Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Zagrożenia hydrologiczne i możliwości ich ograniczania

Ozga-Zieliński B.

Gospodarka Wodna

|

2017

|

Nr 4

97--103

PL

Biorąc po uwagę istniejące od zawsze zagrożenia człowieka i jego otoczenia od zjawisk ekstremalnych zachodzących na powierzchni Ziemi, powodujących klęski żywiołowe i zachodzących najczęściej na bardzo dużych obszarach, w artykule rozważano układ bezpieczeństwa człowieka w postaci: siły natury-człowiek-technika-środowisko przyrodnicze (N-C-T-Ś); jego częścią jest system hydrologiczny - zlewnia rzeczna. W artykule zidentyfikowano mechanizmy powstawania ekstremalnych zagrożeń hydrologicznych w korytach rzek i na obszarze zlewni oraz przedstawiono techniczne i nietechniczne działania obronne właściwe dla zagrożeń hydrologicznych.

EN

Taking into account the existing threats to humans and their environment posed by extreme events occurring on the surface of the Earth, causing natural disasters and usually covering very large areas, the article considers the human safety diagram in the form of: forces of nature-human-technology-natural environment (N-H-T-E), with hydrological system - a river catchment - being a part of it. The article identifies mechanisms of extreme hydrological threats occurrence in riverbeds and in the catchment area and presents technical and non-technical protective measures appropriate to extreme hydrological phenomena.

2

Ocena wybranych wskaźników fizykochemicznych w wodach rzeki Raszynki

Burzyńska I.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2016

|

T. 16, z. 3

23--34

PL

Celem pracy była ocena jakości wody fizykochemicznych w rzece Raszynce na podstawie wybranych wskaźników fizykochemicznych Badania prowadzono na terenie rolniczej zlewni Raszynki (17,14 km2). Rzeka płynie przez powiaty piaseczyński i pruszkowski (woj. mazowieckie) i jest prawym dopływem rzeki Utraty. Próbki wody pobierano raz w miesiącu od lutego do końca listopada w latach 2014–2015 ze stałych punktów badawczych zlokalizowanych wzdłuż rzeki (R_1–R_10). W próbkach zmierzono pH i przewodność elektryczną właściwą (EC) oraz oznaczono stężenie wybranych składników, tj. N-NO3, N-NH4, P-PO4, Na, K, Mg, Ca i Cl-. Przeważająca liczba próbek wód z rzeki (78,0%) była złej jakości z powodu nadmiernego stężenia składników biogennych, tj. N-NO3, N-NH4 i P-PO4. Stężenie Mg, Ca oraz Cl- w wodzie rzeki było bardzo małe, pozwalające zaliczyć ją do I klasy jakości dla wód powierzchniowych.

EN

The aim of the study was to evaluate selected physical and chemical indicators in the waters of the Raszynka River on the background of land use in its vicinity. Study was carried out in the agricultural Basin of the Raszynka River (17.14 km2). Raszynka runs through Piaseczno and Pruszków districts on Masovian province. This river is a right tributary of the Utrata River. Water samples were collected monthly from February to November 2014–2015 with solid research points located along the river (R_1 to R_10). The vast number of water samples from the river (78.0%) were of bad quality due to excessive concentration of biogenic ingredients, i.e. N-NO3, N-NH4 and P-PO4. The concentration of Mg, Ca and Cl- in the river waters was very small, allowing include this to I class of surface waters.

3

Bezpieczeństwo i niezawodność systemów hydrologicznych

Ozga-Zieliński B.

Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej. Inżynieria Środowiska

|

2015

|

z. 69

3--126

PL

W niniejszej pracy podjęto próbę zastosowania teorii niezawodności, a w zasadzie wykorzystania jej praktycznego aspektu, jakim jest inżynieria niezawodności i jej narzędzia opisu matematycznego obiektów i systemów technicznych w pełni zaprojektowanych i zbudowanych przez człowieka, do opisu struktury niezawodnociowej systemu quasi-naturalnego - systemu hydrologicznego, jego bezpieczeństwa oraz występujących w nim zagrożeń wynikających z pojawiania się meteorologicznych i hydrologicznych zdarzeń ekstremalnych, traktowanych, jako zdarzenia niepożšdane powodujące ryzyko wystąpienia strat zarówno finansowych jak i ludzkich. Dotychczas takie podejście do problemów bezpieczeństwa i niezawodności funkcjonowania systemów hydrologicznych w tym ochrony przed ekstremalnymi zjawiskami hydrologicznymi, do których należą duże wezbrania powodujące powodzie, nie było w hydrologii polskiej stosowane. Proponowane w pracy metody szacowania zagrożeń, ryzyka i strat związanych z występowaniem ekstremalnych zdarzeń hydrologiczno-meteorologicznych mają na celu zwiększenie możliwości obronnych przed tymi zdarzeniami i poprawienie zarządzania ryzykiem ich pojawiania się oraz wzmocnienie aktualnie stosowanych metod ochrony przed powodziami zgodnymi z wytycznymi europejskiej Dyrektywy powodziowej.

EN

An attempt of application of the theory of reliability, in fact application of its practical aspect, i.e. reliability engineering and its tools of mathematical description of technical objects and systems, was undertaken in order to describe a reliable structure of a quasinatural system - hydrologic system, its safety as well as hazards in the river basin caused by extreme hydrological and meteorological events treated as undesired events causing risk of human lives and financial losses. Such approach to problems of safety and reliability in the functioning of hydrologic systems including protection against extreme hydrological events, e.g. huge floods causing flooding, has never been developed in Polish hydrology until now. The suggested methods of hazard, risk and losses assessment connected with occurrence of extreme hydrological and meteorological events are aimed at enhancing capabilities of protection against these events and improving management of flood risk, as well as at strengthening the cur- rently used methods of flood protection in accordance with the Flood Directive. The river basin is treated as a hydrologic system, where various hazards appear as a result of mutual relations between forces of Nature, Human, Technology (Engineering) and natural Environment, constituting the system of connection N-H-T-E, which has direct influence on the safety of people and economy. Extreme hydrological events in the form of huge floods causing floodings were treated as undesired events from the point of view of safety of life and health, and property of human beings, as well as a sign of failure of the hydrologic system to function efficiently (reliably). For such statement, first of all, it was necessary to identify the mechanism of occurrence of extreme hydrological hazards, as well as technical and nontechnical activities of protection typical for these hazards (Chapter 3). Then, it was necessary to define a reliable structure of a hydrologic system and describe it with a mathematical model; for that a fault tree is proposed, which enables probabilistic description of undesired events occurring in the hydrologic system (Chapter 4). Once the reliable model of the hydrologic system is known, the hazard and risk of extreme hydrological events can be assessed with the method of the event tree. The proposed reliability, hazard and risk measures can be used for quantitative assessment of risk and losses resulting from undesired events occurrence. When the risk of extreme hydrological events is identified, ensuring safety of people and the hydrologic system itself can be managed (Chapter 5). The process of risk management is a selection of effective means ensuring safety and protection against identified hazards, i.e. capability of prevention of losses, the so-called safety potential. The safety potential has to balance capabilities of the hydrologic system to losses causing, the so-called hazard potential. So, according to the ALARP principle, risk management should keep balance of both potentials in the zone of tolerated risk. The presented example (Chapter 6) employs only a fragment of possibilities of reliability engineering, hazard analysis and risk and safety of hydrologic systems associated with them. The obtained results encourage to carry on further research on development of the reliability and safety theory in hydrology.

4

Vulnerability of soils in the watershed of Wadi El Hammam to water erosion (Algeria)

Gliz M., Remini B., Anteur D., Makhlouf M.

Journal of Water and Land Development

|

2015

|

no. 24

3--10

EN

Located in the north west of Algeria, the watershed of Wadi El Hammam is threatened by water erosion that has resulted the silting of reservoirs at cascade: Ouizert, Bouhanifia and Fergoug. The objective of this study is to develop a methodology using remote sensing and geographical information systems (GIS) to map the zones presenting sensibility of water erosion in this watershed. It aims to produce a sensibility map that can be used as a reference document for planners. The methodology presented consists of three factors that control erosion: the slope, the friability material and the land use, which were integrated into a GIS. The derived erosion sensibility map shows three areas of vulnerability to water erosion: low, medium and high. The area of high vulnerability corresponds to sub-basin of Fergoug.

