Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Identification of processes controlling chemical composition of pit lakes waters located in the eastern part of Muskau Arch (Polish-German borderland)

Lutyńska S., Labus K.

Archives of Environmental Protection

|

2015

|

Vol. 41, no. 3

60--69

EN

Exploitation of lignite within the area of Muskau Arch, carried out from the mid-nineteenth century, contributed to the transformation of the natural environment and changes in water regime. In the post-mining subsidences pit lakes were formed. The chemical composition of waters is a consequence of the intensive weathering of pyrite (FeS2), which is present in Miocene lignite-bearing rock forming the embankments of the lakes. This process leads to the formation of Acid Mine Drainage (AMD) and finally acidification of lake waters. This paper presents results of the identification of hydrogeochemical processes affecting the chemistry of waters from these reservoirs carried out using the speciation and statistical (cluster and factor) analyses. Cluster analysis allowed to separate from the analyzed group of anthropogenic reservoirs 7 subgroups characterized by a similar chemical composition of waters. The major processes affecting the chemistry of waters were identified and interpreted with help of factor and speciation analysis of two major parameters (iron and sulfur).

PL

Eksploatacja węgla brunatnego prowadzona w rejonie Łuku Mużakowa od połowy XIX w. przyczyniła się do przeobrażenia środowiska naturalnego obszaru i zmian w stosunkach wodnych. W poeksploatacyjnych nieckach zapadliskowych formowały się zbiorniki wodne, tworząc tzw. „pojezierze antropogeniczne”. Skład chemiczny wód jest konsekwencją wietrzenia pirytu (FeS2), obecnego w mioceńskich utworach węglonośnych tworzących obwałowania zbiorników. Intensywny proces utleniania siarczku doprowadził do powstania kwaśnego drenażu - Acid Mine Drainage (AMD) i w efekcie do zakwaszenia wód jezior. W artykule zaprezentowano rezultaty identyfi kacji procesów hydrogeochemicznych wpływających na chemizm wód ww. zbiorników, przeprowadzonej z wykorzystaniem analizy statystycznej (analiza skupień i analiza czynnikowa) i specjacyjnej. Analiza skupień pozwoliła na wydzielenie z rozpatrywanej grupy zbiorników antropogenicznych 7 podgrup cechujących się zbliżonym składem chemicznym wód. Dla zdefi niowania głównych procesów decydujących o chemizmie wód zbiorników zastosowano analizę czynnikową oraz analizę specjacyjną dwóch głównych składników wód (żelaza i siarki).

2

Antropogeniczne źródła fosforu w zlewni rzeki Bystrzycy : wstępna analiza udziału rolnictwa w procesie zanieczyszczenia wód

Skowron P., Igras J.

Przemysł Chemiczny

|

2013

|

T. 92, nr 5

787-790

3

Differences in ice cover in the anthropogenic reservoir of Pławniowice in the years 1986–2012

Kostecki M.

Archives of Environmental Protection

|

2013

|

Vol. 39, no. 4

3--14

EN

The article presents changes in the thickness and duration of the ice cover found in the restored anthropogenic water reservoir of Pławniowice. It also defines the role the ice cover plays in the formation of the reservoir limnological cycle. Characteristic and significant changeability of the ice cover thickness and duration was observed. The changes in the ice cover demonstrate that they are cyclical but not regular. The ice cover did not always form in the analyzed period. It happened twice, i.e. in 1988 and 2007 (a gap of 20 years). The longest lake freezing period lasted 119 days. Changes in the ice cover duration also show certain periodicity. The shortest periods occurred approx. every 7 years. Maximum values of the ice cover thickness ranged between 10 and 52 cm. There is a relation between the ice cover thickness and its duration period. The rate of increase in the ice cover thickness varied between 0.296 and 3.6 cm/d. The hypolimnion removal impact on the ice cover duration period and thickness was not observed. On the other hand, the ice cover duration period affects the spring circulation duration. Thus, it has an influence on the oxygen balance of the limnic ecosystem.

