Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Late glacial and holocene environmental changes in the Southern Baltic Sea area based on malacofauna investigations

Krzymińska J., Koszka-Maroń D., Pikies R., Przezdziecki P.

Polish Geological Institute Special Papers

|

2018

|

Vol. 30

1--70

EN

Climate fluctuations and related crucial environmental changes in the Late Glacial and Holocene in the southern Baltic Sea area can be reconstructed by mollusc analyses. Lacustrine sediments host an association of molluscs and other fossils, including freshwater species such as: Armiger crista f. cristatus, Gyraulus laevis, Lymnaea peregra, Pisidium casertanum, Pisidium casertanum f. ponderosa, Pisidium milium, Pisidium nitidum, Pisidium obtusale f. lapponicum, Valvata cristata and Pisidium conventus, which indicate cold climate. Deposition in freshwater reservoirs continued during the Early Holocene. at that time, species characteristic of cold freshwater environments were accompanied by freshwater mollusc species that require higher temperatures: Bithynia tentaculata, Physa fontinalis and Pisidium amnicum. This suggests climate warming in the Preboreal period. These lacustrine sediments were partly destroyed and covered by marine sands during the Middle and Late Holocene. Good indicators of changing environmental conditions from freshwater to marine are the following marine species found in the sediments: Hydrobia ulvae, Hydrobia ventrosa, Cerastoderma glaucum, Mytilus edulis and Macoma balthica.

PL

Zmiany klimatyczne, a za tym daleko idące zmiany środowiska w późnym glacjale i holocenie na obszarze południowego Bałtyku mogą być wyjaśniane także przez badania fauny mięczaków. Na obszarze południowego Bałtyku w okresie późnego glacjału występowały gatunki słodkowodne wskazujące na klimat zimny, takie jak: Armiger crista f. cristatus, Gyraulus laevis, Lymnaea peregra, Pisidium casertanum, Pisidium casertanum f. ponderosa, Pisidium milium, Pisidium nitidum, Pisidium obtusale f. lapponicum, Valvata cristata, Pisidium conventus. Akumulacja jeziorna w słodkowodnych zbiornikach strefy przybrzeżnej kontynuowała się w okresie wczesnego holocenu. W tym czasie oprócz gatunków słodkowodnych, zimnolubnych pojawiły się gatunki mięczaków i małżoraczków słodkowodnych, o wyższych wymogach termicznych (Bithynia tentaculata, Physa fontinalis, Pisidium amnicum). Świadczy to o ociepleniu się klimatu w okresie preborealnym. Zrastanie przybrzeżnych zbiorników rozpoczęło się w okresie borealnym i trwało również w okresie atlantyckim. W tym czasie miały miejsce wlewy wód morskich do zbiorników. Wskaźnikiem tego jest liczne występowanie morskich gatunków takich jak: Hydrobia ulvae, Hydrobia ventrosa, Cerastoderma glaucum, Mytilus edulis, Macoma balthica. W osadach piaszczystych w okresie subborealnym i subatlantyckim zdecydowanie przeważała fauna morska.

2

Przemiany klimatyczno-środowiskowe w późnym glacjale i holocenie na podstawie badań zespołów malakofauny i małżoraczków na obszarze południowego Bałtyku : wpływ na ówczesne biocenozy

Krzymińska J., Pikies R., Przezdziecki P.

