Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Transport i depozycja sedymentu w zbiorniku zaporowym Dobczyce - implementacja podejścia Lagrange'a

Szlapa Monika

Gospodarka Wodna

|

2024

|

Nr 2

2--8

PL

Praca przedstawia możliwości, jakie daje zastosowanie modelu PTM opartego na podejściu Lagrange'a do transportu sedymentu. Przykładowe wyniki modelowania przedstawiono dla Zbiornika Dobczyckiego. W pracy skupiono się na maksymalnych możliwych zasięgach transportu sedymentu wnoszonego przez rzekę Rabę dla przepływów wysokich. Wyniki symulacji odwzorowały w sposób zadowalający założony fragment rzeczywistości. Przedstawiono możliwości obliczeniowe, wynikające z podejścia Lagrange'a, które pomagają w lepszym zarządzaniu zbiornikiem zaporowym, ale także trudności i ograniczenia związane ze stosowaniem tej techniki.

EN

The study presents possibilities offered by the application of the PTM model based on the Lagrange approach to sediment transport. The author presents examples of the modelling results for the Dobczycki reservoir. The article focuses on the maximum possible reach of the sediment transport carried by the Raba River at high water levels. The results of simulation recreate the assumed fragment of reality to a satisfactory degree. The author presents calculation possibilities, resulting from the Lagrange approach, contributing to a better management of the dam reservoir, as well as difficulties and limitations related to the application of this technique.

2

Wpływ zagospodarowania terenu na relacje opad-odpływ w zlewni Zbiornika Tresna

Droździk Anna

Gospodarka Wodna

|

2023

|

Nr 4

7--16

PL

Gospodarka wodna polega na planowanym i ukierunkowanym zarządzaniu zasobami wodnymi. Obejmuje ona zarówno etap tworzenia się zasobów wodnych, jak i dysponowanie nimi, w tym wykorzystywanie wody przez konsumentów. Gospodarka wodna prowadzona na obiektach hydrotechnicznych, jakimi są zbiorniki zaporowe, polega na kontrolowaniu przepływu wody przez zaporę oraz utrzymywaniu odpowiedniego napełnienia zbiornika i wynikającej z niego rezerwy powodziowej, jako następstwo prognozowanego opadu i oczekiwanego dopływu do zbiornika. Obszarem badań była zlewnia Zbiornika Tresna do przekroju zapory. Obiektem hydrotechnicznym, w którym bezpośrednio realizuje się gospodarowanie wodą, jest Zbiornik Tresna (dokładnie zapora w Tresnej). Z kolei w sposób pośredni na bilans wodny obszaru całej zlewni oddziałuje zagospodarowanie i użytkowanie terenu. Okresem badawczym były lata 2000-2019. Na przestrzeni badanych 20 lat zaobserwowano malejący trend opadów, a w ostatnim 10-leciu większą częstotliwość lat z niedoborem lub nadmiarem opadów. Opad efektywny w założonych warunkach wystąpił w 38% przypadków i wynosił średnio 6,8% opadu całkowitego. Zagospodarowanie terenu zlewni Zbiornika Tresna przedstawia się następująco: 46,3% powierzchni zajmują grunty leśne, 40,7% rolne, 13,0% pozostałe. W związku z rozpadem monokultur świerkowych w Beskidach grunty leśne podlegają przemianom struktury gatunkowej i wiekowej. Obecnie skład gatunkowy jest już dostosowany do siedliska, co oznacza, że zmniejszono udział świerka na korzyść buka i jodły. Analiza dopływów do zbiornika wykazała, że zlewnia reagowała różnokierunkowo na pojedyncze epizody opadowe. Reakcja ta zależała od stanu przestrzeni zajmowanej przez roślinność, tj. składu gatunkowego i struktury wiekowej drzewostanu oraz trwania okresu wegetacyjnego.

EN

Water management consists in planned and targeted management of water resources. It includes both the stage of water resources formation as well as that of their distribution, including the use of water by consumers. Water management carried out in hydro-engineering structures, such as dam reservoirs, consists in controlling the flow of water through the dam and maintaining the appropriate reservoir's filling level in order to provide flood reserve corresponding to the forecast precipitation and the expected water flow into the reservoir. The research covered the Tresna Reservoir catchment area up to the dam cross-section. The hydro-engineering structure directly used for water management is the Tresna Reservoir (and more precisely the dam in Tresna). The indirect impact on the area's water balance is exercised by the land management and use. The study was carried out in the years 2000-2019. During the 20 analysed years, a diminishing precipitation trend was observed, in the last 10 years characterised with higher frequency of years with scarce or excessive precipitation. The effective precipitation in the assumed conditions occurred in 38% of cases and amounted to an average of 6.8% of total precipitation. Land development in the Tresna Reservoir's catchment area is as follows: 46.3% of the surface is occupied by forests, 40.7% by agriculture and 13% by other forms. Due to the break in spruce monocultures in the Beskidy Mountains, forest lands are subject to the species and age structure change. The current species composition has already been adapted to the habitat, which means that the share of spruce was reduced to include more beech and fir. The analysis of the inflows indicated that the catchment area reacted multidirectionally to single precipitation episodes. This reaction depended on the status of the area occupied by the vegetation, i.e. species composition and age structure of stands and duration of the vegetation period.

