Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Cysty Dinoflagellata z górnego kampanu i najniższego mastrychtu (górna kreda) profilu środkowej Wisły : stratygrafia i paleoekologia

Nechwedowicz Mariusz

Przegląd Geologiczny

|

2022

|

Vol. 70, nr 10

751--760

EN

Among the rich dinoflagellate cyst assemblages recovered from the upper Campanian-lowermost Maastrichtian succession of the Middle Vistula River section (central Poland), four taxa (Callaiosphaeridium bicoronatum, Odontochitina dilatata, Oligosphaeridium araneum and Samlandia paucitabulata) have been described as new. An analysis of the distribution of particular dinoflagellate cyst taxa enabled the development of a highly resolved biostratigraphic framework, calibrated against other biozonal schemes (based, among others, on inoceramid bivalves, ammonites and belemnites), formerly established for the succession. A comparison of the Middle Vistula River record with the dinoflagellate cyst ranges documented in other European successions enabled correlations with selected sections in Belgium, the Netherlands, southern Germany and northern Italy, and with the Campanian/Maastrichtian boundary stratotype section in Tercis les Bains, southwest France. A palaeoecological analysis of the dino- flagellate cyst assemblages and of other components of phytoplankton communities revealed a well-defined trend in sea-level fluctuations (likely of eustatic origin), and palaeoclimatic changes probably related to the latest Cretaceous cooling episode, as observed elsewhere.

2

Rozwój wybrzeża mierzejowego we wschodniej części Zatoki Pomorskiej

Sydor Paweł

Przegląd Geologiczny

|

2021

|

Vol. 69, nr 1

21--2

EN

The studies were conducted on the barrier coast located in the eastern part of Pomeranian Bay. The main study goal was to present the development of the barrier coast between Niechorze and Kołobrzeg, with particular emphasis on the impact of sea level changes in the Baltic Sea. Based on collected data, three basic groups of deposits were identified in the study area: barrier basement deposits, barrier deposits, and Rega River outlet cone deposits. To recreate the barrier development stages, sea level changes in the eastern part of Pomeranian Bay for the last 8,500years were reconstructed. At that time, the coast migrated to the south. The first barriers in the study area appeared around 7,500years b2k. The main factors conditioning the barrier coast development in were climate changes, sea level changes, barrier basement morphology and lithology, as well as the amount of supplied sedimentary material. The reconstructed stages of barrier development show that there are sections of different barrier types (landward-migrating to accreted barrier, landward-migrating barrier through accreted barrier to landward-migrating barrier, landward-migrating barrier) in the study area.

3

The first Early Jurassic ammonite find in central Poland

Pieńkowski G.

Volumina Jurassica

|

2014

|

Vol. 12, no. 1

99--104

EN

Tragophylloceras cf. loscombi (Sowerby) has been found in the Kaszewy 1 borehole (central Poland), in the Upper Pliensbachian strata (Margaritatus Zone, Subnodosus Subzone), assigned to the Drzewica Formation. Hitherto, all ammonite finds in the epicontinental Lower Jurassic in Poland have been restricted to Western Pomerania (NW Poland). This find points to a wider extent of the transgressive event occurring in the late Margaritatus Zone, following widespread regression at the beginning of this zone. Rapid and pronounced sea level changes in the early Late Pliensbachian confirms the hypothesis linking these changes with glacioeustasy.

4

Study of vertical movements of the European crust using tide gauge and GNSS observations

Tretyak K., Dosyn S.

Reports on Geodesy and Geoinformatics

|

2014

|

Vol. 97

112--131

EN

This research is devoted to the study of vertical movements of the European crust on the basis of two independent methods, namely tide gauge and GNSS observations results. The description and classification of factors affecting sea level change has been made. The precision with which the movement of the earth's crust according to the results of tide gauge observations can be explored has been calculated. A methodology to identify the duration of tide gauge observations required for studies of vertical movements of the earth's crust has been presented. Approximation of tide gauge time series with the help of Fourier series has been implemented, the need for long-term observations in certain areas has been explained. The diagram of the velocities of the vertical movements of the European crust on the basis of the tide gauge data and GNSS observations has been built and the anomalous areas where the observations do not coincide have been identified.

