawczej dostarczyły bardzo zbliżonych wyników. Może to oznaczać, że długotrwałe testy mogą być zastąpione znacznie krótszymi, dającymi bardzo zbliżone wyniki, które mogą być wykorzystane do doboru parametrów pracy głębinowego ujęcia wody.

EN

The hydraulic efficiency of a water well is expressed by the ratio of apparent drawdown, measured in a well, to real drawdown in the aquifer. Its value depends on the permeability of the perimeter zone. The natural aging processes affect the drilled well’s efficiency. Their development can be intensified by physical and physico-chemical phenomena stimulated during intensive exploitation of groundwater resources. In this work, the issue is discussed on the example of two wells, the main and reserve wells, working for the needs of water intake. In the basic well, the characteristics of the hydraulic efficiency were determined after drilling, after 10 years of intensive exploitation, also after its renovation. For comparison, the results of a step drawdown pumping test for a secondary well were also presented. The results of the analyzes presented in the paper indicate that the reason for the radical decrease in the hydraulic efficiency of the well was the exploitation of resources with too high efficiency. In addition, two independent trial pumping carried out using a different research methodology provided very similar results. This may mean that long-term tests can be replaced with much shorter, giving very similar results, which can be used to select the parameters of the work of the water intake.

2

Sposoby minimalizacji emisji hałasu kolejowego w aglomeracji miejskiej

Polak K.

Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe

|

2018

|

R. 19, nr 6

221--225, CD

PL

W artykule przestawiono sposoby ograniczania hałasu kolejowego w aglomeracji miejskiej oraz przeanalizowano rozwiązania przeciwhałasowe pod kątem ich skuteczności. W dalszej części artykułu podjęto próbę przedstawienia typowych rozwiązań przeciwhałasowych stosowanych w celu ograniczenia hałasu kolejowego w miastach oraz omówiono ich wady i zalety.

EN

The article presents ways of reducing railway noise in urban agglomeration and analyses noise protection solutions in terms of their effectiveness. In the following part of the article an attempt was made to present typical noise abatement solutions used to reduce rail noise in cities and discuss their advantages and disadvantages.

3

Interpretacja wyników próbnego pompowania studziennego na podstawie bilansu energii

Polak K.

Technologia Wody

|

2017

|

Nr 5 (55)

40--43

PL

Sprawność hydrauliczną studni głębinowej określić można na podstawie próbnego pompowania badawczego. Metodykę prowadzenia pomiarów oraz sposób opracowania wyników podał Jacob [1947]. W niektórych przypadkach wyniki próbnych pompowań były jednak trudne do zinterpretowania za pomocą tej metody. Wielu autorów proponowało więc liczne modyfikacje, pomocne przy interpretacji wyników badań. W pracy niniejszej zaproponowano kompleksową metodę oceny próbnego pompowania, w którym wykorzystano równanie Jacoba jako jeden z elementów prawa Bernoulliego. W odróżnieniu od dotychczasowych rozwiązań, w zaproponowanej metodzie konieczny jest pomiar ciśnień w układzie pompowo-tłocznym. Interpretację wynikowego równania omówiono na wykresach. Przeprowadzony wywód prowadzi do wniosku, że anomalie występujące na ostatnich stopniach pompowania próbnego mogą być wywołane nieprawidłowym doborem agregatu pompowego. Uznaje się ponadto, że opis zjawiska podany przez Jacob’a jest wyczerpujący, a modyfikacje podane np. przez Rorabaugh’a, w świetle przedstawionej analizy, nie znajdują swojego uzasadnienia. Zaproponowana w niniejszej pracy metoda pozwala nie tylko na ocenę hydraulicznej sprawności ujęcia, ale także na ocenę sprawności hydraulicznego układu pompowo-tłocznego. Główną zaletą metody jest możliwość jej wykorzystania dla ograniczenia energochłonności.

EN

The hydraulic efficiency can be determinate on the basis of step drawdown test. The methodology of measuring and developing of the results was given by Jacob (1947). In some cases, however, the results of the step drawdown tests were difficult to interpret by the proposed method. Many authors have proposed numerous modifications to develop of methodology of the results interpretation. In this work, comprehensive pumping test evaluation method, which uses the Jacob equation as one elements of Bernoulli’s law elements, have been presented. In the proposed method it is necessary to measure the pressure in the pump unit and pipeline systems. The interpretation of the resulting equation is discussed in the graphs. The argument leads to the conclusion that the anomalies present at the last stages of the step drawdown test may be due to an improper selection of the pump unit. It is considered that the description of the phenomenon given by Jacob is exhaustive. The modifications given by, for example Rorabaugh, are not justified, from point of view of the analysis presented in this paper. The proposed method is based on energy balance. So, it allows to assess the hydraulic efficiency of the well, however, the evaluation of the hydraulic efficiency of the pump unit and pipeline system is also practible. The main advantage of the method is its ability to reduce energy consumption.

4

Czy zawsze stosuje się oznaczenie strony badanej w rentgenodiagnostyce klasycznej?

Sulmiński P., Polak K., Nowak P., Pasieka E.