PL

W artykule przedstawiono zmiany okresu występowania oraz grubości pokrywy lodowej rekultywowanego antropogenicznego zbiornika wodnego w Pławniowicach. Określono rolę pokrywy lodowej w kształtowaniu cyklu limnologicznego zbiornika. Stwierdzono charakterystyczną, znaczną zmienność długości okresu występowania oraz grubości pokrywy lodowej. Zmiany grubości pokrywy lodowej wskazują na ich cykliczny, choć nie regularny charakter W analizowanym okresie dwukrotnie, w odstępie 20 lat (1988, 2007) stwierdzono brak pokrywy lodowej. Najdłuższy okres zlodzenia wynosił 119 dni. Zmiany długości okresu występowania pokrywy lodowej również wykazują pewną cykliczność. W tym przypadku najkrótsze okresy występowały, co około 7 lat. Maksymalne wartości miąższości pokrywy lodowej w poszczególnych latach wynosiły od 10 cm do 52 cm. Miąższość pokrywy lodowej pozostaje w zależności od czasu jej występowania. Szybkość przyrostu grubości pokrywy lodowej zmieniała się od 0,296 cm/d do 3,6 cm/d. Nie stwierdzono wpływu usuwania hypolimnionu na długość okresu występowania oraz miąższość pokrywy lodowej. Długość okresu występowania pokrywy lodowej wpływa na czas trwania cyrkulacji wiosennej. Ma zatem wpływ na bilans tlenowy ekosystemu limnicznego.

4

Pogórnicze wodne zbiorniki antropogeniczne jako nowy element sieci hydrograficznej

Galiniak G., Wachowiak G., Wachowiak A.

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2012

|

nr 1

8-15

PL

W artykule przedstawiono dotychczasowe dokonania oraz plany odkrywkowego górnictwa węgla brunatnego, związane z pracami rekultywacyjnymi ukierunkowanymi na tworzenie w wyrobiskach poeksploatacyjnych antropogenicznych zbiorników wodnych. Scharakteryzowano również ilościowe zróżnicowanie składowych bilansu wodnego za okres 2002-2010 zbiornika poeksploatacyjnego "Pątnów" oraz dopływ wody do nowego zbiornika antropogenicznego "Lubstów". Wyniki badań i analiz składowych bilansu wodnego pozwalają oceniać zmiany jakości środowiska w rejonie tworzonego zbiornika oraz właściwości fizykochemicznych wód w nim gromadzonych. Staną się też podstawą do przeprowadzenia rekultywacji w kierunku wodnym możliwym przy bilansie dodatnim.

EN

The article presents previous achievements and plans of brown coal open pit mining connected with reclamation works aiming at the creation of anthropogenic water reservoirs in the post-mining open casts. The quantitative differences of the components of the water balance for the period 2002-2010 of the "Pątnów" post-mining reservoir and the inflow of water to the "Lubstów" new anthropogenic reservoir. The results of the tests and analyses of components of water balance allow to assess the changes in the quality of environment in the area of the created reservoir and the physical and chemical properties of waters collected in it. They will be the basis to carry out reclamation in the water direction possible by the positive balance.

5

Przemiany podstawowych form azotu i fosforu w zbiorniku antropogenicznym Nakło-Chechło

