Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Evolution of the Mesozoic basins on the southwestern edge of the East European Craton (Poland, Ukraine, Moldova, Romania)

Świdrowska J., Hakenberg M., Poluhtovič B., Seghedi A., Višnâkov I.

Studia Geologica Polonica

|

2008

|

Vol. 130

3-130

EN

The sedimentary cover of the SW margin of the East European Craton (EEC) records its Mesozoic evolution from Permian to Early Maastrichtian time. Structural units of the Mid-Polish Swell with bounding synclines, the Stryi Depression, the Moldavian Platform, the Pre-Dobrogea Depression (PDD) and the North Dobrogea (ND) are groupped along the Teisseyre-Tornquist Zone (TTZ), one of the most important lineaments of the European Plate. They developed above the Trans-European Suture Zone (TESZ), the contact zone of Precambrian and Palaeozoic domains of crustal consolidation. The investigated area forms a belt 1000 km long that strikes across four states down to the Black Sea. The stratigraphy and facies data based on the profiles from many hundreds of wells and outcrops are summarized on thickness and lithofacies maps covering 16 time-spans. They show palaeogeogra- phic history of sedimentary basins of the SE part of Mid-Polish Trough (MPT), the Stryi Depression and the Pre-Dobrogea Depression. Fragmentary record of epicontinental sediments in the ND could be interpreted referring to depositional history of the PDD. The facies-thickness maps were transfor- med to maps of accumulation rate reflecting subsidence rates. Sedimentary and structural evolution of the two outermost basins, MPT and PDD, give evidences for their genetic independence and the lack of their direct connections along direction of TTZ till the end of Jurassic time. The Triassic-Middle Jurassic evolution of the North Dobrogea suggests that it could lie farther to the SW in the Tethyan realm. Deep-water sequences of the ND did not display any relation to the epiplatform sediments in the PDD up to the Bathonian. Mid-Cimmerian transpressional docking of the ND block to the PDD gave the beginning of their common epicontinental Jurassic history with subsidence axis striking W-E. Geometric junction of both external basins (MPT and PDD) in NW-SE direction occurred during the Early Cretaceous as a result of origin of foredeep basin located to the north of the ND inverted block, together with the western part of the PDD. Inversion was a consequence of the Neo-Cimmerian collision in the Northern Tethys and docking of the Central Dobrogea to the ND. The evolution of the PDD was connected with the eastern Mediterranean realm from Albian time on. A multiphase (10 stages) tectonic history of the Mid-Polish Trough and the Stryi Depression was recognized. Clockwise rotation of the two principal stress axes in horizontal plane controlled basin opening. A change of the strike-slip component along the TTZ direction and over the TESZ occurred from sinistral (Early Jurassic), through the lack of horizontal displacements in Albian-Cenomanian time, to dextral component from the Turonian till the end of Cretaceous. During the inversion the s1 axis reached a NE-SW orientation.

2

Kreda w regionie lubelskim - sedymentacja i jej tektoniczne uwarunkowania

Świdrowska J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2007

|

nr 422

63-77

PL

Praca ma charakter przeglądowy; zawiera odniesienia do publikacji zajmujących się osadami kredy obszaru lubelskiego: ich pozycją strukturalną, litologią, warunkami sedymentacji i warunkami paleotektonicznymi. Ewolucja basenu została scharakteryzowana na podstawie map litofacji i tempa subsydencji 7 przedziałów czasowych. Podkreślono związki rozkładu litofacji i subsydencji ze strukturami paleozoicznego i prekambryjskiego podłoża. Ewolucję paleotektonicznych warunków, kształtujących przestrzeń depozycyjną, interpretowano na podstawie lokalizacji przypuszczalnych stref synsedymentacyjnych uskoków i fałdów. Przedstawiono przesłanki na rzecz początku inwersji lubelskiego odcinka bruzdy śródpolskiej we wczesnym mastrychcie.

EN

The aim of the study is to give an overview of research dealing with Cretaceous deposits in the Lublin region, i.e. their structural position, lithology, sedimentary and palaeotectonic conditions. Reconstruction of the Cretaceous basin evolution is based on lithofacies maps and on maps of subsidence rates made for 7 time spans. Relations of lithofacies and subsidence patterns with Palaeozoic and Precambrian basement structures are emphasized. Interpretation of synsedimentary faults and folds enabled conclusions on palaeotectonic conditions that created the depositional space. Some remarks concerning Early Maastrichtian timing of the onset of inversion processes is also presented.

