Nowe regulacje prawne dotyczące zawodu optometrysty, o których mowa w tytule, znajdziemy w ustawie z dnia 17 sierpnia 2023 roku o niektórych zawodach medycznych (UNZM) (Dz. U. poz. 1972) oraz w aktach wykonawczych wydanych na podstawie tej ustawy. Ustawa weszła w życie w dniu 26 marca 2024 roku. Dotychczas ukazały się trzy akty wykonawcze: Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 kwietnia 2024 roku w sprawie ustawicznego rozwoju zawodowego osób wykonujących niektóre zawody medyczne (Dz. U. Poz. 674). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 czerwca 2024 roku w sprawie wysokości wynagrodzenia członków Komisji Odpowiedzialności Zawodowej oraz rzeczników dyscyplinarnych (Dz. U. Poz. 941). Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 lipca 2024 roku w sprawie zryczałtowanych kosztów postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej (Dz. U. Poz. 1128).
2
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Bruce Bridgman, który jako pierwszy podał satysfakcjonujące wyjaśnienie efektu tłumienia sakkadowego [1], zauważył, że ruchami najczęściej wykonywanymi przez człowieka są ruchy oczu [2]. Zrozumiałe jest więc, że ruchy oczu stały się przedmiotem zainteresowania badaczy już w końcu XIX wieku [3]. Nasz wzrok kierujemy na obiekty lub rejony z jakichś względów interesujące. Zatem śledzenie ruchów oczu to przede wszystkim, chociaż nie tylko, podążanie za „ścieżką zainteresowania” obserwatora, dające odpowiedź na pytania, co daną osobę zainteresowało lub jak przebiega obserwacja zlokalizowanego wzrokiem obiektu lub rejonu. Trajektoria spojrzenia jest w tych wypadkach kontrolowaną przez obserwatora sekwencją sakkad i fiksacji. Jej kształt jest cechą osobniczą obserwatora, a ponadto zależy od charakteru jego motywacji.
3
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W poprzednim odcinku cyklu omówiłem ogólne zagadnienia związane ze śledzeniem ruchów oczu oraz urządzenia do śledzenia tych ruchów (eyetrackery), których działanie opiera się na wykorzystaniu efektów elektromagnetycznych towarzyszących ruchom oczu [1]. Ten odcinek, kończący cały cykl, poświęcony jest śledzeniu ruchów oczu metodami optycznymi. Do metod tych należą: fotookulografia (photo-oculography, POG), wideookulografia (video-oculography, VOG), reflektometria rogówkowa i soczewkowo-rogówkowa (corneal reflectometry, CR), okulografia fotosensoryczna (photosensor oculography, PSOG).
4
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W Polsce kształcenie studentów na kierunku lub w specjalności optometria jest realizowane m.in. na wydziałach fizyki uczelni wyższych nieprowadzących studiów medycznych (np. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytet Warszawski). W świetle obowiązujących przepisów dyscypliną wiodącą studiów optometrycznych prowadzonych na tych uczelniach muszą być nauki fizyczne. Dyscyplina wiodąca to taka, w ramach której uzyskiwana jest ponad połowa (a nie zwykła większość) efektów uczenia się.
5
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Stosowane powszechnie mniej czy bardziej uproszczone modele oka stworzyły podstawy teoretyczne pozwalające w sposób rutynowy stosować korekcję sferocylindryczną. Jednak nie zawsze pacjenci uważają korekcję dobraną na podstawie pomiaru ich refrakcji za optymalną. Wskazuje to na istnienie parametrów optycznych, które wymykają się takim prostym modelom oka, a także na istnienie pewnych kompensacyjnych mechanizmów fizycznych lub psychofizycznych.
6
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Z konfokalnymi skaningowymi technikami obrazowymi spotkaliśmy się już w poprzednich odcinkach cyklu. Zauważmy bowiem, że zarówno w tomografii OCT (także tej wspomaganej optyką adaptywną), jak i w konfokalnej skaningowej oftalmoskopii optyczny układ oświetlający i układ obrazujący mają wspólne ognisko. Jak można oczekiwać, skaningowe mikroskopy konfokalne dostarczają obrazów o znacznie wyższych rozdzielczościach niż tomografy OCT i oftalmoskopy. Mikroskopy te wypełniają lukę pomiędzy wysokorozdzielczą OCT (widoczne pojedyncze fotoreceptory, naczynia włosowate) i skaningową mikroskopią elektronową (widoczne wyizolowane biomolekuły np. rodopsyny [1]). Bieżący odcinek poświęcony jest jednofotonowej mikroskopii konfokalnej – mikroskopii wykorzystującej nieliniowe zjawiska optyczne, takie jak dwufotonowe wzbudzenie fluorescencji i generację drugiej harmonicznej, zachodzącą pod wpływem monochromatycznego promieniowania oświetlającego badaną próbkę, poświęcony będzie kolejny odcinek mojego cyklu.
7
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Jednym z narzędzi diagnostycznych będących w dyspozycji optometrysty jest ocena sprawności czytania przez pacjenta. Ocena ta przydatna jest nie tylko przy stawianiu wstępnej diagnozy czy monitorowaniu terapii wzrokowej, lecz także przy doborze pomocy wzrokowych dla pacjentów słabowidzących.
