Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Depositional conditions of the Upper Younger Loess during the Last Glacial Maximum in central and eastern Europe

Dzierżek Jan, Lindner Leszek, Chlebowski Roman, Szymanek Marcin, Bogucki Andriy, Tomeniuk Olena

Acta Geologica Polonica

|

2022

|

Vol. 72, no. 4

369--389

EN

This paper is a summary of the results of research on the accumulation conditions of the Upper Younger Loess (LMg) in Poland and Bug loess (bg) in Ukraine from the maximum stage (MIS 2) of the Vistulian (Weichselian) Glaciation in central and eastern Europe. These studies included an analysis of the morphological (topographic) situation of the loess cover, its grain size and heavy mineral composition, the preserved structures of loess sedimentation as well as mollusc and pollen analyses of this loess. They revealed that the accumulation of Upper Younger Loess (UYL) might have been more dependent on the prevailing moisture conditions than previously thought. These conditions could have been caused by cold air masses from an ice sheet and warm air masses from the Mediterranean Sea and Atlantic coming together in the Carpathians and the Holy Cross Mountains and favouring the formation of dust storms and precipitation. In this process, a loading of loess dust (formed from local rocks weathering in periglacial conditions) by atmospheric moisture particles was especially significant. The moist substrate not only favoured the periodic development of vegetation and molluscs but also enabled the interception of dust and the accumulation of an increasingly thick loess cover. Westerly and south-westerly winds predominated in the UYL as indicated by the topographic position of loess patches and the mineral composition of the studied loess. Periodically an increased air circulation from the east and northeast occurred.

2

Uwarunkowania rozwoju pogrązów w aluwiach doliny Wisłoka w okolicach Rzeszowa (południowo-wschodnia Polska)

Superson J., Brzezińska-Wójcik T., Gębica P.

Przegląd Geologiczny

|

2013

|

Vol. 61, nr 2

127–-132

EN

The article presents the results of geological and geomorphological research concerning load-cast structures outcropping in the alluvial terrace sediments of theWisłok River in the Fore-Carpathian Erosional Valley. Given the large dimensions of these structures, reaching 1.5 m in some places, as well as their strong accumulation and diversity (i.e. drop-like and pocket-like structures), the authors attempted to establish the environmental factors that had determined the development of the structures in periglacial deposits of the Weichselian Glaciation. The structures were analysed in two accessible outcrops where sediments are represented by flood rhythmite and organic deposits, overlain by channel sands. Sandy load-cast structures occur in flood rhythmite and loamy deposits. The formation of load-cast structures probably started due to earthquakes in the Upper Pleniglacial period. The various shapes of load-cast structures were constrained by the various physical properties of the sediments and the escape of water during the deformation process.

3

Transformacja form korytowych na przykładzie aluwiów piaskodennych rzek roztokowych środkowego vistulianu w Kotlinie Toruńskiej

Weckwerth P.

Landform Analysis

|

2013

|

Vol. 25

169--177

PL

Wyniki badań sedymentologicznych prowadzonych w północnej części Kotliny Toruńskiej pozwoliły na rozpoznanie zmian architektury środowiska sedymentacji korytowej piaskodennych rzek roztokowych. Rzeki te funkcjonowały w czasie środkowego vistulianu, a ich osady należą do górnego ogniwa formacji z Zielonczyna. Ewolucja sedymentacji fluwialnej następowała w dwóch fazach, którym odpowiadają odmienne formy korytowe. W pierwszej fazie dno koryta roztokowego zdominowane było przez pojedyncze odsypy poprzeczne, zaś w drugiej doszło do rozwoju złożonych odsypów śródkorytowych w wyniku łączenia się odsypów pojedynczych. Główną przyczyną transformacji morfologii koryta rzeki była zmiana reżimu rzek z niwalnego na proglacjalny w czasie awansu czoła lądolodu w stadiale głównym zlodowacenia wisły oraz rozwój systemu pradolinnego. Transformacja morfologii koryt skutkowała także wzrostem tempa agradacji ich osadów.

