Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Warunki zatarcia dla pary ciernej stal-tlenek chromu (Cr2O3)

Rusowicz Artur

Szkło i Ceramika

|

2022

|

R. 73, nr 1

49--53

PL

W poprzednim artykule zostały przedstawione wyniki badań dla próbek stali pokrytej warstwą węgliku wolframu (WC), dla której okazało się, że proces zatarcia przebiega podobnie jak dla par roboczych stal-stal. W niniejszym artykule przedstawione są wyniki badań dla próbek pokrytych tlenkiem chromu, dla którego pierwsze objawy zatarcia pojawiły się dla obciążeń normalnych o wartościach Pn = 0,5-1,5 kN. Po czym następowało wahanie wartości sił stycznych i wzrost temperatury próbek. Przy wartościach siły normalnej na poziomie Pn = (1,2-2,0) kN następował gwałtowny wzrost sił stycznych i dalszy wzrost temperatury próbek. Maksymalna temperatura próbek wynosiła od 82,7°C do 111°C. Powierzchnie próbek nie wykazywały istotnego zużycia ciernego.

2

Przypadek zatarcia łożysk pochwy wału śrubowego

Młynarczak A.

Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej

|

2014

|

R. 55 nr 4 (199)

51--63

PL

W artykule przedstawiono ewolucję sposobów smarowania łożysk pochwy wału śrubowego statków morskich. Przeprowadzono analizę przypadku zatarcia łożysk pochwy wału śrubowego na masowcu uniwersalnym, które spowodowało wadliwe rozwiązanie systemu alarmowego instalacji smarowania/chłodzenia łożysk. Zaproponowano modyfikację tego systemu, by nie dopuścić do takich awarii w przyszłości.

EN

The article presents the evolution in the ways of lubricating shaft pipes in seagoing ships. It performs an analysis of a case of seizing bearings in a shaft pipe installed in a bulk cargo ship which was caused by a faulty alarm system in the lubrication/cooling of the bearings system. It proposes a modification of the system in order to prevent such failures in the future.

3

Przyczyna zatarcia tłoków podczas badania niezawodności silnika spalinowego

Pawlus P., Michalski J., Dzierwa A.

Tribologia

|

2014

|

nr 2

135--146

PL

W artykule opisano przyczynę zatarcia tłoków silnika CE o zapłonie iskrowym, pojemności 1,6 dm3, podczas przeprowadzania próby jego niezawodności. Analizowano mikrostrukturę, wydłużenie trwałe, twardość oraz wymiary i kształt tłoków wykonanych ze stopu AlSi12. Trwałe zmiany wymiarowe materiału tłoka pozwoliły określić technologiczną temperaturę starzenia na niższą niż 200°C. Zatarcie tłoka nastąpiło wskutek puchnięcia materiału. Z kolei analiza zmiany mikrostruktury, twardości i średnicy pozwoliła przyjąć 225-230°C jako najwyższą temperaturę pracy tłoków. Pierwotne zmiany materiałowe tłoka rozpoczynają się w części koronowej, a zatarcie płaszcza tłoka jest efektem wtórnym.

EN

This paper describes the reason of seizure of the pistons of a CE engine with spark ignition, 1.6 liter capacity, during reliability test. We analysed the microstructure, operation life, hardness and size and shape of the pistons made of an alloy AlSi12. Durable piston material dimensional changes helped to determine the technological ageing temperature lower than 200°C. The seizure of the piston was due to swelling of the material. The analysis of changes in the microstructure, hardness, and size made it possible to adopt 225-230°C as the maximum operating temperature of the pistons. The initial seizure of the piston starts at the crown and the piston skirt, and seizure is a secondary effect.

4

The effect of low-friction PVD coatings on scuffing and pitting resistance of spur gears

Michalczewski R., Szczerek M., Tuszyński W., Wulczyński J., Antonov M.

Tribologia

|

2013

|

nr 5

55--66

EN

Recently, it was reported that low-friction coatings deposited on steel substrates exhibit excellent behaviour under scuffing conditions. However, a factor still limiting the scope of the application of the coatings is their poor performance under conditions of cyclic contact stress, which leads to accelerated fatigue failures (pitting). Two PVD coatings were tested: WC/C and MoS2/Ti. For the complex testing of gears, a back-to-back gear test rig, denoted as T-12U, was used. Two methods were applied: scuffing shock test (S-A10/16,6R/120) and the gear-pitting test (PT C/10/90). Steel gears coated with low-friction coatings exhibit excellent behaviour under scuffing conditions. The resistance to pitting wear of coated steel gears depends on not only the coating material but also on which steel gear is coated.