Kostecki M., Domurad A.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2003

|

Vol. 29, no. 1

47--63

PL

Przedstawiono dynamikę przemian podstawowych form azotu i fosforu jako głównych czynników :inicjujących proces eutrofizacji wód zbiornika Nakło-Chechło. Badania zbiornika rekreacyjnego Nakło-Chechło zostały przeprowadzone w okresie od stycznia do grudnia 1996 roku. W opracowaniu przedstawiono analiz hydrochemicznych wody z dwóch stanowisk pomiarowo-kontrolnych zbiornika oraz skład spływów powierzchniowych ze zlewni bezpośredniej. W świetle obowiązujących przepisów stężenie analizowanych wskaźników utrzymuje wodę zbiornika Nakło-Chechło w i klasie czystości śródlądowych wód powierzchniowych. Dominującą formą azotu w wodzie jest azot azotanowy. Relatywnie wysoki udział azotu organicznego wskazuje, że w zbiorniku zachodzą procesy produkcji biomasy głównie w oparciu o azotanową formę azotu. Dominującą formą fosforu w wodzie zbiornika jest fosfor organiczny. W ogólnej ilości związków azotowych, wnoszonych do zbiornika ze spływami powierzchniowymi ze zlewni bezpośredniej przeważa azot azotanowy. Wyższe - w porównaniu do wartości stężeń w zbiorniku - średnie stężenia azotu amonowego oraz organicznych form azotu i fosforu potwierdzają istotna rolę, jaką w funkcjonowaniu ekosystemu wodnego odgrywają spływy powierzchniowe, które są głównym źródłem wody zasilającej zbiornik. Pod względem zasobności w substancje biogenne zbiornik Nakło-Chechło odpowiada cechom jeziora oligotroficznego. Wskaźnik zagrożenia zakwitami wody, wyrażany jako stosunek azotu do fosforu w badanym zbiorniku w ciągu całego okresu badań nie spadał poniżej I5. w okresie wiosenno-letnim wartości tego wskaźnika, dochodzące do 100 wskazują na rolę fosforu jako czynnika limitującego wykorzystanie azotu w procesach produkcji biomasy. Podkreśla to konieczność ograniczania dopływu związków fosforu do zbiornika oraz celowość działań zmniejszających uwalnianie fosforu z gleb zlewni i osadów dennych zbiornika dla zachowania wysokiej jakości wód tego zbiornika.

EN

The paper presents the conversion dynamics of basic nitrogen and phosphorus forms as main factors Ring eutrophication process in Nakło-Chechło reservoir. Limnological investigations of recreation reservoir carried out in the period from January to December 1996. The results of chemical analyses of water samples taken in two collecting points of the reservoir and a composition of surface run-off from the basin ,.have been presented. In the light of in-force regulations, the water quality of Nakło-Chechło reservoir presents the first class of clearness for inland surface water, when taking into account the concentration of analysed indices. Nitrate nitrogen is a predominating form of nitrogen in water. a relatively high participation of organic nitrogen indicates that in the reservoir the processes of biomass production, mainly with use of nitrate form of nitrogen take place. Organic phosphorus is a predominating form of phosphorus in the reservoir water. A participation of nitrate nitrogen is prevailing taking into consideration the total nitrogen load discharged into the reservoir with surface run-offs from the basin area. Higher average concentrations of amnonium nitrogen and organic forms of nitrogen and phosphorus - compared with concentrations inside the reservoir - confirm the importance of surface run-offs to a water ecosystem as the main source of water supplying the reservoir. With respect to the amount of nutrients, the Nakło-Chechło reservoir can be classified as an oligotrophic The index of water blooming risk, expressed as a nitrogen/phosphorus concentration ratio, was never than 15 during the full period of investigations. In the spring-summer season the values of this index, increased to 100, showed the phosphorus to be a factor limiting a nitrogen utilisation in processes of biomass production. This fact confirms the necessity of reducing phosphorus compounds discharged into the reservoir. The actions that aim at lowering the phosphorus release from soils of reservoir basin and bottom sediments to be undertaken in order to preserve the high water quality of this reservoir.

