Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Transformacja a otoczenie instytucjonalne w drodze do zrównoważonej mobilności

Krych Andrzej

Transport Miejski i Regionalny

|

2023

|

nr 9

8--20

PL

Główną tezą artykułu jest stwierdzenie, że o skuteczności polityki zrównoważonej mobilności przesądza jej otoczenie instytucjonalne. Przytacza się kilka idei instytucjonalistów oraz autorytetów Nowej Historii Gospodarczej i Nowej Ekonomii Instytucjonalnej istotnych dla rozumienia roli instytucji, ich ewolucji, czynników zmian oraz struktur ważnych z punktu widzenia polityk transportowych. Wokół zasad zrównoważonej mobilności w środowisku inżynierów toczą się debaty. Proponuje się, by główny nurt dyskusji problemu osadzić w normach transformacji społecznej i gospodarczej niezbędnej z uwagi na zagrożenia klimatyczne. Transformację uznaje się za imperatyw kategoryczny. Normatywny charakter imperatywu wiąże się z podziałem modalnym podróżowania. Jego systemowe ujęcie zilustrowano grafem interakcji między pięcioma czynnikami stymulującymi strukturę popytu i podaży. Wielość interakcji każe zwrócić uwagę na sens konsolidacji instytucji wokół problemu mobilności. Porównano ekonomiczne oraz ekotechniczne podejście do możliwości kwantyfikacji podziału modalnego. Wskazano na praktyczne znaczenie podejścia ekotechnicznego poprzez wskaźnik energochłonności i jego ściślejszy związek z imperatywem transformacji. Łączenie zużycia energii z mobilnością podzieloną na różne środki transportu ma znaczenie dla bieżącego monitorowania efektów strategii i rezultatów projektów w procesie transformacji. Opierając się na diagnozie autorytetów, własnych doświadczeniach (studium przypadku), a także na krytyce interwencji publicznej z wykorzystaniem środków unijnych, analizowano związek sukcesów i niepowodzeń interwencji z uwarunkowaniami instytucjonalnymi. W podsumowaniu (generalizacja) przedstawiono rekomendacje dla reorientacji reguł, polityk i struktur instytucji rządowych, samorządowych, a także instytucji zarządzających dystrybucją środków Unii Europejskiej.

EN

The fact that the effectiveness of the sustainable mobility policy is determined by its institutional environment is the main thesis of the article. Several ideas of institutionalists and authorities of the New Economic History and New Institutional Economics are quoted, which are important for understanding the role of institutions, their evolution, factors of change and structures important from the point of view of transport policies. There are debates around the principles of sustainable mobility in the engineering community. It is proposed that the mainstream discussion of the problem should be embedded in the norms of social and economic transformation necessary in the face of climate threats. It is an imperative of transformation. The normative nature of the imperative is related to the modal division of travel. Its systemic approach is illustrated with a graph of the interaction of five factors stimulating the structure of demand and supply. This allows us to draw attention to the sense of consolidating institutions around the problem of mobility. The economic and eco-technical approaches to the possibility of modal split quantification were compared. The practical importance of the eco-technical energy intensity index and its closer relationship with the imperative of transformation were pointed out. Combining energy consumption with shared mobility is important for ongoing monitoring of strategy effects and project results in the transformation process. Based on the diagnosis of authorities, own experience (case study), as well as criticism of public intervention with the use of EU funds, the relationship between successes and failures of interventions and institutional conditions was analyzed. The summary (generalization) presents recommendations for the evolution of rules, policies and structures of government and local government institutions as well as institutions managing the distribution of European Union funds.

2

Peruwiański projekt kolejowy (1850–1880). Historia, uwarunkowania i środowisko inżynieryjne

Krych Andrzej

Transport Miejski i Regionalny

|

2023

|

nr 2

2--32

PL

Budowa Centralnej Kolei Transandyjskiej i rola Ernesta Adama Malinowskiego w tym projekcie przyćmiła w naszej świadomości historycznej uwarunkowania, jakie towarzyszyły powstaniu i realizacji tego projektu. Artykuł naświetla szerokie tło, okoliczności, proces dojrzewania oraz podjęcia przedsięwzięcia – Wielkiego Projektu Kolejowego – szczególnie zwracając uwagę na kształt środowiska inżynierskiego w specyficznej sytuacji geopolitycznej. W pewnych sferach Projekt był jednocześnie motorem modernizacji peruwiańskiego państwa w duchu leseferyzmu. Cel projektu wynikał z jasno postawionej diagnozy przy dość wyrachowanej, a jednak wysoce ryzykownej inżynierii jego finansowania. Sytuacja makroekonomiczna, kryzys finansowy i wojna doprowadziły do załamania państwa i przerwania Projektu. W efekcie rezultaty gospodarcze odnotowano dopiero po biznesowej rekonstrukcji projektu, politycznym ustabilizowaniu państwa i zbiegu korzystnych warunków zewnętrznych, co zajęło kilkadziesiąt lat. Ocenę, na ile historyczna materia artykułu jest przydatna w dyskusji o naszej współczesnej rzeczywistości, pozostawia się ocenie czytelników. Cała ta historia jest elementarną częścią dziedzictwa materialnego głęboko związanego z Centralną Koleją Transandyjską.