PL

Najnowsze badania wskazują, że stalowe koła zębate pokryte powłokami niskotarciowymi wykazują znacznie większą odporność na zacieranie niż koła stalowe bez powłok. Jednakże czynnikiem limitującym stosowanie tychże powłok na koła zębate jest ich niewystarczająca odporność na powierzchniowe zużycie zmęczeniowe – pitting. W pracy przeprowadzono badania dla dwóch powłok WC/C i MoS2/Ti. Kompleksowe badania kół zębatych przeprowadzono z wykorzystaniem stanowiska pracującego w układzie mocy krążącej oznaczonego T-12U, stosując metodę zacierania szokowego (S-A10/16,6R/120) oraz metodę badania pittingu (PT C/10/90). Przeprowadzone badania dowiodły, że stalowe koła zębate pokryte powłokami niskotarciowymi wykazują dobrą odporność na pitting. Ponadto dowiedziono, że odporność na pitting zależy nie tylko od rodzaju powłoki, lecz także od tego, które koło stalowe zostało pokryte.

5

Analiza zacierania elementów pompy wtryskowej rozdzielaczowej CAV DPA zasilanej mieszaniną ON i EETB

Gielniewski R., Górski K., Lotko W., Michalczewski R.

Tribologia

|

2013

|

nr 4

33--43

PL

W pracy dokonano analizy przyczyny zacierania elementów pompy wtryskowej zasilanej mieszaniną oleju napędowego i EETB. W wyniku przeprowadzonych analiz podejrzewano, że przyczyna zatarcia tkwi w obniżeniu jakości paliwa. Badania właściwości smarnych paliwa przeprowadzono w wykorzystaniem aparatu czterokulowego. W wyniku badań stwierdzono, że dodatek eteru etylotert-butylowego, w ilości 10% lub większej, zdecydowanie obniża właściwości smarne oleju napędowego (nawet o kilkadziesiąt procent), co było przyczyną zacierania elementów pompy wysokiego ciśnienia i rozdzielacza paliwa.

EN

The paper is directed at the determination of the cause of scuffing in an injection pump fuelled with the mixture of diesel fuel and ethyl tert-butyl ether (ETBE). Based on performed theoretical studies, it was suspected that the cause of scuffing was the decrease in lubricating properties of fuel. To check it, tribological tests were performed using a four-ball apparatus. Based on the performed tests it was stated that the addition of 10% of ethyl tert-butyl ether significantly decreases lubricating properties of the fuel (by several percent). It was the main reason for premature scuffing of the injection pump parts.

6

A new test for the qualitative and quantitative discrimination between automotive transmission and axle oils

Tuszyński W., Szczerek M., Osuch-Słomka E.

Tribologia

|

2013

|

nr 5

127--138

EN

In this work, the authors analyse the possibility of using a new test method, called the method for the determination of the limiting pressure of seizure poz, to differentiate between the API GL performance levels of automotive transmission and axle oils from the point of view of their EP properties. The new test is performed under conditions of the scuffing of the four-ball tribosystem, initiated by the linearly increasing load, until seizure occurs. In numerous publications, it has been shown that the new test has many pros in comparison with standardised tests used for the assessment of extreme-pressure (EP) properties of lubricants. It exhibits a better resolution and is quicker, cheaper, and its precision is comparable to the precision of the standardised tests of EP properties of lubricants. A representative group of the automotive gear oils of the API GL-1 to GL-5(LS) performance level was tested using a four-ball tribotester with the sliding tribosystem. It has been shown that the method for the determination of the limiting pressure of seizure poz makes it possible to differentiate between most of the API performance levels of the automotive gear oils – both qualitatively (i.e. by the analysis of the friction torque curves) and quantitatively (on the basis of poz values); although, the qualitative way is more effective (better resolution) than the quantitative one. Because the new test method reduces the cost (simple, inexpensive test specimens) and the duration of the testing, it can be applied in R&D industrial labs to verify the quality of automotive gear oils.