6

Ocena warunków napełniania woda wyrobiska popiaskowego, na przykładzie K.P.P. Kotlarnia S.A

Mazierski J., Kostecki M., Kowalski E.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2003

|

Vol. 29, no. 4

13--23

PL

Przeanalizowano uwarunkowania środowiskowe określające możliwość utworzenia w wyeksploatowanym wyrobisku popiaskowym zbiornika wodnego. Stwierdzono, że rekultywacja terenu polegająca na utworzeniu zbiorników wodnych jest rozwiązaniem merytorycznie uzasadnionym. Możliwe jest wykorzystanie do napełnienia wyrobiska tzw. wód czystych, infiltrujących z górnych poziomów wodonośnych południowej części zlewni zbiornika oraz wód umownie nazwanych brudnymi, infiltrujących od strony rzeki Bierawki (strona północna). Skierowanie do wyrobiska rowów odprowadzające wody deszczowe wpłynie korzystnie na bilans wodny zbiornika, szczególnie zaś na proces stopniowego wysładzania wody. Ocenia się, że przeciętna zawartość substancji biogennych w wodzie zbiornika wyniesie, w przypadku azotu ogólnego do około 6 mg N/dm3, w przypadku fosforu ogólnego do około 0,15 mg P/dm3, w przypadku BZTS do około 4 mg O2/dm3 oraz w przypadku miana coli do około 0,1. Realne jest uzyskanie w zbiornikach wody o akceptowalnym stanie jakości, odpowiadającym w tym zakresie II klasie czystości.

EN

The environmental conditions for creation of the Band-excavation area water reservoir were analyzed. The water-reclamation of this area is a reasonably good solution. It is the possible to fill the excavation with ground water, pure from south site, and polluted from north Bite (infiltrated from the Bierawka river). The inflow of the rainfall water to excavation will be profitable for water budget and desaltation process of water. The average concentrations of nutrients would be about 6 mg/dm3 for total nitrogen, about 0.15 mg/dm(3) for total phosphorus, about 4 mg 02/dm3 for BOD, and about 0.1 for coli indicator. The acceptable water quality (II class) is possible.

7

Izotopy promieniotwórcze w osadach dennych antropogenicznego zbiornika wodnego w Pławniowicach [komunikat]

Tuszyński M., Kostecki M.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2003

|

Vol. 29, no. 1

134--140

PL

Przedstawiono koncentracje izotopów promieniotwórczych w osadach dennych antropogenicznego zbiornika wodnego w Pławniowicach (gmina Rudziniec, województwo śląskie). Próby osadów pobrano z dwunastu stanowisk wzdłuż długiej i krótkiej osi zbiornika. Pomiary przeprowadzono techniką wysokoczułej spektrometrii promieniowania gamma z detektorem półprzewodnikowym typu HPGe. Stwierdzono występowanie: izotopów promieniotwórczych z szeregu uranowo-radowego, szeregu torowego, naturalnego izotopu potasu 40K oraz sztucznego izotopu cezu 137Cs. Średnia koncentracja zidentyfikowanych izotopów wynosiła 40K-347Bq/kg, 137Cs-205 Bq/kg, rodziny 238U-45 Bq/kg, rodziny 232Th-24 Bq/kg. Stwierdzono, że koncentracje wykrytych izotopów sa na poziomie normalnie spotykanym w środowisku naturalnym i w żadnym punkcie nie odbiegały od wartości przeciętnie spotykanych. Koncentracje te nie stanowią żadnego zagrożenia radioaktywnego.

EN

The distribution of radioactive substances in cores collected in l2 sample points of bottom sediments of Pławniowice antropogenic water reservoir has been studied. This ecosystem is an artificial reservoir on the Potok Toszecki river, which goes through the agricultural region in the west part of the Upper Silesian region. The aim of the work was to investigate samples from bottom sediments to determine sort and amount of radionuclides and other chemical elements and biological substances. These samples were taken from eleven points along the short and long axis of reservoir and were divided from 10-cm layers of bottom sediments. The measurement of radioactivity substances using high sensitive gamma spectrometry technique with semiconductor detector HPGe type was done. There was shown occurrence of radionuclides from uranium-radium 238U progeny, thorium 232Th progeny, the natural radionuclide of potassium 40K and the artificial radioisotope of cesium 137Cs. The mean activity concentration of radioelements is 40K - 347,0 Bq/kg, 137Cs - 204,7 Bq/kg, 238U - 44,5 Bq/kg, 232Th - 24,0 Bq/kg. Besides the concentrations change of radioisotope along the reservoir in the sediments was analyzed. A higher concentration of radioisotopes at the end of the lake was observed generally. For the cesium 137Cs the highest concentration in the 10-cm layer was in the middle points of the lake (for maximal deep) determined. This could be related with the Chernobyl accident. The concentrations of radioisotope are naturally in the environmental and are not dangerous.