EN

The construction of the Trans-Andean Central Railway and the role of Ernest Adam Malinowski in this project have been overshadowed in our historical perception by the circumstances surrounding the creation and implementation of this project. The article illuminates the broad background, circumstances and process of the maturation and launch of the project – the Great Railway Project - paying particular attention to the formation of the engineering community in a specific geopolitical situation. In certain spheres, the Project was at the same time an engine for the modernization of the Peruvian state in a laissez-faire spirit. The project’s objective was the result of a clear diagnosis with a rather calculating and yet highly risky engineering of its financing. The macroeconomic situation, the financial crisis and the war have resulted with the collapse of the state and the interruption of the Project. As a result, economic results were recorded only after the business reconstruction of the Project, the political stabilization of the state and the confluence of favorable external conditions, which took several decades. It is left to the readers’ judgement how useful the historical matter of the article is in discussing our contemporary reality. All this history is an elementary part of the material heritage associated with the Central Trans-Andean Railway.

3

Konceptualna wizja tramwaju w historycznym procesie rozwoju

Krych Andrzej

Transport Miejski i Regionalny

|

2020

|

nr 3

4--44

PL

W artykule zaprezentowano historię kształtowania się współczesnych sieci tramwajowych od początków postępu w kształtowaniu toru, poprzez problemy konstruowania pojazdów szynowych, poszukiwanie optymalnego napędu, miejsce transportu szynowego w sieciach transportu miejskiego aż do wielkiego krachu w sieciach tramwajów amerykańskich. Istotą innowacji jest nie tylko technologia, ale środowisko ekonomiczne, prawne, materialne i polityczne. W procesie rozwoju rodzi się wiele alternatywnych możliwości. Komunikacja szynowa jednak, na każdym etapie rozwoju, wykorzystywała swoje energetyczne walory dzięki intuicji i wyobraźni wynalazców, eksperymentatorów i producentów. Sprzyjał im splot wielu okoliczności, ale także przeszkody wynikające z bezwładności zastanych struktur prawnych, ekonomicznych i politycznych. W przeglądzie najważniejszych wydarzeń ważne jest ich tło: więzi między innowatorami, przepływ innowacji w świecie, uwarunkowania prawno-ekonomiczne, koszty i korzyści interwencji, uwarunkowania lokalne i zewnętrzne. Ostatni rozdział opisanej historii zawiera analizę regresu i załamania światowej ekspansji komunikacji tramwajowej pół wieku temu. Przesłanki tego kryzysu są daleko szersze niż jego współcześnie odczytywana narracja. Pozwalają się zastanowić, czy współczesny świat, a w nim i my sami, wyciągnął z niej jakieś wnioski i czy potrafimy odwrócić bieg zdarzeń.

EN

The article presents the history of the formation of contemporary tramway networks from the beginning of progress in track formation, through the problems of constructing rail vehicles, search for optimal propulsion, place of rail transport in urban transport networks to the great crash in American tramway networks. The essence of innovation is not only technology, but the economic, legal, material and political environment. In the process of development, many alternative possibilities are created. However, at every stage of development, rail transport has used its energetic qualities thanks to the intuition and imagination of inventors, experimenters and manufacturers. They were supported by a combination of many circumstances, but also by obstacles resulting from the inertia of existing legal, economic and political structures. In the review of the most important events, their background is important: links between innovators, the flow of innovation in the world, legal and economic conditions, costs and benefits of intervention, local and external conditions. The last chapter of the described history includes an analysis of the regression and collapse of global tramway expansion half a century ago. The rationale for this crisis is far broader than its contemporary narration. They allow us to reflect on whether the contemporary world, and ourselves in it, has drawn some conclusions from it and whether we can reverse the course of events.