PL

Dokonano oceny możliwości zastosowania własnej metody, nazwanej metodą wyznaczania granicznego nacisku zatarcia poz, do różnicowania samochodowych olejów przekładniowych pod względem klas jakościowych API z punktu widzenia właściwości przeciwzatarciowych. Badania tą metodą wykonywane są w warunkach zacierania czterokulowego węzła tarcia, zainicjowanego liniowo rosnącym obciążeniem, aż do wystąpienia zatarcia. W licznych publikacjach dowiedziono, że nowa metoda badawcza wykazuje wiele zalet w porównaniu ze znormalizowanymi metodami badań właściwości przeciwzatarciowych środków smarowych – badania nową metodą pozwalają uzyskać lepszą zdolność rozdzielczą, a do tego są szybsze, tańsze i ich precyzja jest porównywalna z precyzją znormalizowanych badań właściwości przeciwzatarciowych środków smarowych. Zbadano reprezentatywną grupę samochodowych olejów przekładniowych klasy jakościowej od API GL-1 do GL-5(LS), wykorzystując aparat czterokulowy ze ślizgowym węzłem tarcia. Wykazano, że metoda wyznaczania granicznego nacisku zatarcia poz pozwala, w sposób jakościowy (na podstawie analizy przebiegu momentu tarcia) i ilościowy (na podstawie uzyskanych wartości wskaźnika poz), różnicować samochodowe oleje przekładniowe pod względem klas jakościowych API, chociaż sposób jakościowy jest bardziej efektywny (lepsza zdolność rozdzielcza) w porównaniu ze sposobem ilościowym. Ponieważ nowa metoda badawcza pozwala na redukcję kosztów badań (wykorzystuje się tu proste, tanie próbki testowe) oraz ich czasochłonności, może być efektywnie wykorzystana w przemysłowych laboratoriach badawczo-rozwojowych w celu weryfikacji jakości samochodowych olejów przekładniowych.

7

The influence of oils on the scuffing of concentrated friction joints with low-friction coated elements

Kalbarczyk M., Michalczewski R., Piekoszewski W., Szczerek M.

Eksploatacja i Niezawodność

|

2013

|

Vol. 15, no. 4

319--324

EN

The paper presents the results of four-ball scuffing tests for the following oils: polyalphaolefine oil (PAO 8), refined rapeseed oil (RzR), as well as mineral and synthetic oils of GL5 API performance level. Three material combinations of friction joints were investigated, with the upper ball material as a variable. In the research, 100Cr6 bearing steal balls were used. The tests were carried out for uncoated and low-friction coated balls. Two PVD coatings were used: a-C:H:W and MoS2/Ti. The research results were compared with the outcome from the tests of the reference mineral oil (RL 219). The influence of oils on friction joint scuffing characteristics were determined using the scuffing load Pt and limiting pressure of seizure poz, obtained by means of the four-ball method with continuously increasing load. The obtained results indicate that, in case of concentrated friction joints with lowfriction coated elements, the influence of selected oils on scuffing depends on the type of PVD coating used. The research findings also show the significant practical effect of aforementioned PVD coatings deposition on steel elements of friction joints, which is the interception of the anti-scuffing function of the classical extreme pressure (EP) oil additives by the coating. Due to that fact, the usage of such coatings makes it possible to reduce the concentration of EP additives, resulting in more environmental friendly oils.

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań zacierania modelowego, czterokulowego węzła tarcia, smarowanego olejami bez dodatków smarnościowych: mineralnym olejem wzorcowym (RL 219), syntetycznym (PAO 8), rafinowanym olejem rzepakowym (RzR), oraz dwoma olejami handlowymi z dodatkami klasy GL5 na bazie mineralnej i syntetycznej. Przebadano trzy skojarzenia materiałowe, w których zmienną stanowił materiał kulki górnej. Zastosowano kulki ze stali łożyskowej (100Cr6) bez powłoki oraz z niskotarciowymi powłokami: a C:H:W (WC/C) oraz MoS2/Ti, osadzonymi metodą PVD. Rezultaty badań porównano z wynikami otrzymanymi dla mineralnego oleju wzorcowego (RL 219). Dokonano oceny wpływu oleju na zacieranie węzła tarcia, wykorzystując wskaźniki obciążenia zacierającego Pt oraz granicznego nacisku zatarcia poz, otrzymane przy zastosowaniu metody z narastającym obciążeniem. Stwierdzono, że wpływ rodzaju oleju na zatarcie elementów stalowych pokrytych powłokami PVD jest zależny od rodzaju powłoki. Ważnym efektem praktycznym jest też wskazanie, że powłoki PVD nanoszone na elementy stalowych systemów tribologicznych, przejmują funkcje klasycznych, nieekologicznych na ogół, dodatków smarnościowych (EP), pozwalając na redukcję ich zawartości w środkach smarowych.