Przegląd Geologiczny

|

2016

|

Vol. 64, nr 1

49--58

EN

The climate changes and related crucial environmental changes in the Late Glacial and Holocene in the Southern Baltic area can be investigated by mollusc and ostracod analyses. It is well known that accumulation of mineral and biogenic sediments in the Southern Baltic area began in the Late Glacial. The process took place in cold tundra lakes and mires. The presence of lake basins is confirmed by seismoacoustic investigations and the resulting 3D spatial model. Lacustrine sediments contain an assemblage of molluscs and ostracod fauna represented by freshwater species indicating cold climate, such as: Armiger crista f. cristatus, Gyraulus laevis, Lymnaea peregra, Pisidium casertanum, Pisidium casertanum f. ponderosa, Pisidium milium, Pisidium nitidum, Pisidium obtusale f. lapponicum, Valvata cristata, Pisidium conventus, Candona candida, Candona neglecta, Cytherissa lacustris, Darwinula stevensoni and Cypridopsis vidua. The accumulation in freshwater reservoirs was continued during the Early Holocene. Besides cold freshwater species, sediments of that age also contain freshwater species of molluscs and ostracods that required higher temperature: Bithynia tentaculata, Physa fontinalis, Pisidium amnicum, Candona compressa and Metacypris cordata. It indicates a climate warming in the Preboreal period. These lake sediments were partly destroyed and covered by marine sands during the Middle and Upper Holocene. Good indicators of changing from a freshwater to marine environment are the following marine species found in the sediments: Hydrobia ulvae, Hydrobia ventrosa, Cerastoderma glaucum, Mytilus edulis, Macoma balthica, Cyprideis torosa and Cytheromorpha fuscata.

3

Czwartorzęd Zatoki Pomorskiej i perspektywy surowcowe

Kramarska R., Jegliński W., Kaulbarsz D., Pączek U., Przezdziecki P., Bojakowska I., Koszka-Maroń D., Relisko-Rybak J., Uścinowicz Sz.

Przegląd Geologiczny

|

2016

|

Vol. 64, nr 8

552--563

EN

This paper summarizes four years of geological research in the Pomerania Bay and Oder Bank. As a result of the synthesis of new and archival data,we have compiled maps, cross-sections and models depicting the geological structure of the Quaternary and its basement, and the relief of structural surfaces. Two main seismostratigraphic sedimentary complexes are distinguished. The first corresponds to Pleistocene glacial and interstadial deposits. The second one is composed of Late Glacial and Holocene lacustrine-swamp and marine sediments. The outline of geochemical condition of the sea bottom is also presented. The content of the elements is always below the acceptable concentration and the origin of the elements is geogenic. Special attention has been given to mineral resources on the bottom surface and to documenting deposits of sand containing heavy minerals. The characterization of areas with sands suitable for beach nourishment and valorization of deposits and prospective areas have also been of great importance. The history of the development of the geological structure and palaeogeography of the area is the summary of the results.

4

Impact of sand extraction from the bottom of the southern Baltic Sea on the relief and sediments of the seabed

Uścinowicz S., Jegliński W., Miotk-Szpiganowicz G., Nowak J., Pączek U., Przezdziecki P., Szefler K., Poręba G.

Oceanologia

|

2014

|

No. 56 (4)

857--880

EN

Investigations of the geological structure and seabed dynamics as well as the morphological and sedimentological effects of sand extraction generated by different mining techniques were carried out in Polish waters of the Baltic Sea, NW of the Gulf of Gdańsk, at a water depth of 15-17 m. Three research cruises took place: just before, directly after and 11 months after dredging operations. Seismoacoustic profiling, a multibeam echosounder, a side-scan sonar, a 3 m vibro-corer and a box-corer were used during the research cruises. The grain size distribution and 137Cs content of the sand samples were determined. Marine shells were dated by the AMS14C technique and pollen analyses were carried out on samples of muddy sands lying below the marine sand. A 2 to 4.5 m thick layer of marine sands lies on the boulder till and locally on late Pleistocene ice margin lake deposits. The 137Cs content indicates that the 0.4-0.8 m thick sand layer is mobile during storms. After the dredging operations, four pits with diameters from 80 to 120 m, depths from 3 to 4.5 m and slopes with gradients up to 30-55° were measured. Several smaller irregularly shaped pits and double furrows 30-150 m in length and 0.3-0.5 m in depth were found. The sonar mosaic also shows a 50-100 m buffer zone of fine sand around the pits which flowed over the dredger's side with water and settled on the bottom. During one year after the dredging operation the furrows generated by trailer suction hopper dredging as well as the fine sand cover around the pits disappeared completely. The four post-dredging pits left by stationary suction dredging were shallower by 2-2.5 m, their diameters increased by 40-50 m, the gradient of the slopes was reduced by up to 5-10°, and the total volume was only about 3.5% smaller than directly after dredging.