PL

Położona w północno-zachodniej Algierii zlewnia rzeki Wadi El Hammam charakteryzuje się dużą podatnością na procesy erozji wodnej, które prowadzą do zamulenia zbiorników w kaskadzie: Ouizert, Bouhanifia i Fergoug. Celem badań było opracowanie metodologii wyznaczania stref w zlewni o różnej podatności na erozję z wykorzystaniem teledetekcji i geograficznych systemów informacyjnych (GIS) oraz stworzenie mapy wrażliwości gleb na erozję, która może być wykorzystana jako dokument referencyjny dla planistów. Przedstawiona metodologia polega na integracji w GIS trzech czynników warunkujących procesy erozji, tj.: nachylenia stoków, struktury gleb i użytkowania terenu. Na opracowanej mapie wyróżniono trzy klasy charakteryzujące: małą, średnią i dużą podatność zlewni na procesy erozji wodnej. Dużą podatność na erozję wykazują głównie obszary na terenie zlewni zbiornika Fergoug.

5

Zmiany warunków wodnych w zlewni rzeki Tyśmienicy

Grzywna A., Mazur A.

Inżynieria Ekologiczna

|

2014

|

Nr 38

136--142

PL

W pracy przedstawiono historię zmian stosunków wodnych w zlewni rzeki Tyśmienica. Na podstawie map topograficznych w skali 1 : 100 000 od 1839 do 2009 roku oraz projektów melioracyjnych przedstawiono zmiany układu sieci wodnej. W połowie XIX wieku rzeka brała początek z jeziora Krzczeń, a główne prace melioracyjne wykonano na przełomie wieków. W XVII wieku wybudowano największy staw Siemień. Rozwój gospodarki stawowej nastąpił po I wojnie światowej bowiem istnienie stawów chroniło majątek przed parcelacją. Największe zmiany stosunków wodnych zaszły w latach 1954–1961, kiedy to wybudowano Kanał Wieprz-Krzna a w dolinie powstało kilka obiektów melioracyjnych o powierzchni około 15 000 ha. W latach 60-tych kanał wodny stanowiący początek Tyśmienicy poprowadzono omijając od wschodu jeziora Krzczeń i Rogóźno. W wyniku prac hydrotechnicznych długość rzeki wzrosła z 62 do 74,5 km, a jej początek przesunięto do Jeziora Rogóźno. Powierzchnia zlewni rzecznej na początku XVIII wieku wynosiła około 2000 km2, zaś na początku XXI wieku wynosi 2750 km2.

EN

The paper presents the history of water conditions in the catchment area of the river Tyśmienica. On the basis of topographic maps in scale 1 : 100 000 1839 to 2009, and drainage projects presents the changes of the water network. In the middle 19th century, the river took the start from the lake Krzczeń, and major reclamation works were performed at the turn of the century. In the seventeenth century, built the largest pond Siemień. The development of the joint occurred after World One War because the existence of joints protect assets before breaking up. The biggest changes in water relations occurred in the years 1954 to 1961, when it built Wieprz – Krzna Canal in the valley created several objects drainage area of about 15 000 ha. In the 60’s the water channel beginning the Tyśmienica led passing to the east of Lake Krzczeń and Rogóźno. As a result of hydrotechnical works, the length of the river increased from 62 to 74,5 km, and its beginning was shifted to lake Rogóźno. The surface area of the catchment basin of the river at the beginning of the 18th century was 2000 km2, while at present, at the beginning of the 21st century it is 2750 km2.

6

Bilans azotu w zlewni rzeki Rokietnica

Rauba M.

