Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Podiform chromitites from the Variscan ophiolite serpentinites of Lower Silesia (SW Poland) : petrologic and tectonic setting implications

Wojtulek P. M., Puziewicz J., Ntaflos T., Bukała M.

Geological Quarterly

|

2016

|

Vol. 60, No. 1

56--66

EN

The Gogołów-Jordanów Serpentinite Massif (GJSM) and the Braszowice-Brzeźnica Massif (BBM) are the largest serpentinite outcrops in the Fore-Sudetic Block (NE part of the Bohemian Massif, Central Europe). The GJSM is a peridotitic member of the Variscan Ślęża Ophiolite (SW Poland). Podiform bodies (veins and pockets) of chromitite are found on the Czernica Hill (GJSM) and on the Grochowiec Hill (BBM) within strongly serpentinized harzburgites which occur several hundred metres below Paleo-Moho. Chromitites consist of rounded chromite grains up to 3 cm across, and of chlorite filling the interstices. The veins are embedded in serpentine-olivine-chlorite aggregates. Relics of Mg-rich olivine (Fo95-96) occur in massive chromitite in the BBM. The bulk-rock total PGEs content is very low (42-166 ppm) and the PGE pattern is negatively sloped towards Pt and Pd and depleted relative to chondrite. The primary chromite I is aluminous (Cr# 0.50-0.52, Mg# 0.60-0.70). The highly aluminous and magnesian (Cr# 0.38, Mg# 0.80) chromite Ia occurs locally in the BBM. The secondary chromite II is enriched in Cr and impoverished in Al (Cr# 0.57-0.69), it replaces chromite I. Both chromite I and II contain small amounts of Ti (<0.14 wt% TiO2). Silicate inclusions in chromite are scarce. The composition and mode of occurrence of both the GJSM and the BBM chromitites are similar, thus they were formed probably under the same conditions. Textures of the chromitites suggest their magmatic origin. Their current geological position indicates their emplacement and crystallization in the uppermost mantle harzburgites occurring below the Moho Transition Zone (MTZ). The chromitites and hosting harzburgites were subjected to the greenschist-facies metamorphic overprint. The moderate Cr# and low PGEs contents suggest that the chromitites originated in the arc setting, thus their host ophiolite is of supra-subduction type.

2

The origin of the Popiel peridotite (Western Sudetes, SW Poland) : metamorphism of the island arc tholeiitic cumulate

Kukuła A., Puziewicz J., Ntaflos T.

Geological Quarterly

|

2015

|

Vol. 59, No. 2

239--247

EN

A small (280 x 140 m) outcrop of peridotite occurs on Popiel Hill (Sudetes, SW Poland) within the low-grade metabasic rocks of the Rudawy Janowickie Complex, which form the eastern and north-eastern cover of the Variscan Karkonosze granite. The peridotite is situated on the Intra-Sudetic Fault, one of the major Variscan dislocations in the region. The rock consists of strongly tectonised olivine (Fo84-88) and orthopyroxene (Mg# 0.84–0.88) aggregates, overgrown by tremolite-magnesiohornblende, locally forming large crystals, embedded in serpentine. Spinel and magnetite are subordinate; ilmenite, Fe-sulfide, and apatite are accessories. The bulk-rock chemical composition suggests a lherzolitic composition and the occurrence of primary clinopyroxene, now completely replaced by tremolite and magnesiohornblende. Rare Earth Element patterns are flat, slightly enriched relatively to primitive mantle, as is typical of island arc tholeiites. Olivine, orthopyroxene, and spinel were the first to crystallize, and they represent relics of a primary igneous assemblage. They were followed by tremolite and serpentine, formed during uplift and related metamorphism. The last mineral to crystallize was magnesiohornblende, which originated due to contact metamorphism by the Karkonosze granite magma. The Popiel peridotite probably represents a small slice of lherzolitic cumulate, which originated in a tholeiitic magma chamber at the roots of a supra-subduction volcanic arc.

3

Pyrometallurgical slags in Upper and Lower Silesia (Poland): from environmental risks to use of slag-based products- a review

Kierczak J., Bril H., Neel C., Puziewicz J.

Archives of Environmental Protection

|

2010

|

Vol. 36, no. 3

11-126

EN

Slags issued from base metal smelting industry constitute a serious environmental problem in Upper and Lower Silesia (Poland). The waste is located in heavily urbanized areas, covers large surfaces and still may contain large quantities of potentially toxic metallic trace elements. This review paper summarizes all the major problems related to slag storage in Upper and Lower Silesia, including: (i) detailed characteristics of the studied slags, (ii) potential release of toxic elements and (iii) related risks for the surrounding areas and (iv) applications of slags for commercial purposes.