Inżynier i Fizyk Medyczny

|

2016

|

Vol. 5, nr 4

185--189

PL

Wstęp: Właściwe oznaczenie strony pacjenta na radiogramie stanowi istotny aspekt wykonania zdjęcia rentgenowskiego, umożliwiający prawidłową identyfikację i ocenę badanych struktur. Nieprawidłowa lateralizacja uznawana jest za błąd jakościowy mogący skutkować niewłaściwym postępowaniem terapeutycznym. Cel: Celem badań była analiza prawidłowości stosowania lateralizacji w rentgenodiagnostyce klasycznej. Materiał i metody: Wykonano analizę 338 kolejnych radiogramów zrealizowanych w technice cyfrowej. Zdjęcia rentgenowskie wykonano w Zakładzie Radiologii Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego w Białymstoku, za pomocą aparatów stacjonarnych Axiom Aristos Siemens (grupa I, n = 177) i Ysio Siemens (grupa II, n = 153) oraz przewoźnego Philips Practix 33 (grupa III, n = 8). Analizę przeprowadzono pod kątem częstości i prawidłowości stosowania markerów strony badanej (prawa/ lewa) z materiału pochłaniającego promieniowanie w dwóch zespołach techników elektroradiologii. Do wykonania obliczeń wykorzystano MS Excel 2010 i pakiet Statistica 12.0 (test U Manna-Whitneya; p < 0,05). Wyniki: Porównywane zespoły techników różniły się stosowaniem prawidłowej lateralizacji wykonywanych radiogramów. Najczęściej brak oznaczenia strony badanej dotyczył grupy I (n = 38; 21% vs. n = 8; 5%). Znacznie częściej nie stosowano oznaczania strony badanej zdjęć rentgenowskich w projekcjach bocznych (p = 0,01). W obu zespołach techników dominowało użycie oznaczenia post-processing. Oznaczanie radiogramów metodąpre-processing za pomocą znacznika z materiału pochłaniającego promieniowanie stosowane było w obu zespołach z podobną częstotliwością (n = 13; 9% vs. n = 16; 10%). Pozycja markera wykonanego z materiału pochłaniającego była przyczyną powiększenia pola kolimacji w przypadku 2 radiogramów, wykonanych przez techników zespołu I. Wnioski: W obu zespołach techników elektroradiologii wykonywane były radiogramy bez stosowania oznaczenia strony pacjenta. Analiza lateralizacji powinna być elementem oceny zdjęć odrzuconych w celu zaplanowania skutecznych działań eliminujących niewłaściwe postępowanie diagnostyczne.

EN

Introduction: The proper indication of anatomical side of the patient on a radiograph allows for the correct identification and evaluation of examined region. Deficiency or wrong mark of the side is regarded as the quality mistake which may results in improper therapeutic proceedings. Aim of the study: The purpose of the research was the analysis of the correctness of side markers application in rentgenodiagnostics. Material and methods: Retrospective analysis was performed on 338 next radiograms (1.10-5.10.2015). Digital X-ray images were made in Department of Radiology, University Hospital in Bialystok, with AxiomAristos Siemens (group I, n = 177), Ysio Siemens (group II, n = 153) and mobile Philips Practix 33 (group III, n = 8). The analysis was made regarding the frequency, as well as correctness of applied markers (right/left side) from radiopaque material, gathered by two teams of radiographers. MS Excel 2010 and Statistica 12.0 (Manna-Whitney U test; p < 0,05), were used to the analysis. Results: There were differences in correct application of anatomical markers on the radiographs, in both teams of radiographers. The most frequently absence of sides marker was observed in I group (n = 38; 21% vs. n = 8; 5%). More commonly absence of marker was found during examination in lateral views (p = 0,01). Both teams presented usually the post-processing application. Indication of the radiographs by pre-processing method with use of radiopaque material, was applied in both teams with comparable frequency (n = 13; 9% vs. n = 16; 10%). The position of anatomical marker, made of radiopaque material, was the purpose of increasing field size in case of 2 radiographs. Those images were made by first group of radiographers. Conclusions: There were radiographs acquired without application of anatomical side markers in both teams of radiographers. The analysis of applied anatomical side markers should be the element of evaluation of rejected radiographs to avoid improper medical procedures.

5

Ocena efektywności renowacji studni głębinowej za pomocą ditlenku węgla

Polak K.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2016

|

R. 57, nr 6

13--20

PL

Studnie głębinowe wykorzystywane są do gospodarczego pozyskiwania wód oraz dla celów odwodnieniowych. Studnie drenażowe wykorzystywane są powszechnie w górnictwie węgla brunatnego. Ich intensywna eksploatacja powoduje szybki spadek sprawności. Efektem tego jest wzrost oporów hydraulicznych oraz finalnie kosztów odwodnienia. Rozwiązaniem problemu może być bisowanie studni. Jednakże wiąże się to z znacznymi kosztami wiercenia. Alternatywą jest renowacja studni. Tradycyjne zabiegi renowacyjne nie zawsze jednak przynoszą oczekiwane skutki. W pracy niniejszej przedstawiono metodę renowacji studni za pomocą ditlenku węgla. Dokonano także oceny skuteczności metody wykorzystując do tego wyniki pięciu próbnych pompowań badawczych. Badania przeprowadzono w kolejnych etapach procesu renowacji. Parametrami oceny stanu hydraulicznego studni są: wydajność jednostkowa, wydajność potencjalna, sprawność a także energochłonność pompowania. Wyniki próbnych pompowań analizowano uwzględniając charakterystyki zastosowanych głębinowych agregatów pompowych. Przedstawione wyniki wskazują, że metoda przynosi znaczącą poprawę warunków odwodnienia oraz pozwala na istotne zmniejszenie kosztów eksploatacji studni.