5

Do the available data permit clarification of the possible dependence of Palaeozoic brachiopod generic diversity dynamics on global sea-level changes? A viewpoint

Ruban D. A.

Geologos

|

2014

|

Vol. 20, No. 3

215--221

EN

At a glance, progress in palaeontology and eustatic reconstructions in the past decade permits to prove or to disprove the possible dependence of Palaeozoic brachiopod generic diversity dynamics on global sea-level changes. However, the available diversity curve is of much lower resolution than the eustatic curve. This problem can be resolved by decreasing the resolution of the latter. The other restriction linked to the chronostratigraphical incompatibility of the available data allows to focus on the Middle Palaeozoic only. A series of mass extinctions and other biotic crises in the Silurian-Devonian does not allow to interpret correctly the results of direct comparison of the brachiopod generic diversity dynamics with global sea-level changes. With the available data, it is only possible to hypothesize that the eustatic control was not playing a major part in diversity dynamics of Middle Palaeozoic brachiopods. The resolution of the stratigraphic ranges of Palaeozoic brachiopods should be increased significantly, and these ranges should be plotted against the most up-to-date geologic time scale. Until this task will be achieved, it is impossible to judge about the existence of any dependence (either full or partial) of the Palaeozoic brachiopod diversity dynamics on global sea-level changes.

6

The challenge of reconstructing the Phanerozoic sea level and the Pacific Basin tectonics

Ruban Dmitry A., Conrad Clinton P., Loon A. J. (Tom)

Geologos

|

2010

|

Vol. 16, No. 4

235--243

EN

The relationships between the interior dynamics of our planet and global sea level can be unravelled when plate-tectonic reconstructions are available for the entire Earth. A review of global tectonics reveals significant deficiencies in our understanding of the geodynamic evolution of the Pacific (Panthalassa or Proto-Pacific) during the Cambrian-Jurassic time-span. This particular, but major, shortcoming presents a true challenge for modern geoscientists, who are encouraged to produce a detailed plate-tectonic reconstruction of the Pacific for the pre-Cretaceous in order to advance our understanding of Phanerozoic sea-level change. A set of approaches, including geological/geophysical modelling, investigation of accretionary prisms, palaeobiogeographical studies, and careful examination of eustatic sea-level changes, are proposed that will help geoscientists tackle the challenge of understanding how Pacific geodynamics affected global sea level during the Phanerozoic.

7

Ewolucja środowisk depozycyjnych ordowiku łysogórskiego w Górach Świętokrzyskich na tle krzywej eustatycznej Bałtyki

Trela W.

Przegląd Geologiczny

|

2009

|

Vol. 57, nr 10

900-904

EN

In Ordovician times the Łysogóry Region (northern Holy Cross Mts.) was located in the marginal part of Baltica, thus, the sea-level history reconstructed for this palaeocontinent appears to be a good background for discussing relationships between sea-level changes and the studied sedimentary record. However, some stratigraphic gaps, e.g. in the Lower and Middle Ordovician parts of the considered succession are probably due to regional tectonic activity. The upper Middle and Upper Ordovician sedimentary facies of the Łysogóry Region show good correlation with the Late Llanvirn-Caradoc Highstand Interval followed by the Ashgill Lowstand Interval in Baltica (Nielsen, 2004). The most conspicuous facies changes in the Ordovician of the considered region seem to be coeval with 3rd order eustatic events recognized on the sea-level curve from Baltoscandia.

8

The epicontinental Lower Jurassic of Poland

Pieńkowski G.