EN

The results of sedimentological research documented changes of architectural elements of fluvial sedimentary environment of sand-bed braided rivers in the Toruń Basin. These rivers existed at the middle Weichselian and their deposits belong to the upper member of Zielonczyn Formation. The evolution of fluvial sedimentation took place in the two phases, which correspond to different channel macroforms. The braided river bed was dominated by a unit bars during the first phase, while in the second phase were evolved compound mid-channel bars as a result of the amalgamation of unit bars. The main causes of the transformation of river channel morphology in the area of the Toruń Basin during the Weichselian glaciation included changes in river regime from nival to proglacial and development of ice-marginal valley. Transformation of channel morphology resulted in an increase in the aggradation rate.

4

Paleogeograficzne uwarunkowania odpływu wód z zastoiska warszawskiego doliną Bachorzy i pradoliną warszawsko-berlińską w czasie stadiału głównego zlodowacenia Wisły

Molewski P.

Landform Analysis

|

2013

|

Vol. 25

105--114

PL

Autor przedstawia nową koncepcję odpływu wód z zastoiska, które utworzyło się w Kotlinie Warszawskiej podczas stadiału głównego ostatniego zlodowacenia. Podstawową, dyskutowaną kwestią jest możliwość odpływu tych wód pradoliną warszawsko-berlińską, w świetle współczesnych stosunków hipsometrycznych w jej wschodnim odcinku. Opracowany nowy schemat zasięgów lądolodu stadiału głównego zlodowacenia wisły umożliwia w starszej fazie tego stadiału (fazie leszczyńskiej) odpływ wód z zastoiska z pominięciem jej wschodniego odcinka przez dolinę Bachorzy. Autor rozważa również rolę halokinezy w zmianie stosunków hipsometrycznych we wschodniej części pradoliny warszawsko-berlińskiej.

EN

The author presents a new concept of the outflow from the ice-dammed lake that formed in the Warsaw Basin during the Main Stage of the last glaciation. The basic issue under discussion is the possibility of the outflow along the Warsaw-Berlin pradolina in the light of the contemporary hypsometric relations in its eastern section. A new scheme of the ice sheet ranges during the Main Stage of the Weichselian Glaciation reveals that during the older phase of this stage, the Leszno Phase, the outflow from the ice-dammed lake was possible through the Bachorza valley, i.e. omitting the Ice-marginal Valley’s eastern section. The author also considers the role of halokinesis in changing the hypsometrical conditions in the eastern part of the Warsaw-Berlin pradolina.

5

Heavy and light minerals as a tool for reconstructing depositional environments: an example from the Jałówka site (northern Podlasie region, NE Poland)

Woronko Barbara, Rychel Joanna, Karasiewicz Mirosław T., Ber Andrzej, Krzywicki Tomasz, Marks Leszek, Pochocka-Szwarc Katarzyna

Geologos

|

2013

|

Vol. 19, No. 1-2

47--66

EN

Part of northern Podlasie (NE Poland), shaped during the Wartanian stadial of the Odranian glaciation (Saalian), was situated in the periglacial zone during the Vistulian (Weichselian) glaciation. Both landforms and sediments were affected by the periglacial conditions. This is recorded at the Jałówka site, at the floor of a dry valley, where mineral deposits of 4.13 m thick, overlying organic deposits from the Eemian interglacial, were examined. These mineral deposits form four units, from bottom to top: a fluvial unit (I), a loess-like unit (II), a solifluction unit (III), and an aeolian unit with ice wedges (IV) on top of unit III. The heavy and light minerals were analysed, as well as the geochemistry, in order to find out about the parent material and to reconstruct the climatic conditions during deposition. The mineral analysis indicates that the Saalian till was predominantly derived from shallow-marine deposits; erosion accompanied by sorting of the heavy minerals took place on the basis of their mass and grain size. The original material of the till seems therefore to be sedimentary rocks from the eastern Central Baltic Basin. This material became strongly weathered under the periglacial conditions, resulting in the destruction of the quartz grains, as well as in leaching, leading to complete decalcification of the deposits. Aeolian activity resulted in infilling of ice wedges and the creation of thin layers. The intensity and the duration of these processes was limited, so that the effects of the aeolian abrasion are insignificant. Neither resulted the aeolian activity in significant reshaping of the landscape.