EN

Groundwater wells are used for public purposes and for industrial drainage. Drainage wells are common used in lignite mining.Their intensive exploitation cause a rapid deterioration and decrease of efficiency. That results in increasing of hydraulic resistance and, in consequence, the growth of drainage costs. The solution is well-mirroring. However, it involves significant costs of drilling and well development. The alternative is a well rehabilitation. Standard well-rehabilitation methods do not always bring the expected results. The paper presents a method of wells rehabiltation by using of carbon dioxide. Moreover, it has been assessing the metod effectiveness by using the results of five step drawdown tests. The research have been carried out in the subsequent stages of well rehabilitation. The assessment of well condition are based on the fallowing hydraulic parameters: specific productivity, potential pumping rate, well efficiency and energy consumption. The step drawdown tests have been analyzed taking into account individual curves of submersible pump units. The results indicate that quoted above well rehabilitation method gives very significant improvement of drainage and allows for a fundamental costs reduction of the well operation.

6

Diagnostyka warunków pracy studni ujęciowej oraz systemu pompowo-tłocznego na podstawie próbnego pompowania

Polak K., Górecki K.

Gaz, Woda i Technika Sanitarna

|

2016

|

Nr 8

285--289

PL

W artykule przedstawiono podstawy metodyczne oceny diagnostycznej studni głębinowej oraz układu pompowego w oparciu o próbne pompowanie badawcze. Kompleksowa ocena stanu technicznego uwzględnia nie tylko opory hydrauliczne studni, ale także parametry instalacji tłocznej oraz wysokości geometryczne, które pozwalają na określenie przybliżonych charakterystyk agregatu pompowego zainstalowanego bezpośrednio w studni. Metodyka omówiona została na studni pracującej w jednym ze zbiorowych ujęć wody. Wyniki oceny wskazują na uszkodzenie rury filtrowej, co przekłada się na znaczne opory hydrauliczne studni, ale także straty energetyczne w systemie pompowym. Skutkiem tego jest wzrost kosztów eksploatacji ujęcia.

EN

The article presents the methodological basis of the diagnostic evaluation of groundwater well and a pumping system based on step drawdown. The comprehensive assessment of the technical condition takes into account not only the hydraulic resistance of the well, but also the parameters of the pumping system and the amount of geometry values. All of these allow to determine the approximate curve of the pump unit installed in the well. The methodology was discussed based on the practical case of well working in one of the public water supplier. The results indicate the damage of well screen induces a significant hydraulic resistance of the well and also the energy losses in the pumping system. It results in the growth of operating costs.

7

Rozliczenie wodnej rekultywacji wyrobisk odkrywkowych w świetle aktualnych uregulowań formalnoprawnych

Polak K.

Przegląd Górniczy

|

2015

|

T. 71, nr 9

37--40

PL

W artykule przedstawiono zagadnienia prawne związane z problematyką rozliczania rekultywacji wodnej wyrobisk odkrywkowych. Niektóre z wyrobisk posiadają olbrzymią pojemność wodną, to ich napełnianie potrwać może kilkadziesiąt lat. Rekultywacja prowadzona w tak długim okresie wymaga nowego, nie przewidzianego w polskim prawie, podejścia w sposobie jej rozliczania. W artykule przedstawiono podstawy prawne w zakresie rekultywacji wodnej oraz interpretację obowiązujących rozwiązań prawnych w zakresie możliwości etapowego rozliczania rekultywacji wodnej z wykorzystaniem wód podziemnych i powierzchniowych. Zasady rozliczania rekultywacji mają fundamentalne znaczenie dla wyceny funduszu likwidacji zakładu górniczego. Jednoznaczność przepisów w tym zakresie jest konieczna także dla jednostek samorządu lokalnego wydających decyzje o uznaniu rekultywacji za zakończoną. W artykule wskazano na potrzebę zmian w obowiązującym prawie, które pozwoliłyby na jednoznaczne przyjęcie metody szacowania kosztów rekultywacji oraz przychodów gmin z tytułu podatków gruntowych.

EN

This paper presents legal issues relevant to settlement of water reclamation in open-pit mines. Due to the fact that some of the pits have huge capacity of water volume, their flooding may take several decades. Long period of water reclamation requires a new approach to the way of its settlement, which is not provided for in the Polish law. This paper presents the legal bases for the water reclamation and interpretation of the existing solutions within the possibilities of a phased settlement of the reclamation with usage of ground- and surface water. The settlement of reclamation has got fundamental importance for the valuation of the Mine Closure Fund. The unambiguous of regulations is also necessary for local authorities which decide about the termination of reclamation. In this paper, it has been pointed out the need to change existing regulations, which would allow for unequivocal adoption of the estimating method of costs reclamation and income taxes of local communities.

8

Lej depresji a zasięg negatywnego oddziaływania odwodnienia wyrobiska górniczego

Polak K., Kaznowska-Opala K., Różkowski K., Pawlecka K.