Inżynieria Ekologiczna

|

2014

|

Nr 36

128--136

PL

Na podstawie danych z badań ankietowych obliczono bilans azotu metodą „na powierzchni pola” w gospodarstwach leżących w granicach zlewni rzeki Rokietnica w województwie podlaskim. Na podstawie analiz uzyskanych wyników, stwierdzono, że niemal połowa wszystkich gospodarstw biorących udział w badaniu, przekracza bezpieczną granicę dodatniej różnicy bilansowej zgodną z Kodeksem Dobrej Praktyki Rolniczej. Stwierdzono również dodatnią korelację pomiędzy zmierzonymi wartościami stężeń azotu azotanowego (V) i ilością zużytych nawozów naturalnych i mineralnych w gospodarstwach, co świadczy o migracji niewykorzystanego azotu w profilu glebowym i zanieczyszczeniu tym składnikiem wód powierzchniowych.

XX

Based on the survey data was calculated nitrogen balance method “on the surface of the field” on farms within the catchment area of the Rokietnica river in Podlaskie. Based on the analysis of the results obtained, it was found that almost half of all farms participating in the survey, exceeds the safe limit of the positive difference in the balance sheet in accordance with the Code of Good Agricultural Practice. It was also a positive correlation between the measured values of the concentrations of nitrate (V) and the amount of waste manure and mineral fertilizers on farms, reflecting the migration of unused nitrogen in the soil profile and the component of pollution of surface waters.

7

Concentration of Selected Priority Substances in Klodnica River Catchment

Nowak B., Fulara I.

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2010

|

Vol. 17, nr 11

1435-1450

EN

The paper presents results of research on concentrations of selected priority substances in the Klodnica River catchment. Two metals were selected: cadmium and mercury, as well as six polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs): anthracene, benzo[a]pyrene, benzo[k]fluoranthene, benzo[b]fluoranthene, benzo[g,h,i]perylene, indeno[1,2,3-cd]pyrene. Mercury was determined with the method of cold vapor atomic absorption spectrometry (CV AAS) using RA-915+ analyzer with RP-91 attachment produced by Lumex. Cadmium was determined with the method of direct electrothermal atomic absorption (ET ASS) using AAnalyst 600 appliance produced by Perkin Elmer. PAHs were analyzed with high-performance liquid chromatography method with fluorescence detection (HPLC-FLD) using liquid chromatograph HP 1050 produced by Hewlett Packard. The research was carried out in 2008 in four measurement campaigns, once every quarter. In all campaigns 28 measurement points, located in the Klodnica River catchment, were examined. The obtained results were compared with permissible concentration values for priority substances in surface waters included in the proposal of the UE concerning Environmental Quality Standards, and with requirements determined by the Polish legislation as limit values of water quality indicators.

PL

Przedstawiono wyniki badań zawartości wybranych substancji priorytetowych w zlewni rzeki Kłodnicy. Do badań wybrane zostały dwa metale: kadm i rtęć oraz szeoeć związków z grupy wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA): antracen, benzo[a]piren, benzo[b]fluoranten, benzo[k]fluoranten, benzo[g,h,i]perylen, indeno[1,2,3-cd]piren. Rtęć oznaczana była techniką zimnych par absorpcyjnej spektrometrii atomowej (CV AAS) za pomocą analizatora RA-915+ z przystawką RP-91 firmy Lumex, kadm oznaczano metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej z elektrotermiczną atomizacją próbki (ET AAS) za pomocą urządzenia AAnalyst 600 firmy PerkinElmer, WWA analizowano techniką wysokosprawnej chromatografii cieczowej z detekcją fluorescencyjną (HPLC–FLD), przy użyciu chromatografu cieczowego Concentration of Selected Priority Substances in Klodnica River Catchment 1449 HP 1050 firmy Hewlett Packard. Badania przeprowadzone zostały w 2008 roku, w czterech sesjach pomiarowych, z częstotliwością raz na kwartał. Łącznie we wszystkich sesjach przebadano dwadzieścia osiem punktów pomiarowych zlokalizowanych w obrębie całej zlewni rzeki Kłodnicy. Otrzymane wyniki badań porównano z dopuszczalnymi stężeniami substancji priorytetowych w wodach powierzchniowych zawartych w propozycji Unii Europejskiej dotyczących standardów jakości środowiska – Environmental Quality Standards (EQS), oraz z wymaganiami określanymi przez polskie prawodawstwo jako wartości graniczne chemicznych wskaźników jakości wód.