6

Przebieg i korelacja sukcesji pyłkowych późnego plejstocenu na terenie Polski i Białorusi

Granoszewski W., Winter H., Rylova T. B., Savcenko I. E.

Przegląd Geologiczny

|

2012

|

Vol. 60, nr 11

605–-614

EN

The most representative and long Late Pleistocene pollen sequences covering the late glacial of the penultimate glaciation (Warta/Pripiat), the last interglacial (Eemian/Muravian) and the early glacial of the Last Glaciation (Vistulian/Poozerie) from the territory of Poland and Belarus have been correlated. The resemblance ofpollen spectra in these pollen sequences and a parallel succession of Regional Pollen Assemblage Zones in the considered time intervals suggest that the natural environment of Poland and Belarus underwent synchronous changes under unidirectional climatic transformations. Qualitative and quantitative features of the Regional Pollen Assemblage Zones show similarities and differences in vegetation and climate changes in the study area. A comparison of the pollen spectra from Poland and Belarus suggests that both territories were affected by a similar climate particularly during the cold intervals. Some differences between the compositions of the pollen spectra were noticed as concerns the interglacial period. For instance, Abies and Taxus pollen as well as significantly high percentages of Calluna vulgaris pollen in NE Poland towards the end of the period are present only in the Polish sections. This may suggest a more Atlantic type of the climate during the Last Interglacial in Poland than in Belarus.

7

Zapis glacilimnicznej sedymentacji w basenie Niecki Skaliskiej - północna część Pojezierza Mazurskiego

Pochocka-Szwarc K.

Przegląd Geologiczny

|

2010

|

Vol. 58, nr 10

1014-1022

EN

The investigation area is situated in the north part of Mazurian Lakeland in NE from Węgorzewo in the borderland between Poland and Russia. It was covered with the ice sheet during the upper stage of the Vistulian Glaciation. During the recession of the maximum range of the ice-sheet (Pomeranian Phases) the 6 ice-sheet retreated were left. Skaliska Basin this is end depression, between two end moraine zones. The glaciolacustrine and lacustrine sediments was recorded late glacial and postglacial history. The results of the multidisciplinary investigations including cartographical, sedymentological methods indicate that in the ice-dammed lake in Skaliska Basin was existed in front of the ice. The outflow from Skaliska ice-dammed was connected with the ice sheet retreat (behind the Pregoła Valley) and development of the new erosion base level (like Pregoła Valley).

8

Zastosowanie wskaźnika urzeźbienia powierzchni sandrowych jako informacji o charakterze drenażu lądolodu Wisły na Pomorzu

Szafraniec J.

Landform Analysis

|

2010

|

Vol. 13

117-128

PL

Wskaźnik urzeźbienia pozwala opisywać stopieńurozmaicenia rzeźby młodoglacjalnej. Umożliwia wstępne rozpoznawanie obrazu morfometrycznego form strefy marginalnej. Ponadto można wykorzystać go do analizy porównawczej analogicznych form w różnych szerokościach geograficznych oraz niezależnie od przyjętego pola odniesienia modelu. Wskaźnik ten zastosowano do analizy morfometrycznej sandrów Pomorza. Na bazie analogii do współczesnych form, procesów i prawidłowości wyróżniono 4 typy powierzchni sandrowych. Każdy z nich jest informacją o rodzaju odpływu wód lodowcowych i ma ścisły związek ze stanem dynamicznym lądolodu oraz charakterem deglacjacji obszaru. Wszystkie typy stanowią schemat rozwoju powierzchni sandrowych w odpowiedzi na wygasanie zlodowacenia. Najlepiej opisuje to model ewolucji lodowców spitsbergeńskich w odpowiedzi na zmiany klimatu. Elementem tego modelu są lodowce szarżujące. Również dla terenu Pomorza na bazie wielu przesłanek geologicznych i geomorfologicznych przyjęto jako wielce prawdopodobną hipotezę, że wyprowadzające loby skraju lądolodu Wisły miały charakter szarżujących jęzorów. Przyspieszyły one zanik zlodowacenia tam, gdzie recesja lądolodu odbywała się skokowo, przerywana epizodami transgresji w czasie fazy aktywnej szarży.

