W artykule podjęto próbę przybliżenia problematyki rekonstrukcji historycznych konstrukcji ciesielskich w obiektach zabytkowych. Pojawiły się one wraz z rozwojem europejskiego konserwatorstwa w początkach XX w. Początkowo związane były jeszcze z nurtem restauracji historycznej, a następnie z odbudową zabytków zniszczonych w czasie obu wojen światowych oraz w wyniku pożarów i katastrof. Zasygnalizowano też pojawienie się w ostatnich latach w pracach remontowych przykładów działań nazywanych rekonstrukcjami dawnych konstrukcji ciesielskich, niemających jednak nic wspólnego z rekonstrukcjami w rozumieniu konserwatorskim, prowadzących do likwidacji autentycznych konstrukcji i zastępowania ich imitacjami nieposiadającymi żadnych wartości zabytkowych.
EN
In the article the author tried to magnify the problematics of reconstructions of historical carpentry constructions in the monumental objects, which have appeared together with the development of European restoration in the beginning of 20th century. First it was connected with the trend of historical restoration and then with the reconstructions monuments destroyed during two world wars and in the consequence of fire or other disasters. The author signaled also appearance, in the recent years, of the examples of activities called reconstructions of the ancient carpentry constructions which don’t have anything in common with the reconstructions in the conservatory understanding and lead to the liquidation of the authentic constructions and their replacement by the imitations with no antique value.
Przedstawiono kluczowe zagadnienia związane z przygotowaniem oraz wdrożeniem oprogramowania doradczego do sterowania pracą zasobnika, jakie zostało zrealizowane przez Politechnikę Warszawską i Transition Technologies S.A. w EC Siekierki należącej do Vattenfall Heat Poland S.A. Opisano budowę i zasady działania oprogramowania doradczego do sterowania pracą zasobnika ciepła o pojemności ok. 30 tys. m3. Przedstawiono koncepcję funkcjonowania systemu oraz algorytmy obliczeń. W dalszej części zaprezentowano pierwsze wyniki działania oprogramowania oraz opinie użytkownika o ich jakości. Zastosowanie zaprojektowanego i wdrożonego systemu umożliwia istotny przyrost korzyści wynikających z wykorzystania zasobnika w stosunku do procedur sterowania jego pracą stosowanych uprzednio. Należą do nich wyrównanie obciążenia oraz maksymalizacja zysków z produkcji energii elektrycznej i ciepła.
EN
The article presents the main problems regarding preparation and implementation of advisory software for controlling the accumulator's operation which were realized by Warsaw University of Technology and Transition Technologies S.A. at the Siekierki CHP Plant of Vattenfall Heat Poland S.A. The design and operation principles of the advisory software for controlling the heat accumulator of volume of ca. 30 m3 were described. The idea of operation and calculation algorithms were presented. In the latter part the first software operation results and user's comments regarding its quality were presented. The application of the designed and implemented system enables to obtain significant increase of benefits resulting from using the software comparing to the procedures of the accumulator operation used earlier. These include load stabilization and maximization of profits from producing electricity and heat.
The paper presents results of research focused on modelling heat storage tank operation used for forecasting purposes. It presents selected issues related to mathematical modelling of heat storage tanks and related equipment and discusses solution process of the optimisation task. Presented detailed results were obtained during real-life industrial implementation of the optimisation process at the Siekierki combined heat and power (CHP) plant in Warsaw owned by Vattenfall Heat Poland S.A. (currently by Polish Oil & Gas Company - PGNiG SA) carried out by the Academic Research Centre of Power Industry and Environment Protection, Warsaw University of Technology in collaboration with Transition Technologies S.A. company.
4
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Dynamiczny rozwój przemysłu siarkowego doprowadził w konsekwencji do degradacji olbrzymiej ilości terenów rolniczych. Znaczne obniżenie cen siarki spowodowało drastyczne ograniczenie wydobycia, a tym samym systematyczną likwidację kopalń odkrywkowych i otworowych. Prowadzona od 90. lat XX w. rekultywacja terenów poeksploatacyjnych, zgodnie z ustalonymi dla poszczególnych jej obszarów kierunkami, pozwoliła na przywrócenie wartości użytkowych zdegradowanym terenom. Na miejscu byłych terenów górniczych powstają zbiorniki wodne oraz grunty rolne i leśne, stwarzając dodatkowo dogodne miejsca do celów rekreacyjnych. Uzyskany tą drogą efekt ekologiczny na terenach poeksploatacyjnych Kopalni Siarki w Machowie, Grzybowie, Jeziórku i Machowie II pozwolił na stworzenie warunków dla restytucji i reintrodukcji życia biologicznego na nich.