PL

Żużle powstałe w wyniku przetopu i obróbki rud metali stanowią poważne zagrożenie dla środowiska na Górnym i Dolnym Śląsku. Odpady te często zajmują duże obszary znajdujące się na terenach miejskich bądź w bezpośrednim ich sąsiedztwie. Dodatkowo, żużle metalurgiczne mogą zawierać znaczące ilości (nawet do kilkunastu procent wagowych) toksycznych dla środowiska pierwiastków metalicznych. Prezentowany artykuł porusza główne problemy związane ze składowaniem żużli metalurgicznych na terenie Górnego i Dolnego Śląska. Podstawowe pytania, na które autorzy próbują odpowiedzieć w niniejszej pracy to: (1) jakie są charakterystyczne cechy żużli zdeponowanych na Śląsku (2) jak należy badać tego rodzaju odpady aby przewidzieć ich potencjalny wpływ na środowisko (3) czy wszystkie żużle metalurgiczne są niebezpieczne dla środowiska (4) jak planować składowanie tych odpadów oraz (5) czy i jak można powtórnie je wykorzystać. W celu uzyskania odpowiedzi na postawione pytania autorzy dokonują porównania wyników uzyskanych w czasie badań różnych typów żużli metalurgicznych zdeponowanych na Górnym i Dolnym Śląsku. Z przeprowadzonych badań wynika, że większość żużli metalurgicznych zdeponowanych na Górnym i Dolnym Śląsku stanowi poważny problem dla środowiska. W celu dokładnej oceny ryzyka jakie niesie za sobą składowanie tego rodzaju odpadów należy prowadzić dokładny monitoring składowisk połączony z różnego rodzaju badaniami. Na podkreślenie zasługuje użyteczność badań mineralogicznych do oceny mobilności pierwiastków metalicznych, które powinny być używane w celu uzupełnienia analiz chemicznych wymaganych przez normy prawne.

4

Skały dolnej skorupy i najwyższego płaszcza ziemi na obszarze eksperymentu Polonaise’97 — modele petrologiczno-sejsmiczne

Puziewicz J.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2006

|

T. 188

53--68

PL

Dane sejsmiczne, historia geologiczna regionu oraz odsłonięte na powierzchni przekroje dolnej i środkowej skorupy kontynentalnej umożliwiają ocenę składu mineralnego dolnej i środkowej skorupy kontynentalnej w polskiej części strefy szwu transeuropejskiego (TESZ) i na obszarach przyległych. Granulity maficzne dominują w dolnej skorupie przyległej do TESZ części tarczy środkowoeuropejskiej. Zawartość minerałów maficznych i/lub charakteryzujący je stosunek Mg/(Mg+Fe) wzrastają ku SW. Wyższe partie środkowej skorupy są bogatsze w skalenie i kwarc, których ilość wzrasta ku SW, przypuszczalnie w wyniku nagromadzenia intruzji granitowych/czarnokitowych na krawędzi tarczy wschodnioeuropejskiej. Dolna i środkowa skorupa TESZ stanowią przypuszczalnie ścienione, potencjalnie o silniejszej foliacji przedłużenie swoich odpowiedników z tarczy wschodnioeuropejskiej. Zalega na nich awalońska pryzma akrecyjna, utworzona przez zespół skał metamorficznych niskiego stopnia. Dolna skorupa usytuowanej na południowy zachód części platformy waryscyjskiej ma prawdopodobnie charakter zbliżony do dolnej skorupy odsłoniętej w strefie Ivrea i jest warstwowana. Zalega nad nią miąższa środkowa skorupa uformowana w warunkach wysokotemperaturowych.

5

Petrografia i geneza paragnejsów dwułyszczykowych metamorfiku Doboszowic (Dolny Śląsk) i towarzyszących im amfibolitów

Puziewicz J., Mazur S., Papiewska C.