8

Rola oksyetylatów alkoholu oleilowego w kształtowaniu właściwości przeciwzatarciowych substancji smarowych na bazie wody

Bocho-Janiszewska A., Wasilewski T.

Tribologia

|

2011

|

nr 1

27-37

PL

W artykule przedstawiono analizę wpływu składu wodnych roztworów związków aktywnych powierzchniowo (oksyetylatów alkoholu oleilowego) na ich właściwości przeciwzatarciowe. Badaniom poddano kompozycje stanowiące micelarne roztwory wodne oksyetylatów alkoholu oleilowego o różnym stopniu oksyetylenowania: 2, 10 oraz 20. Skład kompozycji dobrano w taki sposób, by zawartość związków aktywnych powierzchniowo oraz wartość stałej równowagi hydrofilowo-lipofilowej (HLB) związków była dokładnie taka sama dla wszystkich kompozycji. Sporządzono dwie kompozycje: 1% wag. roztwór wodny oksyetylatu alkoholu oleilowego o stopniu oksyetylenowania równym 10 (1% AO-10) oraz 1% roztwór wodny zawierający mieszaninę oksyetylatów alkoholu oleilowego w stosunku 3:7 o stopniu oksyetylenowania odpowiednio: 2 i 20 (1% AO-M1). Wartość HLB związków użytych w obydwu kompozycjach była jednakowa i wynosiła 12. W celu zweryfikowania właściwości przeciwzatarciowych sporządzonych kompozycji smarowych wykonano badania tribologiczne wykorzystując tribometr T-02 (aparat czterokulowy). Analizowano zmiany momentu siły tarcia w funkcji liniowego przyrostu obciążenia węzła tarcia od 0 do 7,2 kN. Na podstawie uzyskanych zależności wyznaczono parametry: obciążenie zacierające (Pt), obciążenie zatarcia (Poz) oraz graniczny nacisk zatarcia (poz). Stwierdzono, że zastosowanie w kompozycji smarowej mieszaniny dwóch związków (1% AO-M1) wpływa na zwiększenie wartości Pt i poz o około 30% względem kompozycji opartej na jednym związku. Nie obserwowano istotnych różnic w wartościach Poz. Przypuszcza się, że różnice w wartościach ocenianych parametrów tribologicznych związane są ze zdolnością do tworzenia filmu smarowego o wyższym stopniu upakowania cząsteczek dodatku. Wpływa to bezpośrednio na zwiększenie trwałości takiego filmu smarowego, a co za tym idzie zwiększenie odporności warstwy smarowej na przerwanie.

EN

The influence of the composition of surfactants aqueous solutions (ethoxylates of oleyl alcohol) on their antiseizure properties is presented in the paper. Compositions of micellar aqueous solutions of ethoxylates of oleyl alcohol at ethoxylation degree 2, 10 and 20 were tested. The content of surfactant and the hydrophilic-lipophilic balance (HLB) was exactly the same for all the solutions. Two solutions were prepared: 1% aqueous solution of oleyl alcohol ethoxylate at ethoxylation degree 10 (denoted 1% AO-10) and 1% aqueous solution containing the mixture of ethoxylates of oleyl alcohol at ethoxylation degrees 2 and 20 in the proportion of 3:7 (denoted 1% AO-M1). The HLB value of the compounds applied in both solutions was the same, equal to 12. In order to verify the antiseizure properties of the lubricants the tests on T-02 tribometer (a four-ball machine) were performed. The moment of the friction force versus the linearly increasing load (from 0 to 7.2 kN) was analysed. On the basis of the relationships obtained the following parameters were evaluated: scuffing load (Pt), seizure load (Poz) and limiting pressure of seizure (poz). It was observed that application of the lubricant based on the mixture of two compounds (1% AO-M1) resulted in an increase of Pt and poz by approximately 30%, as compared to the lubricant based on one compound. No significant changes of Poz were recorded. It is supposed that the differences of the parameters assessed are caused by various packing of the additive molecules in the tribofilms formed. This directly affects the durability of the film and, furthermore, the break resistance of the lubricant layer.

9

Właściwości powłok natryskanych plazmowo i HVOF

Żórawski W.