3

Ecotoxicological biotests as tools for continuous monitoring of water quality in dam reservoir

Łaszczyca Piotr, Nakonieczny Mirosław, Kostecki Maciej

Archives of Environmental Protection

|

2023

|

Vol. 49, no 1

25--38

EN

Ecotoxicological biotests were applied in order to evaluate their suitability as early warning systems in the continuous monitoring of lowland shallow dam reservoirs located in Central Europe. The following biotests were used: Daphtoxkit F™magna, Algaltoxkit F™, Ostracodtoxkit F, Phytotoxkit and MARA Test. The experiment was conducted from July 2010 to December 2012 in Goczalkowice Reservoir (the Vistula River, Poland), serving as a model. For the analysis, 41 out of 52 measured water indices were used to assess its toxicity to living organisms. The results of biotests were correlated with 41 hydrochemical indices of water quality. The pattern of relationships among the result of biotest and hydrochemical indices as well as Factor Analysis (FA) and Primary Component Analysis (PCA) revealed that: i) signs of ecotoxicity detected with biotests were associated with either low flow periods or spring surface runoff of water; ii) single events of increased ecotoxicity in the depression areas behind saddle dam pump stations appeared after high flow periods; iii) elevated toxicity was accompanied by high concentrations of dissolved and suspended substances; iv) FA and PCA demonstrated correlations among the results of biotests and damming parameters, water conductivity, alkali and transitory metal metals (Ca, Fe, Cu, Zn), and several forms of nitrogen phosphorous and carbon compounds concentration. The relationships suggest that batteries of biotests may serve as a cost-eff ective tool for continuous monitoring of water quality in dam reservoirs and can detect effects of extreme hydrologic events, local toxic discharges, and signs of the trophic status of the reservoirs.

PL

Celem pracy była analiza zastosowania biotestów ekotoksykologicznych do oceny ich przydatności jako systemów wczesnego ostrzegania w ciągłym monitoringu nizinnych, płytkich zbiorników zaporowych zlokalizowanych w Europie Środkowej. Zastosowano następujące biotesty: Daphtoxkit F™magna, Algaltoxkit F™, Ostracodtoxkit F, Phytotoxkit i MARA Test. Badania prowadzono od lipca 2010 do grudnia 2012 roku na Zbiorniku Goczałkowickim (Wisła, Polska), który pełnił funkcję modelu badawczego. Do analizy wykorzystano 41 z 52 zmierzonych wskaźników wody celem oceny jej toksyczności na organizmy żywe. Wyniki biotestów skorelowano z 41 hydrochemicznymi wskaźnikami jakości wody. Schemat zależności między wynikiem biotestów i wartościami wskaźników hydrochemicznych oraz wyniki analizy czynnikowej (FA) i analizy składowych pierwszorzędowych (PCA) wykazały, że: iii) oznaki ekotoksyczności wykryte za pomocą biotestów były związane albo z okresami niskiego przepływu, albo z wiosennym spływem wód powierzchniowych; iii) po okresach wzmożonych przepływów wystąpiły pojedyncze przypadki zwiększonej ekotoksyczności w obszarze obniżenia tamy bocznej za przepompowniami zapory; iii) podwyższonej toksyczności towarzyszyły wysokie stężenia substancji rozpuszczonych i zawieszonych; iv) FA i PCA wykazały korelacje między wynikami biotestów i parametrami piętrzenia, przewodnością wody, metalami alkalicznymi i przejściowymi (Ca, Fe, Cu, Zn) oraz kilkoma grupami związków azotu, fosforu i węgla. Uzyskane wyniki analizy sugerują, że baterie biotestów mogą służyć, jako efektywne, nisko kosztowe narzędzie do ciągłego monitorowania jakości wody w zbiornikach zaporowych i mogą wykrywać negatywne skutki ekstremalnych zdarzeń hydrologicznych, lokalnych zrzutów zanieczyszczeń oraz zmian stanu troficznego zbiorników. Wyniki sugerują, że biotesty mogą pomóc w ciągłym monitorowaniu poziomu troficznego zbiorników zaporowych

4

Wstępna analiza jakości wody zbiornika wodnego Turawa w obrębie działającej instalacji „WOPR”

Buta Bogna, Wiatkowski Mirosław, Gruss Łukasz, Tomczyk Paweł, Kasperek Robert, Skorulski Witold

Przemysł Chemiczny

|

2022

|

T. 101, nr 8

544-552

PL

Przedstawiono wyniki wstępnych badań jakości wody zbiornika Turawa przeprowadzonych w obrębie Instalacji Poprawiającej Jakość Wody w początkowym okresie jej funkcjonowania. Podano wyniki analizy zmian takich wskaźników wody, jak odczyn, przewodność elektrolityczna, azot azotanowy i fosfor fosforanowy. Analizy przeprowadzono z wykorzystaniem statystyk podstawowych i testu rang Wilcoxona. Na podstawie wyników uzyskanych w analizowanym okresie 2020 r. sformułowano wnioski dotyczące stopnia poprawy jakości wody poprzez obniżenie zawartości biogenów w wodach tego zbiornika. Wskazano możliwe kierunki rekultywacji zbiorników wodnych, które borykają się z eutrofizacją retencjonowanych w nich wód.

