Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wybrane działania ukierunkowane na ochronę jezior w aktualizacji Planów gospodarowania wodami w Polsce

Soszka H., Kolada A., Pasztaleniec A., Kutyła S

Technologia Wody

|

2015

|

Nr 3 (41)

14--17

PL

Ramowa Dyrektywa Wodna [RDW, 2000/60/WE] nakłada na państwa członkowskie obowiązek osiągnięcia lub utrzymania dobrego stanu/potencjału ekologicznego i dobrego stanu chemicznego wszystkich typów wód, Obecnie w Polsce trwają prace nad aktualizacją Programu wodno-środowiskowego (PWSK) i Planów gospo-darowania wodami (aPGW) na lata 2016-2021 - podstawowych dokumentów planistycznych, określających zakres działań niezbędnych do wprowadzenia dla osiągnięcia celów środowiskowych. W projekcje aPWSK zaproponowano działania dedykowane specyficznie dla jezior, których wdrożenie może mieć istotne znaczenie dla poprawy stanu wód stojących w Polsce. W sytuacji presji generowanych w bezpośrednim otoczeniu jeziora, przede wszystkim ze strony rolnictwa oraz turystyki i rekreacji, duże znaczenie może mieć ustanowienie obszaru ochronnego zbiornika wód śródlądowych. Ustanowienie takiego obszaru musi być poprzedzone opracowaniem odpowiedniej dokumentacji, która będzie określała niezbędne do wprowadzenia zakazy, nakazy i ograniczenia. Na podstawie dokumentacji Dyrektor RZGW ustanawia obszar na drodze wydania odpowiedniego rozporządzenia. W ramach tego działania, podstawowym zabiegiem chroniącym wody przed zanieczyszczeniami obszarowymi z rolniczo zagospodarowanej zlewni powinna być ochrona/odtworzenie tzw. stref buforowych wokół jezior, rozumianych jako obszary wyłączone z użytkowania rolniczego lub o ograniczonym użytkowaniu rekreacyjnym, w których zachowana jest lub odtworzona naturalna okrywa roślinna. W zakresie tego działania mieści się również szereg wskazań, zawartych w kodeksie dobrej praktyki rolniczej oraz ograniczenia zabudowy rekreacyjnej w bezpośrednim sąsiedztwie jeziora. W jeziorach, w których zasoby pierwiastków biogennych zdeponowane w osadach dennych w przeszłości wzmagają proces eutrofizacji, a presja ze strony zlewni jest ograniczona, uzasadnione jest podjęcie działań rekultywacyjnych. Działania takie muszą być poprzedzone wykonaniem badań wód i osadów, a ich efekty powinny być poddane monitoringowi skuteczności. W przypadku tzw. jezior miejskich, do wód których dostają się zanieczyszczenia spłukiwane przez opad z terenów o utwardzonej powierzchni, uzasadnione jest wprowadzenie wymogu oczyszczania wód opadowych lub roztopowych, przed ich wprowadzeniem do jezior, nie tylko z substancji niebezpiecznych, ale również z biogenów. W projekcie PWSK zaproponowano także działania związane z gospodarka rybacką, polegające na opracowaniu kodeksu dobrej praktyki wędkarskiej, regulującej m.in. kwestie stosowania zanęt w jeziorach. W odniesieniu do spustu wody ze stawów hodowlanych do jeziora, niosącej często ogromne ilości materii organicznej, również niezbędne jest wprowadzenie wymogu realizacji przedsięwzięć, ograniczających negatywne oddziaływanie na środowisko wodne. Program wodno-środowiskowy kraju oraz Plany gospodarowania wodami w dorzeczu są obecnie aktualizowane i znajdują się w fazie konsultacji społecznych. Celem zawartych w artykule rozważań jest zwiększenie zainteresowania problematyką programów działań dla jezior i sprowokowanie do dyskusji, z której wnioski mogą przyczynić się do udoskonalenia programów działań i ich efektywniejszego wdrażania.

EN

The Water Framework Directive (WFD, 2000/60/EC), obliges each Member State to achieve or maintain good ecological status/potential and good chemical status of all surface waters. Currently, the updating basic planning documents: the River Basin Management Plans and the National Water and Environment Programme for the period 2016-2021 are under development. In the draft of the National Water and Environment Programme several activities addressing specifically lake protection are included. They comprise, among others, establishing of the protective areas for lakes, introduction of restoration (recultivation) measures, tightening the requirements for rain- and wastewater treatment in the field of removal of nutrients from storm waters, elaboration of the code of good angling practice regulating, e.g. the problem of excessive use of bait, setting legal limitations for the water discharge from fish ponds located next to lakes. The proposed measures are considered to contribute significantly to the achievement of environmental objectives set for lakes.