8

Zarządzanie systemami zaopatrzenia w wodę i ochrony wód

Zawilski M.

Wodociągi - Kanalizacja

|

2009

|

nr 5

42-45

9

Concentration of selected priority substances in Klodnica River catchments

Nowak B., Fulara I.

Proceedings of ECOpole

|

2009

|

Vol. 3, No. 2

347--354

EN

Results of research on concentration of selected priority substances in Klodnica River catchments were presented. To the research were chosen following priority substances: cadmium, mercury, anthracene, benzo[a]pyrene, benzo[k]fluoranthene, benzo[b]fluoranthene, benzo[g,h,i]perylene and indeno[1,2,3-c,d]pyrene. Mercury was determed with the method of cold vapour atomic absorption spectrometry (CV AAS) using RA-915+ analyzer with RP-91 attachment produced by Lumex. Cadmium was determed with the method of direct electrothermal atomic absorption (ET AAS) using AAnalyst 600 appliance produced by Perkin Elmer. PAHs were analysed with high-performance liquid chromatography method with fluorescence detection (HPLC-FLD) using liquid chromatographHP 1050 produced by Hewlett Packard. The results of the research were compared with allowable concentration of priority substances in surface waters included in the proposal of UE concerning Environmental Quality Standards, and with requirements of the Polish legislation as the values determining water state indicators.

PL

Przedstawiono wyniki badań zawartości wybranych substancji priorytetowych w zlewni rzeki Kłodnicy. Do badań wybrane zostały następujące substancje priorytetowe: kadm, rtęć, antracen, benzo[a]piren, benzo[b]fluoranten, benzo[k]fluoranten, benzo[g,h,i]perylen, indeno[1,2,3-c,d]piren. Rtęć oznaczana była techniką zimnych par absorpcyjnej spektrometrii atomowej (CV AAS) za pomocą analizatora RA-915+ z przystawką RP-91 firmy Lumex, kadm oznaczano metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej z elektrotermiczną atomizacją próbki (ET AAS) za pomocą urządzenia AAnalyst 600 firmy PerkinElmer, WWA analizowano techniką wysokosprawnej chromatografii cieczowej z detekcją fluorescencyjną (HPLC-FLD) przy użyciu chromatografu cieczowego HP 1050 firmy Hewlett Packard. Otrzymane wyniki badań porównano z dopuszczalnymi stężeniami substancji priorytetowych w wodach powierzchniowych zawartych w propozycji Unii Europejskiej dotyczących standardów jakości środowiska - Environmental Quality Standards (EQS) oraz z wymaganiami określanymi przez polskie prawodawstwo jako wartości graniczne chemicznych wskaźników jakości wód.

10

Analiza czynników determinujących jakość wód powierzchniowych zlewni Samicy Stęszewskiej przy wykorzystaniu modelu MIKE BASIN

Bedryj M., Olszewski T., Tyszewski S.

Gospodarka Wodna

|

2007

|

Nr 3

121-128

PL

Artykuł podejmuje tematykę jakości wód powierzchniowych w aspekcie identyfikacji głównych czynników na nią wpływających. Na przykładzie wybranej zlewni (Samicy Stęszewskiej) Autorzy dokonali analizy trendu zmian wielkości zanieczyszczeń Samicy w latach 1998-2005, a także określili wpływ poszczególnych źródeł zanieczyszczeń na stan jakościowy wód powierzchniowych. Posłużono się przy tym oprogramowaniem MIKE BASIN-modelem służącym do bilansowania stanu ilościowego i jakościowego zasobów wodnych.

EN

The paper takes up the problem of surface water quality in the range of identification of main agents influencing that quality. As exemplary object of the analysis the Authors have chosen the river basin of the Samica Stęszewska. They have analysed the trends in changes in the quantity of pollution of the river in the period 1998-2005 as well as have determined the impact of particular sources of pollution on the state of surface water quality. In analysing there has been used the soft ware MIKE BASIN - a model being applied in balancing the quantitative and qualitative state of water resources.