Tribologia

|

2010

|

nr 6

319-327

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań właściwości natryskanych plazmowo i naddźwiękowo powłok NiCrBSi/Fe2O3. Zastosowana technika natryskiwania ma wpływ na skład fazowy natryskanych powłok. Powłoki natryskane naddźwiękowo miały znacznie mniejszą porowatość niż powłoki natryskiwane plazmowo. Na podstawie przeprowadzonych badań można stwierdzić, że powłoki natryskane naddźwiękowo wykazały większą odporność na zużywanie ścierne. Wraz z zawartością Fe2O3 w mieszaninie malała odporność powłok na zużycie. Powłoki natryskane plazmowo miały wyższą odporność na zatarcie niż powłoki natryskane naddźwiękowo.

EN

Nowadays plasma spraying and supersonic spraying processes are widely applied in many branches of industry. This paper presents current achievements in this area and the results of investigations of plasma and supersonic sprayed NiCrBSi/Fe2O3 coatings. It was found that the microstructures of coatings depend on the method of spraying. The tests show that supersonic coating possesses lower porosity and scuffing resistance. The investigations concluded that supersonic sprayed coatings posses higher wear resistance. The increase of the Fe2O3 portion in the composite coating causes a decrease of the wear resistance of coatings.

10

Badania metaloznawcze łożysk silników samolotu PLL LOT IŁ-62M „Kościuszko”, który uległ katastrofie w Lesie Kabackim 9 maja 1987 r.

Przygodzka H.

Inżynieria Powierzchni

|

2010

|

Nr 3

62-73

PL

Badania metaloznawcze dla wyjaśnienia przyczyn katastrofy samolotu pasażerskiego PLL LOT IŁ-62M „Kościuszko” w dniu 9 maja 1987 r. w Lesie Kabackim, wynikały z niezgodności opinii ekspertów producenta łożysk i ekspertów polskich, prowadzących wspólnie wstępne badania w IMP. Kontrowersje te dotyczyły łożysk tocznych sprężarki i turbiny silników samolotu IŁ-62M „Kościuszko”. Łożyska te stanowiące węzeł konstrukcyjny każdego z czterech silników mogły być elementami, które zainicjowały katastrofę samolotu. Pierwszym bardzo ważnym wynikiem ekspertyzy było wykazanie, że łożysko jednego z silników uległo zniszczeniu przez zatarcie. Istotną przyczyną zniszczenia łożyska było usunięcie przez producenta połowy rolek w celu obniżenia masy łożysk. Spowodowało to nadmierne obciążenie stykowe pozostałych rolek. Czynnikiem sprzyjającym zmęczeniu i zatarciu jednego z nich była zbyt niska jakość materiału łożysk, ułatwiająca wykruszanie się twardych węglików i cząstek materiału zwiększających intensywność zużycia ściernego. Badania łożysk obejmowały obserwację mikrostruktury przy użyciu mikroskopu świetlnego „Neophot” i skaningowego mikroskopu elektronowego JSM-50A oraz pomiary twardości metodą Vickersa.

EN

Physical metallurgy research was done to clear up differences in experts opinios on the reason of PLL LOT IŁ-62M „Kościuszko” aircraft crash in 9 of May 1987 in Kabaty Forest. There were controversies between producer experts and polish experts about rolling bearing of the compressor and the turbine of IŁ-62M “Kościuszko” aircraft. It was stated that catastrophe (failure) was initiated because the bearing in one of the engines was destroyed as the consequence of a seizure inside it. Producer had reduced to the half the number of the rolls inside the bearing to make it lighter. Also low quality of bearing material was caused by hard carbides and other particles which had been broken out from the surface and facilitate fatigue failure and a seizure. Microstructure of the bearing metal was done by “Neophot” light microscopy, and JSM-50A scanning electron microscopy and also Vickers hardness measurements were done.

11

Charakterystyki tribologiczne cieczy jonowych zawierających kation amoniowy

Sułek M.W., Wasilewski T., Ogorzałek M., Bąk A., Pernak J., Walkiewicz F.

Tribologia

|

2009

|

nr 4

207-214

PL

W poszukiwaniu nowych aktywnych baz olejowych wskazano na ciecze jonowe, które występują w temperaturach "pokojowych" w stanie ciekłym. Mają one wiele interesujących właściwości, które mogą wpłynąć na niezawodność (właściwości przeciwzatarciowe) i trwałość (właściwości przeciwzużyciowe) układów tribologicznych. Wykonano dwa rodzaje testów: zatarciowe z liniowym narostem obciążenia (T02) oraz przy stałym obciążeniu (T11) dla dwóch rodzajów cieczy jonowych 1,2,4-triazolanu didecylodimetyloamoniowego ([124TA][DMA]) i 1,2,4-triazolanu benzalkoniowego ([124TA][BA]) oraz oleju parafinowego, który stanowi ich medium odniesienia. Z uzyskanych rezultatów wynika, że ciecze jonowe jako bazy w większym stopniu wpływają na zdolność układu do przeciwdziałania zacieraniu niż na obniżenie oporów ruchu i zużycia.