Polish Geological Institute Special Papers

|

2004

|

Vol. 12

5-154

EN

During the Early Jurassic times terrigenous, continental, marginal-marine and marine sediments up to 1400 m in thickness were deposited in a large epeiric basin extending across Poland. These strata are defined herein as the Kamienna Group, which is subdivided into 13 newly distinguished or re-defined lithoformations (Fm.). Two new members (Mb.) are also defined. Detailed study of exposures and 35 fully cored boreholes has integrated data from lithology, sedimentary structures, trace fossils, body fossils, boron content, clay minerals and palynology. This has allowed lithofacies description, recognition of depositional systems and subsystems and determination of their fluctuation in space and time leading to a high-resolution sequence stratigraphic analysis. Sedimentation in the shallow, epeiric Early Jurassic basin of Poland was particularly sensitive to reflect changes in sea level. Analyses of accommodation space within regular progradational successions associated with highstand systems tracts shows that the Early Jurassic basin in Poland was generally not deeper than some tens of meters, most frequently it was less than 20 m deep. Except for the ammonite-bearing Pliensbachian deposits in Western Poland, biostratigraphical resolution in marginal-marine and continental deposits is usually of a lesser precision. However, an internally consistent sequence stratigraphic scheme of Poland can be compared with fossiliferous marine sediments of the Ligurian cycle of United Kingdom and France. The minor sequences identified within the Ligurian cycle play very important role in correlation as they can be recognised in the Polish Basin, although they may show some differences in dating and range. In the Polish Basin, lowstand (LST) and falling stage systems tract (FSST) correspond with erosion/non deposition stages at the sequence boundaries. Concerning the range of sea level changes, the Exxon model was also adopted and ten of the Exxon Early Jurassic depositional sequences were identified in the Polish Lower Jurassic and are labelled I-X. Transgressive systems tracts prevail in sedimentary record and are represented either by retrogradational or aggradational facies architecture, and high-stand systems tracts are represented by progradational facies architecture. Parasequence boundaries (flooding surfaces) were defined based on careful regional/spatial facies analysis. A marginal-marine parasequence is usually more complex than a simple "quick flooding-gradual prograding" model, conventionally interpreted in the marine basins. Due to common preservation of transgressive deposits within marginal-marine parasequences, besides the well-defined flooding surfaces the "parasequence maximum flooding surfaces" were distinguished. The best correlative horizons, particularly in the basin centre, are represented by sequence boundaries, while the maximum flooding surfaces or their correlatives are well identifiable in the marginal parts of the basin. Intensity and frequency of erosional processes in the marginal parts of the basin mean that depositional sequence boundaries are difficult to recognise because of "amalgamation" of stacked and highly reduced depositional sequences. Correlative significance is of transgressive surfaces is enhanced when they are coupled with their nonmarine correlative surfaces. Development of transgression with its coeval effects in continental deposits is discussed and non-marine correlative surfaces of the transgressive surfaces are documented. Once recognised and arranged, sequences and parasequences in the marginal basins (like the Polish Basin) can help to solve some problems concerning identification and range of major bounding surfaces and systems tracts in open marine basins in Europe, particularly in the Early Toarcian. The regional cross sections and cross sections of the whole Polish Basin showing dominant depositional systems and sequence stratigraphic correlation, as well as "time"tuned" palaeogeographical maps of the Polish Basin in Early Jurassic are presented. Subsidence varied through time along the Mid-Polish Trough, between the Holy Cross Mts and Pomerania. In Hettangian and Late Sinemurian the subsidence rate was higher in the Holy Cross Mts and lower in Pomerania region, while in Early Sinemurian and Early Pliensbachian times the situation was opposite. Despite existence of some regional dislocation zones occurring along the edges of the Mid-Polish Trough, which shaped the sedimentation and sediment thickness contrast (for example the Nowe Miasto-Iłża fault), a gradual decrease of sediment thickness outwards the axis of the Mid-Polish Trough prevails. Additionally, occurrence of conspicuous zones of increased subsidence, which are actually perpendicular to the Mid-Polish Trough (for example the "Mazurian Way"), there is no reason to regard the Mid-Polish Trough in any respect as a "rift basin", at least in the Early Jurassic times.