EN

The relief intensity coefficient allows describing the mark of the young-glacial relief diversity. It enables preliminary pattern recognition of forms of the marginal zone. Moreover it is possible to use it for the comparative analysis of analogous forms in different latitudes, irrespective of the used model resolution. The coefficient was used for the morphometric analysis of the Pomeranian outwash plains. On the basis of the observed contemporary forms and processes (Spitsbergen, Iceland) four types of outwash plain surfaces were distinguished. Each of them informs about the meltwater runoff nature. All types could be considered as a scheme of the outwash surfaces development and seem to be the response for the glaciation termination. The model of the Spitsbergen glaciers evolution due to climate changes is also the best description for Pomerania. Surging glaciers are the element of this model. It is possible to consider the hypothesis that outlet lobes of the vistula ice sheet edge also could be surging tongues. They accelerated the deglaciation and the ice sheet recession was progressing interrupted by advance episodes during the active phase of the surge.

9

Nowe dane odnośnie do genezy i wieku form stożkopodobnych południowej części Niziny Środkowomazowieckiej

Kalińska E., Wyszomierski M.

Landform Analysis

|

2010

|

Vol. 13

27-31

PL

Południowa część Niziny Środkowomazowieckiej wykształcona jest z reguły jako prawie płaska powierzchnia zbudowana z osadów piaszczystych. Została ona określona mianem form stożkopodobnych. Szczegółowa analiza cech teksturalnych wskazała na eoliczne środowisko depozycji osadów. Rozwój form odbywał się w czterech etapach podczas środkowego i górnego vistulianu.

EN

The southern Mazovian Lowland is a almost flat plain build of fine- and medium-grained sands as a rule. It has been described as a fan-like forms. Detailed textural analysis indicated aeolian sedimentary environment. Forms were developed in four phases during middle and upper vistulianu.

10

Deformacje glacitektoniczne osadów zlodowacenia Wisły i ich znaczenie dla rekonstrukcji paleogeograficznej południowego obrzeżenia Kotliny Płockiej

Roman M.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

T. 194

49--62

PL

Struktury glacitektoniczne znane dotychczas z rejonu Kotliny Płockiej rejestrowano w osadach środkowo- i dolnoplejstoceńskich oraz neogeńskich, a ich powstanie wiązano z erozją lądolodów starszych od zlodowacenia Wisły. W odsłonięciach w Kretkach i Zawadzie Nowej, znajdujących się w południowej krawędzi Kotliny Płockiej, stwierdzono deformacje glacitektoniczne związane z nasunięciem lądolodu stadiału głównego zlodowacenia Wisły. Struktury glacitektoniczne nie mają odzwierciedlenia we współczesnej rzeźbie, natomiast ich występowanie jest ściśle powiązane z przebiegiem kopalnego skłonu wysoczyzny z okresu zlodowaceń środkowopolskich. Zasięg wgłębny zaburzeń jest ograniczony i wynosi od 2 do 6 m. W Kretkach i Zawadzie Nowej przeprowadzono analizę strukturalną zaburzeń oraz badania litofacjalne osadów. Rozpoznane deformacje to zarówno proglacjalne struktury glacitektoniczne powstałe przed czołem lądolodu w wyniku kompresji, a wyrażone jako fałdy i nasunięcia, jak i subglacjalne deformacje glacitektoniczne, utworzone pod poruszającym się lądolodem, wykształcone jako struktury wleczeniowe i laminacja tektoniczna w subglacjalnej warstwie deformacyjnej. Dokonano rekonstrukcji kierunku lokalnego transportu glacitektonicznego, działającego w azymucie 334–352° i skierowanego z NNW ku SSE, a także określono ogólne cechy lobu płockiego, wskazując na małą miąższość, szybki ruch oraz ciepły reżim bazalny lądolodu.