EN

Preliminary water quality tests in the Turawa reservoir were carried out within the Water Quality Improvement Installation in the initial period of its operation. The changes in such water indicators as pH, electrical conductivity, nitrate and phosphate content were tested. The analyzes were performed using descriptive statistics and the Wilcoxon signed-rank test. The degree of improvement in water quality was assessed by reducing the content of nutrients in the waters of this reservoir. Possible directions of reclamation of water reservoirs that struggle with water eutrophication were indicated.

5

Historia funkcjonowania zbiornika Jeziorsko opisana zobrazowaniami satelitarnymi Landsat

Sojka Mariusz, Nowak Bogumił, Ptak Mariusz, Jaskuła Joanna

Gospodarka Wodna

|

2022

|

Nr 9

5--12

PL

W pracy zaprezentowano historię funkcjonowania zbiornika Jeziorsko udokumentowaną na zobrazowaniach zarejestrowanych przez satelity Landsat. Program satelitarny Landsat prowadzony jest od 50 lat przez Narodową Agencję Aeronautyki i Przestrzeni Kosmicznej rządu Stanów Zjednoczonych oraz Amerykańską Służbę Geologiczną znaną jako USGS. Historia budowy zbiornika, a później jego funkcjonowanie zostało zarejestrowane przez wszystkie dotychczas umieszczone na orbitach satelity Landsat. Pozyskane zobrazowania prezentują zbiornik w różnych warunkach pracy wynikających z instrukcji gospodarowania wodą oraz odmiennych przepływach rzeki Warty. Zobrazowania misji Landsat pokazują dynamiczne zmiany zasięgu lustra wody w zbiorniku w ujęciu rocznym, jak i wieloletnim. Szczególnie istotne zmiany udokumentowane zostały w części południowej zbiornika, co jest następstwem procesów akumulacji osadów w ujściu rzeki Warty.

EN

The article presents the history of the Jeziersko Reservoir operation documented on images registered by the Landsat satellites. The Landsat satellite programme has been carried out for 50 years by NASA and U.S. Geological Survey (USGS). The history of the reservoir construction followed by its operation was being recorded by all the Landsat satellites placed in the orbit. The images present the reservoir in different operating conditions resulting from water management instrucctions and varying flows of the Warta River. The Landsat mission imagery shows dynamic changes in the reservoir's water table surface both annually and multi-annually. Particularly important changes were recorded in the southern part of the reservoir, which results from the sediments accumulation process in the Warta River outlet.

6

Zastosowanie wolontariatu naukowego („citizen science”) w dziedzinie gospodarki wodnej na zbiornikach zaporowych

Hachaj Paweł S.

Gospodarka Wodna

|

2021

|

Nr 12

29--34

PL

Artykuł stanowi skrócone i popularyzatorskie ujęcie tematu, opisanego przez autora szerzej i bardziej formalnie w rozdziale: „Turystyka naukowa: idea i zastosowanie w dziedzinie gospodarki wodnej na zbiornikach zaporowych”, znajdującym się w książce: „Analiza hydrodynamiki zbiorników zaporowych na potrzeby gospodarki wodnej: model i jego zastosowania” (Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, 2019).

EN

The article is a summary popularising the subject more extensively described by the author in the chapter: ‘Science tourism: the idea and application in water management of dammed reservoirs’ of the book entitled: Analysis of dammed reservoir hydrodynamics for water management purposes: the model and its use cases (Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, 2019).

7

Zamulanie zbiorników zaporowych

Winter Jan, Kosik Anna, Wita Andrzej

Gospodarka Wodna

|

2019

|

Nr 6

19--24

PL

Przedstawiono wyniki badań zamulania zbiorników retencyjnych. Projekt objął badaniami 51 polskich zbiorników retencyjnych o pojemności powyżej 5 mln m3. W wyniku zamulania, zbiorniki straciły około 168 mln m3 swojej pojemności początkowej, przy średnim czasie ich eksploatacji około 45 lat. Stanowi to 6,27% ich pojemności początkowej.

EN

The article presents the results of research on damming reservoirs siltation. The project covered 51 Polish retention reservoirs of the joint capacity exceeding 5 million m3. As a result of silting, the reservoirs lost around 168 million m3, that is 6.27% of their initial capacity, with an average period of operation of around 45 years.

8

Przegląd doświadczeń związanych z rozbiórką zapór wodnych na świecie oraz z usuwaniem i utylizacją osadów zgromadzonych w czaszach likwidowanych zbiorników zaporowych. Artykuł dyskusyjny Część II

Mikołajczyk Tomasz, Nawrocki Przemysław

Gospodarka Wodna

|

2019

|

Nr 2

9--13

PL

Artykuł powstał na bazie przeglądu światowej literatury naukowej dotyczącej starzenia się i zamulania zbiorników zaporowych i problemów z tym związanych. W artykule skoncentrowano się na metodach usuwania i utylizacji osadów dennych na podstawie licznych dotychczasowych doświadczeń, głównie z te renu USA. Przedstawiono również korzyści i zagrożenia dla ludzi i środowiska, które powstają w efekcie likwidowania zbiorników zaporowych.