2

Phytoplankton Metric of ecological status assessment for Polish Lakes and its performance along nutrient gradients

Hutorowicz A., Pasztaleniec A.

Polish Journal of Ecology

|

2014

|

Vol. 62, nr 3

525--542

EN

This paper outlines the Phytoplankton Multimetric for Polish Lakes (PMPL) – an ecological status assessment method which can be used to implement the European Water Framework Directive (EC, 2000). The PMPL includes abundance parameters of phytoplankton: the metrics: “chlorophyll a”, “total biomass” while the taxonomic composition is partly evaluated by the metric “biomass of cyanobacteria”. All of these three single metrics as well as the final PMPL index values are the same scale and range from 0 to 5. The PMPL can be transformed to a normalized Ecological Quality Ratio (EQR) range from 0 (the worst status) to 1 (the best status). The PMPL method differentiates “stratified” and “unstratified” lake types as well as subdivisions into lakes characterized by a high (>2) or low (<2) lake volume-to-catchment area ratio (VQ). The metrics used and the PMPL index respond to eutrophication pressure expressed by total phosphorus and total nitrogen concentration, the significance of the relationships depends on the tested parameter and the abiotic type of lake. From among the single metrics, the metric “chlorophyll a” was usually found to reveal the strongest significant correlation to both total phosphorus and total nitrogen (Spearman`s coefficient varied from –0.41 to –0.75 and from –0.34 to –0.56, respectively). The weakest correlation with nutrients was noted for metric “biomass of cyanobacteria” (R=–0.13 to –0.62). The PMPL correlated best with TP and TN in unstratified lakes (R=–0.49 to –0.70). The testing of the PMPL index shows a statistically important distinction between Good/Moderate ecological status and confirmed designated boundaries of High/Good and Good/Moderate states.

3

Rozwój bazy danych środowiskowych jezior Polski

Kutyła S, Pasztaleniec A.

Roczniki Geomatyki

|

2013

|

T. 11, z. 5(62)

63--73

PL

W ramach państwowego monitoringu jezior prowadzone są przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska badania parametrów fizyko-chemicznych wody oraz zbiorowisk organizmów wodnych (fitoplankton, fitobentos, makrofity, makrobezkregowce, ryby). Wyniki prowadzonych badań są podstawą oceny stanu ekologicznego jezior Polski zgodnej z wymogami Ramowej Dyrektywy Wodnej. Corocznie gromadzone dane wymagają weryfikacji oraz niezawodnego ich przechowywania, umożliwiającego przeprowadzenie analiz statystycznych i przestrzennych. Aby usprawnić zarządzanie ogromnym zestawami danych o zróżnicowanej strukturze, w Zakładzie Metod Oceny i Monitoringu Wód (IOŚ-PIB) opracowano bazę, pochodzących z monitoringu jezior danych, z zastosowaniem oprogramowania bazodanowego - MS Access 2007 oraz oprogramowania z rodziny Geograficznych Systemów Informacyjnych - ArcGIS 10.1. Baza zawiera dane dotyczące jezior badanych od roku 2007, zgrupowane w bloki tematyczne zawierające: podstawowe informacje na temat jezior (dane morfometryczne jeziora i jego zlewni, nazwa inspektoratu prowadzącego badania, lokalizację geograficzną, przynależność do województwa, dorzecza, regionu wodnego), wyniki badań terenowych i laboratoryjnych oraz ocenę stanu ekologicznego przeprowadzoną w oparciu o badane elementy biologiczne. Wszystkie opisane w bazie jeziora zostały przedstawione na poligonowej warstwie odwzorowanej na państwowym układzie współrzędnych geodezyjnych 1992. Dane zostały powiązane z jeziorami przy pomocy oprogramowania firmy ESRI. W zależności od potrzeb użytkownika, możliwa jest wielowariantowa wizualizacja wprowadzonych parametrów, z uwzględnieniem różnych okresów pomiarowych. Baza umożliwia wizualizację w przestrzeni geograficznej interesujących użytkownika jezior z określeniem zakresu prezentowanych atrybutów.