XX

Glaciotectonic structures well known from the Płock Basin area were identified within the Lower and Middle Pleistoceneand Neogene sediments, and their formation was connected with erosion of the ice-sheets older than the Vistulian Glaciation. Actually, at the Kretki and Zawada Nowa exposures, situated in the southern margin of the Płock Basin, glaciotectonic deformations of the Main Stadial of the Vistulian (= Weichselian) Glaciation ice-sheet have been recognized. The structures are not reflected in topography but their spatial distribution is strictly connected with the existence of the buried slope of the Middle Polish Glaciation morainic plateau. In-depth extent of young glaciotectonic deformations is limited and ranges from 2 to 6 m. Sedimentological investigations, and particularly lithofacies analysis, along with structural examinations of deformation structures have been carried out at Kretki and Zawada Nowa. Recognised glaciotectonic deformations are both proglacial compressive structures, expressed as folds and over thrusts, and subglacial glaciotectonic structures, formed beneath the moving ice, and featured as drag structures and tectonic laminations in the subglacial deforming bed. A local direction of glaciotectonic transport has been reconstructed as acting from NNW to SSE (334-352° azimuth), and general parameters of the Płock lobe have been evaluated indicating a small thickness, fast ice flow and warm basal regime of the ice-sheet.

11

Geology of the lower Vistula region, northern Poland

Gałązka D., Marks L.

Polish Geological Institute Special Papers

|

2009

|

Vol. 25

13-20

EN

Depression in the Quaternary bedrock in the Lower Vistula Region was a main route for the Scandinavian ice sheets advancing into the Polish Lowland. At the end of the Elsterian Glaciation the receding ice sheet dammed the meltwaters in the Lower Vistula Valley and in its vicinity. The Holstein sea presumably occupied the Gulf of Gdańsk as indicated by brackish deposits of this age in the Kaliningrad District. During the Eemian Interglacial an extensive sea bay existed in the Lower Vistula Region. The Lower Vistula Region is a stratotype area for the Vistulian Glaciation (Weichselian), with several ice sheet advances, also before the Last Glacial Maximum.

12

Międzymorenowa formacja dolnopowiślańska na tle budowy osadów plejstoceńskich Pomorza Nadwiślańskiego i jej rozwój w młodszym plejstocenie

Makowska A.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

nr 437

59-123

PL

W artykule zaprezentowano wyniki wieloletnich badań międzymorenowej formacji dolnopowiślańskiej, rozciągającej się na obszarze Pomorza Nadwiślańskiego wzdłuż Doliny Dolnej Wisły, od Kotliny Toruńskiej po Zalew Wiślany. Badania przeprowadzono na podstawie analiz profili wierceń kartograficzno-badawczych dla map geologicznych. Osady międzymorenowe powstawały w czasie od schyłku zlodowacenia warty, przez interglacjał eemski, po glacjalną część zlodowacenia toruńskiego. Leżą one na glinach zwałowych zlodowacenia warty i są przykryte glinami zwałowymi zlodowacenia toruńskiego (starszego z dwóch zlodowaceń wisły). W składzie formacji wyróżniono wiele kompleksów litologiczno-genetycznych, obejmujących osady jezior peryglacjalnych, zastoiskowych, dolinne oraz deltowe osady rzeczne i jeziorne, a także osady morskie poziomu tychnowskiego. Litologię oraz genezę formacji przedstawiono na tle starszych i młodszych od niej osadów plejstoceńskich. Omówiono także rozwój procesów paleogeograficznych w czasie sedymentacji osadów formacji dolnopowiślańskiej.

