Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zmiany fitocenoz gradowych w okolicach Zielonej Góry w ostatnich 30. latach

Hoffmann R., Ratyńska H.

Ekologia i Technika

|

2015

|

R. 23, nr 2

51--59

PL

Wprawdzie na Ziemi Lubuskiej lesistość sięga prawie 50%, to drzewostany liściaste, zgodne z siedliskiem stanowią zaledwie około 10%. Przebadano zróżnicowanie lasów dębowo-grabowych w dwóch kompleksach leśnych w rejonie Zielonej Góry. W celu określenia tendencji dynamicznych w obrębie fitocenoz gradowych porównano dane współczesne z materiałami historycznymi (60 zdjęć fitosocjologicznych). Do zestawień wykorzystano taką samą liczbę zdjęć z przełomu lat 70. i 80. ubiegłego wieku oraz aktualnych (2009, 2010). W obrębie analizowanych płatów postępuje proces degeneracji. Poza zacieraniem się wewnętrznego zróżnicowania zespołu obserwuje się przejawy apofityzacji, geranieryzacji, fruticetyzacji i neofityzacji. Płaty zlokalizowane na obrzeżach Zielonej Góry cechują się obniżeniem stopni stałości i współczynników pokrycia wielu typowo leśnych, a szczególnie „gradowych" roślin oraz spadkiem wartości systematycznej grupy gatunków zespołu i jednostek wyższej rangi. Wzrósł natomiast udział edyfikatorów Artemisietea vidgaris oraz taksonów obcego pochodzenia. W dawnym rezerwacie przyrody Zatonie nadal dominuje niski grąd Galio sylvatici-Carpinetum corydoletosum. Badane płaty cechuje zmiana udziału poszczególnych gatunków budujących drzewostan, istotny wzrost stopni stałości i współczynników pokrycia krzewów, w tym nienotowanych wcześniej antropofltów oraz wycofywanie się edyfikatorów Artemisietea vulgaris i jednoczesny spadek wartości systematycznej dla tej grupy.

EN

Afforestration rate of Ziemia Lubuska is almost 50%, but deciduous forests harmonious with their habitat provide only about 10%. There was examined the diversification of oak-hornbeam forests in two forest cornplexes in surroundings of Zielona Góra. To determine the dynamie tendencies in the area of the oak-hornbeam forests phytocoenoses were compared the present data with the historical materials (60 phytosociological records). To that record-sheets were used the same number of phytosociological records from the end of the 1970s and the beginning of the 1980s of the last century and present (2009, 2010). The degeneration process is progressing in the area of analyzed patches. There are observed signs of apophytisation, geranietyzation, fruticetization and neophytization except for blurring internal diversification of the complex. The participation of typical forest species and the systematic value of the group of species from the Querco-Fagetea class is decreasing. In the more transformed oak-hornbeam forests located on the outskirts of Zielona Góra the number of Artemisietea edificators and taxons of foreign origin is increasing. In the former nature reserve Zatonie analyzed patches characterize by changes in participation of particular forming stand species, significant increase of degrees of Braun-Blanquet scale, shrubs cover factors and withdrawing of Artemisietea vulgaris edificators together with decrease of systematic value for this group.

2

Rozmieszczenie „gatunków specjalnej troski" na tle warunków siedliskowych i zagospodarowania na przykładzie majątku Rogalin koło Poznania

Ratyńska H., Wachowiak E.