Przegląd Górniczy

|

2015

|

T. 71, nr 9

98--103

PL

W wyniku eksploatacji na terenach działalności górniczej naturalne warunki wodne ulegają przekształceniu. Górnictwo ingeruje w naturalne środowisko wodne zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym. Skutki ujemnego oddziaływania górnictwa na środowisko wodne są wielorakie. Celem artykułu jest określenie szkodliwego wpływu odwodnienia zakładu górniczego na środowisko naturalne. W praktyce przyjmuje się, że maksymalny zasięg występowania obniżeń zwierciadła wody wyznacza zasięg negatywnego oddziaływania. Tymczasem badania wskazują, że odwodnienie, objawiające się powstaniem obniżeń zwierciadła wody nie zawsze ma działanie szkodliwe dla środowiska.

EN

Natural water environment conditions usually change by mining exploitation, Mining interferes in water environment by changing water quality and quantity. The negative effects are varied. The aim of this paper is to determine the harmful effects of dewatering. In practice, it is assumed that the maximum range of cone of depression determines the negative impact extent. However, studies indicate that dewatering which cause the water level decreasing, do not always cause negative impacts on the environment.

9

The assessment of susceptibility on drainage in an aquifer on the basis of pumping tests in a lignite mine

Polak K., Kaznowska-Opala K., Pawlecka K., Różkowski K., Klich J.

Archives of Mining Sciences

|

2015

|

Vol. 60, no. 1

107--121

EN

Drainage of the rock mass is a key component affecting the safety of mining operations and is associated with the removal of the overburden, dumping and excavation of useful minerals. The primary method of drainage in lignite coal mines are bored wells. The efficiency of drainage of rock mass depends on their accurate positioning and quality of workmanship. The paper presents the current state of knowledge concerning the distribution of the components of drawdown (1) in pumping well (Walton, 1955; Bruin & Hudson, 1961; Kruseman & de Ridder, 1991; Avci, 1992; Atkinson, 1994; Helweg, 1994; Kawecki, 1995; Singh, 2002; Dufresne, 2011) and their dependence on the hydrogeological parameters of the drained aquifer (Fig. 2). The results of pumping tests conducted in drainage wells operating in lignite mines are also presented. The subject of analysis was the geohydraulic resistance coefficient B, describing the resistance of the aquifer under laminar flow. This coefficient also takes the hydrogeological parameters into account which determines the dynamics and range of influence of drainage (12, 13). The value of the parameter and its spatial variability can be used for planning, designing and evaluating the effectiveness of wells drainage In view of the results of the pumping tests, classification of aquifer susceptibility to drainage was proposed, which can be used to support decision-making in the scope of expansion of the drainage system, the necessary timing and dynamics of pumping water. The classification is preliminary and is the starting point for the development of methods to rationalize functioning costs of the drainage systems.

PL

Zadaniem studni odwadniających jest obniżenie zwierciadła wody podziemnej możliwie w jak najkrótszym czasie. W zależności od przeznaczenia studni oraz wymagań technicznych ich czas „życia” jest zróżnicowany. Studnie zlokalizowane w obrębie wyrobiska, tj. studnie nadkładowe i podłożowe (pomocnicze), mają z założenia względnie krótki czas pracy, gdyż są likwidowane wraz z postępem robót górniczych odkrywkowych. Studnie w barierach zewnętrznych oraz wewnętrznych utrzymywane są niekiedy przez kilkadziesiąt lat. Z upływem czasu w pompowanych otworach obserwuje się przyrost depresji roboczego zwierciadła wody oraz spadek wydajności. Mniejsza wydajność studni spowodowana jest zmniejszoną wydajnością warstwy wodonośnej wskutek słabnącej przewodności hydraulicznej, co wynika z obniżenia zwierciadła wody, a także w wyniku zmian w dopływie wody spowodowanych procesami starzenia otworów studziennych. Za niekorzystne zmiany parametrów eksploatacyjnych studni odpowiedzialne są m.in. procesy fizyczne i chemiczne zachodzące w bezpośrednim sąsiedztwie studni np. procesy korozji, powstawania powłok zabezpieczeniowych oraz powłok śluzowych, ochry, wytrącania się osadów związków chemicznych oraz kolmatacji. Kolmatacja jest zjawiskiem złożonym, wywołanym przez procesy mechaniczne, fizyczne, chemiczne i biologiczne, który towarzyszy przepływowi przez ośrodki porowe i szczelinowe. Straty ciśnienia wynikające z przepływu wody w warstwie wodonośnej, czyli kształtowane przez własności hydrogeologiczne warstwy wodonośnej są określane mianem depresji rzeczywistej, która uwidacznia się pomiędzy poziomem piezometrycznym i depresją w strefie przyotworowej. Straty te oznaczane są jako BQ, gdzie: B oznacza oporność hydrauliczną ośrodka wodonośnego przy przepływie laminarnym. Z kolei straty ciśnienia wywołane przepływem wody przez filtr turbulencją przepływu wody w strefie otworowej i przyotworowej określane są mianem zeskoku hydraulicznego CQn, gdzie C oznacza oporność hydrauliczną strefy przyotworowej, natomiast n – wykładnik potęgowy charakteryzujący rodzaj przepływu. Określenie własności filtracyjnych warstwy wodonośnej wyrażanych przez przewodność hydrauliczną T oraz współczynnik zasobności sprężystej S, pozwala na wyznaczenie najbardziej korzystnych warunków eksploatacji studni. Wspomniane parametry hydrogeologiczne są składowymi równania opisującego hydrauliczną oporność ośrodka wodonośnego (12). Uogólniając, parametr B, może być kryterium wykorzystanym przy planowaniu i projektowaniu systemu odwodnienia studziennego, a także bieżącej oceny skuteczności współpracy systemu. Na rysunku 3. przedstawiono ideowo metodykę oznaczania tego parametru, za pomocą testu próbnego pompowania. Dotychczas interpretacja wyników próbnych pompowań koncentrowała się na ocenie technicznych warunków pracy otworów studziennych. W tym celu wykorzystywano współczynnik C występujący we wzorze Jacoba, który stanowił kryterium odbioru studni od wykonawcy. Zdaniem autorów niniejszej pracy wyniki próbnych pompowań należy interpretować w szerszym ujęciu, zwracając uwagę na parametr B, opisujący oporność hydrauliczną przy przepływie laminarnym wody w ośrodku wodonośnym. Analiza rozkładu przestrzennego zmian tego parametru pozwala na racjonalizację systemu odwodnienia studziennego w tym ocenę niezbędnych wyprzedzeń w zakresie wykonawstwa studni. W praktyce, ocenę geohydraulicznych warunków prowadzonego odwodnienia przeprowadzono przy wykorzystaniu zmodyfikowanej metody próbnych pompowań wielostopniowych opracowanych przez Klicha (1997). W pracy niniejszej przedstawiono wyniki próbnych pompowań w 27 studniach pracujących w kopalni odkrywkowej węgla brunatnego. Na rysunkach 5-9 przedstawiono wyniki oceny parametru B dla podstawowych kompleksów wodonośnych, dla których wykonano próbne pompowania badawcze. Podział wykresów wynika z przeznaczenia studni, co odpowiada podziałowi przedstawionemu na rysunku 4. Uzyskane wyniki pozwalają na sformułowanie wstępnych uogólnień. W tabeli 1. zaproponowano wstępną klasyfikację podatności ośrodka wodonośnego na prowadzone odwodnienie. Klasyfikacja może być wykorzystana do celów planowania, projektowania oraz bieżącej oceny skuteczności odwadniania studziennego. Wyniki oceny parametru B wskazują na zmienne warunki hydrogeologiczne w badanych kompleksach wodonośnych. W utworach wodonośnych o strukturze porowej oporność hydrauliczna B wykazuje stosunkowo małą zmienność (Rys. 7 i 8). Natomiast dużą zmienność własności wykazują utwory szczelinowo-krasowego kompleksu mezozoicznego. Odwodnienie prowadzone przez system studzienny może zatem charakteryzować się zmienną efektywnością w poszczególnych rejonach kopalni odkrywkowej (Rys. 5 i 6).

