Wyniki wyszukiwania - BazTech

Ograniczanie wyników

Znaleziono wyników: 1

Liczba wyników na stronie

Wyniki wyszukiwania

Sortuj według:

Ogranicz wyniki do:

Modernism in the spas of southern Lesser Poland and the Surrealist park in Rabka as its finale before the doctrine of Socialist Realism in 1949

Rostański Krzysztof M.

Teka Komisji Urbanistyki i Architektury Oddział PAN w Krakowie

2024

T. 52

229--257

In early 20th-century Poland, stylistic trends in literature, art and architecture were determined by Modernism. Modernism increasingly adopted the reflective outlook of Surrealism. Architecture drew inspiration initially from the art of Young Poland, then from Art Deco, and in the end from Surrealism. The transformation process can be discerned in the spas of southern Lesser Poland, a region of Poland. In Rabka, near the sanatorium for children, there appeared a park designed in the Surrealist style by Stanisław Gruszka in 1949. This article presents the cultural background of this object. This study analyses of Surrealism and Modernism as well as their interrelation. The layout of its paths can be compared to the Surrealist symbolism with its referents such as women’s heads with various attributes in the form of earrings, lips, a headdress or a fantastic bird, a sitting child or a teddy bear, or perhaps a referent of a nude. The Surrealist symmetry is not perfect, its edges similar but not identical. Only the trees retain full symmetry, enhancing the vividness of the referent under the custom pressure of its environment. Upon analysing other park designs from the period in question, it can be concluded that the park in Rabka is the first in the world to be fully Surrealist not only in its furnishings but also in its structure. What may seem abstract at first glance, actually, has its own referent whose ambiguity leads us into a dream-like reality.

Nowoczesność, na równi z poszukiwaniem tożsamości narodowej, w pierwszej połowie XX wieku, wyznaczały kierunki poszukiwań stylu dla literatury, sztuki i architektury w Polsce. Taka też zarysowywała się ich kolejność. Eksperymenty formalne modernizmu coraz bardziej zmierzały do postawy refleksyjnej, jaką wyznaczał surrealizm. Architektura początkowo czerpała ze sztuki Młodej Polski, by stopniowo wypełnić się art déco. Na końcu pojawił się surrealizm. Widać ten proces w działalności inwestycyjnej uzdrowisk południowej Małopolski. W 1949 roku pojawia się, zaprojektowany przez Stanisława Gruszkę, surrealistyczny park przy sanatorium dziecięcym w Rabce. Praca ukazuje tło kulturowe tego obiektu, opierając się na tekstach historycznych i analitycznych dla kwestii modernizmu i surrealizmu oraz ich wzajemnych powiązań. Określa ich immanentne cechy ukazując drogę ku uzyskaniu zbieżności architektury modernistycznej i surrealizmu w projekcie wspomnianego parku. Układy ścieżek można tu odnieść do symboliki surrealistycznej z desygnatami w rodzaju totemu, głów kobiecych z atrybutami w postaci kolczyków, ust, z nakryciem głowy lub fantastycznym ptakiem, z siedzącym dzieckiem lub misiem, a może z desygnatem aktu. Surrealistyczna symetria nie jest doskonała, preferując krawędzie podobne, lecz nie identyczne. Tylko drzewa zachowują pełnię symetrii. Wzmacnia to efekt żywości desygnatu poddanego presji zwyczaju, który jest obecny w środowisku, w jakim go osadzono. Analizując inne założenia parkowe omawianego okresu można stwierdzić, że jest to pierwszy na świecie park, który w swej strukturze, nie tylko w umeblowaniu, jest surrealistyczny. To, co na pierwszy rzut oka może wydawać się abstrakcją, posiada swój desygnat, który odchodząc od jednoznaczności, wprowadza nas w świat sennych marzeń.