11

Charakterystyka warunków hydrochemicznych w przekroju planowanego Zbiornika Kluczborskiego

Wiatkowski M.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2006

|

Vol. 15, No. 2

189--198

EN

The work concerns the designed “Kluczbork” water reservoir (in case of the maximum swelling level, the reservoir capacity will reach 1.683 million m3 , whereas its area - 56.7 ha) located in the catchment area of the Stobrawa River (the right tributary of the Odra River) in Opole Voivodship. The reservoir is to be the fi rst in the succession among the structures executed within the scope of the Small Retention Reservoir Program in Opole Voivodship. The basic function of the reservoir is protection against floods. Apart from that, the reservoir will also serve for agriculture and recreation; therefore water quality of the reservoir is extremely vital. Their objective was to determine the changes of physiochemical properties of water that fl ows in the cross-section of the designed reservoir. The assessment was made on the basis of the water quality tests of the Stobrawa River, analysing such indicators as: NO3-, NO2- , NH4+, PO43-, Pog, BZT5, water temperature, water reaction and electrolytic conductivity. The tests were carried out from May 2004 to April 2005. The tests demonstrated high water pollution of the Stobrawa River in the affl uent to the reservoir; therefore, the water may deteriorate the water quality of the reservoir. The work presents recommendations that may improve the quality of water that supplies the designed reservoir so that the water retained there in the future was not characterised by poor quality. One of the basic solutions is to rearrange the water and sewage management in the catchment area of the reservoir. These actions need to precede the process of reservoir construction. Another solution is to erect a primary settling tank that would improve water quality in the reservoir and extent its life.

12

Elements of water management planning according to EU Water Framework Directive in the catchment of Upper Narew

Pusłowska-Tyszewska D., Kindler J., Tyszewski S.

Journal of Water and Land Development

|

2006

|

no. 10

15-38

EN

Analysis of the national and regional plans shows that the current year, 2006, shall determine the key lines of national and regional development practically till 2015, that means till the time when, under the Water Framework Directive, Poland should have achieved its major objectives. This year shall witness decision making not only on the key objectives, priority strategies and measures undertaken for social and economic development of the country and regions, but also allocation of the main streams of funds from the EU and public funds from national sources. This is a sort of challenge for administration bodies responsible for water management, particularly in respect of programming water management tasks and their incorporation into documents which are strategic for development on national and regional level. Over 2006-2008 efforts of water management administration bodies should be focused on incorporation of water management issues into the consecutive edition of the National Ecological Policy and environmental protection programmes - at regional level, to be followed by county and community levels. This paper is a part of the broad stream of methodology and pilot work on the implementation of provisions of the Water Framework Directive in Poland. The main body of the paper consists of the summary of work done for the pilot river basin of Upper Narew .

PL

Omówiono najważniejsze własności i etapy procesu planowania gospodarowania wodami w obszarach dorzeczy, zgodnie z zaleceniami Ramowej Dyrektywy Wodnej UE. Przedstawiono metodycznie jeden z najważniejszych etapów procesu planowania, jakim jest identyfikacja antropogenicznych oddziaływań na wody i ocena ich skutków. Identyfikacja ta stanowi element zarówno wstępnej, jak i właściwej analizy problemów gospodarki wodnej w obszarze dorzecza i jest podstawą do realizacji kolejnych etapów cyklu planistycznego, zwłaszcza opracowywania planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy wraz z programami działań niezbędnych do osiągnięcia celów środowiskowych RDW. Opisano kolejne etapy prac i doświadczenia autorów uzyskane w wyniku wdrożenia tej metodyki w zlewni pilotowej górnej Narwi. Prace w tej zlewni nie objęły jeszcze prognozy stanu wód w roku 2015 ani analiz zmierzających do określenia niezbędnych dla osiągnięcia dobrego stanu wód w 2015 r.