PL

We wczesnej jurze, w rozległym epikontynentalnym basenie rozciągającym się na obszarze Polski, osadziło się do 1400 metrów utworów terygenicznych pochodzenia lądowego, marginalno-morskiego i morskiego. Utwory te są zdefiniowane w niniejszej pracy jako Grupa Kamiennej (Gr.), która została podzielona na 12 nowo wyróżnionych lub zredefiniowanych litoformacji (Fm.). Wyróżniono też dwa nowe ogniwa (Mb.). Szczegółowe badania obejmujące dane litofacjalne, petrologiczne, ichnologiczne, paleontologiczne, geochemiczne i palinologiczne przeprowadzono w odsłonięciach i 35 pełnordzeniowanych otworach wiertniczych. Pozwoliły one na wyróżnienie litofacji, interpretację systemów i subsystemów depozycyjnych oraz ich czasoprzestrzennej zmienności, a następnie na przeprowadzenie wysokorozdzielczej analizy sekwencyjnej. Wczesnojurajska sedymentacja w płytkim, epikontynentalnym basenie Polski w sposób szczególnie wyraźny odzwierciedlała zmiany poziomu morza. Analiza przestrzeni akomodacji depozycyjnej w obrębie regularnych sukcesji progradacyjnych ciągów systemowych stabilizacji wysokiego poziomu morza (HST) wskazuje, że głębokości wczesnojurajskich zbiorników sedymentacyjnych Polski nie przekraczały wartości rzędu kilkudziesięciu metrów, a najczęściej były to głębokości maksymalnie do 20 metrów. Z wyjątkiem morskich utworów pliensbachu na Pomorzu, które zawierają amonity, podział biostratygraficzny marginalno-morskich i lądowych utworów dolnej jury charakteryzuje się na ogół słabą rozdzielczością. Mimo to, spójny podział stratygraficzno-sekwencyjny dolnej jury w Polsce pozwala na jego porównanie ze schematami sporządzonymi dla bogatych w skamieniałości przewodnie utworów dolnej jury cyklu liguryjskiego w Wielkiej Brytanii i Francji. Zwłaszcza sekwencje krótkookresowe wyróżnione w obrębie tego cyklu są przydatne w korelacji sekwencji, ponieważ są one rozpoznawalne w basenie polskim. Ciągi systemowe niskiego poziomu morza (LST) i ciągi systemowe opadającego poziomu morza (FSST) odpowiadają czasowo w basenie polskim lukom związanym z erozją lub brakiem depozycji na granicach sekwencji. Jeśli chodzi o skalę zmian poziomu morza, również model Exxon Research Group okazał się przydatny do przeprowadzenia korelacji, a dziesięć "exxonowskich' sekwencji depozycyjnych (I-X) zostało wyróżnionych w obrębie utworów dolnojurajskich basenu polskiego. W zapisie osadowym dominują utwory transgresywnych ciągów systemów i są one reprezentowane zarówno przez retrogradacyjne jak i agradacyjne sukcesje facjalne. Utwory ciągów systemowych stabilizacji wysokiego poziomu morza odpowiadają wyłącznie progradacyjnym, regresywnym sukcesjom facjalnym. Granice parasekwencji w obrębie sekwencji depozycyjnych zostały zdefiniowane na podstawie dokładnej czasoprzestrzennej analizy facjalnej w poszczególnych regionach. Parasekwencje marginalno-morskie mają na ogół bardziej złożoną architekturę depozycyjną, niż przyjmowano do tej pory w prostym schemacie szybkiego zalewu i stopniowej, powolnej progradacji. Konieczne było wyróżnienie powierzchni maksymalnego zalewu dla poszczególnych parasekwencji, występują one w różnych odległościach od powierzchni zalewu będących dolnymi granicami parasekwencji. Najlepszymi powierzchniami korelacyjnymi w centrum basenu są granice sekwencji, podczas gdy w obszarach marginalnych najłatwiej wyróżnić powierzchnie maksymalnego zalewu i ich odpowiedniki. W marginalnych partiach basenu sedymentacyjnego częstotliwość i intensywność erozji oraz niewielka subsydencja powodowały często nakładanie się na siebie poszczególnych sekwencji i ich granic, co utrudnia ich wyróżnianie i korelację. Dokładność korelacji powierzchni transgresji zwiększa się, kiedy są one skorelowane z ich lądowymi odpowiednikami. Udokumentowano szczegółowo rozwój transgresji i efekty tego procesu na sąsiadujących obszarach lądowych i podano kryteria wyróżniania niemorskich, korelatywnych odpowiedników powierzchni transgresji. Określona w polskim basenie sedymentacyjnym sukcesja sekwencji i parasekwencji może być pomocna w rozwiązywaniu problemów związanych z identyfikacją i zasięgiem głównych granic korelacyjnych i ciągów systemowych w pełnomorskich, głębszych basenach Europy, co szczególnie przydatne okazało się dla utworów wczesnego toarku. Wykonano regionalne oraz ogólnopolskie przekroje stratygraficzno-sekwencyjne basenu wczesnojurajskiego w Polsce wraz z mapami sporządzonymi dla konkretnych, czasowych powierzchni korelacyjnych, które przedstawiają zmienność czasowo-przestrzenną dominujących systemów depozycyjnych. Tempo subsydencji wzdłuż bruzdy środkowopolskiej zmieniało się w czasie, wykazywało też fluktuacje regionalne - w hetangu i późnym synemurze tempo subsydencji w segmencie świętokrzyskim bruzdy śródpolskiej było większe niż w segmencie pomorskim, a we wczesnym synemurze i wczesnym pliensbachu sytuacja była odwrotna. W pliensbachu i toarku zaznaczały się strefy zwiększonej subsydencji usytuowane prostopadle do rozciągłości bruzdy śródpolskiej (tak zwana "droga mazurska"). Wzdłuż krawędzi bruzdy istniały regionalne strefy dyslokacyjne, wywierające wpływ na sedymentację i kontrast miąższości (np. strefa Nowe Miasto-Iłża). Biorąc jednak pod uwagę na ogół stopniowe zmniejszanie się miąższości osadów na zewnątrz od osi bruzdy i wspomniane strefy zwiększonej subsydencji prostopadłe do osi bruzdy śródpolskiej, nie można w żaden sposób wiązać wczesnojurajskiego etapu rozwoju bruzdy śródpolskiej z procesami ryftowania.