3

Cretaceous basin evolution in the Lublin area along the Teisseyre-Tornquist Zone (SE Poland)

Hakenberg M., Świdrowska J.

Annales Societatis Geologorum Poloniae

|

2001

|

Vol. 71, No 1

1-20

EN

The Cretaceous basin of the Lublin area belongs to the SE part of the Mid-Polish Trough and its NE border extending on the East European Craton. Our study is based on isopach maps of seven time intervals, from Neocomian to Early Maastrichtian. Several main lithofacies have been distinguished whose areal extents were plotted on thickness pattern maps. The isopach and lithofacies maps helped to delimit the basin depocenter, providing information on vertical motions of the basin basement and synsedimentary reactivation of older fault zones. The areal extents of the siliceous and chalk lithofacies have been shown to be controlled by the positions of discontinuity zones in the crystalline basement. Two stages of accelerated subsidence have been established: in Turonian and Early Maastrichtian times. Regional comparisons of accumulation rates and their accelerations during these time spans gave possibility to distinguish the roles of eustatic and tectonic factors in the process of augmenting the basin capacity. Some remarks concerning Early Maastrichtian timing of the inversion onset are also presented.

4

Subsydencja i początki inwersji bruzdy śródpolskiej na podstawie analizy map miąższości i litofacji osadów górnokredowych - replika

Świdrowska J.

Przegląd Geologiczny

|

1999

|

Vol. 47, nr 7

628-634

PL

Streszczenie niniejsze mogłoby zawierać równie kategoryczne sformułowania, co streszczenie naszych Oponentów. Ograniczymy się do stwierdzenia, że nadal kwestionujemy pogląd o intensywności i skali synkredowej inwersji regionalnej, a Ich argumenty płynące z danych litofacjalnych, miąższościowych, sejsmicznych, z ruchliwości soli, porównań regionalnych i strukturalnych są bądź niewystarczające, bądź niewiarygodne. Uznajemy natomiast, czemu zresztą nigdy nie zaprzeczaliśmy, że proces prowadzący do inwersji mógł się rozpocząć wcześniej niż w mastrychcie oraz że pewne tego objawy są obserwowane.

5

Subsydencja i początki inwersji bruzdy śródpolskiej na podstawie analizy map miąższości i litofacji osadów górnokredowych

Świdrowska J., Hakenberg M.

Przegląd Geologiczny

|

1999

|

Vol. 47, nr 1

61-68

PL

Na podstawie analizy miąższości i wykształcenia facjalnego osadów górnokredowych na świętokrzyskim odcinku bruzdy śródpolskiej autorzy stwierdzili, że otrzymany obraz ewolucji paleotektonicznej różni się od prezentowanego w literaturze. Daleko idące odstępstwa od zasad rekonstrukcji paleogeograficznej i paleotektonicznej zauważone na mapach świętokrzyskiego odcinka bruzdy (ryc. 1 na podstawie: Jaskowiak-Schoeneichowa & Krassowska, 1988; Krassowska [W:] Marek & Pajchlowa, 1997) mogą powodować wątpliwości co do propozycji interpretacyjnych obszaru epigenetycznej erozji w centralnej, kujawskiej i północno-zachodniej, pomorskiej części bruzdy. Wiele wskazuje na to, że interpretacje rozkładu litofacji i miąższości prowadzono w podobny sposób, jak dla świętokrzyskiego odcinka. W tej sytuacji uznano za celowe przedstawienie do dyskusji próby reinterpretacji tych map (ryc. 2), co w znacznym stopniu wpływa na paleogeograficzno-paleotektoniczne wnioski dotyczące całego obszaru bruzdy śródpolskiej w kredzie: (1) w turonie na całym odcinku bruzdy brak jest dowodów na inwersję - odwrotnie, nastąpiło przyspieszenie subsydencji; (2) w turonie, koniaku i santonie spłycenie na obszarze pomorskim wynikało prawdopodobnie z wynoszenia tarczy bałtyckiej, a nie z inwersji zachodzącej w bruździe śródpolskiej; (3) w kampanie i mastrychcie widać obniżanie się południowej części kratonu wschodnioeuropejskiego (obszar lubelsko-lwowski), co w połączeniu z trwającym wynoszeniem obszaru południowego Bałtyku sugeruje nachylanie się europejskiej części kratonu wschodnioeuropejskiego w kierunku zamykających się basenów Tetydy; (4) przejawy początków inwersji na podstawie zreinterpretowanych map można widzieć dopiero w kampanie na odcinku pomorskim, a w późnym mastrychcie nie można ich wykluczyć na odcinku świętokrzyskim. Zakwestionowany został model inwersji wynikający z istniejących map górnej kredy w bruździe śródpolskiej, jako nie mający geodynamicznego uzasadnienia, ani odniesień do dobrze rozpoznanych badaniami sejsmicznymi innych basenów mezozoicznych północno-zachodniej Europy.

