Na podstawie wyników analiz składu chemicznego wód geotermalnych rozpoznanych w około sześćdziesięciu ujęciach w różnych regionach Polski, wskazano czynniki warunkujące ich wykorzystanie do różnych celów. W opracowaniu tych wskazań uwzględniono: temperaturę wody, ogólną zawartość rozpuszczonych składników mineralnych oraz ich rodzaj (zwłaszcza dominujących ilościowo), a także zawartość składników biochemicznie aktywnych, tj. swoistych leczniczych lub potencjalnie szkodliwych dla zdrowia człowieka. Stężenie tych składników, zwłaszcza radonu, jodków i związków siarki (II), decyduje o sposobie wykorzystania wody i formach zabiegu, a także systemie funkcjonowania basenów kąpielowych.
EN
On the waters intakes basis of obtained of the chemical composition analyses results of about 60 geothermal waters recognized in different regions in Poland, the conditions of their usefulness for various purposes were indicated. In determining of these conditions, the fallowing were defined water temperature, total amount of dissolved mineral compounds and types of mineral compounds (especially quantitative predominantly) and the content of biochemically active compounds – of specific therapeutic effectiveness or potentially harmful to human health. Concentration of biochemically active compounds, especially radon, iodides and sulphur (II) compounds determines usefulness of different kinds of water and forms of treatment among them procedures of functioning basins for recreation and therapeutic purposes.
The Miocene aquifer of the Wielkopolska region contains humic acids. Eight water intakes containing gradually coagulating brown waters were examined. Some physicochemical and chemical properties (among others: reaction, colour, electrical conductivity, absorbance spectrum for wavelengths 254, 420, 465 and 665 nm, and contents of calcium, iron, sodium, hydrocarbonates chlorides and humic acids) of the water were determined in the well, and later after precipitation of dark brown sediment. Initial and differential 4th-degree absorption spectra UV-VIS of humic acids and their fractions have been determined as hymatomelanic and humic acids dissolved in water and contained in the sedimentation part after the passage of two weeks. The Miocene waters are cloassified as low-mineralized hydrocarbonate-chloride-sodium water containing humic acids in the amount ranging from 11.0 to 94.2 mg/dm3. Based on chemical composition of both precipitated sediments and water after precipitation, different ways of usage of the brown waters are suggested: for balneological purposes (e.g. recreational bath in spas) in cosmetic salons (preparation for skin nursing), and in agriculture, floriculture or domestic use.
Na terenie Wielkopolski w utworach miocenu lądowego strefowo występują wody intensywnie zabarwione, o barwie rzędu kilkuset do kilku tysięcy mg Pt/l. Ich geneza związana jest z obecnością rozproszonej materii organicznej pochodzenia roślinnego w utworach piaszczystych miocenu, a strefowość występowania wynika z paleohydrogeologicznych warunków krążenia i wymiany wód. Wody zabarwione nie są przydatne do zaopatrzenia ludności w wodę do picia, a ich współwystępowanie z wodami o niskim zabarwieniu utrudnia pobór wód użytkowych. W świetle wykonanych badań farmakodynamicznych wody te wykazują dużą aktywność biologiczną i korzystne oddziaływanie na organizmy żywe. W artykule przedstawiono podstawowe informacje o występowaniu i genezie wód zabarwionych w Wielkopolsce oraz zaprezentowano wyniki wstępnych badań chemicznych tych wód z pięciu wybranych otworów. Badania wykazały, że dla potrzeb balneologii w szczególności są przydatne wody zabarwione, cechujące się zawartością substancji humusowych powyżej 200 mg/l oraz wykazujące trwałość zabarwienia po wydobyciu wody z poziomu wodonośnego. Wody, które mogą być wykorzystane dla potrzeb balneoterapii stwierdzono w dwóch z pięciu przebadanych otworów.
EN
The Miocene aquifer formations of the Wielkopolska region are marked by the zonal occurrence of “brown water” with the colour intensity ranging from several hundred to several thousand mg Pt/l. Its origin is linked to the presence of organic matter dispersed in the sand formations, and the zonal character of its occurrence results from the paleohydrogeological conditions of water circulation and exchange. Brown water is not suitable for drinking purposes, and its co-occurrence with the water of low colour intensity impedes the exploitation of usable water. However, in view of the conducted pharmacodynamic analysis, such water shows high biological activity and has beneficial influence on living organisms. Therefore, it can be applied in balneotherapy. The article presents basic information on the occurrence and origin of brown water in the Wielkopolska region, as well as the results of preliminary chemical analyses of brown water collected from five selected wells. The study revealed that brown water containing humus substances amounting to over 200 mg/l and showing high colour durability following its collection from the water-bearing layer is especially useful for the purposes of therapy. Such water was found in two out of the five studied wells, and it can be used for baleotherapeutical purposes.
Wielkopolska is one of the few Polish provinces in which resources of ground waters useful for therapeutics and recreation are still untapped. These resources of C or B category were examined in 70-ties and 80-ties of the last century, when 70 deep exploratory boreholes had been done in Wielkopolska region. On the base of the results of physicochemical analysis indicated were different possibilities of exploitation of the water from boreholes located in: Koszuty - commune Słupca, borehole Środa IG-2, Czeszewo - commune Miłosław, borehole IG-1 and Poznań, nearby Malta Lake, borehole Swarzędz IGH-1. These boreholes were indicated because of their exploitable resources, water properties as well as natural landscape values of the spots, their infrastructure, climatic conditions and environmental factors. The water from these boreholes were categorized as sodium chloride thermal water of diverse total mineralization degree (0.46-1.79%) and temperature range 34-42oC. The particular waters from indicated boreholes are appropriate for many purposes as: recreation and therapy in their natural state.