EN
The dynamic development of mining sulphure industry led in its consequences to the degradation of a huge amount of farmlands. The significiant cut in the price of sulphur caused mining limitations, and liquidation of open-cast and borehole mines. Reclamation of the post-mining land in 1990s, in accordance with the restoration plan for particular area, permitted to value restoration of the degraded area. Therefore water basins, arable land and forest area arised at the place of mining country, additionally creating perfect places for recreation. The ecological effect reached on post-mining land of Sulphure Mine in Machów, Grzybów, Jeziórko and Machów II permitted to create there conditions for restitution and reintroduction of biological life.
5
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W artykule przedstawiono wybrane zagadnienia związane z modelowaniem pracy zasobnika ciepła w celu prognozowania jego pracy. Poruszono również problematykę prognozowania pracy układu współpracującego, bez którego nie można rozważać pracy zasobnika.
EN
Chosen problems connected with heat accumulator modeling for forecasting his load are presented in this paper. It is in possible to analyses only accumulator that is why forecasting of load installation cooperated with heat accumulator is considered to.
7
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
The siliciclastic turbidite successions (Pul’gon and Dzhidala Formations) that crop out in the eastern part of the Chauvay River valley, are marked on geological maps as a belt of terrigenous deposits of Silurian-Devonian age. They resemble deposits of overbank areas and depositional lobes of deep sea fans, and display common trace fossils particularly on lower surfaces of sandstone beds. Sixteen ichnotaxa representing four morphological groups have been distinguished. The trace fossil assemblages suggest their affiliation to the Nereites ichnofacies. Various branched, preturbidite forms predominate in both examined units, although the assemblages of individual units differ slightly in composition. In the Pulg’on Formation, small, densely distributed burrows commonly occur on lower surfaces of sandstone beds. Shallow burrowing depth together with relatively low diversity trace fossil assemblages indicate lowered oxygenation of the sea floor.
10
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Hydraty, parafiny i asfalteny jako faza stała stanowią poważne źródło zagrożeń w procesach eksploatacji złóż ropy naftowej. Problematyka badania zjawisk powstawania hydratów i parafin oraz opracowania metod przeciwdziałania ich deponowaniu w instalacjach wgłębnych i napowierzchniowych była już przedmiotem licznych prac wykonanych w INiG. Natomiast zagadnienia prognozowania warunków flokulacji asfaltenów w ropach naftowych nie stanowiły dotychczas przedmiotu wnikliwych badań. Ciężka frakcja organiczna, w tym asfalteny, może utrudniać eksploatację, transport i przeróbkę ropy naftowej. Dla przeciwdziałania tym niekorzystnym zjawiskom, szczególnie podczas procesów wydobycia, stosuje się kosztowne zabiegi udrażniania odwiertów i rurociągów napowierzchniowych. W prezentowanym referacie przedstawiono podstawy zjawisk fazowych na granicy ciecz—gaz—faza stała oraz metodę symulacyjną i eksperymentalną prognozowania warunków flokulacji asfaltenów w wybranych ropach naftowych Niżu Polskiego. Dokonano oceny uzyskanych wyników, wskazując jednocześnie na istotne znaczenie dokładności w określeniu składu chemicznego ropy na rezultaty prognozowania.
EN
Hydrates, paraffins and asphaltenes as the solid phase are the serious source of problems in production processes of oil reservoirs. Hydrate and paraffins deposit formation and workings out the methods of avoiding their deposition in production wells and surface installations was already an object of many research projects executed in Polish Oil and Gas Institute. The issue of asphaltenes precipitation has not been the object of detailed research so far. The heavy organic fraction, asphaltenes including, can make the production, transportation and the processing of the crude oil difficult. Avoiding of these problems, especially during exploitation processes, the expensive methods are applied to restore patency of the wells and surface equipment. In the paper, we present the basis of phase behavior on the gas, liquid and the solid phase contact. We also show the simulating and experimental method of predicting the conditions of asphaltenes precipitation in chosen Polish Lowland oils. We performed the analysis of obtained results showing the essential meaning of dependence the precision chemical composition of the oil on obtained results of forecasts.