9

Relative sea level changes, glacio-isostatic rebound and shoreline displacement in the Southern Baltic

Uścinowicz Sz.

Polish Geological Institute Special Papers

|

2003

|

Vol. 10

5-79

EN

The relative sea level curve was developed for the southern Baltic area, based on a set of 314 radiocarbon datings of different terrestrial and marine sediments, collected at 163 sites located in the Polish part of the Southern Baltic and in the adjacent coastal land area. When developing the curve, relicts of various formations related to the shoreline evolution as well as extents of erosional surfaces, determined from seismoacoustic profiles, were taken into account. During Late Pleistocene and Early Holocene, i.e. between 13.0 and 8.5 ka BP, the southern Baltic sea level rose and fell three times, the amplitude of changes extending over 25-27 m. In some extreme cases, the sea level was falling at a rate of up to about 100-300 mm/a, the rate of rise accelerating to about 35-45 mm/a. In the Late Boreal, c. 8.5 ka BP, the Baltic - its water level by about 28 m lower than the present one - became permanently connected with the ocean. Until the onset of the Atlantic, the sea level had risen to about 21 m below the present sea level (b.s.l.). During 8.0-7.0 ka BP, the sea level was rising, at a rate of about 11 mm/a, to reach 10 m b.s.l. Subsequently during the Atlantic, until its end, the sea level rose to 2.5 m b.s.l., the rate of rise slowing down to about 2.5 mm/a. During the first millenium of the Subboreal, the sea level rose to about 1.3-1.1 m b.s.l., to become - on termination of the Subboreal - about 0.6-0.7 m lower than present. During the Subatlantic, the sea level changes were slight only. The glacio-isostatic rebound began c. 17.5 ka BP, to terminate c. 9.2-9.0 ka BP. The total uplift during that time amounted to about 120 m. The maximum uplift rate of about 45 mm/a occurred c. 12.4-12.2 ka BP. Within the period of c. 9.0 to c. 7.0 ka BP, the southern Baltic experienced forebulge migration, a subsequent subsidence ensuing from c. 7.0 to c. 4.0 ka BP. As from c. 4.0 ka BP, the Earth crust in the area regained its equilibrium. In Late Pleistocene and Early Holocene, the southern Baltic shoreline displaced rapidly and substantially several times, the displacement rate ranging from several tens of metres to a few kilometres per year. The displacement processes involved the seafloor surfaces located at present at 25 to 55 m b.s.l., the shoreline migrating over distances of 30-60 km away from the present coastline. In Middle Holocene, the shoreline moved southwards over a distance ranging from about 60 km in the Pomeranian Bay to about 5 km in the Gulf of Gdańsk. The shoreline location approached the present one at the final phase of the Atlantic. Late Holocene was the period when coast levelling processes were prevailing, the shoreline becoming gradually closer and closer to its present setting.