6

Evolution of the Holy Cross segment of the Mid-Polish Trough during the Cretaceous

Hakenberg M., Świdrowska J.

Kwartalnik Geologiczny

|

1998

|

Vol. 42, nr 3

239-262

EN

Facies and thickness patterns of consecutive Cretaceous stages have been interpreted in the Holy Cross segment of the Mid-Polish Trough. The study has been on detailed analysis of available materials concerning stratigraphy and lithology of the Cretaceous deposits. Regions characterised by similar vertical lithofacies succession for each Cretaceous stage have been distinguished and can be related to different depositional environments. An axial part of the basin has been defined, the location and role of synsedimentary faults have been determined and variability of the basins transversal asymmetry has been characterised. The importance of the sandy material influx in the uppermost Cretaceous has been analysed. Main tectonic pulse, leading to an increase of subsidence rate and controlled by the fault activity, took place in the Turonian.

PL

Analiza rozwoju sedymentacji i subsydencji osadów kredy w szeroko pojętym mezozoicznym obrzeżaniu Gór Świętokrzyskich (synkliny: miechowska, tomaszowska, południowa część synkliny łódzkiej oraz SW część synkliny warszawsko-lubelskiej) została wykonana na podstawie materiałów publikowanych, archiwalnych i własnych. Równoległość stref facjalnych do podłużnej osi basenu jest wyrażona obecnością części osiowej z najwcześniej rozpoczynającą się sedymentacją i najwcześniej pojawiającymi się środowiskami głębokiego szelfu silikoklastycznego, a później sedymentacją pelagiczną. Dwie strefy obrzeżające od NE i SW jedynie w albie wykazują pewną symetryczność rozwoju sedymentacji. W pozostałych piętrach SW skłon bruzdy cechował się większym udziałem materiału terygenicznego, długotrwałym występowaniem obszarów denudowanych lub jedynie omisyjnych, większym zróżnicowaniem warunków sedymentacji po turon włącznie i generalnie również w tym przedziale czasowym wyższą energią środowisk sedymentacyjnych . W kampanie te różnice zanikły, lecz już w mastrychcie zaznaczyły się znowu w związku z regresją i początkiem inwersji bruzdy. Można wyróżnić 2 główne strefy uskokowe, wyznaczające osiową część bruzdy i jej partie obrzeżające. Pierwsza strefa uskokowa zaznacza się na SW od Radomia, gdzie granice różnych środowisk lokują się w hoterywie i od albu po santon, stanowiąc NE ograniczenie osiowej części bruzdy. Druga strefa uskokowa, czynna od albu po turon, przebiega w pobliżu obecnego południowo-zachodniego kontaktu mezozoiku z paleozoikiem Gór Świętokrzyskich (Kamieńsk-Przyedbórz-Chęciny-Mielec). W turonie wiążą się z nią również znaczne gradienty miąższności. Można przypuszczać, że działał tu wielki synsedymentacyjny uskok ograniczający bruzdę od południowego zachodu. Maksimum jego aktywności przypadało w turonie. Na podstawie przekrojów paleotektonicznych przedstawiono krzywą subsydencji średniej, charakteryzującą ten fragment basenu. Okresy przyspieszenia subsydencji w kredzie, to późny alb i turon. Pierwszy z nich wynika głównie z kontrastu w stosunku do długotrwałego i powtarzalnego wynoszenia obszaru na przełomie jury i kredy; tempo alumulacji w albie nie osiągnęło dużych wartości. Zdarzenie turońskie natomiast wiąże się ze znacznym tempem gromadzenia się osadów, co w połączeniu z synsedymentacyjną aktywnością SW strefy uskoku ograniczającego dowodzi dużej roli subsydencji występowania terygenicznych domieszek piaszczystych (począwszy od koniaku), skłaniają do wniosku, że na świętokrzyskim odcinku bruzdy śródpolskiej inwersja nie rozpoczęła się przed mastrychtem.