11
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Złoża gazu kondensatowego są nie łatwe w analizie i mało podatne na badanie ich zmienności fazowej przy użyciu tradycyjnych metod bilansowych i klasycznych technik symulacyjnych. Dla otrzymania wiarygodnych danych opisujących takie zmienne fazowo w wieloskładnikowych złożach, niezbędnym jest uzyskanie kompletu współczynników równowagi fazowej "K" każdego składnika mieszaniny złożowej, który umożliwia odtworzenie zachowań własności fazowych płynu w warunkach złożowych. W artykule przedstawiono opis i przykłady stosowania praktycznej metody opartej o bilans masowy i wykorzystującej stałe równowagi fazowej "K" (gaz/ciecz), dzięki której możliwa jest weryfikacja oraz ewentualne dokonanie korekt rezultatów laboratoryjnych badań PVT oraz związanych z nimi analiz składu odseparowanych w trakcie ww. badań płynów złożowych. Wyznaczenie, a następnie odpowiednie zastosowanie pakietu współczynników równowagowych "K" umożliwia precyzyjne dokonywanie prognoz własności fazowych płynu złożowego. Wynikiem stosowania metodyki jest uniknięcie często trudnych i żmudnych zabiegów nad dopasowaniem niespójnych lub niedokładnych danych eksperymentalnych, do użycia w symulatorach złożowych.
EN
Retrograde condensate reservoirs are not amenable to be studied using traditional material balance methods and simulation techniques. To analyze these "variable composition reservoirs", it is necessary to obtain a consistent and reliable set of K-values which might be capable of reproducing the phase behavior of the fluids within the reservoir. This paper presents a simple and practical material balance method by which liquid compositions, K-values and molecular weights of the heavy fraction in the liquid at different pressures are calculated, based on the data available in a constant volume depletion lab analysis. Results of the analyses of three PVT studies are discussed along with guidelines to evaluate the goodness of reported experimental data and ways to correct inconsistencies commonly found in the reports. The corrected K-value table generated with the method can be directly used in a compositional study to predict the reservoir behavior. Another use involves the application of the method as a necessary preamble to the adjustment of the parameters of an equation of state. This practice will avoid the great deal of time spent in unsuccessful attempts to match inconsistent information.
12
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
It has been estimated that without real efforts to reduce greenhouse gas emission the global temperatures will rise by several degrees altering the world's climate. The coal contributes 95% to electricity generation in Poland. Therefore, low carbon emitting technology with the capture and underground storage of CO2 is required in our country. Deep saline aquifers have the largest long-term storage potential of CO2, but there are many problems with their exploration and qualification due to the lack of tightness confirmation. It is very important to reduce the cost of their exploration performed mainly by expensive drilling. In existing mega aquifers saturated by natural gases their tightness is confirmed by the presence of many local gas accumulations in top structures. In this paper we present Poznań Trough megaaquifer naturally saturated by native natural gases. This megastructure represents a great potential for long-term underground CO2 storage on 5000 km2 area. Oil & Gas Institute and Polish Oil & Gas Company has gained a lot of experience in acid gas capture and storage. The acid gas containing 60% of CO2 and 15% of H2S reinjected into an aquifer directly underlying the Borzęcin gas reservoir has been in operation since 1996. Apart from technological parameters we also analyzed the process of displacement of native natural gas which originally saturates the underlying water by acid gases injected into reservoir. Such a displacement process allows to replenish the gas cap by volume equivalent to methane gas dissolved in underlying water. The PVT study results indicate that volume of methane gas displaced from reservoir waters is in direct proportion to volume of CO2 injected into reservoir and that acid gas concentration in hydrocarbon gases being displaced from reservoir is gradually increasing.