EN

The paper presents the results of many-years' studies on the intermorainic Lower Vistula Formation that extends in Vistula Pomerania along the Lower Vistula river valley from the Toruń Valley to Vistula Lagoon. The researches were based on data from mapping-exploratory boreholes drilled for the construction of geological maps. The intermorainic deposits accumulated from the end-Wartanian Glaciation through the Eemian Interglacial to the glacial part of the Torunian Glaciation. They overlie Wartanian tills and are overlain by tills of the Torunian Glaciation (the older one of the two Vistulian glaciations). The formation includes a number of lithological-genetic complexes comprising deposits of periglacial and ice-dammed lakes, fluvial and lacustrine deposits on deltas, as well as marine deposits of the Tychnowy horizon. The lithology and origin of the formation is presented against the background of older and younger Pleistocene deposits. Development of palaeogeographical processes during deposition of the Lower Vistula Formation is also discussed.

13

Wytrzymałość mechaniczna osadu a jego geneza na przykładzie wybranych utworów strefy marginalnej fazy pomorskiej zlodowacenia Wisły

Wierzbicki J., Paluszkiewicz R., Paluszkiewicz R.

Landform Analysis

|

2008

|

Vol. 9

390--393

14

Chronostratigraphy of the Vistulian glaciation on the Kujawy Moraine Plateau (Central Poland) based on lithostratigraphic research and OSL dating

Przegiętka K. R., Chruścińska A., Oczkowski H. L., Molewski P.

Geochronometria

|

2008

|

Vol. 32

69-77

EN

The subject of the investigations presented here is fixing dilemmatic character (transgressive or recessive) of the Poznań phase of the Vistulian (Weichselian) Glaciation and answering the question about the possibility of lithostratigraphic separation of this phase from the Leszno phase in the region of so called Vistula lob. Here we present the outcomes of the research project carried out on a few tills exposures, which constitute the sedimentological record of the last ice sheet advance on the Kujawy Moraine Plateau. The absolute ages of 17 samples (collected from fluvial deposits uncovered in the geological logs) have been determined by means of the OSL method applying the single aliquots regenerative (SAR) dose protocol. The OSL data are analysed with regard to supposed bleaching conditions at the moment of the last transport and deposition of the material. In conclusion, some remarks on suitability of fluvial sands for OSL dating are made. In most of the investigated sites, there appears to exist only a single till level associated with the main stage of the Vistulian Glaciation. This fact and the results of OSL dating support the hypothesis, that the Poznań phase in Kujawy Moraine Plateau is not a distinct lithostratigraphic unit, but it is a recessive phase of the last glaciation.

15

Zbiorniki jeziorne okolic Kalisza w świetle analizy pyłkowej (Nizina Wielkopolska)

Malkiewicz M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2008

|

nr 428

55-63

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań palinologicznych osadów jeziornych i torfów z okolic Kalisza. Analizie pyłkowej poddano dwa profile W44 i W48 z Grudzielca Nowego oraz profil z Gutowa. Diagramy pyłkowe przedstawiają sukcesję roślinności charakterystyczną dla schyłku zlodowacenia warty, interglacjału eemskiego i wczesnego glacjału zlodowacenia wisły. Wyniki badań porównano z wcześniej uzyskanymi danymi z sąsiednich stanowisk: Grudzielec Nowy, Bieganin, Kwiatków Las i Gałązki Wielkie. We wszystkich zbiornikach miała miejsce sedentacja torfów na przemian z akumulacją mułków mineralnych i organicznych o różnej miąższości. Badania palinologiczne pozwoliły stwierdzić, że sedymentacja osadów w badanych zbiornikach rozpoczęła się prawie jednocześnie i miała prawie ten sam przebieg, lecz zakończyła się w różnych odcinkach plejstocenu.

