Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zastosowanie metody GC/TCD oznaczania He, Ne i Ar w wodach podziemnych do oceny ich wieku, na przykładzie wód z rejonu Buska-Zdroju

Najman J., Kotowski T., Kasela T., Bielewski J., Śliwka I.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 11/1

1130--1133

EN

The paper presents the method of chromatographic determination of noble gases concentrations (He, Ne and Ar) in groundwater. He concentration in groundwater is helpful in groundwater dating over a wide range of time. Ne and Ar concentrations are used to calculate excess air and recharge temperature of groundwater. Sulphide waters occurring in Cenomanian sediments in the southern part of the Miechów Trough in Busko-Zdrój, Krzyż and Kazimierza Wielka areas are the subject of research. The results of the noble gases concentrations measurements for boreholes: Busko C-1, Cudzynowice GT-1 and Wełecz S-6 are presented as well as the methodology of calculating concentrations of these gases and groundwater ages.

2

Zastosowanie metody helowej do datowania i rozpoznania warunków krążenia wód podziemnych w zlewni Gwdy

Kotowski T., Najman J.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 10/1

840--845

EN

<4He measurements for groundwater dating and recognition of the groundwater circulation purposes can be replaced by alternative total He (3He +< sup>4He) concentration measurements because the content of 3He can be ignored in most cases. In this study the total He concentrations in groundwater were determined using the GC (gas chromatographic) method. To study the variability of He concentrations, a profile of ca. 65 km in length was employed. He concentrations are low compared to the analogous values determined for similar aquifer systems. Variability of He concentrations is also low in the study area. He concentrations determined have made it possible to estimate the residence time of groundwater in Cenozoic aquifers, which is ca. 3,000 years. Taking the mutually noted observations into account, this indicates relatively rapid groundwater flow and a strong hydraulic connection between the aquifers within the study area.

3

Metody analityczne stosowane w ocenie odporności systemów hydrogeologicznych na zanieczyszczenia antropogeniczne

Najman J., Kotowski T., Bielewski J., Śliwka I.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 10/2

967--971

EN

In this study the method for evaluating resistance hydrogeological systems to anthropogenic pollution using environmental tracers is described. Resistance of groundwater systems to anthropogenic pollution is correlated with the age of water, which can be determined by means of environmental tracers. The paper presents modified chromatographic measurement system which allow for the determination of CFC-11, CFC-12, SF6, Ne, Ar and He. Developed chromatographic system can be used to dating young groundwaters, and the helium method allows for the determination of groundwater age in the range from Holocene to the last interglacial. The developed measurement system of argon and neon in water allows to determine recharge temperature and the amount of "excess air" in groundwater. During the work implementation authors took part in a research project organized by the Université Paris-Sud and Université Rennes, France: Gdat1 intercomparison exercice. This exercise aimed to sampling groundwater from boreholes from the area of Paris (along with 31 laboratories from 14 countries) and test, upon them, developed at IFJ PAN analytical methods measuring CFCs, SF6 and noble gases in groundwater

4

Rozwój metody jednoczesnego pomiaru stężenia helu, argonu oraz neonu do datowania wód podziemnych

Najman J., Śliwka I.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 456 Hydrogeologia z. 14/2

419--423

PL

W artykule zaprezentowano chromatograficzną metodę jednoczesnego pomiaru stężenia helu, neonu oraz argonu w wodach podziemnych z pojedynczej próbki wody. Próbki wody podziemnej są pobierane do stalowych naczyń o pojemności 2900 cm3. Gazy są ekstrahowane z wody metodą fazy nadpowierzchniowej (HS). Hel, neon oraz argon są analizowane na dwóch chromatografach gazowych wyposażonych w kolumny kapilarne i pakowane oraz trzy detektory cieplno-przewodnościowe (TCD). Stężenie helu w wodzie podziemnej może być dobrym znacznikiem do datowania wód podziemnych. Poprawne stosowanie znaczników środowiskowych w hydrogeologii w celu datowania wymaga znajomości temperatury zasilania systemu i tzw. „nadmiaru powietrza”. Znajomość nadmiaru powietrza pozwala na konieczną korektę mierzonego stężenia helu w wodzie. Obydwa parametry można wyznaczyć przez pomiar stężenia argonu i neonu w wodzie podziemnej. Opracowana metoda chromatograficzna była zastosowana do datowania wód podziemnych z rejonów między innymi Niecki Podhalańskiej, Krakowa oraz Żarnowca.