10

Środowisko, technologia, ekonomia – czynniki określające perspektywę zagospodarowania polskich złóż węgla brunatnego z wykorzystaniem procesu zgazowania

Hajdo S., Kasztelewicz Z., Polak K., Galiniak G., Różkowski K.

Przegląd Górniczy

|

2014

|

T. 70, nr 11

13--19

PL

W artykule przedstawiono główne uwarunkowania technologiczno-złożowe i środowiskowe kwalifikacji złóż węgla brunatnego w Polsce przydatnych do podziemnego zgazowania. Uwarunkowania te określono przyjmując założenie, że ich spełnienie pozwoli na podziemne zgazowanie węgla, w wyniku którego uzyska się palny gaz palny możliwy do dalszego wykorzystania w procesach energetycznych lub chemicznej syntezy. Określone uwarunkowania (kryteria) mają charakter kryteriów wstępnych, gdyż w dotychczasowej historii podziemnego zgazowania na świecie nie są znane udane próby podziemnego zgazowania tego typu węgli brunatnych.

EN

This paper presents the main technological, geological and environmental conditions of qualification of brown coal deposits in Poland which are suitable for underground gasification. The conditions were determined by assuming that the coals would meet them and can undergo the underground gasification process, resulting in the production of combustible gas suitable for further use in energy generation processes or chemical synthesis. The presented conditions (criteria) are only preliminary, as in the world’s history of underground gasification there were no successful attempts of gasification of this type of brown coal.

11

Rekultywacja wodna jako czynnik determinujący sukces branży górnictwa odkrywkowego w praktyce sozologicznej

Galiniak G., Polak K., Różkowski K., Kaznowska-Opala K., Pawlecka K.

Przegląd Górniczy

|

2014

|

T. 70, nr 10

122--127

PL

Dobrze zaplanowana i wykonana rekultywacja terenów pogórnicznych jest tym elementem działalności górniczej, który z jednej strony wyrównuje niekorzystne zmiany w środowisku wywołane wspomnianą działalnością, a z drugiej staje się początkiem nowego, bardzo często nawet atrakcyjniejszego sposobu zagospodarowania terenu. W Polsce zakres i skala przeprowadzonych i obecnie realizowanych zabiegów rekultywacyjnych jest dobrze rozpoznana, mimo, iż historia tej działalności zamyka się w okresie ostatnich sześćdziesięciu lat. W poniższym artykule Autorzy przedstawiają dotychczasowe osiągnięcia polskiego górnictwa odkrywkowego (głównie węgla brunatnego i siarki) w dziedzinie przywracania wartości użytkowych terenom przekształconym przez tę gałąź przemysłu.

EN

Land reclamation of post-mining areas is the part of mining activity. On the one hand, well-planned and executed reclamation compensates adverse effects in the environment caused by mining activity, on the other hand, it is the beginning of the new, sometimes even more attractive land use. In Poland, the scope and scale of conducted and implemented reclamation treatments is well recognized, although the history of this activities closes in the last sixty years. In this paper, the authors present the achievements of Polish open-pit mining (mostly lignite and sulfur) in the field of recovery of use value of the lands transformed by this branch of industry.

