Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Tradycyjny piec wiejski jako fenomen architektoniczno-kulturowy

Szewczyk J

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura i Urbanistyka

|

2012

|

Z. 28

97--118

PL

W artykule przedstawiono fenomen wiejskiego pieca jako elementu architektonicznego będącego przedmiotem zainteresowań dawnych budowniczych i architektów od XVIII wieku do współczesności, lecz także stale obecnego w polskiej literaturze pięknej od XVI wieku Omówiono znaczenie, jakie wiejskiemu piecowi przydawali miłośnicy polskiej kultury dawnej i kultury ludowej. Powodem powzięcia badań jest wyjątkowość niektórych urządzeń ogniowo-kominowych w pewnych regionach Polski, co przed kilkudziesięciu laty dostrzegł prof. Ignacy Tłoczek, uważając np. „piece podlaskie" za „osobliwość niespotykaną nigdzie indziej na świecie". Celem niniejszego artykułu jest jednak nie tylko uzupełnienie luki poznawczej, nie tylko synteza rozproszonej wiedzy na temat polskich pieców, lecz także - jako przyczynek do dalszych badań - stworzenie merytorycznej podstawy do dalszych badań, mających na celu określenie potencjalnej roli tradycyjnych systemów ogniowo-kominowych jako elementów użytkowych, kompozycyjnych, a przede wszystkim semantycznych (tj. ważnych pod względem znaczeniowym) we wnętrzu współczesnego oraz przyszłego domu.

EN

The paper deals with the social, cultural and architectural significance of a cottage stove in Poland, between the 18th and 20th centuries. The old Polish literature citations are the base for reasoning, which can be summarized with the sentence by prof. Ignacy Tłoczek, who claimed that "a cottage stove in the Podlasie region is a curiosity of the World" and called this type of a stove to be "the supreme fire device, probably the best in its category". Similar theses were also declared by other Polish writers, both academicians and enthusiasts of Podlasie folk culture. The objective of the work is not only to complete the knowledge about vernacular stoves and stove lore, but also to gather dispersed informations and thus to create the base for further analyses of the significance of vernacular stove art and technology for the contemporary and future dwellings, including utilitarian, aesthetic and semantic aspects. In other words, the findings have been displayed with the main conclusion that the subject matter should be still investigated with focus on inspirational and cultural significance of Podlasie cottage stoves.

2

Wpływ czynników fiskalnych na tradycyjne formy architektoniczno-budowlane. Na przykładzie podlaskich urządzeń piecowo-kominowych

Szewczyk J.

Architecturae et Artibus

|

2012

|

Vol. 4, no. 2

38-45

PL

Na podstawie literatury przedmiotu (w tym piśmiennictwa dziewiętnastowiecznego) poddano krytycznej analizie tezę, iż tak zwane podymne (dawny podatek pobierany od domów lub częściej od kominów, zwany inaczej kominowym i obowiązujący z licznymi modyfikacjami od 1629 roku, choć dawniej różnie interpretowany) stanowiło jedną z przyczyn powszechności specyficznych systemów grzewczych (tj. wielopiecowych, lecz zarazem jednokominowych) we wschodniopodlaskich domach wiejskich, a być może także istotny czynnik sprzyjający zachowaniu się lokalnie aż do początku xx wieku bezkominowych systemów piecowych w tzw. wnętrzach kurnych (dymnych). uzyskano informacje potwierdzające tezę, choć nie wykluczono pewnych wątpliwości interpretacyjnych. wyniki analiz uogólniono, potwierdzając generalną zależność architektury i budownictwa od czynników fiskalnych, co zilustrowano również innymi przykładami.

EN

Based on the old literature survey, the author has examined the hypothesis that the specific taxes which were called podymne had determined the historic development of old vernacular stove systems in residential building in the podlasie region (north-eastern poland), thus resulting in their local uniqueness. Podymne was first mentioned in 1626 and then interpreted in various ways, and became one of the causes of the local prevalence of stove-based heating systems without chimneys. the author verifies this conviction and follows its consequences, thus looking for the general dependencies between taxes and architecture in their historic evolutionary development.

3

Ceramika zastosowana w budownictwie ludowym jako cenne dziedzictwo kultury materialnej w podlaskiej gminie Czarna Białostocka

Horba I, Szewczyk J.

Architecturae et Artibus

|

2012

|

Vol. 4, no. 3

18-25

PL

Na obszarze podlaskiej gminy Czarna białostocka intensywnie rozwijał się dawniej drobny przemysł ceramiczny i rękodzielnictwo garncarskie. Ośrodkiem rzemiosła garncarsko-strycharskiego była Czarna wieś kościelna, w której i wokół której od dawna doskonalono techniki garncarskie i strycharskie (wytwarzano między innymi kafle piecowe i dachówki). Wyroby ceramiki budowlanej, a nawet odpady ceramiki użytkowej służyły celom budowlanym, zaś ich intensywne wykorzystywanie doprowadziło do rozwoju nietypowych rozwiązań architektoniczno-budowlanych, które omówiono w artykule. Analiza takich rozwiązań ma służyć za podstawę do właściwej oceny lokalnego dziedzictwa kulturowego związanego z kulturą budowlaną regionu.

EN

The territory of Czarna białostocka commune in the region of podlasie is well known for its historic semi-vernacular traditions of pottery craft. the center of that local vernacular craft traditions was Czarna wieś kościelna. As a result of the pottery craft development, the various types of ceramics (stove tiles, roofing tiles) have been used intensively in local vernacular building, thus supplying the development of unique vernacular architectural forms and building technologies. The examples are discussed in the paper, in order to supply the proper assessment of the local heritage of vernacular architecture.