EN

In this paper the authors present a chromatographic method for simultaneous analysis of helium, neon and argon in groundwater from one water sample. Water samples are taken to the stainless steel vessels with a capacity of 2,900 cm3. Gases are extracted from water by headspace method (HS). Helium, neon and argon are analyzed on two gas chromatographs equipped with capillary and packed columns and three thermo-conductive detectors (TCD). The concentration of helium in groundwater may be a good environmental tracer for groundwater dating. Proper use of environmental tracers in hydrogeology for dating purpose, requires the knowledge of recharge temperature of the system and the so-called “Excess air”. “Excess air” allows for the necessary correction of measured concentration of helium in water. Both parameters can be determined by measuring the concentration of argon and neon in groundwater. Developed chromatographic method was applied to groundwater dating from areas of Podhalańska Basin, Kraków and Żarnowiec.

5

Pochodzenie wód mineralnych w Krakowie

Chowaniec J., Najman J., Mochalski P., Śliwka I., Zuber A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

nr 445 Hydrogeologia z. 12/1

35--41

PL

Wody mineralne występujące na obszarze Krakowa związane są głównie z wapieniami jury, marglami kredy oraz piaskami paleogenu i neogenu, przykrytymi nieprzepuszczalnymi iłami miocenu. Większość tych wód pochodzi z zasilania w końcowym stadium ostatniego zlodowacenia, a stężenia chlorków wynoszą około 70–750 mg/dm3. Wyjątek stanowi woda wypływająca z wapiennego zrębu na Skałce koło Wawelu, w której stężenie chlorków wynosi około 1800 mg/dm3. Woda ta jest prawdopodobnie mieszaniną typowej wody wieku glacjalnego ze starszą wodą plejstoceńską.

EN

In the area of Kraków, mineral waters occur mainly in Jurassic limestones, Cretaceous marls and Paleogene and Neogene sands, which are covered by impermeable Miocene clays. Majority of these waters were recharged at the end of the last glacial, and the contents of chlorides are in the range of 70–750 mg/L. The water outflowing from a limestone horst on Skałka, near the Wawel Hill, is an exception with the contents of chlorides of ca. 1800 mg/L. That water is probably a mixture of typical glacial-age water with older Pleistocene water.

6

Water ages in thermal system of the Podhale Basin (Inner Carpathians, southern Poland)

Chowaniec J., Duliński M., Mochalski P., Najman J., Śliwka I., Zuber A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2010

|

nr 441 Hydrogeologia z. 10

7--17

EN

Karstified carbonates which outcrop in the Tatras, Inner Carpathians, southern Poland, and dip to the north under the flysch sediments of the Podhale Basin, represent the largest known renewable reservoir of thermal waters in the country, with temperatures up to about 80°C. Measurements of He excess, Ne and Ar unexpectedly revealed the existence of glacial age waters in the northeastern part of the basin, and late Holocene age waters in other parts. The noble gas data are shown to be in accordance with newly interpreted earlier long-term records of 3H, δ18O and δ2H in waters of the karstic springs, and with available determinations of 3H, δ18O, δ2H, 14C and δ13C in cold and thermal well waters.

7

Znaczniki środowiskowe w wodach termalnych niecki podhalańskiej

Chowaniec J., Duliński M., Mochalski P., Najman J., Śliwka J., Zuber A.

Przegląd Geologiczny

|

2009

|

Vol. 57, nr 8

685--693

EN

Tritium and stable isotope data delta exp.18 O and delta exp.2H) for wells near the recharge area of the thermal system of the Podhale Basin indicate the presence of modern waters recharged at the lowest altitudes of the outcrops of water bearing formations. In turn, delta exp.18O and delta exp.2H values obtained for deep part of the basin may be interpreted as either the result of a high altitude recharge or a cold climate. Helium contents are in general unusually high but can not be interpreted quantitatively at the present stage of the study. The noble gas temperatures (NGT) values obtained from Ne and Ar data disagree with temperatures deduced from the known dependence of air temperature on altitude and altitudes of recharge areas found from the stable isotope data. High concentrations ofHe (ca. 10-4 cm3STP/g), and low NGT deduced from Ne and Ar concentrations suggest the presence of pre-Holocene water in the northeastern part of the basin, which means slow movement of water. Stable isotope and exp.14C data indicate the presence of much younger Holocene waters in the western part of the basin.