12

Prognoza zatapiania wyrobiska poeksploatacyjnego Świerki

Polak K., Różkowski K., Pawlecka K., Kaznowska-Opala K., Chudzik W.

Przegląd Górniczy

|

2014

|

T. 70, nr 2

31--36

PL

W artykule przedstawiono prognozę czasu zatapiania, stokowo-wgłębnego wyrobiska pogórniczego. Prognoza została wykonana dla nieczynnej kopalni odkrywkowej, w której prowadzono wydobycie melafiru. Rozpatrywany obiekt położony jest w Górach Suchych (Sudety). Opracowany bilansowy model obliczeniowy dostosowany został do warunków zasilania wyrobiska, do którego dopływ odbywa się poprzez opad bezpośredni, a także spływ powierzchniowy i podpowierzchniowy ze zlewni własnej. Obliczony czas trwania rekultywacji wodnej wgłębnej części wyrobiska odkrywkowego przekracza, wymagany przez ustawę o gruntach rolnych i leśnych, okres 5 lat. We wnioskach końcowych zaproponowano sposób rozliczenia rekultywacji terenów powyrobiskowych przeznaczonych do zagospodarowania jako użytki wodne.

EN

This paper presents a forecast of flooding time of the abandoned quarry where melaphyre was mined. That mine is located in Suche Mountains (Sudeten Mountains). The presented model of water balance was adopted to the local conditions of open-pit recharge. The main source of water inflow comes with direct precipitation as well as surface and subsurface runoff from the local catchment. The estimated duration of water reclamation exceeds the period of time indicated by the Regulation on agriculture and forest land, amounting 5 years. In the conclusion the way of settling reclamation time of post-mining areas for water reservoir has been suggested.

13

Hydrogeologiczne uwarunkowania eksploatacji złóż surowców skalnych w Regionie Opolskim

Różkowski K., Polak K., Kaznowska-Opala K.

Przegląd Górniczy

|

2014

|

T. 70, nr 10

112--116

PL

Region Opolski dzięki specyficznemu położeniu posiada znaczące zasoby surowców węglanowych dla przemysłu cementowego i wapienniczego bądź dla potrzeb produkcji kruszyw łamanych. Do podstawowych surowców skalnych należą również kruszywa naturalne reprezentowane przez pospolicie występujące piaski i żwiry. Dla porównania, dużo mniejszą skalą eksploatacji objęte są skały magmowe i metamorficzne, rozpoznane niewielkimi złożami o ograniczonym zagospodarowaniu i wydobyciu. Eksploatacja surowców węglanowych koncentruje się głównie w rejonie wychodni. Obszar ten stanowi strefę zasilania zasobnego GZWP nr 333 Opole – Zawadzkie. Pomimo nasilającej się antropopresji, wzmożonej funkcjonowaniem licznych dużych ujęć wód podziemnych, prowadzone odwodnienie wywołuje lokalne zmiany pola hydrodynamicznego. Modyfikacje pierwotnych kierunków przepływu zaznaczają się najwyraźniej w okolicach: Górażdży, Opola, Strzelec Opolskich, czy Tarnowa Opolskiego. Eksploatacja kruszyw naturalnych koncentruje się w rejonach kopalnych bądź współczesnych dolin rzecznych. Funkcjonujące zakłady górnicze eksploatujące kruszywa naturalne prowadzą wydobycie głównie do poziomu zwierciadła wód podziemnych. Schodząc poniżej, zazwyczaj stosują eksploatację spod lustra wody, ingerując w ograniczonym stopniu w warunki krążenia wód poprzez utworzenie powierzchniowych zbiorników wodnych. Zmiany wywołują lokalną modyfikację warunków bilansu wodnego i systemu krążenia wód.

EN

Opole voivodeship thanks to the specific position, has significant resources of carbonate raw materials for cement and lime industry, or for the production of crushed stone. The basic rock materials also include natural aggregates represented by commonly occurring sands and gravels. Igneous and metamorphic rocks, identified in small deposits of limited spatial scale and mining operations fall into a comparatively much smaller scale of exploitation. Mining carbonates takes place mainly in the outcrop area. This area is a zone of recharge of MGB no. 333 Opole-Zawadzkie. Despite the increasing anthropopressure, intensified by functioning of the numerous large water intakes, the conducted dewatering interacts only locally on the hydrodynamic field. Modifications to the original flow directions remain most visible in the surroundings of: Górażdże, Opole, Strzelce Opolskie or Tarnów Opolski. Exploitation of natural aggregates takes place in the areas of buried or modern river valleys. Operating mining companies exploiting natural aggregates, perform mining mainly to the level of the groundwater table. Going lower, they usually operate under the water level, interfering limitedly on water circulation through the creation of post exploitation ponds. Changes induce local modification of the water balance and water circulation system.

14

Efektywność studni odwadniających

Polak K.