8

Badania nad parazytofauną słonecznicy Leucaspius delineatus (Heckel, 1843) w wybranych antropogenicznych zbiornikach wodnych Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego

Kwiatkowski S., Pokora Z.

Archiwum Ochrony Środowiska

|

2003

|

Vol. 29, no. 3

61--70

PL

W wybranych zapadliskach górniczych i wyrobiskach popiaskowych, sytuowanych w mezoregionie Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, odłowiono 346 słonecznic, w klasach wiekowych I-5, o przeciętnej długości i masie ciała odpowiednio 4,5 cm oraz 1,34 g. U badanych ryb stwierdzono występowanie: dojrzałych tasiemców Caryophyllaeides fennica, plerocerkoidów Ligula iutestinalis oraz Schristocephalus .solids,. metacerkrii przywry Posthodiplostomum cuticola oraz dwóch skorupiaków Leruea cyprinacea i Argulas foliaceus. W przypadku zarażenia plerocerkoidami obu tasiemców, wyraźnie wyższą ekstensywność inwazji obserwowano w wyrobiskach popiaskowych, natomiast najwyższą ekstensywność zarażenia skorupiakiem Argulus foliaceus - w badanych zapadliskach. Zjawisko to autorzy dyskutują w kontekście różnic w zakresie temperatury wody oraz warunków tlenowych w obu typach :analizowanych zbiorników.

EN

In selected mining sinkhole ponds and Band-pits in the Upper-Silesian Industrial Region there were collected 346 sunbleak, in the age classes 1-5, with mean length and body weight 4.5 cm and 1.34 g, respectively. In the infected fish there were found: adult cestodes Caryophyllaeides fennica, plerocercoids of Ligula intestinalis and Schistocephalus solidus, metacercariae of the trematode Posthodiplostomum cuticola, as well as two crustaceans Lernea cyprinacea and Argulus foliaceus. In the case of the infection with plerocercoids of both cestodes distincly greater prevalence of the infection was observed in Band-pits, whereas maximal prevalence of the infection with the crustacean Argulus foliaceus - in examined sinkhole ponds. Authors discuss this phenomenon in the context of differences in temperature and oxygen conditions in both types of analyzed reservoirs.

9

Możliwości wykorzystywania zbiorników i zapadlisk antropogenicznych do oczyszczania wód w GOP

Czarnecka M.

Problemy Ekologii

|

2002

|

R. 6, nr 2

69-75

PL

Powstające samoistnie na terenach zdegradowanych przez przemysł ekosystemy wodnoszuwarowe i bagienne mogą być wykorzystywane do oczyszczania wód powierzchniowych. Takie naturalne oczyszczalnie hydrofitowe i stawy ściekowe mogą przez cały rok podczyszczać przepływające przez nie wody, nie wymagając stałej obsługi i konserwacji urządzeń. Jest to tani i prosty sposób wspomagania i uzupełniania konwencjonalnych metod oczyszczania wód. Dostosowanie ekosystemów podmokłych do roli oczyszczalni hydrofitowych wymaga stosunkowo niewielkich prac ziemnych, jednak zawsze musi być poprzedzone wstępnymi badaniami pilotażowymi.

EN

Reed and other hydrophyte ecosystems spontaneously emerging in industrially degraded regions such as Silesia can be used to effectively treat surface waters. Such natural hydrophyte treatment systems and sewage ponds can be used all year long to reduce pollution levels with minimal maintenance. It is relatively easy and inexpensive method of aiding and supplementing the conventional water treatment processes. Little or no earthworks are required to convert spontaneously created wetlands into active treatment systems yet such a conversion should always be preceded with thorough pilot research.