8

Pochodzenie i wiek wody mineralnej w Dobrowodzie k. Buska Zdroju

Chowaniec J., Najman J., Olszewska B., Zuber A.

Przegląd Geologiczny

|

2009

|

Vol. 57, nr 4

286-286, 293

EN

In Dobrowoda village which is situated within the central area of the Polish Carpathian Foredeep, saline sulphur water has been found in a deep depression filled with Badenian sands. Environmental tracer data indicate similar interglacial age as that of shallow mineral waters occuring in Cretaceous marls in the nearby Busko Spa. Primary sulphates and secondary sulphides in all mineral waters of this region originated mainly from the dissolution of Badenian gypsum strata whereas the salinity is supposed to be the remnant of chloride salts of the same age which were completely washed out by meteoric waters during the long infiltration period after the regression of the Miocene sea. The hypothetical recharge area(s) are to the west of the study area, which means that chemical Badenian sediments occupied much larger area than the present extent of the sulphate series.

9

Gazy szlachetne w wodach termalnych niecki podhalańskiej

Chowaniec J., Duliński M., Mochalski P., Najman J., Śliwka I., Zuber A.

Gaz, Woda i Technika Sanitarna

|

2009

|

Nr 9

14-15

10

Bioactive glass coatings

Sindut R., Cholewa-Kowalska K., Najman J., Łączka M., Karpov M., Osyczka A. M., Leboy P.

Materials Science Poland

|

2005

|

Vol. 23, No. 1

123--136

EN

Four kinds of gel-derived materials of the CaO-P2O5-SiO2 (S2, II, I, A2) system were obtained in the form of thin coatings on microscope slides. The obtained materials differed from each other in the ratio of the basic components (CaO and SiO2). The coatings were characterised with regard to the state of the surface as well as to the phase composition of the materials. In order to determine any bioactive properties of the gel-derived coatings in vitro, tests in simulated body fluid (SBF) were made and biochemical examinations using cultured human marrow stromal cells (hMSC) were conducted. It was found that surface crystallisation of hydroxyapatite (HAp) indicating the bioactivity of the material occurred in SBF only in the case of A2 coatings, which are characterised by the highest ratio of CaO:SiO2. Tests with hMSC showed that the A2 biomaterial promotes both the osteogenesis and remodelling of bone (osteoclastogenesis).

11

Porowate spieki bioaktywne

Sindut R., Łączka M., Cholewa-Kowalska K., Najman J., Szymońska J.

Inżynieria Biomateriałów

|

2005

|

R. 8, nr 45

16--23

PL

Otrzymano porowate spieki bioaktywne z układu CaO-P2O5-SiO2 o czterech różnych składach chemicznych, charakteryzujących się odmiennym stosunkiem molowym CaO do SiO2 (S2, II, I, A2). Przy wytwarzaniu spieków wykorzystano metodę osadzania masy lejnej na podłożu organicznym. Proszki wyjściowe wytworzono na drodze syntezy zol-żel z następujących związków chemicznych: Si(OC2H5)3; OP(OC2H5)3; Ca(NO3)2 4H2O. Zmielony proszek mieszano z różnymi dodatkami celem otrzymania masy lejnej o odpowiedniej konsystencji. Ostatecznie wybrano jako dodatki - skrobię (50% wag.) i metylocelulozę (2% wag.). Jako podłoże organiczne zastosowano gąbki polimerowe. Gąbki polimerowe nasączano masą lejną i poddawano procesowi suszenia. Następnie przeprowadzono obróbkę termiczną mającą na celu wypalenie podłoża organicznego i spieczenie materiału. Maksymalna temperatura spiekania wynosiła 1250 stopni C. Dobierając odpowiednio warunki spiekania uzyskano, w rezultacie tego procesu, trwały materiał o wysokiej porowatości sięgającej nawet 77%. Struktura porowata charakteryzowała się przy tym przewagą drobnych makroporów o zbliżonych rozmiarach, równomiernie rozłożonych w materiale. Dla otrzymanych podanym sposobem spieków przeprowadzono badania składu fazowego metodą dyfrakcji rentgenowskiej oraz test bioaktywności in vitro w symulowanym osoczu (SBF). Stwierdzono że wytworzone spieki to tworzywa szkło-krystaliczne, w których obok fazy szklistej obecne są fazy krzemianowe, a w spieku A2 o najwyższej koncentracji wapnia - również fosforan wapnia (apatyt). Test w SBF wykazał, że po siedmiu dniach kontaktu z symulowanym osoczem powierzchniowa krystalizacja hydroksyapatytu, wskazująca na bioaktywne właściwości materiału, występuje jedynie w przypadku spieku o najwyższej koncentracji wapnia (A2). W przypadku pozostałych spieków zaobserwowano zmiany morfologii powierzchni, jednakże bez wyraźnych zmian w składzie chemicznym warstwy powierzchniowej.