Archiwum Mineralogiczne

|

1999

|

T. 52, z. 1

35-70

PL

Wschodnia część metamorfiku Doboszowic (Dolny Śląsk) jest zbudowana z gnejsów dwułyszczykowych zawierających wkładki łupków łyszczykowych. Skałom tym towarzyszą amfibolity i gnejsy amfibolowe. Gnejsy dwułyszczykowe składają się z kwarcu, kwaśnego, jednorodnego plagioklazu, skalenia potasowego, dwóch generacji muskowitu, biotytu i podrzędnego granatu. Łupki łyszczykowe, pozbawione skaleni, obfitują miejscami w granat, staurolit i dysten. Żelazista pargasytowa hornblenda, plagioklaz o składzie andezynu, miejscami granat i młodszy od nich epidot są głównymi minerałami ambiolitów. Gnejsy amfibolowe są skałami przejściowymi między gnejsami dwułyszczykowymi a amfibolitami. Skład chemiczny i zróżnicowanie skał występujących we wschodniej części metamorfiku Doboszowic wskazują na to, że ich protolitem była ilasto-szarogłazowa seria skalna z wkładkami bazaltów i ich tufów. Gnejsy wschodniej części metamorfiku Doboszowic i towarzyszące im skały przeszły prawoskrętną ścieżkę metamorfizmu na diagramie P-T. Najstarsze zarejestrowane w tych skałach wydarzenie tektonometryczne D1 zaczęło się przy ciśnieniu 8-10 kbar i temperaturze 700-740 C i zakończyło przy ciśnieniu 5 kbar i temperaturze 600-650 C. Deformacja D1 była związana z niekoaksjalnym ścinaniem o zwrocie "strop ku E". Kolejne wydarzenie D2 charakteryzowało się stałym ciśnieniem około 5 kbar i spadkiem temperatury od 600-650 C do 350 C. W trakcie tego wydarzenia skały zostały poddane ścinaniu o zwrocie "strop ku NE". W czasie deformacji D2 w zachodniej części metamorfiku Doboszowic miała miejsce intruzja magmy granitowej. Po zastygnięciu granit został zgnejsowany. Lokalnie na obszarze metamorfiku Doboszowic występują strefy skał, w których zarejestrowane zostały efekty ekstensyjnej deformacji D3. Deformacja D3 wiązała się ze ścinaniem o zwrocie "strop ku SW", przeciwnym niż zwrot ścinania w trakcie deformacji D2. Deformacja D3 miała miejsce w warunkach P-T zbliżonych do końcowej fazy D2.

EN

The eastern part of the Doboszowice Metamorphic Unit (Sudetes, SW Poland) consists of two-mica gneisses with subordinate intercalations of mica schists. The gneisses are accompanied by amphibolites and amphibole gneisses. The two-mica gneisses are composed of quartz, homogeneous plagioclase (An10-13), potassic feldspar, two generations of muscovite, biotite and scarce garnet. The mica schists lack feldspars and, in places, are rich in garnet, staurolite and kyanite. Ferroan pargasitic hornblende, andesine, epidote, and in places garnet are the main minerals of amphibolites. Epidote is obviously younger than the other minerals. The amphibole gneisses are transitional between the two-mica gneisses and amphibolites. Chemical composition and lithological sequence of the rocks occurring in the eastern part of the Doboszowice Metamorphic Unit suggest that pelitic greywackes with subordinate basalts and basaltic tuffs were their protolith. The gneisses of the eastern part of the Doboszowice Metamorphic Unit underwent the clockwise P-T path. The oldest recorded tectonic-metamorphic event D1 began under the pressure of 8-10 kbar and at the temperature of 700-740°C, and terminated under the pressure of 5 kbar and at the temperature of 600-650°C. The D1 deformation was characterized by a top to the E sense of shear. The next tectonic-metamorphic event D2 took place under the almost constant pressure of ca 5 kbar. Temperature decreased from 600-650 to 350°C. The D2 deformation involved a top to the NE shearing along the older foliation. The granitic pluton was syntectonically emplaced and gneissified in the western part of the Doboszowice Metamorphic Unit during the D2 event. The D3 extensional deformation overprinted locally the rocks of the Doboszowice Metamorphic Unit. A top to SW shearing was opposite to the sense of shear during the D2 deformation. The D3 event took place under the conditions similar to those of the final stages of the D2 event.

6

Orientacja przestrzenna osi c ziarn kwarcu z łupków kwarcowo-grafitowych strefy Niemczy i metamorfiku Niemczy-Kamieńca Ząbkowickiego (Dolny Śląsk) jako wskaźnik warunków metamorfizmu i deformacji

Bartz W., Puziewicz J.