EN

The article was written based on a review of the international scientific literature regarding the ageing and siltation of dam reservoirs and the resulting problems. The article focuses mainly on the methods of elimination and disposal of bottom deposits, referring to various hitherto experiences, mainly on the territory of the United States. It also presents the benefits and threats for people and the environment resulting from the dam reservoirs liquidation.

9

Przegląd doświadczeń związanych z rozbiórką zapór wodnych na świecie oraz z usuwaniem i utylizacją osadów zgromadzonych w czaszach likwidowanych zbiorników zaporowych. Artykuł dyskusyjny. Część I

Mikołajczak Tomasz, Nawrocki Przemysław

Gospodarka Wodna

|

2019

|

Nr 1

13--17

PL

Artykuł stanowi pierwszą część opracowania dotyczącego problemów związanych z rozbiórką starzejących się zapór i progów wodnych. Część pierwsza jest poświęcona genezie, historii oraz metodom rozbiórki zapór, na podstawie przeglądu literatury światowej.

EN

The article is the first part of the study regarding the problems related to dismantling of the ageing dams and barrages. The first part is devoted to the genesis, history and methods of dams demolition, based on the review of global literature.

10

Możliwości rekultywacji zbiornika Tresna w kaskadzie Soły

Jaguś Andrzej, Duława Krzysztof

Gospodarka Wodna

|

2019

|

Nr 10

22--27

PL

Przedstawiono zbiornik zaporowy Tresna, będący najwyższym akwenem w trzystopniowej kaskadzie rzeki Soły. Zbiornik przyjmuje wody kilku większych dopływów, w tym Soły z Koszarawą, które wnoszą do niego duże ilości zanieczyszczeń i rumowiska. Obserwowana degradacja zbiornika wymusza podjęcie działań ochronnych oraz przeprowadzenie zabiegów rekultywacyjnych. Dokonano przeglądu możliwości rekultywacji, prezentując zabiegi, których zastosowanie warto rozważać. Przeanalizowano odmulanie, ingerencję chemiczną w osady denne, odizolowanie osadów dennych od toni wodnej, napowietrzanie wód przydennych, chemiczne oczyszczanie wody, instalowanie sztucznych podłoży dla rozwoju organizmów, biomanipulację i stosowanie preparatów mikrobiologicznych.

EN

The article presents the Tresna damming reservoir, the highest reservoir in the three-stage Soła river dam cascade. Waters from several larger tributaries, including Soła and Koszarawa, flow into the reservoir bringing along high quantities of pollutants and bed load. The observed degradation of the reservoir requires protective action and rehabilitation measures. The article reviews possibilities of rehabilitation, presenting procedures to be considered, such as desilting, chemical intervention in bottom deposits, isolation of bottom deposits from the body of water, aeration of benthic waters, chemical purification of water, installation of artificial substrates for organisms, biomanipulation and use of microbiological preparations.

11

Konstrukcja mapy batymetrycznej na podstawie badań sonarowych sztucznego zbiornika wodnego na przykładzie Zalewu Sulejowskiego

Jaskulski M., Szmidt A., Zbiciński I., Ziemińska-Stolarska A., Adamiec J.

Teledetekcja Środowiska

|

2018

|

T. 59

5--12

PL

W artykule tym poruszony został problem wykonywania pomiarów batymetrycznych na płytkich sztucznych zbiornikach śródlądowych położonych na obszarach nizinnych. Jako obszar badań wybrano Zalew Sulejowski położony w Polsce Centralnej. Zbiorniki tego typu charakteryzują się często mocno urozmaiconą linią brzegową o dużej zmienności jej stanu, urozmaiconym dnem powstałym w wyniku szeregu prac hydrotechnicznych oraz dużą eutrofizacją, szczególnie płytszych fragmentów zbiornika. Czynniki te istotnie wpływają na sposób i jakość pomiarów oraz na późniejszą interpretację uzyskanych danych morfometrycznych W tekście przedstawiono sposoby wykonywania tego typu pomiarów batymetrycznych w strefach problemowych, metody weryfikacji i korekty uzyskanych danych, a także metodykę wykreślania obrazu ukształtowania dna, łącznie z przykładem uzupełnienia informacji morfometrycznej w oparciu o inne źródła danych. W wyniku przeprowadzonych prac uzyskano mapę batymetryczną Zbiornika Sulejowskiego w skali 1:25000.

EN

The article deals with the issue of conducting bathymetric measurements in shallow, artificial inland reservoirs found in lowland. The Sulejów Reservoir, located in Central Poland, was selected as the study area. Reservoirs of this type are often characterised by well-developed shoreline and diverse bottom resulting from range of hydrotechnical works and considerable eutrophication, especially in the shallower parts of the reservoir. These factors have significant impact on the method and quality of bathymetric measurements, and by extent on the interpretation of the obtained morphometric data and, consequently, on the choice of methods for the final charting of the bottom. The paper presents a methodology for bottom measurements in problem zones, and methods for the verification and correction of the obtained data. Complementary morphometric data were taken from additional data sources. As result of this research, a bathymetric chart of the Sulejów Reservoir was made at scale of 1:25000.