EN

Ionic liquids which are liquids at room temperatures were chosen asnew active base oils. They have lots of interesting properties which can affect in reliability and permanence of tribological systems. Two types of tests were carried out: automatic, continuous increasing of the load during the run (four-ball testing machine) and with constant load (ball – on – disc tester) for two types of ionic liquids 1,2,4-triazolan didecyldimethyloammonium ([124TA][DMA]) and 1,2,4-triazolan benzalkonium ([124TA][BA]). What is more paraffinic liquid was tested as a model base oil. It can be stated that ionic liquids as base oils have better characteristics according to extreme pressure properties rather than lowering wear and motion resistance.

12

Trzystanowy klasyfikator tarcia na bazie sztucznych sieci neuronowych

Gocman K., Kałdoński T.

Tribologia

|

2008

|

nr 2

195-205

PL

W artykule zostały przedstawione wyniki badań wpływu prędkości obrotowej i obciążenia na wartość momentu tarcia generowanego w węźle aparatu czterokulowego. Współpraca elementów pary ciernej odbywała się w szerokim zakresie obciążeń (500-6000 N) oraz prędkości obrotowych (100-2000 obr./min). Dokonano analizy uzyskanych wyników i podjęto próbę stworzenia trzystanowego klasyfikatora tarcia (stany smarowanie, zacieranie i zespawanie) z wykorzystaniem sztucznych sieci neuronowych. W celu uzyskania jak najlepszych wyników modelowania zastosowano różne rodzaje sztucznych sieci neuronowych, a także różne algorytmy uczące.

EN

Occurrence and synergy of many complicated friction phenomena, which have non-linear character, very often result in the lack of the possibility to forecast courses and the effects of tribological processes. Searching models of tribological quantities like wear, friction coefficient, the moment of friction, and temperature taking into account every process which proceed in friction pairs is one of the most important problem in present tribology. As far as boundary friction is concerned, the situation is even more difficult. We are not able to predict if and when the boundary layer is destroyed (which value of load and how much time is needed). In view of their properties, the artificial neural networks (ANN) could become very useful instruments. They let us to carry out some multidimensional analysis, define the influence of single parameters and what is important - the interaction between these parameters. Obtained results of the influence of load and rotational speed on the moment of friction and wear of a tribological pair are presented in the paper. Test were carried out at the range of a rotational speed about 100-2000 rpm and a load of about 500-6000 N. During the tests moment of friction, oil temperature and weather conditions were registered. After the tests the wear of the tribological pairs were measured. The analysis of results was elaborated and three-state friction classifier on base of artificial neural networks (ANN) was built. The different training algorithms were applied to obtain the best quality of built models. All researches showed that artificial neural networks are very useful as prediction models in tribological processes. The analysis proved that RBF networks are the most suitable for classification. The obtained model achieved quite good precision - RBF networks give higher than 90% quantity of correct classifications. Considered networks had a simple structure - only two inputs because teaching data was quite small (for example weather conditions were skipped). It was also proved that implementation of an additional state - "welding" deteriorated the classifiers quantity insensibly.

13

Modelowanie właściwości tribologicznych ekologicznych kompozycji smarowych

Ruta R., Siwiec E., Trzos M.

Tribologia

|

2008

|

nr 5

155-170

PL

W artykule przedstawiono proces i rezultaty budowy modeli matematycznych odwzorowujących wyniki badań własności smarnych kompozycji oleju roślinnego z ECO dodatkami uszlachetniającymi uzyskanymi na bazie oleju rzepakowego. Właściwości smarne badanych kompozycji oceniano na podstawie granicznego nacisku zatarcia oraz granicznego obciążenia zużycia, które wyznaczono metodami badań tribologicznych z wykorzystaniem aparatu czterokulowego T-02. Do opisu właściwości tribologicznych badanych kompozycji smarowych zastosowano analizę regresji oraz metodę modelowania z wykorzystaniem sztucznych sieci neuronowych. Modele regresyjne odwzorowujące właściwości tribologiczne w zależności od zawartości dodatku tylko dla granicznego obciążenia zużycia i tylko dla niektórych dodatków można uznać za zadawalające. W rezultacie zastosowania sztucznych sieci neuronowych otrzymano modele, charakteryzujące się dobrymi własnościami statystycznymi i opisujące zarówno wartości granicznego obciążenie zużycia, jak i granicznego nacisku zatarcia w zależności od rodzaju i zawartości dodatku oraz od właściwości fizyko-chemicznych oleju i dodatków.