13

Zmiany stężenia związków biogennych w poszczególnych fazach obiegu wody w zlewni cieku spod Laszczek

Fic M., Mioduszewski W., Rossa L.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2003

|

T. 3, z. spec. (6)

51--57

PL

Klasyczny cykl obiegu wody w zlewni rzecznej polega na przejściu opadu atmosferycznego poprzez infiltrację efektywną do wód gruntowych, za pośrednictwem których definitywnie odpływa ze zlewni. Badania nad obiegiem wody i substancji chemicznych są wykonywane także w Instytucie Melioracji i Użytków Zielonych w Falentach. Prace koncentrują się głównie nad obiegiem substancji biogennych, których udział w różnych fazach obiegu wody w zlewni pozostaje w bezpośrednim związku z produkcją rolniczą, hodowlaną i przeobrażeniami wiejskich jednostek osadniczych. Obiekt doświadczalny w Falentach jest położony w bezpośrednim sąsiedztwie Instytutu w zlewni Raszynki. Prace są wykonywane w mikrozlewni tzw. Cieku Wschodniego spod Laszczek. Opróbowaniu poddano główne fazy cyklu obiegu wody, od opadu atmosferycznego poprzez wody infiltracyjne w strefie saturacji do wód podziemnych. Dzięki opróbowaniu wód infiltracyjnych oraz wód ze strefy saturacji na zróżnicowanych głębokościach uzyskano pełen obraz zmian chemicznego składu wód w profilu pionowym. Wykonane badania potwierdzają zasadność kompleksowego i jednoczesnego rozpoznania jakości wody w poszczególnych fazach krążenia w zlewni rzecznej.

EN

A typical water cycle in a river catchment consists in moving atmospheric precipitation through effective infiltration to ground waters, which carry the waters out of the catchment. Studies on the turnover of water and chemical substances are carried out at the Institute for Land Reclamation and Grassland Farming in Falenty. The studies focus mostly on the turnover of nutrients, concentrations of which are closely related to agricultural production, breeding and transformations of rural settlements. Experimental plot of the Institute is situated in its close vicinity in the catchment of the Raszynka River. Studies were carried out in a micro-catchment of the so-called “stream from Laszczki”. Main components of the water cycle, i.e. atmospheric precipitation, infiltration waters in a saturation zone and ground waters were sampled. The effect of entire vertical sampling of the ground-water stratum was achieved thanks to the sampling sites installed at various depths. The studies confirmed a rationale for the complex and simultaneous recognition of water quality in particular phases of cycling in the river catchment.

14

Problematyka wyznaczania przepływu nienaruszalnego w warunkach małych zlewni nizinnych

Szymczak T.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2002

|

T. 2, z. 1

137--154

PL

W artykule opisano metody określania wartości przepływów nienaruszalnych według kryteriów: hydrobiologicznego, ochrony przyrody, rybacko-wędkarskiego, sportu i turystyki wodnej. Rozwinięto zagadnienie obliczania przepływu nienaruszalnego według kryterium hydrobiologicznego w odniesieniu do małych cieków nizinnych. Oceniono możliwość stosowania metody opartej na zakładanym związku wartości tego przepływu z przepływem średnim niskim SNQ w danym profilu oraz minimalną niezamulającą prędkością ruchu wody zwaną prędkością miarodajną. Wykazano, że w przypadku małych cieków nizinnych wartości przepływów nienaruszalnych wyznaczone metodą opartą na związku między natężeniem przepływu a prędkością miarodajną są znacznie wyższe (od 1,8 do 28,2 razy) od przepływu średniego niskiego SNQ. Obliczany w ten sposób przepływ nienaruszalny obarczony jest błędem, przekraczającym w niektórych wypadkach 70%. Błąd spowodowany jest dużą zmiennością w czasie warunków hydraulicznych przepływu w korytach małych cieków nizinnych. Przepływy nienaruszalne obliczane zarówno na podstawie związku z prędkością miarodajną jak i z wielkością przepływu średniego niskiego mają przypadkowe wartości, które nie znajdują uzasadnienia z punktu widzenia niezbędnego minimum potrzebnego do zachowania życia organizmów wodnych. W tej sytuacji najlepszym rozwiązaniem jest indywidualne traktowanie każdego cieku i określanie przepływu nienaruszalnego w oparciu o parametry hydrauliczne koryta z uwzględnieniem ich sezonowej zmienności. Wymaga to opracowania odrębnej metodyki obliczeń przepływów nienaruszalnych. Stwierdzono znaczną niestabilność wartości przepływu nienaruszalnego wyznaczanego na podstawie przepływu średniego niskiego. Wynika ona z zależności przepływu SNQ od przyjętego do obliczeń okresu obserwacyjnego, nawet w przypadku dwudziestoletnich ciągów danych.