PL

Krzywą względnych zmian poziomu morza skonstruowano na podstawie 314 dat radiowęglowych osadów pochodzących z różnych środowisk lądowych i morskich. Próbki do datowań pobrano z 163 stanowisk zlokalizowanych na obszarze polskiej części południowego Bałtyku i przyległej strefy brzegowej. Przy konstruowaniu krzywej wykorzystano również relikty różnych form związanych z rozwojem strefy brzegowej oraz zasięgi powierzchni erozyjnych, zlokalizowane na profilach sejsmoakustycznych. W późnym plejstocenie i wczesnym holocenie, między 13,0 i 8,5 tys. lat BP, poziom wody trzykrotnie wzrastał i opadał, a zakres wahań dochodził do 25-27 m. Poziom wody obniżał się w skrajnych przypadkach w tempie do ok. 100-300 mm/rok, a tempo wzrostu dochodziło do ok. 35-45 mm/rok. W późnym boreale, ok. 8,5 tys. lat BP, Bałtyk uzyskał stałe połączenie z oceanem na poziomie niższym od obecnego o ok. 28 m. Do początku okresu atlantyckiego poziom morza wzrósł do ok. 21 m poniżej współczesnego poziomu morza (p.p.m.). W okresie 8,0-7,0 tys. lat BP poziom morza wzrósł do 10 m p.p.m., w średnim tempie ok. 10 mm/rok. Do końca okresu atlantyckiego poziom morza wzrósł do 2,5 m p.p.m., a tempo wzrostu zmalało do ok. 2,5 mm/rok. W pierwszym tysiącleciu okresu subborealnego poziom wody wzrósł do ok. 1,1-1,3 m, a do końca tego okresu do ok. 0,6-0,7 m niższego niż współczesny. W okresie subatlantyckim średni poziom morza zmienił się już nieznacznie. Przebudowa glaciizostatyczna rozpoczęła się ok. 17,5 tys. lat BP i zakończyła ok. 9,2-9,0 tys. lat BP. Całkowity zakres podniesienia (total uplift) w tym okresie wyniósł ok. 120 m. Maksimum prędkości ruchów wznoszących, dochodzące od ok. 45 mm/rok, wystąpiło w okresie ok. 12,4-12,2 tys. lat BP. W okresie od ok. 9,0 do ok. 7,0 tys. lat BP przez obszar południowego Bałtyku migrowało nabrzmienie brzeżne, a w okresie od ok. 7,0 do ok. 4,0 tys. lat BP wystąpiły ruchy obniżajace. Od ok. 4,0 tys. lat BP położenie skorupy ziemskiej wróciło do stanu równowagi. Linia brzegowa południowego Bałtyku w późnym plejstocenie i wczesnym holocenie kilkukrotnie uległa szybkim i znacznym przemieszczeniom. Zmieniła położenie w tempie od kilkudziesięciu metrów do kilku kilometrów rocznie. Procesy te rozgrywały się na powierzchni dna morskiego położonej obecnie na głębokości od ok. 55 do 25 m p.p.m. i w odległości 30-60 km od dzisiejszego wybrzeża. W środkowym holocenie linia brzegowa przemieściła się ku południowi od ok. 60 km w Zatoce Pomorskiej do ok. 5 km w Zatoce Gdańskiej. Położenie linii brzegowej zbliżyło się do współczesnego w końcu okresu atlantyckiego. W późnym holocenie dominowały procesy wyrównywania wybrzeży, a linia brzegowa stopniowo zbliżała się do obecnego położenia.