PL
Stwierdzono, że bez rzeczywistych wysiłków mających na celu zmniejszenie emisji gazu cieplarnianego temperatura globalna wzrośnie o kilka stopni, zmieniając klimat świata. Węgiel jest źródłem 95% produkcji elektryczności w Polsce. Z tego względu w naszym kraju wymagana jest technologia niskiej emisji węgla z wychwytywaniem i podziemnym składowaniem CO2. Głębokie słone formacje wodonośne mają największy długofalowy potencjał składowania CO2, ale istnieje wiele problemów z ich eksploracją i kwalifikacją wskutek braku potwierdzenia szczelności. Bardzo ważne jest zmniejszenie kosztu ich eksploracji prowadzonej głównie przez kosztowne wiercenia. W istniejących megaformacjach wodonośnych nasyconych naturalnym gazem szczelność jest potwierdzana obecnością wielu lokalnych nagromadzeń gazu w górnych strukturach. W niniejszym opracowaniu przedstawiamy megaformacje wodonośne Niecki Poznańskiej nasycone przez rodzime gazy naturalne. Ta megastruktura stanowi wielki potencjał dla długofalowego podziemnego składowania CO2 na powierzchni 5000 km2. Instytut Ropy Naftowej i Gazu oraz PGNiG zdobyły znaczne doświadczenie w dziedzinie wychwytywania i składowania gazu kwaśnego. Gaz kwaśny zawierający 60% CO2 i 15% H2S wprowadzany ponownie do formacji wodonośnych bezpośrednio pod borzęcińskim zbiornikiem gazu jest użytkowany od 1996 r. Oprócz parametrów technologicznych, dokonaliśmy również analizy procesu przemieszczenia rodzimego gazu ziemnego, który pierwotnie nasyca wodę gazami kwasowymi wtryskiwanymi do zbiornika. Taki proces przemieszczenia pozwala na uzupełnienie ilości gazu objętością równoważną metanowi rozpuszczonemu w wodzie. Wyniki badania PVT wskazują, że objętość metanu przemieszczonego z wód zbiornika jest wprost proporcjonalna do objętości CO2 wtryskiwanego do zbiornika i że stężenie gazu kwaśnego w gazach węglowodorowych przemieszczanych ze zbiornika stopniowo zwiększa się.
Detailedanalysis of lithofacies and their distribution in the Magura Beds in 11 transects in the eastern part of the Siary zone, revealed 16 facies and 6 associations of genetically and spatially related facies. The facies spectrum evidences deposition from a variety of mass gravity processes and subordinately by hemipelagic rain. The facies associations reveal depositional patterns of submarine fans and include: channels, channel-levees, channel-lobe transitions, depositional lobes and slump bodies. Correlation results (9 sections) and facies distribution together with paleocurrent directions suggest that the deposition of this part of Magura Beds took place in a submarine ramp/apron hybrid setting fed from a multipoint source. The depositional pattern of the Magura Beds in the study area records a two-stage development, which began with the emplacement of a sand/mud-rich type system and was followed by a mud-dominated system.
W artykule zaprezentowano wyniki osiągnięte przez system SILO w elektrowni Newton (USA, stan Illinois) należącej do koncernu Ameren. Przedstawiono również zasadę działania systemu SILO realizującego bieżącą optymalizację punktu pracy procesu spalania w kotle energetycznym przy wykorzystaniu metod inspirowanych działaniem układu opornościowego organizmów żywych. Przedstawiono wybrane właściwości systemu SILO na tle metod realizujących regulację predykcyjną.
EN
The article presents SILO's results from Newton Power Plant (USA, Illinois). SILO is a software solution for on-line, current state optimization of combustion process in power boiler. It uses mechanisms which are inspired by immune system of living creatures. SILO's algorithm was presented in this article. Some of SILO's features was compared with predictive control methods.