12

Preliminary Study for Water Quality Improving in Storage Reservoir by Introducing of Artificial Phytolittoral

Sender J., Garbowski M., Urban D., Demetraki-Paleolog A.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2018

|

Tom 20, cz. 1

392--416

EN

Storage reservoirs are artificially created and in order to function properly, require constant human interference. Zemborzycki reservoir has undergone a successive eutrophication. In 2010, an experimental artificial land surfaces were developed throughout the reservoir. Various native species were transplanted on these lagoons to enrich biodiversity within the reservoir and to reduce phosphorus supply through the plant barrier. The aim of this study was to determine the role of these artificially constructed lagoons and their associated vegetation on phosphorus reduction throughout the reservoir. The reservoir is affected by water rich in phosphorus. In the estuary zone which hosts a developed phytolittoral zone with macrophytes phosphorus load is significantly reduced. In the lagoon area there was also a marked reduction in phosphorus concentration in study years, along with the progressive colonization of plants. The significant reduction of phosphorus compounds in the artificial phytolittoral zone confirms the necessity of such zones. At present, the negative ecological potential of the reservoir and its declining natural and recreational values, it seems justified to separate the so-called natural zone in a reservoir that would serve as a natural biofilter. However, the most important action is to regulate incoming wastewater in the catchment area of the Bystrzyca River. Studied artificial substrates for plants (sand and gravel), although slowly, but gradually settled by water plants, can be a tool supporting the purification of dam reservoir waters. They are also durable and can be shaped in any way, which can be an additional asset – aesthetic.

PL

Zbiorniki retencyjne, utworzone przez człowieka, dla prawidłowego funkcjonowania wymagają ciągłej jego ingerencji. Zbiornik Zemborzycki ulega sukcesywnej eutrofizacji. W roku 2010 zapoczątkowane zostało tworzenie na obszarze zbiornika sztucznych powierzchni roślinnych dla wzbogacania bioróżnorodności. Ich powstanie miało także na celu wyhamowanie wody wpływającej do zbiornika i przez ich przepływ przez powierzchnię roślinną ograniczenie dostaw fosforu. Celem badań było określenie roli sztucznie ukształtowanego fitolitoralu w redukcji fosforu. W tym celu określono ładunek fosforu dopływający do zbiornika ze źródeł powierzchniowych, z wodami rzecznymi oraz ze źródeł zewnętrznych. Do zbiornika wpływa woda bogata w fosfor. W strefie ujściowej rzeki Bystrzycy, w której znajduje się rozwinięta strefa naturalnego fitolittoralu, ładunek fosforu jest znacznie zmniejszony. W strefie lagun odnotowano również znaczne zmniejszenie stężenia fosforu w kolejnych latach badań, wraz z postępującą kolonizacją ich przez rośliny. Znacząca redukcja związków fosforu w sztucznej strefie fitolitoralu potwierdza konieczność ich istnienia. Przy obecnym, złym potencjale ekologicznym zbiornika Zemborzyckiego i obniżających się walorach przyrodniczych oraz możliwościach jego rekreacyjnego wykorzystania, uzasadnione wydaje się wydzielenie tzw. strefy przyrodniczej w zbiorniku, która pełniłaby rolę naturalnego biofiltra. Jednak najważniejszą jest uregulowana gospodarka ściekowa w zlewni rzeki Bystrzycy i zbiornika. Badane sztuczne podłoża dla roślin, chociaż wolno, ale sukcesywnie zasiedlane są przez rośliny, mogą stanowić narzędzie wspomagające oczyszczanie wód zbiorników zaporowych. Są jednocześnie trwałe i mogą być dowolnie kształtowane, co może stanowić dodatkowy atut – estetyczny.

13

Ocena stanu troficznego wód zbiornika Siemiatycze w aspekcie ochrony walorów użytkowych

Szatyłowicz E., Siemieniuk A.

Inżynieria Ekologiczna

|

2018

|

Vol. 19, nr 5

57--62

PL

W pracy podjęto próbę oceny stanu troficznego wód zbiornika Siemiatycze, położonego na Podlasiu w powiecie siemiatycki, w obrębie miasta Siemiatycze. Prowadzono badania systematycznie raz w miesiącu w 2014 roku w 7 punktach pomiarowo-kontrolnych. Wybór i rozmieszczenie punktów badawczych w przekroju podłużnym zbiornika wynikał z konieczności określenia zachodzących w nim zmian badanych wskaźników. W badaniach wykorzystano dostępne w literaturze indeksy troficzne (TSI – Trophic State Index) opierające się na dokonanych pomiarach stężeń chlorofilu „a”, fosforu ogólnego i azotu ogólnego. Uzyskane wyniki badań jednoznacznie wskazują, że na stan troficzny zbiornika Siemiatycze największy wpływ miało stężenie fosforu ogólnego. W związku z tym wskaźnik TSI (TP), klasyfikuje wody zbiornika do hipertroficznych. Wszystkie wartości wskaźników TSI obliczone na podstawie azotu ogólnego, fosforu ogólnego i chlorofilu „a” wskazały na podwyższoną żyzność wód badanego zbiornika. W celu ochrony walorów użytkowych akwenu należy ograniczyć punktowe źródła zanieczyszczeń biogenami z oczyszczalni i obiektów turystycznych i wdrożyć inne działania ochronne wokół zbiornika.