EN

The article presents a process and results of mathematical models developing of oil compositions’ lubricating properties. The lubricating properties were evaluated based on the seizing boundary pressure and the wear boundary load with the use of experimental research on the four-ball machine T-02. The models of investigated lubricant compositions were developed with the use of the regression analysis and the artificial neural network method. Regression models describing lubricants’ tribological properties as function of additive quantities were satisfactory only for the seizing boundary pressure and only for some additives. Models elaborated as the results of a neural networks method application are characterised by good statistical characteristics and describing the boundary wear load and seizing boundary pressure as a function of lubricant composition properties.

14

Zacieranie a zużywanie adhezyjne skojarzeń ślizgowych

Nosal S.

Tribologia

|

2007

|

nr 3-4

29-38

PL

W artykule podjęto próbę uporządkowania takich pojęć, jak: zacieranie, zatarcie, sczepianie i zużywanie adhezyjne. Przeanalizowano pojęcie zacierania. Zaproponowano własne definicje zatarcia i zacierania. Zatarcie określono jako zatrzymanie ruchu węzła ślizgowego wskutek dominacji tarcia zlokalizowanego w głębi warstwy wierzchniej i powodującego trwałe jego uszkodzenie, natomiast zacieranie jako zbiór zjawisk występujących w węźle ślizgowym, zlokalizowanych głównie w głębi warstwy wierzchniej, powodujących zwiększone i niestabilne tarcie, których rozwój może doprowadzić do zatarcia. Biorąc pod uwagę dominujący rodzaj zjawisk inicjujących wyróżniono następujące modele zacierania: mechaniczny, adhezyjny i integralny.

EN

The paper sets in a methodical arrangement such phenomena as: scuffing, seizure, jointing and adhesive wear. The concept of scuffing was analysed. Author proposed his own definitions of seizure and scuffing. Seizure was defined as stopped movement of a sliding pair as a result of domination of friction located deep in a surface layer and causing its permanent damage. Scuffing was defined as a set of phenomena inside a sliding pair, located mainly deep in a surface layer, causing increased and unstable friction, development of which may lead to seizure. Taking into account prevailing type of initiating phenomenon, following scuffing models were distinguished: mechanical, adhesive and integral.

15

Odporność na zacieranie powłok węglikowych natryskanych naddźwiękowo

Żórawski W., Trpcevska J.

Tribologia

|

2007

|

nr 3-4

453-463

PL

Powłoki natryskane naddźwiękowo są szeroko stosowane w różnych gałęziach przemysłu, jednak proces ich zużywania nie jest dostatecznie poznany. Dotyczy to zwłaszcza powłok pracujących na wysokoobciążonych częściach maszyn, gdzie podstawowym zagadnieniem jest trwałość i odporność na zatarcie. W artykule przedstawiono wyniki badań odporność na zatarcie powłok z WC-Co i Cr3C225%NiCr natryskanych HVOLF. Ocena odporności na zacieranie została przeprowadzona na testerze typu Falex w warunkach tarcia suchego. Największa odporność na zatarcie wykazała powłoka z WC-Co natryskana HVOLF posiadająca najbardziej jednorodną strukturę oraz największą twardość.