5

Identyfikacja zagrożeń wywołanych ruchami masowymi w przestrzeni zurbanizowanej na przykładzie map osuwisk Gdańska i Gdyni

Jurys L., Uścinowicz G., Małka A., Szarafin T., Zaleszkiewicz L., Pączek U., Frydel J., Przezdziecki P., Kawecka J.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2014

|

R. 55, nr 2-3

116--125

PL

Celem artykułu było przedstawienie zasadniczych problemów kartograficznych przy rozpoznawaniu i dokumentowaniu osuwisk oraz terenów potencjalnie zagrożonych ruchami masowymi w obszarach miejskich Gdańska i Gdyni. Określenie lokalizacji i stopnia aktywności osuwisk oraz zagrożeń związanych z ich ponownym uruchomieniem wspomoże władze lokalne we właściwym zagospodarowaniu przestrzeni oraz wypełnieniu obowiązków dotyczących problematyki ruchów masowych wynikających z odpowiednich ustaw i rozporządzeń. Rozpoznanie lokalizacji i zasięgu osuwisk jest pomocne w tworzeniu planów odnoszących się do ryzyka osuwiskowego, czyli w ograniczeniu w znacznym stopniu szkód i zniszczeń wywołanych rozwojem osuwisk oraz zaniechaniu łub dostosowaniu budownictwa drogowego i mieszkaniowego w warunkach panujących w obrębie osuwisk.

EN

The aim of this article is to depict the fundamental cartographic difficulties towards appropriate recognition and evidence of landslides and areas potentially at risk of mass wasting, within urban zones of Gdańsk and Gdynia. Designation of landslide location, activity, and assessing a threat of landslide reactivation, is going to support the local authorities spatial planning accuracy - an obligation resulting from the adequate laws and regulations. A proper recognition of landslide location and coverage helps to apply suitable arrangements, aiming to reduce the damage caused by landslide development, as well as omission, or adaptation of road construction and housing, within areas being at risk of mass wasting and landslide activity.

6

Baltic Sea coastal erosion; a case study from the Jastrzębia Góra region

Uścinowicz G., Kramarska R., Kaulbarsz D., Jurys L., Frydel J., Przezdziecki P., Jegliński W.

Geologos

|

2014

|

Vol. 20, No. 4

259--268

EN

The coastline in the Jastrzębia Góra area can be divided into three major zones of general importance: a beach and barrier section, a cliff section, and a section protected by a heavy hydrotechnical construction. These areas are characterised by a diverse geology and origin, and hence different vulnerability to erosion. In addition, observations have demonstrated a different pace of erosion within each zone. Based on the results obtained by remote sensing methods (analysis of aerial photographs and maps), it has been determined that the coastline in the barrier area, i.e., to the west of Jastrzębia Góra, moved landwards by about 130 m, in a period of 100 years, and 80 m over about 50 years. A smaller displacement of the shoreline could be observed within the cliff. Between the middle of the twentieth and the start of the twenty-first centuries the shore retreated by about 25 m. However, in recent years, an active landslide has led to the displacement of the uppermost part of the cliff locally up to 25 m. Another issue is, functioning since 2000, a heavy hydrotechnical construction which has been built in order to protect the most active part of the cliff. The construction is not stable and its western part, over a distance of 50 m, has moved almost 2 m vertically downwards and c. 2.5 m horizontally towards the sea in the past two years. This illustrates that the erosional factor does not comprise only marine abrasion, but also involves land-based processes determined by geology and hydrogeology. Changes in the shoreline at the beach and barrier part are constantly conditioned by rising sea levels, the slightly sloping profile of the sea floor and low elevation values of the backshore and dune areas. Cliffs are destroyed by mass wasting and repetitive storm surges that are responsible for the removal of the colluvium which protects the coast from adverse wave effects. Presumably, mass movements combined with groundwater outflow from the cliff, plus sea abrasion cause destabilisation of the cliff protection construction.

