Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Charakterystyka wieloletniej zmienności opadów na obszarach najbardziej narażonych na zjawiska ekstremalne. Część I - Obszar górnej Wisły

Twaróg B.

Gospodarka Wodna

|

2018

|

Nr 4

112--121

PL

Artykuł prezentuje wieloprzekrojową analizę opadów opartą na bazie danych GPCC, średnich miesięcznych na obszarze zlewni górnej Wisły. Analizie poddano dane z okresu 1901 do 2010 r. o rozdzielczości przestrzennej 0,5° x 0,5° długości i szerokości geograficznej. Na wstępie analizy wykonano oceny dokładności danych GPCC w stosunku do danych z okresu 1961-1990 dla obszaru Polski. W kolejnych krokach dane zostały przeanalizowane dla wybranych zlewni górnej Wisły w przekrojach miesięcy oraz okresów hydrologicznych z uwzględnieniem lata i zimy hydrologicznej. Wykonano analizę skupień, wskazując okresy posuszne oraz powodziowe. Dokonano oceny zjawiska okresowości opadów, jak również wykonano obliczenia trendów zmian klimatycznych.

EN

The article presents a multi-sectional analysis of precipitations based on the GPCC database, monthly averages in the area of the upper Vistula catchment area. The analysis covers the data from the period 1901-2010, of the spatial resolution of 0,5° x 0,5° of the geographical longitude and latitude. The analysis starts with an assessment of the GPCC data accuracy with regard to the data for the years 1961-1990 covering the territory of Poland. In the subsequent steps, the data are analysed per selected catchment areas of the upper Vistula River in monthly sections and per hydrological seasons, taking into account the hydrological summer and the hydrological winter. A cluster analysis indicates the drought and flood periods. The author also assesses the precipitations seasonality, as well as makes calculations of the climate change trends.

2

Changes of flood risk on the northern foothills of the Tatra Mountains

Kundzewicz Z. W., Stoffel M., Ruiz-Villanueva V., Ballesteros-Cánovas J. A., Wyżga B., Niedźwiedź T., Kaczka R., Łupikasza E., Spyt B., Janecka K., Pińskwar I., Choryński A., Zawiejska J., Mikuś P, Hajdukiewicz H.

Acta Geophysica

|

2017

|

Vol. 65, no. 4

799--807

EN

The present paper reviews selected outcomes of the FLORIST project devoted to flood risk in the region of the northern foothills of the Tatra Mountains in Poland and summarizes novel results. The project encompassed theoretical, field, and modeling work. It was focused around observation-based hydroclimatology; projections for the future; dendrogeomorphology; as well as influence of transport of large wood on fluvial processes. The project improved understanding and interpreting changes in high-flow frequency and magnitude as well as changes in flood risk in the region, related to the presence of large wood in mountain streams. A unique database on past episodes of intense precipitation and flooding was created, harnessing multiple sources. The project showed that the analysis of tree rings and wood logs can offer useful information, complementing and considerably enriching the knowledge of river floods in the region of northern foothills of the Tatra Mountains. Retrospective and scenario-defined modeling of selected past fluvial events in the region was also performed.

3

Ochrona środowiska. Część 2. Zbiornik retencyjno-dozujący „Wola"

Beczała R., Kubicka D., Seweryn R.

Wiadomości Górnicze

|

2015

|

R. 66, nr 2

111--116

PL

W celu ochrony wód powierzchniowych przed nadmiernym zasoleniem niewykorzystanymi wodami dołowymi odprowadzanymi do zlewni Górnej Wisły, wdrożono program zminimalizowania ich negatywnego oddziaływania przez zastosowanie metody hydrotechnicznej. W metodzie tej istotne jest wykorzystanie wyrobisk zlikwidowanej części KWK „Piast", tj. Ruchu II KWK „Piast" jako zbiornika retencyjno-dozującego „Wola". Dzięki temu wyeliminowana została - o czym mowa w artykule - konieczność budowy zbiornika retencyjno-dozującego na powierzchni. Utworzenie zbiornika „Wola" spowodowało znaczące obniżenie stężeń sumy chlorków i siarczanów w wodach rzeki Wisła.

EN

In order to protect surface waters from excessive salinity with unused underground waters discharges to waters of the Upper Vistula catchment area, a program to minimize their negative impact by applying the hydro technical method was implemented. In this method, it is important to use part of the liquidated workings of „Piast" mine, i.e. mining area of „Piast" II as the retention and disposing „Wola" reservoir. Thanks to this it was possible to completely eliminate the need - as referred to in the article - to construct a surface retention and disposing reservoir. The creation of the „Wola" reservoir resulted in a significant reduction in the sum of the concentrations of chlorides and sulphates in the waters of the Vistula River.