Ekologia i Technika

|

2015

|

R. 23, nr 3

122--128

PL

Majątek Rogalin leży 17 km na południe od Poznania. Znane są przede wszystkim magnacka rezydencja i park przypałacowy oraz największe w Europie skupisko starych dębów, ponad 1400 osobników, które od 1991 r. są chronione jako pomniki przyrody. W jego skład wchodzi prawie 200 ha użytków zielonych, tradycyjnie zwanych Łęgami Rogalińskimi, leżących na terasie zalewowej Warty (siedliska potencjalnych lęgów wierzbowego i topolowego); rozległe kompleksy leśne o charakterze zbliżonym do naturalnego (lęg wiązowo-jesionowy i grąd), leśne zbiorowiska zastępcze, głównie z sosną, zlokalizowane na krawędzi doliny i na wysoczyźnie oraz pola uprawne o areale około 400 ha, poprzecinane alejami i zadrzewieniami śródpolnymi, związane z siedliskami gradowymi. Celem pracy była próba odpowiedzi na pytania, w obrębie jakiego typu krajobrazu skupiają się gatunki chronione i zagrożone oraz jakie działania, nie kolidujące z produkcją rolną, sprzyjają utrzymaniu ich stanowisk. Łącznie na terenie Majątku Rogalin zidentyfikowano 19 gatunków specjalnej troski. Najwięcej (15) jest ich na terasie zalewowej. Odnaleziono stanowiska 5 gatunków znajdujących się pod ochroną prawną, w tym 1 objętego ścisłą ochroną. Zagrożonych regionalnie jest 11 gatunków, a w skali kraju 9. W kompleksach leśnych takich taksonów jest 4, a po 2 są zagrożone w skali kraju i regionu. Większość stanowisk jest związana z lasami łęgowymi u podnóża skarpy i na krawędzi doliny. Na obrzeżach pól uprawnych odnaleziono tylko 2 gatunki znajdujące się na Polskiej czerwonej liście i jeden chroniony. Wyniki badań wskazują, że najmniej przekształcone antropogenicznie są siedliska łęgowe, gdzie prowadzona jest ekstensywna gospodarka pratotechniczna, bądź są pozostawione fragmenty lasów i tam właśnie skupia się większość stanowisk gatunków specjalnej troski. Najmniej takich roślin jest związanych z agrocenozami. Przyrodnicze i kulturowe walory, szczególnie rozległej terasy zalewowej w okolicach Rogalina, dostrzeżono już dawno, co znalazło swój wyraz w licznych publikacjach i propozycjach ochrony. Obecnie są to: Rogaliński Park Krajobrazowy, zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Łęgi Rogalińskie”, Obszary Natura 2000 - Rogalińska Dolina Warty PLH 300012 oraz, wraz z Wielkopolskim Parkiem Narodowym, „Obszar Specjalnej Ochrony - Ostoja Rogalińska" (PLB300010). Majątek Rogalin realizuje programy rolnośrodowiskowe, co oznacza, że działalność rolnicza jest podporządkowana celom ochrony przyrody. W odniesieniu do użytków zielonych są narzucone terminy i sposób wykonywania zabiegów pratotechnicznych. Czynna ochrona, utrzymanie tradycyjnego sposobu zagospodarowania, przyczyniają się do zachowania istniejących walorów przyrodniczych.

EN

The Majątek Rogalin is situated 17 miles south of Poznań. The aristocratic residence and palace park as well as the largest cluster of old oaks, more than 1400 specimens, which are protected since 1991 and are natural monuments are the most known. It consist of nearly 200 hectares of grasslands, traditionally called 'Rogalin Łęgi', located on the Warta River floodplain (the habitat of potential flooded riparian forests: Salicetum albae and Populetum albae); wide complexes of forests similar to the natural character (riparian elm-ash and oak-hornbeam forest); forest secondary communities, mainly with pine, located on the edge of valley and on the upland and also fields with the area 400 hectares, with thick net of afforestations, related with oak-hornbeam forest habitat. The aim of the study was to answer to the questions: what type of landscape protected and endangered species focus on and what actions do not conflict with agricultural production contribute to maintaining their positions. In Majątek Rogalin have been found 19 species under special protection, in total. The largest number of species (15) were found within floodplain, dominated by grasslands. Five positions of protected species have been found here, including l under strict protection. There are 11 regionally endangered species, while in the whole country - 9. Also 4 protected taxa have been found in forest complexes: 2 species are endangered in the country and 2 in the region. Mostly positions is related with riparian forests at the foot of slope and on the edge of the valley. On the upland have been found only two location of species and also one described in the Polish Red List on the edge of fields. The results show that the riparian forest habitats with an extensive farming or some left forest fragments are the least anthropogenically transformed and majority of the species under special protection focuses there. The least species were on the fields. Natural and cultural values, especially the extensive floodplain in the Rogalin region, was noticed a long time ago and was reflected in numerous publications and proposals protection. Currently these are: Rogaliński Nature Park, Landscape-Nature Protected Complex of Łęgi Rogalin, Natura 2000 areas - Rogalińska Warta Valley and Special Protection Area: Rogalińska Ostoja with Wielkopolski National Park. The Majątek Rogalin implements environmental programs, which means that agricultural activity is subordinated to the nature conservation. In relation to grasslands are imposed deadlines and manner of pratotechnic practices. Active protection and the maintaining of traditional way of development, contribute to the preservation of existing natural values.