EN

Examination of water quality in Polish lakes is conducted within the state environmental monitoring by Voivodeship Inspectors of Environmental Protection. The analysis includes physical-chemical properties of water as well as water organisms groups (phytoplankton, phytobenthos, macrophytes, macroinvertebrates, fish). Based on the results of the lake monitoring program the ecological assessment status of lakes is evaluated according to the Framework Water Directive. Annually gathered data have to be verified in terms of their quality, then reliably stored and statistically as well as spatially analyzed. Environmental datasets for lakes contain many variables with different structure. Therefore, the monitoring database was designed in the Department of Water Assessment and Monitoring (IEP-NRI) to organize these information properly. Database software - MS Access 2007 and sofware ArcGIS 10.1 belonging to the family of Geographic Information Systems were used. The environmental spatial database for Polish lakes comprises lakes surveyed since 2007. The data are grouped in thematic sections including: basic information about the lake (morphometry, the catchment characteristics, name of inspectorate, geographic location, voivodeship, basin, water region), results of fieldwork and laboratory analysis, assessment of ecological status based on different biological elements. All lakes described in the database are presented as mapped polygon layer on the national geodetic coordinate system 1992. The data are linked with the lakes using ESRI software. Depending on the user’s needs, multi-variant visualization of entered parameters is possible, considering different measurement periods. The database allows the user to visualize lakes in geographical space with selected attributes in a customized way. Unification and collection of environmental data for Polish lakes in one consistent database should improve our understanding of water quality changes. This will enable a more accurate assessment of the ecological status and facilitate the recognition of long-term trends.

4

Distribution of benthic diatoms in the Świnka River (Polesie Region) in relation to salinity

Pasztaleniec A., Połeć A.

Oceanological and Hydrobiological Studies

|

2006

|

Vol. 35, No.3

227-236

EN

The River Świnka (Polesie Region, southeastern Poland) receives salty mine waters from the “Bogdanka“ SA coal mine. In April, July and October of 2005, investigations of benthic diatoms were conducted at four stations, two of which were located downstream of the entry point for canal mine waters, with the remaining two stations free from the influence of mine waters. Studies showed differentiation of diatom community species structure and relative abundance, as well as conductivity and Cl- concentrations at particular stations. Higher salinity (Cl- concentration reached 338.8 mg cm-3) and the appearance of saltwater diatom species (e.g. Navicula halophila, N. salinarum, Nitzschia commutata, N. constricta or Thalassiosira weissflogii) were observed in the part of the river influenced by mine waters.

5

Phytoplankton of two river lakes in relation to flooding period (River Bug, Eastern Poland)

Wojciechowska W., Pasztaleniec A., Solis M., Turczyński M., Dawidek J.

Polish Journal of Ecology

|

2005

|

Vol. 53, nr 3

419-425

EN

Studies were carrying out in two shallow (mean depth ≈ 0.3 m) and small (area 2.7-8.2 ha) river lakes, which were flooded by water of River Bug (Eastern Poland) once a year (in spring). The species composition, biomass of phytoplankton and concentration of chlorophyll a were studied. Samples were taken in June (after flooding) and in August (after three months of isolation from river water). About 150 species of phytoplankton were determined. After the flood period phytoplankton biomass was dominated by nannoplankton belonging to Cryptophyceae and Chrysophyceae (strategy-r) and in the stabilization period by microplanktonic green and blue-green algae (strategy-K). The higher biomass and concentration of chlorophyll a values were noted in August than in June. The differentiation of phytoplankton was also stated between near-by stations in both lakes.

6

Vertical distribution of dominant cyanobacteria species in three lakes - evidence of tolerance to different turbulence and oxygen conditions

Wojciechowska W., Poniewozik M., Pasztaleniec A.

Polish Journal of Ecology

|

2004

|

Vol. 52, nr 3

347-351

EN

The composition and abundance of cyanobacteria in three lakes of the Polesie Lubelskie (East Poland) were studied in summer periods. Vertical distribution of these algae was analysed in two depths - in epilimnion and deoxygenated metalimnion. Species composition and domination was similar for these two sites. It means that the species like: Limnothrix planctonica (Wołosz.) Meffert, Limnothrix redekei (Van Goor) Meffert, Planktothrixs agardhii (Gom.) Anagn. et Kom., Woronichinianaegeliana (Unger) Elenk. and Microcystis viridis (A. Braun in Rabenhorst) Lemm. are not affected by turbulence of water as well as by oxygen conditions.