EN

The aim of this study was to assess a trophic state of water in Siemiatycze dam reservoir. This object is located in Podlaskie voivodship in the municipality Siemiatycze. Studies were carried out systematically once pursued in seven measurement-control points in 2014 year. The selection and placement of points in a longitudinal section of the reservoir was based on the need to capture the changes occurring in the studied indicators. In the researches there were used available in literature Trophic State Index, based on made measurement of the concentration of chlorophyll “a”, total phosphorus and total nitrogen. Research results clearly show that concentration of total phosphorus and TSI (TP) index had greatest impact on a trophic state of water in Siemiatycze reservoir, which allowed to classify water to hypertrophy. The values of all calculated Indexes point to the fertility of the water in the studied reservoir. Any actions in order to protection should be taken, first of all by the reducing the impact of point sources’ pollution from wastewater treatment plants and tourist objects.

14

Gospodarczo-społeczne znaczenie zbiorników zaporowych – studium kaskady Soły

Jaguś A.

Inżynieria Ekologiczna

|

2018

|

Vol. 19, nr 1

25--35

PL

W artykule przedstawiono funkcje zbiorników zaporowych pod kątem przydatności gospodarczo-społecznej. Jako przykład wybrano zbiorniki trójstopniowej kaskady rzeki Soły (Tresna, Porąbka, Czaniec), która znajduje się w południowej części województwa śląskiego. Kaskada jest zintegrowanym systemem retencyjnym, ale poszczególne zbiorniki pełną różne funkcje. Omówiono rolę zbiorników w ochronie przeciwpowodziowej (Tresna, Porąbka), w zaopatrzeniu w wodę pitną (Czaniec), w produkcji energii elektrycznej (Porąbka), w rekreacji (Porąbka, Tresna), w dostarczaniu kruszywa skalnego (Tresna). Wykazano duże znaczenie kaskady dla rozwoju gospodarczego regionu. W zakończeniu dyskutowano na temat kontrowersji wokół budowy i użytkowania zbiorników zaporowych.

EN

The paper is devoted to the functions of dam reservoirs in terms of their socioeconomic usefulness. Three dam reservoirs of the Soła cascade were chosen (Tresna, Porąbka, Czaniec) as the example that are located in the southern part of Silesian Provence. The cascade is an integrated retention system, but particular reservoirs have different functions. The role of reservoirs in flood protection (Tresna, Porąbka), drinking water supply (Czaniec), electricity production (Porąbka/Porąbka-Żar), recreation (Porąbka, Tresna), supply of rock aggregate (Tresna) was depicted as well. The high importance of the cascade for economic development of the region was demonstrated. Finally, the controversies about the construction and utility of dam reservoirs were discussed.

15

Reservoir's impact on the water chemistry of the Teesta River mountain course (Darjeeling Himalaya)

Wiejaczka Ł., Prokop P., Kozłowski R., Sarkar S.

Ecological Chemistry and Engineering. S

|

2018

|

Vol. 25, nr 1

73--88

EN

The article presents the role of the newly built reservoir in the formation of the hydrochemistry of water of the Teesta River (a tributary of the Brahmaputra) in its Himalayan course. Field research were performed in the post-monsoon season of the period 2013-2015. Sampling and measuring points were located in five points over 43 km of the Teesta River in the Darjeeling Himalaya. Analysis of water along of river longitudinal profile above and below the reservoir suggest that the reservoir caused decrease most of the basic ions concentrations (Cl−, K+, Na+, Mg2+, NO3− and PO43−). An inverse trend was observed only with respect to Ca2+, SO42− and NH4+. The dam does not influent on the F− concentration. The reservoir causes minor enrichment most of the heavy metals such Cu, Ni, Zn, Cr, Cd and Sr. The lower enrichment of Teesta water below the dam indicates the water self-purification processes for metals by the Teesta Reservoir. The changes of physicochemical properties and concentrations of ions caused by the reservoir are usually normalised by environmental factors before the Teesta River outlet from the Himalayas (within 15 km of the river).

16

Ocena zanieczyszczenia osadów dennych metalami śladowymi na przykładzie nizinnego zbiornika zaporowego w miejscowości Słup na Dolnym Śląsku

Senze M., Kowalska-Góralska M., Wondołowska-Grabowska A.

Ochrona Środowiska

|

2017

|

Vol. 39, nr 4

51--56

PL

Analizowano stan zanieczyszczenia metalami śladowymi (ołów, miedź, nikiel, cynk, kadm, chrom, kobalt) osadów dennych w zbiorniku zaporowym „Słup” na Dolnym Śląsku na tle potencjalnego wpływu emisji z kopalni miedzi. Stopień zanieczyszczenia osadów dennych określono na podstawie wartości współczynnika geoakumulacji metali (Igeo). Spośród analizowanych metali śladowych kadm, ołów i cynk przyjmowały wartości mieszczące się w grupie osadów niezanieczyszczonych (I klasa czystości osadów). Z kolei zawartość kobaltu i miedzi osiągała wartości przypisane osadom niezanieczyszczonym i umiarkowanie zanieczyszczonym (klasa I i II), a nikiel i chrom osadom umiarkowanie zanieczyszczonym (klasa II). Badania wykazały nieznaczny wpływ oddziaływania kopalni miedzi na środowisko wodne zbiornika zaporowego. Możne to wynikać z napływu mas powietrza na teren Dolnego Śląska najczęściej z kierunków zachodniego i południowo-zachodniego. Dlatego kopalnia miedzi, znajdująca się na północ od zbiornika, nie ma większego wpływu na jakość wód retencjonowanych w zbiorniku zaporowym.