EN

The author describes the methods of estimating minimum acceptable flow according to the following criteria: hydrobiology, environmental protection, fish culture, angling, water sports and tourism. The assessment of the minimum acceptable flow values for small lowland catchments based on the hydrobiological criterion, is investigated in details. The metod based on the assumed relation between the minimum acceptable flow and the average low flow SNQ on the one hand, and the minimum non silt up flow for a specified river crosssection on the other, is evaluated. The investigation shows the frequency of flow with intensities below the minimum acceptable flow calculated according to the hydrobiological criterion and the variation of the average low flow for different calculation periods. The study is based on hydrometric measurements and systematic hydrological observations carried out between 1966 and 1995 in five small lowland catchments of areas varying from 32 to 82 km². Additionally, daily observations of the Narew river at Suraż cross-section (3376 km²) are included. The minimum acceptable flow, calculated with the use of the flow intensity – the minimum non silt up flow relation method, was considerably higher (from 1.8 to 28.2 times) than the average low flow SNQ. The minimum acceptable flow intensities error exceeded 70 % in some cases. The error depended mainly on the variation of the hydraulic flow conditions within the small lowland stream channels. It can be assumed, that for the small lowland rivers, the minimum acceptable flow equals the minimum non silt up flow. In such a case, the time of water consumption can be considerably elongated, but at the same time the flow intensities correspond to flow velocities Lower than velocities assumed for the minimum non silt up flow. It was also pointed out, that the minimum acceptable flow calculations based on the relation between the minimum non silt up flow velocity and the average low flow in the case of small lowland rivers, are of random values. Thus, they are useless for water wildlife preservation. The best solution seems to be the calculation of the minimum acceptable flow for a stream channel, taking into account seasonal changes and the specific hydraulic parameters. This requires developing a new methodology of the minimum acceptable flow calculations. In the case of the Narew river, whose catchment has considerably larger area, the minimum acceptable flow, calculated with the parametrical method as 50 % of the average low flow, describes conditions with no shortage of water during a year and during longer periods of time. The investigation also revealed a strong relationship between the average low flow values and the period of time taken for calculations. As a result, the values of the calculated minimum acceptable flow were unstable.

15

Mała retencja i jej wpływ na stan środowiska naturalnego i zasobów wodnych

Mioduszewski W.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2002

|

Vol. 11, No. 1

267--275

EN

Poland have poor water resources. What is more, they are unevenly distributed in space and time. Human activity has made water balance even worse in many cases and inerease in the frequency of extreme phenomena such as floods and draughts. One of the methods to improve water balance is development of the so called small retention consists mainly in the inerease of the potential retention abilities of small basins. The studies and approximate calculations carried out show that treatment consisting in the inerease of swampy areas, number of water pools and small water reservoirs, damming up of eroded rivers and canals, improvement of the soil structure, inhibition of outflows from melioration systems etc. can signilicantly inerease water supply both for the natural environment and for the economic and conimunal needs. Increased ability to hold water in the river basin by the methods of small retention is considered to be one of the indispensable conditions to secure balanced development. It refers specifically to agriculture and water management especially in the melioration objects connected with it.

16

Odbudowa retencji małych zlewni rzecznych elementem ochrony przed powodziami i suszą

Mioduszewski W.

Gospodarka Wodna

|

2002

|

Nr 11

459-464

PL

Omówiono formy małej retencji oraz sposoby jej realizacji. Przeprowadzono analizę wpływu małej retencji na kształtowanie się fali wezbraniowej oraz bilans wodny.

EN

The paper discusses the forms of small retention and the ways for its realization. There has been also presented an analysis of the influence of small retention on the development of the rise waves and the water balance.