7

Wykorzystanie metod geofizycznych przy rozpoznaniu i dokumentowaniu podmorskich złóż kruszywa naturalnego na Bałtyku

Przezdziecki P.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2008

|

R. 49/2, nr 2-3

56-61

PL

Artykuł prezentuje doświadczenia w zastosowaniu metod geofizyki morskiej do rozpoznania i dokumentowania podmorskich złóż kruszywa w Polsce. Przedstawiono metody geofizyki morskiej, zarówno dotyczące badania morfologii powierzchni dna, jak i jego wewnętrznej budowy geologicznej. Omówiono zagadnienia interpretacji materiałów geofizycznych, a zwłaszcza wyniki profilowania sejsmoakustycznego. Profilowanie sejsmoakustyczne jest bardzo przydatne i efektywne do rozpoznawania warstw osadów okruchowych, określania ich zasięgu i miąższości. Na temat litologii osadów badania sejsmoakustyczne dostarczają jedynie sugestii, które muszą być zweryfikowane poprzez pobranie rdzeni do analizy granulometrycznej. Aparatury sejsmoakustyczne, takie jak: bumer, pinger lub chirp tworzą odmienne rejestracje, które mogą wzajemnie uzupełniać informację o budowie geologicznej rejonu badań.

EN

The article presents Polish experience in application of marine geophysical methods for recognizing and documenting underwater aggregate deposits. Geophysical methods for recognizing sea floor morphology and bottom geology structure are presented also. Geophysical interpretation question, especially interpretation or seismoacoustic records are described. Seismoacoustic profiling are very useful and effective for recognize extend and thickness of clastic deposits layers. Seismoacoustic investigations provide only suggestion about deposit litology, which must be verified by collected cores for granulometric analyze. Seismoacoustic equipment like boomer, pinger or chirp creates different records, which may complete information about geological structure of investigated region.

8

Baza danych fauny z osadów neogenu południowego Bałtyku

Krzymińska J., Jegliński W., Przezdziecki P.

Przegląd Geologiczny

|

2006

|

Vol. 54, nr 3

228-230

EN

The project aimed at creating a digital archive of species documented from the Quarternary deposits of the Southern Baltic Sea. The records are ordered and supplemented with diagnostic descriptions. Users interested in micro- and malacofauna can use the data in various applications (e.g., GIS). Besides, the database is also compatible with zoological specimen collections for museums, using a standard catalogue registry. The database was created in MS Visual FoxPro format. Access to the database (including browsing, searching and sorting options) is possible via a custom- made user interface application. The database is distributed on CD-ROM including also the necessary software. Because of its "open" character, the database will be systematically updated with new results of research on the Southern Baltic. The new faunistic database is designed as compatible with an already existing geological data base (Neptun) in the Marine Geology Branch of the Polish Geological Institute. Such cooperation will allow users to get additional information (lithology, petrography, etc.) concerning the studied samples of the Quaternary faunal remains.