EN

Degree of trace metal contamination (lead, copper, nickel, zinc, cadmium, chromium, cobalt) of bottom sediments from the Slup dam reservoir in Lower Silesia was analyzed considering potential effect of copper mine emissions. Degree of bottom sediment contamination was determined on the basis of a geoaccumulation factor for metals (Igeo). Among the analyzed trace metals, values for cadmium, lead and zinc were within the limits for the uncontaminated sediment group (class I). Cobalt and copper content were at the “uncontaminated” and “moderately contaminated” level (class I and II), while that of nickel and chrome — within limits for the moderately contaminated group (class II). The research pointed towards a negligible copper mine impact on the water environment of the dam reservoir. This could be explained by the inflow of air masses over the Lower Silesia Region mostly from the west and south-west. Therefore, the copper mine located to the north of the reservoir does not have a major effect on quality of the dam reservoir water.

17

Analiza porównawcza stanów fizyczno-chemicznego i troficznego wód Jeziora Czanieckiego i Jeziora Goczałkowickiego w latach 2011–2015

Neverova-Dziopak E., Droździk A.

Ochrona Środowiska

|

2017

|

Vol. 39, nr 2

11--16

EN

Analysis of changes in physico-chemical quality and trophic status of waters from the intakes of two dam reservoirs in Southern Poland, i.e. Czaniec and Goczalkowice, was performed for the period of 2011–2015. The Index of Trophic State (ITS) was used to assess trophic state of both reservoirs as well as to determine dynamics of its changes for the analyzed period. Since the main function of both reservoirs is drinking water storage for the Silesian agglomeration with about 3.5 mln population, special attention was paid to the physico-chemical indices describing the utility function of water and reflecting impact of eutrophication on water quality. Despite similar functions, the two reservoirs differ fundamentally in terms of their morphometric parameters, level of impact of the catchment area and potential vulnerability to degradation. The land utilization structure for both reservoir catchments varies too. Water quality was determined on the basis of temperature, electrical conductivity, BOD5, and the amount of total suspended solids, nitrates and phosphates. For both dam reservoirs, indicators values remained within the levels of very good water quality that corresponded to the A1 category of water utility for a public water supply. Only a few BOD5 measurement results for water from Goczalkowice dam reservoir corresponded to the A2 water category. According to the trophic state assessment, the Goczalkowice dam reservoir was classified as a mesotrophic while Czaniec dam reservoir – as a mesotrophic water body. In the examined 5-year period, the dynamics of trophic state changes in both dam reservoirs was comparable, and their ecological status was characterized as stable. This ensures good quality of water near the discussed intakes, despite the relatively high trophic status of the reservoirs.

PL

Przeprowadzono analizę zmian jakości fizyczno-chemicznej oraz stanu troficznego wód w pobliżu ujęć wody z dwóch zbiorników zaporowych w południowej Polsce – Jeziora Czanieckiego i Jeziora Goczałkowickiego – w latach 2011–2015. Do oceny stanu troficznego obu zbiorników wykorzystano integralny wskaźnik troficzności (ITS), określając również dynamikę jego zmian w badanym czasie. Ponieważ podstawowym zadaniem obu zbiorników zaporowych jest magazynowanie wody na potrzeby zaopatrzenia około 3,5 mln mieszkańców Górnego Śląska w wodę przeznaczoną do spożycia, szczególną uwagę zwrócono na wskaźniki fizyczno-chemiczne wody, charakteryzujące jej właściwości użytkowe oraz odzwierciedlające wpływ procesu eutrofizacji na jakość wody. Mimo podobnych funkcji oba zbiorniki różnią się zasadniczo parametrami morfometrycznymi, stopniem oddziaływania obszaru zlewni i potencjalną podatnością na degradację. Różna jest też struktura użytkowania gruntów w zlewni obu zbiorników. Jakość wód określono na podstawie temperatury, przewodności elektrycznej, BZT5, ilości zawiesin ogólnych, azotanów i fosforanów. W przypadku obu zbiorników zaporowych wartości badanych wskaźników mieściły się w granicach oznaczających bardzo dobrą jakość wody, odpowiadających kategorii A1 przydatności wody do zaopatrzenia ludności. Tylko kilka przypadków dotyczących wartości BZT5 wody w Jeziorze Goczałkowickim odpowiadało kategorii A2. Ocena stanu troficznego pozwoliła zakwalifikować Jezioro Goczałkowickie jako zbiornik mezoeutroficzny, zaś Jezioro Czanieckie jako zbiornik mezotroficzny. Wykazano, że dynamika zmian stanu troficznego obu zbiorników zaporowych w badanym pięcioleciu była analogiczna, a ich stan ekologiczny był stabilny. Warunkuje to dobrą jakość wody w pobliżu ujęć, pomimo dość wysokiego poziomu trofii tych zbiorników.

18

Skuteczność ochrony zbiornika Tresna w świetle zanieczyszczenia rzeki Soły

Jaguś A.