EN

There have been obtained porous bioactive sinters from the system SiO2-CaO-P2O5, of four various chemical compositions, characterized by different molar ratio of CaO to SiO2 (S2, II, I, A2). The method of deposition of the casting slip on an organic substrate was used. The starting powders were obtained by sol-gel synthesis from the following chemical compounds: Si(OC2H5)4; OP(OC2H5)3; Ca(NO3)24H2O. Ground powder was mixed with various additions to obtain the casting slip of appropriate consistence. The selected additions to obtain the casting slip of appropriate consistence. The selected additions were: starch (50 wt %) and methyl cellulose (2 wt %). Polymeric sponge was used as the organic substrate. The sponge was saturated with the casting slip and subjected to the process of drying and afterwards to thermal treatment with the aim of burning-out the organic substrate and sintering of the material. The maximal sintering temperature was 1250 degrees C. By selecting appropriate conditions of sintering, as a result of this process, a durable material of high porosity up to 77 % was obtained. Its porous structure was characterized by a prevailing number of small micropores of similar dimensions, uniformly distributed in the material. Sinters obtained by the above method were subjected to investigations of their phase composition by the X-ray diffraction method and to a test of bioactivity in vitro in simulated body fluid (SBF). It has been found that the produced sinters represent glass-ceramic materials in which, beside the glossy phase, the silicate phases are present, and in the A2 sinter, with the highest calcium concentration - also the calcium phosphate (apatite) is present. Test in SBF has shown that after seven days of contact with simulated body fluid the surface crystallization ot hydroxyapatite which is the indication of the bioactive properties of the material, appears only in the case of a sinter with the highest calcium concentration (A2). In the case of the other sinters there have been observed changes in the morphology of the surface, however without any distinct changes in the chemical composition of the surface layer.

12

Porowate spieki bioaktywne.

Sindut R., Łączka M., Cholewa-Kowalska K., Najman J.