EN

The paper presents the results of palynological investigations of lacustrine deposits from the W44, W48 sections at Grudzielec Nowy, and from Gutów near Kalisz. The vegetation succession is characteristic of the Eemian Interglacial with protocratic, mesocratic and thelocratic phases. In the Gutów section, Wartanian Glaciation and Vistulian Glaciation sediments occur above the interglacial deposits. The results were compared with earlier data from nearby localities of Grudzielec Nowy, Bieganin, Kwiatków Las and Gałązki Wielkie. Two types of the Eemian lake basins existed in the Kalisz Upland. At Grudzielec Nowy and Bieganin, they formed in a subglacial trough dated for the Wartanian Glaciation. At Kwiatków Las, Gałązki Wielkie and Gutów, those were closed basins developed from melting of dead-ice blocks. Deposition of peats and organic and mineral silts of different thicknesses occurred in all the lakes. Palynological investigations proved that the deposition started almost at the same time - at the beginning of the Eemian Interglacial, but it finished during different Pleistocene phases.

16

Osady rzeczne i roślinność interpleniglacjału zlodowacenia Wisły w dolinie Wisłoka między Rzeszowem a Lańcutem

Szczepanek K., Kalinowicz N., Gębica P.

Przegląd Geologiczny

|

2007

|

Vol. 55, nr 7

595-600

EN

The paper presents the results of geomorphological studies and pollen analysis performed for alluvial deposits at 2 sites situated in the Wisłok River valley. The deposits consist of thin layers of organic muds filling palaeochannels or thermo-karst lakes of the Wisłok River, dated at the Interpleniglacial (Grudziądz Interstadial) of the Vistulian Glaciation. These deposits build the lower part of a sand terrace, 8-12 m high, and outliers of this terrace buried by overbank alluvial sediments within a floodplain. The samples for pollen analysis were taken from a natural undercut in the Wisłok River channel and from a sand pit dug to a greater depth. The pollen diagrams prove the existence of trees (forest-steppe) including primarily Pinus sylvestris, Betula t. alba, Pinus cembra and Larix. The diagrams do not show a clear tendency of a plant succession and thus of any distinct climate changes. The sedimentation took place under cool, boreal climate conditions. The occurrence of several layers of organic and sand deposits in the sections does not reflect rhythmic warm/cold climatic oscillations documented in the Interpleniglacial alluvial sequences in Western European rivers, but is a result of vertical channel fluctuations and facies changes.

17

Geneza i rozwój rzeźby Kotliny Biebrzy Górnej

Micun K.

Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej. Inżynieria Środowiska

|

2006

|

Z. 17

5-23

PL

Celem badań autora było odtworzenie genezy rzeźby i głównych etapów rozwoju morfologicznego Kotliny Biebrzy Górnej oraz ustalenie zasięgu lądolodu zlodowacenia wisły w samej Kotlinie Biebrzy Górnej i na terenach przyległych. Rzeźba glacjalna Kotliny Biebrzy Górnej jest efektem działalności lądolodów zlodowacenia warty i wisły oraz ich wód roztopowych. Lądolód zlodowacenia warty kształtował rzeźbę glacjalną Wysoczyzny Białostockiej i Wzgórz Sokólskich oraz wysp morenowych w obrębie Kotliny. Deglacjacja lądolodu przebiegała frontalnie, a na zapleczu moren czołowych arealnie. W najniższych partiach terenu powstały rynny podlodowcowe. Założenia rynnowe mają dzisiejsze doliny Biebrzy-Pripilii i Niedźwiedzicy. Lądolód stadiału świecia nasunął się na północną część Wyspy Lipska, a dalej na zachodzie doszedł do dzisiejszych wysp morenowych Jastrzębnej i Sztabina. Lądolód stadiału głównego również dotarł do wysp Jastrzębnej i Sztabina, a we wschodniej części terenu prawdopodobnie w pobliże miejscowości Ostryńskie i Gruszki. Z lądolodem stadiału głównego wiąże się również krajobraz martwego lodu występujący na północ od wysp Jastrzębnej i Sztabina. W czasie kolejnych faz ze stadiału głównego dolina - rynna Biebrzy funkcjonowała jako fragment pradoliny warszawsko - wileńskiej. Pod koniec plejstocenu i we wczesnym holocenie w Kotlinie Biebrzy Górnej dominowały procesy eoliczne. W holocenie zaznaczyła się dolinie Biebrzy i obniżeniach akumulacja torfów. W ostatnich wiekach głównym czynnikiem morfogenetycznym w kotlinie jest człowiek.