4

Susza społeczno-ekonomiczna a susza hydrologiczna w zlewni górnej Wisły

Baran-Gurgul K., Bodziony M.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2015

|

z. 62, nr 3/I

19--36

PL

Celem artykułu jest porównanie okresów wystąpienia niedoborów w rzekach (susza hydrologiczna) z okresami niedoborów wody przeznaczonej na cele gospodarczo-komunalno-bytowe (susza społeczno-ekonomiczna), jakie zaobserwowano w gminach leżących w zlewni Górnej Wisły, w latach 1984-2014. Stwierdzono współwystępowanie tych okresów co może ułatwić określenie zagrożenia suszą oraz pozwoli na odpowiednie przygotowanie się (w szczególności w urzędach lub instytucjach zajmujących się dystrybucją wody lub klęskami żywiołowymi) na odpowiednią reakcję. Niżówki, utożsamiane z suszą hydrologiczną wyznaczono metodą SPA przyjmując przepływ graniczny równy Q70%, a minimalny czas trwania - 7 dni. Okresy z niedoborem wody określono bazując na ankietach rozesłanych do władz powiatowych i gminnych oraz innych instytucji związanych z zaopatrzeniem w wodę.

EN

The main aim of this paper is to compare the periods of deficit of river water (hydrological drought) with the periods of the deficit of water used for the living and communal-economic purposes (social-economic drought), which were noticed in the communes in the upper Vistula river basin, between 1984-2014. The observed co-existence of these periods can make easier the prevision of the risk of drought and the better preparation for it (particularly in the offices and the institutions engaged in the water distribution or the natural disasters). The low-water, identified with the hydrological drought, was set with the SPA method, assuming the border flow of Q70% and the minimal duration of 7 days. The periods with deficit of water was set on the information gained from the questionnaires which were sent to the district and communal authorities and the other institutions engaged in water supplies.

5

Ładunek azotu z nawozów naturalnych na obszarze zlewni górnej Wisły

Smoroń S., Twardy S., Kopacz M.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2011

|

T. 11, z. 1

277-288

PL

W pracy analizowano stan pogłowia zwierząt gospodarskich oraz ilość N pochodzącego z nawozów naturalnych, a także dokonano oceny zagrożenia zanieczyszczenia wód azotanami pochodzenia rolniczego, na obszarze zlewni górnej Wisły (po przekrój w Zawichoście). Kodeks dobrej praktyki rolniczej określa, że ze względów środowiskowych ilość azotu w nawozach naturalnych, pochodzących od zwierząt gospodarskich nie powinna przekraczać 170 kg·ha-¹ UR, a obsada zwierząt gospodarskich, nie może być większa niż 1,5 DJP·ha-¹ UR. Do przeprowadzenia obliczeń wykorzystano komputerowy program MacroBil opracowany w Instytucie Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa – PIB. Dane liczbowe wprowadzone do programu pochodziły z poszczególnych gmin. Wykorzystano również publikowane wyniki monitoringu wód powierzchniowych z lat 2005-2006. Analiza materiału obliczeniowego wykazała, że produkcja rolnicza cechowała się małą intensywnością, charakterystyczną dla rolnictwa ekstensywnego. Obsada zwierząt wynosiła 0,43 DJP·ha-¹ UR, tj. 28,7% liczby zalecanej ze względów środowiskowych, a średnia dawka N w nawozach naturalnych na tym terenie 33,5 kg·ha-¹ UR, co stanowi ok. 20% maksymalnej dawki określonej w Kodeksie. Tak mała intensywność produkcji rolniczej oznacza, że nie powinno pojawić się zagrożenie zanieczyszczenia środowiska wodnego azotanami ze źródeł rolniczych. Potwierdzają to badania WIOŚ, z których wynika, że maksymalne stężenie NO3 w wodach powierzchniowych tego rejonu sięgało 27,4 mg·dm-³.