Szkło i Ceramika

|

2004

|

R. 55, nr 5

2-8

PL

Otrzymano porowate spieki bioaktywne z układu CaO-P2O5-SiO2 o czterech różnych składach chemicznych, charakteryzującyh się odmiennym stosunkiem molowym CaO do SiO2 (S2, I, II, A2). Przy wytwarzaniu spieków wykorzystano metodę osadzania masy lejnej na podłożu organicznym. Proszki wyjściowe wytworzono na drodze syntezy zol-żel z następujących związków chemicznych: Si(OC2H5)4; OP(OC2H5)3; Ca(NO3)2-4H2O. Zmielony proszek mieszano z różnymi dodatkami w celu otrzymania masy lejnej o odpowiedniej konsystencji. Ostatecznie wybrano jako dodatki - skrobię (50% wag.) i metylocelulozę (2% wag.). Jako podłoże organiczne zastosowano gąbki polimerowe. Gąbki polimerowe nasączono masą lejną i poddawano procesowi suszenia. Następnie przeprowadzono obróbkę termiczną mającą na celu wypalenie podłoża organicznego i spieczenia materiału. Maksymalana temperatura spiekania wynosiła 1250 stopni C. Dobierając odpowienio warunki spiekania uzyskano, w rezultacie tego procesu, trwały materiał o wysokiej porowatości sięgającej nawet 77%. Struktura porowata charakteryzowała się przewagą drobnych makroporów o zbliżonych rozmiarach, równomiernie rozłożonych w materiale. Dla otrzymanych podanym sposobem spieków przeprowadzono badania składu fazowego metodą dyfrakcji rentgenowskiej oraz test bioaktywności in vitro w symulowanym osoczu (SBF). Stwierdzono, że wytworzone spieki to tworzywa szkło-krystaliczne, w których obok fazy szklistej obecne są fazy krzemianowe, a w spieku A2 o najwyższej koncentracji wapnia - również fosforan wapnia (apatyt). Test w SBF wykazał, że po siedmiu dniach kontaktu z symulowanym osoczem powierzchniowa krystalizacja hydroksyapatytu wskazująca na bioaktywne właściwości materiału, występuje jedynie w przypadku spieku o najwyższej koncentracji wapnia (A2). W przypadku pozostałych spieków zaobserwowano zmiany morfologii powierzchni, jednakże bez wyraźnych zmian w składzie chemicznym warstwy powierzchniowej.

EN

There have been obtained porous bioactive sinters from the system CaO-P2O5-SiO2, of four various chemical compositions, characterized by different molar ratio of CaO to SiO2 (S2, I, II, A2). The method of deposition of the casting slip on an organic substrates was used. The starting powders were obtained by sol-gel synthesis from the following chemical compounds: Si(OC2H5)4; OP(OC2H5)3; Ca(NO3)2-4H2O. Ground powder was mixed with various additions to obtain the casting slip of appropriate consistence. The selected additions were: starch (50 wt % ) and methyl cellulose (2 wt %). Polymeric sponge was used as the organic substrate. The sponge was saturated with the casting slip and subjected to the process of drying and afterwards to thermal treatment with the aim of burning-out the organic substrate and sintering of the material. The material sintering temperature was 1250 degrees C. By selecting appropriate conditions of sintering, as a result of the process, a durable material of high porosity up to 77% was obtained. Its porous structure was characterized by a prevalling number of small micropores of similar dimensions, uniformly distributed in the material. Sinters obtained by the above method were subjected to investigations of their phase composition by the X-ray diffraction method and to a test of bioactivity in vitro in simulated body fluid (SBF). It has been found that the produced siters represent glass-ceramic materials in which, besides the glossy phase, the silicate phases are present, and in the A2 sinter, with the higest calcium concentration - also the clacium phosphate (apatite) is present. Test in SBF has shown that after seven days of contact with simulated body fluid the surface crystallization of hydroxyapatite which is the indication of the bioactive properties of the material, appears only in the case of sinter with the highest calcium concentration (A2). In the case of the other sinters there have been observed changes in the morphology of the surface, however without any distinct changes in the chemical composition of the surface layer.

13

Gospodarka odpadami przemysłowymi na przykładzie małopolskiej gminy Trzebinia

Najman J., Madejska L.

Czasopismo Techniczne. Chemia

|

2004

|

R. 101, z. 1-Ch

107-120

PL

Gmina Trzebinia należy do obszarów w Małopolsce charakteryzujących się dużą koncentracją zakładów przemysłowych. W pracy przedstawiono aktualny stan istniejących i likwidowanych największych obiektów przemysłowych, uwzględniając gospodarkę aktualnymi odpadami i perspektywy zagospodarowania istniejących składowisk. Część zakładów podjęła proekologiczne działania minimalizujące szkodliwy wpływ na środowisko, pozostaje jednak "spuścizna" po zakładach zlikwidowanych w formie składowisk odpadów nadal zagrażających ekosystemowi.

EN

The area of the local commune Trzebinia, situated in the province of Małopolska, is characterized by increased concentration of industrial plants. The authors present review of the situation in the Trzebinia region, taking into account current waste processing, as well as the outlook for waste disposal in the future. Some industrial plants situated in the area, undertook environmental actions, to limit the harmful influence of wastes, but some waste storage areas remain a threat to ecosystems.