EN

The genesis and main stages of relief development of the Upper Biebrza River Basin as well as finding the range of the Vistulian glaciation in the Upper Biebrza River Basin itself and area adjacent to it were the aim of the study. The Upper Biebrza River Basin relief resulted from the ice-sheets activity during Vistulian and Wartianian glaciations and ice-melting water originated from them. The glacial relief of the Białystok Upland and Sokółka Hills as well as morainic islands in the Biebrza River Basin were created by the ice-sheet of the Wartianian glaciation. The deglaciation had frontal character, but behind the frontal moraines the areal deglaciation took place. In the lowest parts of the area the glacial channels developed. The Biebrza-Pripilia River valley and the Niedźwiedzica River valley are glacial channel origin. The ice-sheet of the Świecie Stadial moved on the northern part of the Lipsk Island and on the far west it reached the current morainic islands of Jastrzębna and Sztabin. The ice-sheet of the Main Stadial reached the Jastrzębna and Sztabin islands as well and on the eastern part of the area it presumably moved close to the Ostryńskie and Gruszki villages. The dead-ice landscape located to the north of the Jastrzębna and Sztabin islands origins from the ice-sheet of Main Stadial. During the consecutive phases of the Main Stadial the valley-channel of the Biebrza River was functioning as a part of Warszawa-Wilno marginal stream valley. At the end of Pleistocene and in the early Holocene in the Upper Biebrza River Basin the eolian processes dominated. In the Holocene in the Biebrza River valley and in the other lowerings the accumulation of peat took place. In the last centuries the anthropopressure is the main morphogenetic factor in the valley.

18

Budowa geologiczna i glacitektonika klifu orłowskiego w Gdyni

Kaulbarsz D.

Przegląd Geologiczny

|

2005

|

Vol. 53, nr 7

572--581

EN

The Orłowo Cliff is built of glacial and fluvioglacial deposits, Middle Polish Glaciations (possibly Odranian and Warthanian) and Vistulian Glaciation. Deposits are heavily deformed glaciotectonically. In the northern part of the cliff, Miocene sediments are exposed. It is possible, that the Miocene sediments were dislo-cated from their primary position. There were observed overthrusts and intermingling with Pleistocene material in the lower part of the exposure. The Orłowo Headland is built of glacial tills. It is probably a part of fold, similar in pattern to the structure of overthrust folds present in silty-sandy-grained deposits in the southern part of the cliff. Apart from folds and overthrusts there are many faults and the boudinage. Structural analysis of glaciotectonic deformations in conjunction with origin of deposits and statigraphic research enabled the recognition of several stages of development of deformations. Two local directions of glaciotectonic transport were marked clearly: from the north-east, which was connected with glacier invasion in the OEwiecie Stadial of the Vistulian Glaciation, and direction from north-west (north north-west), related to the Main Stadial of the Vistulian Glaciation.

19

Kompleksy glacigeniczne z Lisicy (południowa część Kotliny Płockiej) w świetle badań litofacjalnych i petrograficznych

Roman M.

Przegląd Geologiczny

|

2004

|

Vol. 52, nr 5

437-438

20

Facje glin subglacjalnych zlodowacenia Wisły w południowej części dolnego Powiśla

Wysota W.

Przegląd Geologiczny

|

2004

|

Vol. 52, nr 4

347-349