9

Metodyka dokumentowania bałtyckich złóż kruszywa naturalnego

Jurys L., Przezdziecki P.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2006

|

R. 48, nr 1-2

166-173

PL

W artykule autorzy przedstawiają stosowaną obecnie metodykę prowadzenia prac poszukiwawczych i rozpoznawczych bałtyckich złóż kruszywa naturalnego oraz jej uwarunkowania współczesne i wynikające z historii badań. Na stosowaną metodykę badań bałtyckich złóż kruszywa wpływa kilka charakterystycznych czynników nie występujących na lądzie. Najważniejszym z nich jest występowanie złóż na dnie morza co wpływa na technikę badań i ich organizację. Drugim, niezwykle ważnym czynnikiem są wysokie koszty badań i nieznana ich relacja do wartości złóż, trzecim dokładność określania pozycji na morzu i na mapach, a czwartym techniczne możliwości eksploatacji. Sprawiły one, ze podstawowymi metodami badawczymi są coraz nowocześniejsze metody geofizyczne. Specyfika dokumentowania morskich złóż kruszywa jest widoczna we wszystkich rodzajach prac i robót geologicznych oraz w "Pracach geodezyjnych". Szczególne znaczenie okazały się mieć sposoby określania pozycji badań wykonywanych na morzu i rodzaje stosowanych map. W ciągu ponad trzydziestu lata badań bałtyckich złóż kruszywa w polskiej strefie ekonomicznej ustaliła się metodyka badań uwzględniająca zarówno specyfikę geologicznych prac na morzu jak również szybkie tempo zmian technik badawczych. Prowadzone prace poszukiwawcze i rozpoznawcze morskich złóż kruszywa naturalnego różni od analogicznych prac lądowych duży zakres prac geofizycznych, stanowiących w konsekwencji podstawowe źródło informacji o złożu. W najbliższych latach można się spodziewać dalszego unowocześniania i rozszerzenia zakresu badań geofizycznych oraz szerszego ich wykorzystania do obliczeń zasobów dzięki komputerowej obróbce cyfrowego zapisu wyników.

EN

The article presents the procedure which is presently applied to Baltic Sea natural aggregate deposits' reconnoitering and exploratory works. It also concerns the procedure's conditions-contemporary ones as well as the ones that result from the history of documentation. From the early beginning it can be seen that several specific factors influenced the Baltic Sea natural aggregate deposits' examination methodology. The same time these factors had no influence on surface deposits documentation procedure. The main factor concerns localization on the sea bed, which influenced the examination technique and organization. The second very important one, was connected with the high examination costs and their unknow relation to deposits value. The third factor is the precision of determining the position on the sea and on the maps, and the fourth one concerns technical abilities of deposit exploitation. These factors made modern geophysical methods be basic techniques of examination now. The specificity of marine aggregate deposits documentation can be seen in "geophysical works" and all types of geological works. The ways of determining position of sea- situated examination and types of maps that were not always accurate enough, turned out to be particularly important. Over this years of examining the Baltic natural aggregate deposits in polish development zone, there was set the methodology of the examination which considered the specificity of marine geological works and quick changes in techniques of examination. The wide range of geophysical works, which bring most information about the deposit, is the main difference between marine natural aggregate deposits exploration and parallel surface works. Within the next couple of year we can expect further modernizing and extending the range of geophysical examination as well as it's wider usage for calculation of reserves, thanks to computer data processing.

10

Metody szczegółowego kartowania dna morskiego

Zachowicz J., Przezdziecki P., Kramarska R., Gajewski Ł., Gajewski L.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2006

|

R. 48, nr 1-2

182-187

PL

Metody szczegółowego kartowania dna morskiego omówiono na przykładzie badań dna morskiego przeprowadzonych dla potrzeb rozpoznania piasku w rejonie Mrzeżyna. Do szczegółowego kartowania dna morskiego użyto: - sondy wielowiązkowej SeaBat 8110 firmy Reson dwuczęstotliwościowego sonaru bocznego DF 1000 firmy EdgeTech. Wykonano 700 m profilowania batymetrycznego i sonarowego. Wyniki profilowania były podstawą sporządzenia mapy batymetrycznej i trójwymiarowego modelu terenu i mozaiki sonarowej. -Subbottom profiler typu 3010S firmy OreTech do wykonania profilowania sejsmoakustycznego. Wykonano 380km profili. Zinterpretowany zapis sejsmoakustyczny był podstawą konstrukcji przekrojów geologicznych. -Wibrosondy - VKG 3 do poboru sond rdzeniowych. Pobrano 201 rdzeni osadów o długości do 3,0m.