The Middle to early Upper Miocene Machów Formation represents the youngest and little to non-deformed increment in the Carpathian Foredeep Basin that was initiated during the Paleocene in response to thrust loading of the North European craton. The onset of the Machów Formation was associated with the late Badenian (lateMiddle Miocene) flexural subsidence (ca 12.5 Ma BP) that resulted in underfilled-basin conditions recorded in the emplacement of submarine fans and shelf-margin deltas, up to 400 m in relief. These systems were fed from the south by a net of small, suspended-load dominated rivers, which resulted in the strongly heterolithic nature of the basin infill. There is a striking absence of large-scale traction structures, and thick sandstone/mudstone packages intercalated with thick-bedded massive sandstones provide evidence of deposition mainly from sustained turbidity currents typified by oscillations in velocity and sediment concentration within a flow. The evidence in both submarine-fan and delta-front deposits includes the abundance of climbing ripples, thick flat-laminated intervals within the otherwise massive thick-bedded sandstones, and inverse to pensymmetrical grading associated with a succession of structural divisions, which departs from that generated by harmonic energy dissipation typical for surge-type (semi-constant volume) turbidity currents. This evidence is interpreted to reflect deposition mainly from hyperpycnal flows, whose oscillatory behaviour reflected chiefly changing flood stages in the sourcing fluvial flow. The inferred semi-permanent flow feeding is also supported by the very high sedimentation rate (locally up to 24 cm/a) of the Machów Formation. Four clinoform types have been distinguished in the formation. Type 1 is most common and corresponds to platform (“shallow-water”) deltas of subseismic scale. The remaining three are shelf-margin (“deepwater”) deltas. The latter types differ one form another in the height and internal structure of clinoforms, as well as in the degree of downdip segregation of sand that either dominates in slope increments (type 2), forms shingled clinoform toes (type 3), or is concentrated in basin-floor fans in the front of a muddy clinoform slope. The basinward sand segregation is facilitated by the dissection of a clinoform’s top during the maximum fall in relative sea level and by long slopes that ease the transformation of hyperpycnal flows into high-efficiency turbidity currents. Numerous internal onlap unconformities make the shelf-margin deltas interesting targets for hydrocarbon search in stratigraphic traps. The identified type 4 clinoforms, up to 200 m high, in the Quinqueloculina reusii zone point to a major deepening in the upper part of the Machów Formation. This suggests a rise in flexural accommodation at ca 11 Ma BP, and contradicts the common view on uniform upward-shallowing throughout the formation.
16
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Złoża gazowe w strukturze skały zbiornikowej oprócz węglowodorów często zawierają także wodę związaną oraz podścielającą wodę złożową w równowadze fazowej z gazem. Wskutek kontaktu z wodą (solanką) następuje "transfer mas" i niektóre składniki gazu częściowo migrują do fazy wodnej. W wyniku tego zjawiska skład fazy węglowodorowej ulega zmianie, co pociąga zmianę jej właściwości fazowych. Stopień tych zmian oceniono na podstawie przeprowadzonych badań kontaktowych oraz analiz chemicznych próbek gazu.
EN
Gas reservoirs apart from hydrocarbons contain also interstitial brine in equilibrium and frequently are underlain by an aquifer. In reservoir conditions appears mass transfer due to this water-gas contact. Phase properties of reservoir fluid changes. In addition, the mass transfer between the hydrocarbon and aqueous phases strongly influences their scalling and corrosion potentials. This paper presents experimental data on the effect of contacting gas condensate with brine.
17
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Złoża gazowe w strukturze skały zbiornikowej oprócz węglowodorów często zawierają także wodę związaną oraz podścielającą wodę złożową w równowadze fazowej z gazem. Wskutek kontaktu z wodą (solanką) następuje "transfer mas" i niektóre składniki gazu częściowo migrują do fazy wodnej. W wyniku tego zjawiska skład fazy węglowodorowej ulega zmianie, co pociąga zmianę jej właściwości fazowych. Stopień tych zmian oceniono w pracy na podstawie przeprowadzonych badań kontaktowych oraz analiz chemicznych próbek gazu.
EN
Gas reservoirs apart from hydrocarbons contain also interstitial brine in equilibrium and frequently are underlain by an aquifer. In reservoir conditions appears mass transfer due to this water-gas contact. Phase properties of reservoir fluid changes. In addition, the mass transfer between the hydrocarbon and aqueous phases strongly influences their scalling and corrosion potentials. This paper presents experimental data on the effect of contacting gas condensate with brine.