8
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Na zamieszczonym w poprzednim odcinku cyklu zdjęciu jednej z warstw istoty właściwej rogówki (stromy) uzyskanym in vivo z użyciem laserowego skaningowego mikroskopu konfokalnego (LSMK) mogliśmy dostrzec jedynie jądra komórek keratocytowych znajdujących się w dużej odległości od siebie, a zatem komórki te nie tworzyły zwartej struktury tkankowej [1]. Z drugiej strony wiemy, że to głównie stroma odpowiada za właściwości rogówki, takie jak wytrzymałość mechaniczna, sprężystość i stabilność kształtu. Wynika stąd, że keratocyty muszą znajdować się w ośrodku o tych właśnie właściwościach, lecz jego struktura pozostaje niewidoczna przy obserwacji za pomocą LSMK.
9
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Termin ‘optyka adaptywna’ został zaproponowany przez Autora w polskim przekładzie monografii „Statistical optics” Josepha Goodmana, wydanym przez PWN w 1993 roku [1]. Do takiego przetłumaczenia słów adaptive optics trzeba było przekonać redaktor wydawnictwa, mającą bogate doświadczenie w redagowaniu polskich tłumaczeń angielskich tekstów fizycznych i bardzo dbającą o czystość języka polskiego. Urocza pani redaktor Bogdanienko dała się w szczególności przekonać, że nie chodziło o optykę aktywną, bo określenie ‘aktywność optyczna’ to, zgodnie z ugruntowanym polskim słownictwem fizycznym, zdolność ośrodka, w którym rozchodzi się światło spolaryzowane liniowo, do zmiany kierunku płaszczyzny polaryzacji tego światła. Takie ośrodki dotychczas nie znalazły zastosowania w układach optyki adaptywnej. Na gruncie rozważań językowych udało się też Autorowi wykazać nietrafność takich propozycji odredakcyjnych, jak optyka adaptacyjna lub optyka adaptatywna. Ostatecznie mamy optykę adaptywną (OA), co jest niemal kalką określenia angielskiego, utworzoną analogicznie jak kreatywny od creative lub addytywny od additive.
10
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Promieniowanie ultrafioletowe to promieniowanie elektromagnetyczne o długościach fal mieszczących się w granicach od 10 do 400 nanometrów. Wewnątrz tego przedziału wyróżniamy kilka pasm. Ich nazwy i granice zależą od kontekstu, w jakim są używane. Inaczej dzielą widmo ultrafioletowe fizycy (ultrafiolet próżniowy, średni i bliski), a inaczej specjaliści zajmujący się wpływem promieniowania UV na materię ożywioną. Rozważając widmo promieniowania UV zawartego w promieniowaniu słonecznym i mającego wpływ na narząd wzroku, wyróżniamy, zgodnie normą ISO 21348 Definitions of Solar Irradiance Spectral Categories, następujące pasma: • UVC (100 nm ≤ λ < 280 nm),• UVB (280 nm ≤ λ < 315 nm),• UVA (315 nm ≤ λ< 400 nm).
11
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W tym artykule, zamykającym dwuodcinkowy cykl poświęcony środkom ochrony indywidualnej (ŚOI) oczu, omawiam normy techniczne dotyczące tych środków. Tak się złożyło, że w poprzednim numerze OPTYKI 1/2020 temat norm już się pojawił w artykule Macieja Ciebiery, co prawda jedynie w kontekście soczewek okularowych, tym nie mniej autor zawarł w nim wiele ogólnych charakterystyk norm. Zatem w części wstępnej przedstawiam tylko niektóre informacje ogólne tytułem uzupełnienia.
12
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Największa grupa pacjentów gabinetu optometrysty to osoby aktywne zawodowo i zwykle aktywnie wypoczywające. Uwzględnienie przez optometrystę aspektów zajęciowych pacjenta może prowadzić do zwiększenia wydajności pracy, zmniejszenia ryzyka zagrożeń dla narządu wzroku ze strony środowiska miejsca pracy oraz środowiska aktywnego wypoczynku. Ważną rolę do odegrania będzie miało tu nie tylko dobranie odpowiedniej korekcji, ale także uzupełnienie jej środkami ochrony indywidualnej (ŚOI) oczu, całej twarzy, a nawet głowy. Jak wiemy, droga wzrokowa zaczyna się w oku, a kończy dopiero w korze wzrokowej umiejscowionej w tylnej części czaszki.
13
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
Widzenie w warunkach skotopowych to, nieco upraszczając, widzenie w warunkach nocnych. Dokonując ilościowego uściślenia powiemy, że to widzenie w warunkach, w których luminancja obserwowanej sceny mieści się w zakresie od 10-6 cd/m2 (niezachmurzone niebo w bezksiężycową noc) do około 10-2 cd/m2 (noc z pełnią księżyca). W tych warunkach średnie pole powierzchni źrenicy jest równe około 45 mm2. Daje to oświetlenie siatkówki oka równe od 10-4 do 10-0,22 trolandów skotopowych. Przy takich poziomach oświetlenia siatkówki widzenie jest niemal wyłącznie widzeniem pręcikowym, gdyż czopki nie są aktywowane ze względu na ich zbyt niską czułość. Widzenie pręcikowe jest ze swej natury widzeniem mniej ostrym niż widzenie czopkowe, co wynika z mniejszej gęstości upakowania pręcików w centralnej siatkówce i zgrupowania ich w pola recepcyjne o większej powierzchni od powierzchni czopkowych pól recepcyjnych. W dalszym ciągu artykułu zostaną omówione pozaanatomiczne czynniki obniżające ostrość widzenia w warunkach skotopowych.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.