EN

Methods of detailed of seabed mapping are presented basing on the example of executed devising of the seabed for recognizing of sand accumulations in the Mrzeżno region. For detailed seabed mapping following equipment were used: - multibeam echosounders SeaBat 8101 produced by Reson company and side-scan sonar DF 1000 of the EdgeTech company. There were executed 700 km of bathymetric and side-scan sonar surveys with full coverage of the area. Basing on this survey bathymetric map and 3DTM and side scan sonar mosaic were elaborated. -Subbottom profiler OreTech Pipeline II 3010 with frequency 3.5kHz for seismoacoustic survey. Records of sub-bottom profiler were used for construction of geological cross-sections. -Vibro corer VKG 3 for seabed coring. In selected sites along the seismic lines 201 vibrocores were taken.

11

Sejsmostratygrafia osadów czwartorzędowych w polskiej części Bałtyku

Przezdziecki P.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2005

|

nr 413

81-126

PL

W pracy przedstawiono budowę pokrywy osadów czwartorzędowych polskiej części Morza Bałtyckiego opracowaną na podstawie analizy materiałów sejsmoakustycznych. Wykorzystując zmiany cech obrazu rejestracji sejsmoakustycznych opracowano kryteria rozdzielenia osadów czwartorzędowych od ich podłoża oraz wydzielenia głównych, złożonych jednostek pozwalających prześledzić zasadnicze rysy budowy pokrywy czwartorzędowej. Jednostki te określono jako kompleksy sejsmostratygraficzne. W rejonie polskiej części Bałtyku, w obrębie czwartorzędu wydzielono trzy główne kompleksy, które geologicznie zinterpretowano następująco: kompleks A - jego geneza związana jest z okresem glacjacji obszaru, obejmuje również osady starsze od ostatniego zlodowacenia, w tym osady interglacjalne; kompleks B - do tego kompleksu należą osady różnej genezy powstałe od momentu deglacjacji, aż do chwili przykrycia ich osadami morskimi; kompleks C - genetycznie związany z procesami sedymentacji morskiej. Podział pokrywy osadowej na kompleksy przedstawiono na przykładach rejestracji z różnych części rejonu badań. W obrębie kompleksów, na podstawie wewnętrznego zróżnicowania ich zapisu, wyróżniono mniejsze jednostki, które zostały skorelowane z wydzieleniami litologiczno-genetycznymi odpowiadających im osadów. Opisano cechy obrazu tych jednostek na rejestracjach i zilustrowano przykładami. Sposób zalegania kompleksów (głównych, złożonych jednostek) - przedstawiono na przekrojach i mapach. Mapy prezentują ukształtowanie powierzchni rozgraniczających kompleksy oraz miąższość kompleksów i ich podział na mniejsze jednostki odpowiadające wydzieleniom litologiczno-genetycznym.

EN

The study focuses on seismostratigraphy of Quaternary seabed deposits in the Polish part of the Baltic Sea, as derived from the analysis of seismoacoustic records. The analysis allowed to identify three major units that can be interpreted in the following way. Unit A is made up by glacial and fluvioglacial sediments deposited during the glacial period as well as by older, interglacial formations. Unit B consists of deposits of various origin, formed after the glacier had retreated and the sea transgressed. Unit C is a result of marine sedimentation in progress since the transgression. The major units are further subdivided into subunits, differing in their lithology and genesis. The distribution of the major units is presented on geological profiles and maps. The maps illustrate morphology of the major units, their thickness, and the subunit patterns.

12

Podstawowe badania geologiczne morza i wybrzeża oraz ich praktyczne znaczenie

Kramarska R., Masłowska M., Przezdziecki P., Uścinowicz S., Zachowicz J.

Przegląd Geologiczny

|

2000

|

Vol. 48, nr 9

779-784