18
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W artykule przedstawiono wyniki badań procesów wypierania gazu metanowego poprzez gazy kwaśne, zatłaczane bezpośrednio do solanki podścielającej złoże z czapą gazową. Badania fazowe wykonane w aparaturze PVT, miały na celu dowieść, że zachodzi proces wypierania z wód złożowych rozpuszczonego w nich metanu poprzez zatłaczane gazy kwaśne w strefę wody podścielającej. Jak dowiedziono, zjawisko to zachodzi ze względu na znaczne różnice w ich rozpuszczalności (metanu rodzimego i gazów kwaśnych w solance). Właściwość ta jest bardzo interesująca z praktycznego punktu widzenia, pozwala na uzupełnianie zasobów gazu w czapie o wypierany przez gazy kwaśne metanowy gaz rozpuszczony dotychczas w wodzie podścielającej. W artykule przedstawiono wyniki przeprowadzonych badań modelowych i symulacyjnych dla różnych ilości zatłoczonego CO2. Zastosowanie technologii opartej na badanym procesie wypierania pozwala na selektywne wydobycie ze złóż węglowodorów, kierując do niego powrotnie szkodliwe dla biosfery składniki w postaci H2S i CO2. Głównym zadaniem jest ochrona środowiska naturalnego (m.in. zapobieganie efektowi cieplarnianemu), równocześnie zatłaczane gazy kwaśne wypierają z wód podścielających rozpuszczone węglowodory lekkie.
EN
The article presents results of the study with process of reinjection to the reservoir zone the acid gases which are the gas wastes from amine's desulphuration process of natural gas. This technology is especially attractive for the smaller reservoirs where the conversation method's of hydrogen sulphide to elementary sulphide is not economical. The technology shows that it's possible to reinject the acid gases directly to bottom water zone. There was performed at INiG PVT Laboratory research into phase properties and reinjection model simulations using PVT equipment. Analyses proved that it will be proceeds process of displacement of the methane in-situ which is dissolved in bottom water by acid gases reinjected into bottom water. This phenomenon should proceeds due to the significant differences in the solubility the methane and the acid gases in the reservoir bottom water. This property is very interesting. In practice, it allows to minimize greenhouse effect and resupply the gas resources in gas cap with displaced methane dissolved in bottom water by the acid gases.
19
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Celem pracy była analiza ostatniej fazy produkcji tytoniu przeprowadzona pod kątem możliwości zastosowania znanych modeli procesu suszenia tytoniu w systemie automatycznego sterowania. Przedstawiono wyniki badań doświadczalnych procesu suszenia tytoniu w suszarni kontenerowej. Materiał badawczy stanowił tytoń odmiany Virginia pochodzący od trzech plantatorów. Wielkościami mierzonymi były temperatura procesu suszenia w funkcji czasu. Otrzymane charakterystyki aproksymowano metodą najmniejszych kwadratów i porównano ze znanymi modelami suszenia tytoniu. Najbardziej przydatny w programowaniu sterowników, z uwagi na najmniejsze względne błędy suszenia, okazał się model wg Stasiaka.
EN
Paper aimed at an analysis of the last phase in tabacco production concerning the possibility of aplying tobacco drying models to automatic steering system. The results of experimental investigations on tobacco drying process in a chamber driver were presented. Tobacco leaves of Virginia variety, originated from three growers, were used in the experiments. The temperature, relative humidity of drying agent and the material moisture content were determined in function of the time. Obtained characteristics were approximated by the least squares method and compared to existing models of tobacco drying process. Because of least relative errors the most useful to controllers' programming proved to be the model by Stasiak.
20
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W opracowaniu przedstawiono bezrtęciową aparaturę laboratoryjną PVT z podaniem charakterystycznych parametrów roboczych oraz zakresu badań mediów złożowych tj. ropy naftowej, gazu ziemnego i wód termalnych. Przedstawiono zdjęcia aparatury oraz wyniki badań laboratoryjnych ujęte na diagramie fazowym (P-t).
EN
This paper presents mercury free PVT laboratory equipment with information about characteristic working parameters and range of research of reservoir fluids i.e. petroleum oil, natural gas and brine water. It presents the equipment's photos and results of the laboratory research on (P-t) phase diagram.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.