Przegląd Górniczy

|

2014

|

T. 70, nr 10

117--121

PL

Systemy przemysłowe zużywają na przepompowanie cieczy ponad 20 % energii elektrycznej produkowanej na świecie. Wykorzystanie potencjału pompowego przy minimalnych nakładach energetycznych wymaga właściwego doboru poszczególnych elementów składowych systemu i dostosowanie parametrów pracy urządzeń do warunków środowiskowych. W przypadku studni ujęciowych i odwadniających oznacza to konieczność wpasowania parametrów systemu pompowo-tłocznego do własności geohydraulicznych ośrodka wodonośnego. W artykule omówiono sposób oznaczania charakterystyk sprawności poszczególnych elementów składających się na system pompowo-tłoczny oraz sposób określania przebiegu charakterystyki sprawności studni. W końcowej części pracy poddano analizie dwa różne przypadki studni odwadniających pełniących odmienne funkcje w systemie odwodnienia kopalni odkrywkowej węgla brunatnego.

EN

To pump liquids, the industrial systems consume more than 20% of electricity produced in the world. Realizing the pumping potential with minimal energy expenditures requires a proper selection of particular components of the system as well as adapting the devices’ parameters to the environmental conditions. In the case of intake and drainage wells this implies a necessity to fit the parameters of the pumping system to the geo-hydraulic properties of the aquifer. This paper describes a method of determining efficiency characteristics of various elements of the pumping system as well as a method for determining the characteristics and efficiency of the well. Two different cases of drainage wells, performing different tasks in the drainage system of an open-pit lignite mine were analyzed in the final part of the study.

15

Analiza przebiegu próbnych pompowań na przykładzie studni badawczej AGH-1

Polak K., Kaznowska-Opala K., Pawlecka K., Klich J.

Przegląd Górniczy

|

2014

|

T. 70, nr 10

106--111

PL

Próbne pompowania pozwalają na zbadanie zależności pomiędzy wydajnością a wywołaną przez nią depresją, na zdjęcie charakterystyki pompy oraz określenie jej współpracy z rurociągiem. Ocena układu hydraulicznego studnia – obsybka – warstwa wodonośna i układu pompowego zaproponowana w niniejszym artykule pozwoli na podjęcie próby zmniejszenia kosztów pompowania studni w niekorzystnych warunkach hydrogeologicznych oraz zwiększenia efektywności systemu odwodnienia. W pracy przedstawiono interpretację wyników próbnego pompowania na przykładzie studni AGH-1.

EN

In order to study the relation between the pumping rate and depression level in a well, it is necessary to make a pumping test. Results from such a test allow also to draw a curve of pump characteristics and examine cooperation of the pump with the pipeline system. The suggested assessment of the hydraulic system including: well – gravel pack – aquifer and pumping system allow to attempt to reduce the costs of well pumping in unfavorable hydrogeological conditions and increase the efficiency of dewatering systems. This paper presents an interpretation of the pumping test results from AGH-1 well.

16

Lustro prawdę powie : czyli wpływ eksploatacji kruszywa spod wody na zmiany w środowisku

Polak K., Kosińska A.

Surowce i Maszyny Budowlane

|

2013

|

nr 2

30-35

PL

Spotyka się opinie, że wskutek podwodnej eksploatacji kruszywa dochodzi do istotnych zmian w środowisku – obniżenia lustra wody – co może mieć wpływ na przyrodę. Czy jest tak naprawdę? W artykule poruszono zagadnienie eksploatacji spod wody a obniżanie się zwierciadła wód podziemnych oraz określono wielkości obniżeń.

17

Wycena zbiornika wodnego poeksploatacyjnego metodą porównawczą

Ranosz R., Polak K.

Przegląd Górniczy

|

2013

|

T. 69, nr 9

144--147

PL

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie ogólnej metodyki wyceny zbiorników wodnych oraz potrzeby wykonywania tego typu wycen. W pierwszej części pracy omówiono najczęściej spotykane kierunki zagospodarowania wyrobisk rekultywowanych w kierunku wodnym. Wybór metody wyceny zbiornika zależy od kierunku sposobu zagospodarowania i możliwości gospodarczego wykorzystania akwenu. Do podstawowych metod wykorzystywanych przy wycenie rzeczonych nieruchomości stosuje się zazwyczaj dwie metody: dochodową lub porównawczą, a w szczególnych przypadkach można zastosować metodę mieszaną. Pierwsza z wymienionych metod ma zastosowanie tylko wówczas, gdy sprzedawana nieruchomość będzie wykorzystywana w celach zarobkowych, w pozostałych przypadkach wykorzystuje się metodę porównawczą.

EN

The purpose of this paper is to present a general methodology for assessment of water reservoirs and the need for this type of valuation. In the first part of the paper, the most common directions of the development of water post-exploitation reservoirs have been discussed. Selection of the valuation methods depends on the direction of reclamation and economic development of the water reservoir. There are two methods usually used in the valuation of such properties: the income method or the comparative method. In special cases the mixed method can be used. The income method is applicable only if the property will be used for commercial purposes. In other cases the comparative method is applied.

18

Podziemne zgazowanie węgla (PZW) - instalacja badawcza Chinchilla w Australii

Czaja P., Kwaśniewski K., Polak K., Różkowski K.