Inżynieria Ekologiczna

|

2017

|

Vol. 18, nr 2

55--60

PL

W pracy przeanalizowano jakość wód rzeki Soły, dopływającej do zaporowego zbiornika Tresna. Jest to najwyższy zbiornik tzw. kaskady Soły, mającej duże znaczenie przeciwpowodziowe i jako rezerwuar wody do celów komunalnych. Celem pracy była ocena skuteczności działań ochronnych dla zasobów wodnych, realizowanych w zlewni zbiornika. Wykazano, że działania wpływają na poprawę jakości wód Soły, ale niektóre parametry pozo- stają na poziomach niezadowalających. Do zbiornika dopływa nadmierny ładunek azotu i fosforu. W warunkach wezbraniowych dotyczy to też cząstek stałych (zawiesin). Ponadto stwierdzono zanieczyszczenie mikrobiologiczne. Wszystko to wskazuje na nie do końca właściwe zagospodarowanie przestrzenne obszaru zlewniowego.

EN

The quality of the Soła river flowing into the dam reservoir Tresna was presented in this paper. This is the highest reservoir of so called Sola cascade, which is important in case of flood control and as a reservoir of water used for municipal purposes. The aim of the study was to evaluate the effectiveness of protective measures for water resources realized in reservoirs catchment. Presented results showed positive influence on water quality of Soła river, but some parameters has remained at unsatisfactory levels. Especially the excessive load of nitrogen and phosphorus which flows into the reservoir was observed. The last mentioned, in flood conditions, also applies to solids (suspensions). Furthermore microbial contamination was noticed as well. All those factors indicates not entirely appropriate spatial planning of basin area.

19

Problem zamulania zbiorników kaskady Soły

Jaguś A.

Inżynieria Ekologiczna

|

2017

|

Vol. 18, nr 5

92--102

PL

W artykule przedstawiono problem zamulania zbiorników zaporowych. Studia dotyczyły kaskady rzeki Soły, składającej się z trzech zbiorników: Tresna, Porąbka, Czaniec. Pełni ona ważną rolę w gospodarce wodnej województwa śląskiego. Wykazano, że obszar zlewniowy jest niewłaściwie zagospodarowany, co w warunkach górskich sprzyja procesom spływu powierzchniowego i erozji. Soła, zwłaszcza podczas wezbrań, transportuje duże ilości rumowiska, które prawie w całości jest deponowane w zbiorniku Tresna. Tempo zamulania zbiornika Tresna wynosi 0,309 mln m3 rocznie, a zbiornika Porąbka 0,042 mln m3 rocznie. Zbiornik Czaniec jako silnie przepływowy nie gromadzi osadów. Działania zapobiegające zamulaniu są niewystarczające – powinny być realizowane systemowo zwłaszcza w zlewni Soły powyżej zbiornika Tresna, aby utrzymać jego możliwości retencyjne.

EN

The paper focuses on the problem of sediment accumulation in dam reservoirs. The studies were conducted in Soła River dam cascade containing three reservoirs: Tresna, Porąbka, Czaniec. It plays an important role in the water management in Silesian province. It was revealed that the catchment area is improperly managed which, under the mountainous conditions, leads to surface runoff and erosion processes. Soła, especially during the floods, transports large quantities of debris that are almost entirely deposited in the Tresna reservoir. The rate of deposit accumulation in Tresna water body amounts to 0.309 million m,sup>3 per year, and in the Porąbka reservoir it is estimated to 0.042 million m3 per year. The Czaniec reservoir, as fast flow reservoir, does not accumulate deposits at all. The actions aiming at prevention of sediments accumulation are insufficient – they should be realized systemically particularly in the Soła catchment above Tresna reservoir in order to maintain its retention capability.

20

Określenie statusu troficznego oraz jakości wody rekreacyjnego zbiornika zaporowego Porąbka

Jachniak E., Dobija J.

Inżynieria Ekologiczna

|

2017

|

Vol. 18, nr 2

46--54

PL

W artykule oszacowano poziom zeutrofizowania wody zbiornikowej za pomocą wybranych metod. Dodatkowo określono jakość wody zbiornika (potencjał ekologiczny, stan chemiczny, stan wód zbiornika) w oparciu o wybrane parametry. Wskaźniki biologiczne wskazały na znaczny poziom eutrofizacji wód zbiornika (głównie biomasa fitoplanktonu), a także na umiarkowany potencjał ekologiczny – III klasa (głównie makrobezkręgowce). Parametry fizykochemiczne nie przekraczały wartości granicznych dla I klasy jakości wód. Mimo tego, ogólny stan wód zbiornikowych został zaklasyfikowany jako zły (zadecydowały o tym elementy biologiczne i ich przynależność do III klasy potencjału ekologicznego).

EN

In this publication the eutrophic level of the reservoir water, based on the chosen methods, was estimated. Additionally, in this publication the quality of the reservoir water (ecological potential, chemical state, state of the water), based on the chosen parameters, was defined. The biological indicators indicated on the significant level of the reservoir water eutrophication (mainly phytoplankton biomass) and on the moderate ecological potential – III class (mainly macroinvertebrates). The physical and chemical parameters didn’t exceed the boundary values for first water quality class. Despite this, the total state of the reservoir water was classified as bad, (biological elements had decided about this and their affiliation to III class of the ecological potential).