Archiwum Mineralogiczne

|

1999

|

T. 52, z. 1

113-129

PL

W skałach strefy Niemczy i metamorfiku Niemczy-Kamieńca Ząbkowickiego (Dolny Śląsk) występują wkładki łupków kwarcowo-grafitowych. Odsłaniają się one w okolicach Brodziszowa, Piotrówka Niemczańskiego, Byczenia i Stolca. Są to drobnoblastyczne, warstwowane skały, zbudowane głównie z kwarcu i grafitu, obok których występują muskowit oraz inne minerały. W łupkach kwarcowo-grafitowych minerały główne są posegregowane na warstewki ciemne, w których koncentruje się głównie grafit, oraz warstewki jasne, zbudowane głównie z kwarcu. Łupki z poszczególnych odsłonięć różnią się zawartością grafitu i intensywnością warstwowania. Łupki z okolic Brodziszowa oprócz kwarcu, grafitu i muskowitu zawierają także syllimanit, andaluzyt, turmalin i skalenie. Skład mineralny oraz położenie maksimów osi c kwarcu na diagramach wykazują, że łupki z okolic Brodziszowa uległy metamorfizmowi w warunkach facji amfibolitowej, podczas gdy łupki z pozostałych wystąpień zostały zmetamorfizowane w warunkach facji zieleńcowej. Deformacja łupków miała złożony charakter. Całkowite odkształcenie obejmowało składowe prostego ścinania oraz ogólnego spłaszczania lub wydłużania. Składowa prostego ścinania wykazuje zwrot lewoskrętny (przy stromej foliacji) lub zwrot "strop ku SSW" (przy połogiej foliacji).

EN

The quartz c-axes pattern study of the quartzo-graphitic schists from the area of the Niemcza Zone and the Niemcza - Kamieniec Ząbkowicki Metamorphic Unit shows that the schists from Brodziszów were deformed under high temperature conditions whereas all the others were deformed under low temperature conditions. The quartzo-graphitic schists were subjected to heterogeneous deformation. The strain was due to simple shear (top to SSW), flattening and constriction.

7

Petrografia i geneza leukokratycznych gnejsów dwułyszczkowych metamorfiku Doboszowic (Dolny Śląsk)

Puziewicz J., Rudolf N.

Archiwum Mineralogiczne

|

1998

|

T. 51, z. 1-2

181-212

PL

Zachodnia i środkowa część metamorfiku Doboszowic (Dolny Śląsk) zbudowana jest z leukokratycznych gnejsów dwułyszczykowych. Wykazują one duże zróżnicowanie strukturalne i mają stały skład chemiczny. Zawartość normatywnych kwarcu i skaleni przekracza w tych skałach 90%. Kwarc, skaleń potasowy i oligoklaz są głównymi ich składnikami, w mniejszych ilościach występują łyszczyki, sporadycznie - granat. Część ziaren ma cechy wskazujące na magmową genezę (normalna budowa pasowa plagioklazu, skład biotytu, zawartość i pasowe rozmieszczenie tytanu w muskowicie, pasowa budowa granitu). Skład i budowa pozostałych ziarn ukształtowały się w warunkach pomagmowych w czasie deformacji (zbliźniaczenia deformacyjne plagioklazu, deformacyjny myrmekit i kratkowe zbliźniaczenia skalenia potasowego, skład części łyszczyków). Leukokratyczne gnejsy dwułyszczykowe są produktem syntektonicznej intruzji magmy granitoidowej. Magma ta krystalizowała i stygła na głębokości 11-18 km podczas deformacji. Spowodowało to zgnejsowanie i metamorfizm granitu. Intensywne przemiany metamorficzne ustały w warunkach odpowiadających niskotemperaturowemu przedziałowi facji amfibolitowej, jednak w skale zaznaczył się także metamorfizm w warunkach facji zieleńcowej. Towarzysząca metamorfizmowi deformacja była spowodowana ścinaniem o zwrocie "strop ku NNE".

EN

Western and central parts of the Doboszowice Metamorphic Unit (Lower Silesia, NE Bohemian Massif) consist of leucocratic two-mica gneisses. The gneisses are structurally variable, but their chemical composition is constant. The content of normative quartz and feldspars exceeds 90%. Quartz, potassic feldspar and oligoclase are the main minerals of the gneisses, subordinate are micas, sparsely there occurs garnet. Apart of the grains exhibits magmatic features (normal zoning of plagioclase, biotite composition, content and zoning of titanium in muscovite, zoning of garnet). The composition and shape of the other grains were formed under post-magmatic conditions during deformation (deformational twinning ofplagioclase, deformational myrmekite and cross-hatched twinning of potassic feldspar, composition of a part of the micas). Leucocratic two-mica gneisses are a syntectonic granitic pluton emplaced at a depth of 11-18 km. The pluton crystallized and cooled during deformation. The latter process caused gneissification and metamorphism of the granite. Intense metamorphism ceased under the conditions typical of the low-temperature part of amphibolite facies,.but the traces of greenschist-facies metamorphism are also present in the rock. The accompanying deformation was due to "top to NNE" shearing.