EN

The paper deals with the Upper Vistula basin (up to the section at Zawichost). The status of livestock and the amount of N derived from manures was analyzed as well as the risks of water pollution by nitrates from the agricultural sources. The Code of Good Agricultural Practice specifies (for environmental reasons) that the amount of nitrogen in fertilizers originated from livestock should not exceed 170 kg per hectare of agriculture land, and the stocking rate cannot be higher than 1.5 Live stock Unit (LU) per hectare of Agriculture Land (AL). The Macrobil computer program (developed by IUNG-PIB) was used to conduct the calculations. The data for the program originated from the respective communes. The published results of surface water monitoring from the period 2005-2006 were also used. An analysis of calculation showed that agricultural production was described by the low intensity, characteristic for an extensive farming. The stocking rate was 0.43 LU per hectare of AL, i.e. 28.7% of recommended for the environmental reasons. The average rate of nitrogen from natural fertilizers in this area was 33.5 kg per hectare of AL, which is about 20% of the maximum rate set in the Code of Good Agricultural Practice. The risk for the water environment by nitrates from the agricultural sources should not appear with such low-intensity agricultural production. The studies conducted by regional inspectorates for the environment protection confirmed that the maximum concentration of nitrates in the surface waters in this region reached 27.4 mg per litre.

6

Wpływ restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego na zasolenie wód powierzchniowych zlewni górnej Wisły

Maksymiak-Lach H., Lach R., Caruk M.

Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa

|

2006

|

nr 2

91-106

PL

W artykule omówiono wpływ restrukturyzacji górnictwa węgla kamiennego na jakość wód powierzchniowych w zlewni Górnej Wisły, wynikających ze zmian w odprowadzaniu słonych wód z odwadniania kopalń. Na podstawie wyników monitoringu przeanalizowano zmiany jakości wód Wisły na 40 km odcinku od ppk. poniżej zbiornika Goczałkowice - przed zrzutem wód kopalnianych - do ppk. Pustynia-Oświęcim - po zrzucie wód kopalnianych z zakładów wydobywczych w zlewni Wisły (bez ZG "Janina"). Przeanalizowano również zmiany jakości wód w dopływach Wisły: Gostyni, Potoku Goławieckim, Przemszy. Stwierdzono, że po roku 1994 nastąpiło zmniejszenie zasolenia wód w Gostyni i Przemszy na odcinku ujściowym do Wisły oraz w Wiśle w przekroju Nowy Bieruń (23,7 km) i Pustynia - Oświęcim (0,5 km). Ponadto, porównano bilanse zrzutu dołowych wód pochodzących z odwadniania kopalń zlokalizowanych w dorzeczu Górnej Wisły w latach 1994-2003 oraz przedstawiono prognozę bilansu na rok 2010. Analiza wykazała, że sumaryczny ładunek chlorków i siarczanów, wprowadzany do Górnej Wisły bezpośrednio i przez jej dopływy, ulegał stopniowo zmniejszaniu (o około 35% w latach 2000-2001 w stosunku do 1994 roku). Spadek ten był wynikiem ograniczania dopływu zasolonych wód do kopalń czynnych (były to tzw. działania "u źródła), o wodach silnie zmineralizowanych. Przewiduje się, że największy efekt ekologiczny w zlewni Górnej Wisły zostanie uzyskany po 2006 roku w wyniku zatopienia kopalni "Piast" Ruch II i przekształcenia wyrobisk tej kopalni w zbiornik retencyjno-dozujący.

EN

The article analyses the impact of hard coal mining restructuring on the quality of surface waters in the Upper Vistula catchment area, resulting from changes relating to salty waters discharge from mine draining. On the basis of monitoring results have been analysed quality changes of Vistula waters at the 40 km of the section from the measuring-control point below the Goczałkowice reservoir - before mine water discharge - to the measuring-control point Pustynia-Oświecim - after mine water discharge from mines in the Vistula catchment area (without "Janina" mine). There have been also analysed water quality changes in the tributaries of the Vistula river: Gostynia, Goławiecki stream, Przemsza. It has been ascertained that after 1994 followed water salinity reduction in the Gostynia and Przemsza rivers in the estuary section to the Vistula river as well as in the Vistula in the cross-section Nowy Bieruń (23.7 km) and Pustynia-Oświęcim (0.5 km). Furthermore, the balances of discharge of mine waters deriving from the drainage of mines located in the Upper Vistula river basin in 1994-2003 were compared and a balance forecast for 2010 was presented. The analysis has pointed out that the summary load of chlorides and sulphates, introduced directly to the Upper Vistula as well as through its tributaries, was subject to gradual reduction (by about 30% in the years 2000-2001 in relation to the year 1994). This decrease was the result of limitation of inflow of salty waters into operating mines (this was the so-called action "at the source"), with highly mineralised waters. We predict that the greatest ecological effect in the Upper Vistula catchment area will be achieved after the year 2006 in consequence of flooding in the "Piast-Part II" mine and transformation of workings of this mine into a storage reservoir.