4

Horyzont 2050 – o nowy paradygmat planowania mobilności

Krych Andrzej

Transport Miejski i Regionalny

|

2020

|

nr 6

29--35

PL

Artykuł jest jednym z trzech przygotowywanych w ramach serii HORYZONT 2050. Dwa pozostałe – „o nowy paradygmat modelowania podróży” i „o nowy paradygmat planowania transportu miejskiego” są mutacjami wątku prezentowanego w tekście pierwszym. Punktem wyjścia dla wszystkich jest wizja systemu transportu 2050. Jest kilka elementów pewnych leżących u podstaw konstruowania jego przyszłej formuły technologicznej, ale szerokiej dyskusji wymagają jej następstwa, możliwości oraz proces jej realizacji. Zasadnicze kierunki powinny dotyczyć aspektów regulacji systemu współdzielonych środków autonomicznych, przyszłości publicznego transportu zbiorowego i konieczności zmiany podejścia do prognozowania i planowania podróży. Na rozwój technologii nakładają się znacząco normatywne oczekiwania związane z troską o klimatyczną przyszłość planety. Aktualnie praktykowana metodyka planowania mobilności, badań ruchu i procedur modelowania podróży, planowania miasta i transportu nie jest strukturalnie adekwatna do potrzeb optymalizacji przyszłych systemów transportu. Nadanie im stosownego biegu w horyzontach wieloletnich wymaga przełamania barier otoczenia systemowego transportu, które są głównymi przeszkodami jego zrównoważonego rozwoju. Publiczny transport zbiorowy w obecnym kształcie nie jest zdolny do przełamania dominacji motoryzacji w podziale zadań przewozowych. Autor nie próbuje zaprezentować optymalnej ani finalnej ścieżki, a postrzega szanse wykorzystania rozwijanej technologii, jak również stosownie uregulowanej konkurencji. To drugie może się okazać znacznie trudniejsze. Z pewnością jest to dopiero początek drogi, więc artykuł prezentuje tezy warte dyskusji.

EN

The article is one of three papers prepared as a part of the HORYZONT 2050 series. The two remaining: “Towards a New Travel Modeling Paradigm” and “for a Towards a New Urban Transport Planning Paradigm” are mutations of the idea presented in the first article. The starting point for all of them is the vision of the 2050 transport system. There are several quite certain elements underlying the construction of its future technological formula, but its consequences, possibilities and the process of its implementation require broader discussion. The main directions should be related to the aspects of the system of shared autonomous means regulation, the future of public collective transport and the need to change the approach to forecasting and planning of travels. The development of technology is significantly connected with normative expectations related to concern for the planet’s climate future. The currently applied methodology of mobility planning, traffic research and travel modeling procedures, city and its transport planning are not structurally adequate with the needs of optimizing future transport systems. Giving them an appropriate direction in long-term horizons requires breaking the barriers of the transport system environment, which are the main obstacles to its sustainable development. Public transport in its current form is not able to break the dominance of the automotive industry in the modal split. The author does not attempt to endeavor to present the optimal or final path, but perceives the opportunities in using the developed technology as well as properly regulated competition. The latter may prove to be much more difficult. It is certainly only the beginning of the way, so the article presents theses worth to be discussed.

5

Energochłonność jako kryterium optymalizacji miejskiego transportu publicznego

Krych Andrzej

Transport Miejski i Regionalny

|

2019

|

nr 6

10--18

PL

Przegląd danych o zużyciu energii i energochłonności w publicznym transporcie zbiorowym wykorzystano do zbadania związków pomiędzy różnymi polami jego optymalizacji a energetyką transportu. Wskazano na podobieństwo efektu energetycznego z normatywnym podziałem modalnym oraz w rozdziale funkcjonalności pracy przewozowej pomiędzy komponentami systemu transportu publicznego. Zilustrowano również wpływ organizacji ruchu ulicznego (prędkości komunikacyjnej) i działań racjonalizujących rozkłady jazdy. Szczególną uwagę poświęcono komunikacji tramwajowej, w której występują znaczące różnice w zużyciu operacyjnym energii (zależnym od kinetyki w ruchu rozkładowym) i serwisowym (dopełniającej do finalnego zużycia energii). Ustosunkowano się do innowacji w napędach, zwracając uwagę na wzrost zużycia operacyjnego energii w nowoczesnym taborze tramwajowym i na potencjalne możliwości autobusów elektrycznych. W podsumowaniu wskazano na potrzebę prowadzenia gospodarki energetycznej w oparciu o monitorowanie rocznego popytu, badania zużycia operacyjnego, kontrolowanie zużycia finalnego, co umożliwiałoby planowanie interwencji w systemie transportu, szerszą wymianę doświadczeń oraz upowszechnienie najlepszych praktyk. Postuluje się w procesie aplikacji różnych działań stosować analizy korzyści energetycznych, niezależnie od konwencjonalnych analiz kosztów i korzyści ekonomicznych. Uznaje się kryterium energochłonności za wiodące w rozwoju zrównoważonej mobilności.

EN

The review of data on the use of energy and energy consumption in public transport has been used to explore the relationship between its various optimization fields and transport energetics. The similarity of the energy effect with the normative modal split and the separation of the functionality of the transport work between the components of the public transport system was pointed out. The influence of street traffic organization (traffic speed) and activities rationalizing timetables have also been illustrated. Particular attention was paid to tram transport where there are significant differences in the operational energy use (depending on the kinetics in the scheduled traffic) and service (complementary to the final energy consumption). Innovations in drives have been addressed, paying attention to the increase in the operational energy consumption in a modern tram fleet and the potential of electric buses. The summary points to the need for energy management based on monitoring of annual demand, the study of operational consumption, control of final consumption, which would enable planning interventions in the transport system, broader exchange of experiences and dissemination of best practices. It is postulated in the process of application of various activities to use the analysis of energy benefits independently from conventional analyzes of costs and economic benefits. The criterion of energy intensity is considered to be the leading in the development of sustainable mobility.