Przegląd Górniczy

|

2013

|

T. 69, nr 2

131--138

PL

Przykład instalacji badawczej podziemnego zgazowania węgla opracowany i wybudowany przez Linc Energy w miejscowości Chinchilla w stanie Queensland w Australii jest powszechnie cytowany przez wszystkich badaczy tego zagadnienia. Pogłębiona analiza przypadku wraz z wizją lokalną w tym zakładzie badawczym pozwala zwrócić uwagę Czytelników na wiele istotnych i mniej znanych problemów. Gazogenerator tak zwanej piątej generacji Linc Energy na tle czterech poprzednich jego wersji, wykazuje namacalny efekt znaczących nakładów finansowych na wieloletnie badania i równie znaczące usprawnienie technologii stosowanej już od 50 lat między innymi w Uzbekistanie. Instalacja działa w mikro skali. Dziennie zgazowuje się około 100 ton węgla prowadząc precyzyjne obserwacje zarówno zjawisk zachodzących w gazogeneratorze pod ziemią, jak również jego wpływu na otoczenie podziemne i środowisko na powierzchni. Artykuł prezentuje wiele mało znanych informacji, które wzbogacą Czytelnika o nowe wiadomości i doświadczenia związane z technologią podziemnego zgazowaniem węgla.

EN

The example of an UCG pilot plant, which was developed and built by Linc Energy in Chinchilla, Queensland, Australia, is widely quoted by all those who investigate the problem. A thorough case study together with an onsite inspection of that pilot plant made it possible to draw the Readers’ attention to many important but less well-known problems. The Linc Energy gas generator of the so-called fifth generation, compared to its previous versions, demonstrates a tangible impact of the significant funds allocated for many-years-long investigations and an equally important upgrading of technology being in operation for 50 years, among the others, in Uzbekistan. The plant operates on micro scale. Daily, about 100 tons of coal are subject to gasification, which is accompanied by a precise monitoring of both the phenomena occurring in the gas generator under the ground and its impact on the underground surroundings as well as the environment on the surface. This paper gives many pieces of little-known information which may enrich the Reader’s knowledge with new data and experimental results connected with the technology of underground coal gasification process.

19

The methodology of assessing the value of a water reservoir

Polak K., Ranosz R.

AGH Journal of Mining and Geoengineering

|

2013

|

Vol. 37, no. 1

71--80

EN

The objective of this article is to present the methodology of assessing the value of water reservoirs as well as the need for conducting such assessment. The paper discusses the methods most often applied for the utilization of pits reclaimed in water mode. The choice of the method used for the assessment of water reservoirs depends on the mode of utilization and the economic possibilities of the reservoir. The basic methods used for the assessment of the value of the mentioned reservoirs include: the economic approach or the comparative method (in specific cases one may also use the mixed method). The first of these methods may be used only when the property will be used for economic purposes while in the majority of other cases the comparative method is used. The article presents examples of water real estate valuations in Poland.

PL

Celem artykułu jest przedstawienie metodyki wyceny zbiorników wodnych oraz potrzeb jej wykonywania. W pracy omówiono najczęściej spotykane sposoby zagospodarowania wyrobisk rekultywowanych w kierunku wodnym. Wybór metody wyceny zbiornika zależy od sposobu zagospodarowania i możliwości gospodarczego wykorzystania akwenu. Do podstawowych metod wykorzystywanych przy wycenie rzeczonych nieruchomości stosuje się zazwyczaj dwie metody - dochodową lub porównawczą (w szczególnych przypadkach można zastosować metodę mieszaną). Pierwsza ma zastosowanie tylko wówczas, gdy sprzedawana nieruchomość będzie wykorzystywana w celach zarobkowych, w większości pozostałych przypadków wykorzystuje się metodę porównawczą. W artykule przedstawiono także aktualne wyceny rynkowe nieruchomości znajdujących się pod wodą.

20

Polskie doświadczenia w rekultywacji wodnej wyrobisk poeksploatacyjnych odkrywkowych

Polak K., Hajdo S., Galiniak G., Pawlecka K.

Przegląd Górniczy

|

2012

|

T. 68, nr 1

65-72

PL

Działalność górnicza to nie tylko proces wydobycia kopaliny, ale także proces przywrócenia zdegradowanym terenom wartości przyrodniczych, czy użytkowych. Rekultywacja terenów pogórniczych jest zadaniem technologicznie złożonym, a niekiedy bardzo wydłużonym w czasie, jednak przynoszącym korzyści zarówno dla lokalnej społeczności jak i dla środowiska naturalnego. Doskonałym przykładem wymiernych korzyści jest rekultywacja w kierunku wodnym. Mimo iż polskie górnictwo odkrywkowe (głównie węgla brunatnego i siarki) nie może pochwalić się zbyt dużym doświadczeniem w tym zakresie, to i tak zrekultywowano kilka wyrobisk poeksploatacyjnych w kierunku wodnym, i na tej podstawie dokonano uogólnień wynikających z tych doświadczeń. Dodatkowo scharakteryzowane zostały trudności, jakie napotkali wykonawcy przy realizacji wybranych zbiorników, co winno być przydatne przy rozwiązywaniu problemów z tego zakresu.

EN

Mining activities comprise the process of mineral exploitation as well as the process of reclamation operations. Reclamation of post-mining areas is a task technologically complicated, sometimes of long duration, bringing, however, advantages both for the local society and natural environment. A perfect example of measurable advantages is reclamation in the water direction. In spite of the fact that the Polish opencast mining (mainly lignite and sulphur mines) has not huge experience in this scope, some post-mining excavations were reclaimed in the water direction, which are worth to be discussed. On this basis some generalizations were made resulting from these experiences. Furthermore, the difficulties were characterized which the performers have encountered during the realization of selected reservoirs, which should be useful when solving problems related to this range.