3

Stan rozpoznania użytków zielonych regionu kujawsko- pomorskiego (klasa Molinio-Arrhenatheretea)

Ratyńska H., Waldon B.

Ekologia i Technika

|

2012

|

R. 20, nr 1

47-62

PL

W oparciu o dostępną literaturę, dane niepublikowane i własne rozpoznania przedstawiono zróżnicowanie zbiorowisk z klasy Molinio-Arrhenathe-retea w regionie kujawsko-pomorskim oraz oceniono stan ich poznania. Zwrócono uwagę na rolę użytków zielonych w zachowaniu różnorodności biologicznej krajobrazu rolniczego na poziomie roślinności i flory ze szczególnym uwzględnieniem "najcenniejszych" - rzadkich, zagrożonych i chronionych elementów. Zgodnie z najnowszym ujęciem syntaksonomicznym [65] w regionie zidentyfikowano 36 zbiorowisk z klasy Molinio-Arrhena-theretea (nie uwzględniając szeregu ugrupowań kadłubowych, o trudnej do ustalenia przynależności fitosocjologicznej), a 3 dalsze mogą zostać odnalezione. Aż 20 zbiorowisk (55,5%) należy do zagrożonych w skali kraju. Większość to częste i pospolite (łącznie 22-61,1%), a 14 (38,9%) reprezentuje rzadkie. Ochronie prawnej formalnie podlega 9 zespołów, reprezentatywnych dla 5 typów siedlisk przyrodniczych z załącznika l Dyrektywy Siedliskowej [83]. Większość zbiorowisk, zajmujących znikomą powierzchnię, nie ma znaczenia gospodarczego. Stanowią one ważne z biocenotycz-nego punktu widzenia elementy szaty roślinnej, wpływające na bioróżnorodność regionu. Ze względu na rolę w produkcji paszy oraz rozległy areał występowania, do najistotniejszych należą zbiorowiska o ubogim składzie florystycznym trudnym do jednoznacznego zdefiniowania, a ponadto: Angelico-Cirsietum oleracei, Ranunculo repentis Alopecuretum pratensis, Molinietum coemleae sl., Arrhenatheretum elatioris, zb. Poa pratensis-Festuca rufara i Lolio perennis-Cynosuretwn cristati, co znalazło odzwierciedlenie w liczbie zdjęć fitosocjologicznych wykonanych w tych zbiorowiskach. Co najmniej 70 gatunków występujących wśród użytków zielonych to chronione i zagrożone, a przynajmniej 8 można uznać za wymarłe. Przedstawiono najistotniejsze czynniki wpływające na bardzo dynamiczne zmiany zachodzące w obrębie łąk i pastwisk w ostatnim półwieczu oraz zagrożenia dla istniejących zbiorowisk roślinnych i flory.

EN

Based on available literature, unpublished data, and own identification, diversity of communities from Molinio-Arrhenatheretea class grown in Kuyavian-Pomeranian province, has been presented. A special attention has been paid to the role of grasslands in maintaining the biological diversity of agricultural landscape on a level of vegetation and flora with particular emphasis laid on "the most valuable elements" (i.e. rare, endangered, and protected ones). According to a contemporary syntaxonomic understanding [65], 36 communities from Molinio-Arrhenatheretea class (not considering a variety of fragmentarily developed communities of phytosociological affinity difficult to determine) have been identified in studied region, while another 3 ones can be found. Up to 20 communities (55.5%) are endangered on a scale of Poland. Most of them are often and common ones (in to tal 22- 61.1%), whereas 14 (38.9%) represent rare communities. Nine associations representative for 5 types of natura! habi-tats (from Attachment No l of Habitats Directive) are formal subject to legal protection. Most of communities occupying inconsiderable areas, are not economically important. From a biocenotic point of view, they are significant elements of vegetation and affect the biodiversity of the region. Considering the role in fodder production and large acreage, communities of poor floristic composition, that are difficult to univocally defining, are the most significant, as well as following: Angelico-Cirsietwn oleracei, Ranunculo repentis-Alnpecuretum pratensis, Molinietum coeruleae sl., Arrhenatheretum elatioris, Poa pratensis-Festuca rubra comm., and Lolio perennis-Cynosuretum cristati, which has been reflected in the number of phytosociological releves taken in these communities. At least 70 specłes grown within grasslands are protected and endangered, and at least 8 can be considered as extinct. The most important factors affecting very dynamic alterations present within meadows and pastures for the last 50 years, as well as threats for existing plant communities and flora have been underlined.