EN

Developed in early 80-s of last century HVOF sprayed coatings were result of looking for new solution in thermal spray technology directed on increasing of kinetic energy of powder grains. Nowadays HVOF spraying have found a lot of applications in different branches of industry [1, 2, 3, 4, 5, 8]. Properties of thermally sprayed coatings cause that the processes of wear are more complex than in the case of monolithic materials. The phenomenon, however, has not been fully explained [6]. Thermally sprayed elements are exposed to high loads, variable rotational speeds and high temperatures, which may result in undesirable under-lubrication or no lubrication at all. The problem refers mainly to such elements as, e.g. piston rings in combustion engines or synchroniser rings [3]. All forms of failure wear can be observed on the surfaces of mating elements. Intensive adhesive or thermal wear leads to the occurrence of local grafting and adhesion and, consequently, shorter life and scuffing. The interaction of ZrO2-MgO and Al2O340TiO2 coatings and cast iron under dry friction conditions is discussed in Ref. [7]. Ref. [9] deals with the development of scuffing for plasma sprayed ceramic and metal coatings interacting with bearing steel under dry friction conditions. The behaviour of oil-lubricated Cr3C2 coatings interacting with steel is described in [10]. Investigations on the problem of scuffing resistance of cylider bore are presented in paper [11]. Former investigations of properties of HVOLF sprayed coatings are presented in paper [12]. Two carbides produced by HC Stark tungsten carbide WC-Co (FST k-674.23) and chromium carbide Cr3C225%NiCr) (1375 VM), were used. For HVOLF spraying a JP-5000 (TAFA) gun was applied. Before the spraying, faces of cylindrical samples 12.7 x 10 made of steel 45 were grit blasted with 12 grade electrocorundum at a pressure of 0.5MPa. In this test a tribological tester, T-09 type Falex which has a friction pair with a pin and vee block association was applied to investigate scuffing resistance of thermally sprayed coatings under dry friction conditions. The microstructure of the sprayed coatings was analysed with a scanning microscope JOEL JSM-5400, whereas the element distribution with a microprobe ISIS 300 Oxford Instruments. The roughness of coatings was measured with a profilographometer Talysurf 4, whereas to study their hardness a Zwick 3210 hardness tester was used. The tests were carried out under dry friction conditions and had a comparative character. It was assumed that scuffing occurs when the pin clamping the rotating antisample is sheared. For each sprayed coating, the tests were repeated three times. HVOLF sprayed WC-Co coatings demonstrated better scuffing resistance (seizure observed at 1205 +, - 163 N), the most homogeneous structure and higher hardness (1218 HV0.1), respectively in the case of Cr3C225%NiCr scuffing resistance 1161 +, - 141 N and microhardness 945 HV0.1. The friction force oscillations are different in the case of WC-Co and Cr3C225%NiCr coatings. The oscillations for chromium carbide appear earlier and they were more intensive then in the case of tungsten carbide. Scuffing resistance of HVOLF sprayed WC-Co and Cr3C225%NiCr coatings was studied using a Falex type tester. It was established that HVOF sprayed wolfram carbide demonstrated the greatest resistance to scuffing, the most homogeneous structure and the highest hardness, whereas Cr3C225(Ni 20Cr) sprayed coating was characterised by the lower hardness. During the testing of the scuffing resistance of all interacting coatings, considerable oscillations of friction force could be observed. They were present also in the case of both coatings, but occurred earlier and were more intensive in the case of Cr3C225%NiCr coating.

16

Neural networks as a friction classifiers

Gocman K., Kałdoński T.

Problemy Eksploatacji

|

2007

|

nr 4

111-118

EN

Preliminary results of the influence of load and rotational speed on the moment of friction and wear of a tribological pair are presented in the paper. Tests were carried out at rotational speeds of about 100-2000 rpm and loads of about 500-6000 N. During the tests, the moment of friction, oil temperature and weather conditions were registered. After the tests, the conditions of the wear of tribological pairs were measured. The analysis of results was developed, and a friction classifier was built using artificial neural networks (ANN). The different training algorithms were applied to obtain the best quality models.

PL

W artykule przedstawiono wstępne wyniki badań wpływu obciążenia i prędkości obrotowej na wartość momentu tarcia i zużycie pary ciernej. Badania przeprowadzono w szerokim zakresie obciążeń (500-6000 N) i prędkości obrotowych (100-2000 obr./min). W czasie pomiarów rejestrowano wartość momentu tarcia, temperaturę środka smarnego oraz warunki otoczenia. Po zakończeniu testów wyznaczono zużycie elementów pary ciernej. Po przeprowadzonej analizie wyników, na bazie sztucznych sieci neuronowych zbudowano klasyfikator tarcia. W czasie budowy modeli zastosowano różne algorytmy uczące, tak aby uzyskać jak najlepszą jakość klasyfikatorów.

17

Odporność na zatarcie powłok kompozytowych natryskiwanych plazmowo i naddźwiękowo

Żórawski W., Ozimina D.

Tribologia

|

2005

|

nr 4

323-334

PL

W pracy zbadano odporność na zatarcie natryskanych plazmowo i naddźwiękowo powłok otrzymanych z mieszanin proszków NiCrBSi i Fe2O3. Badania mikrostruktury otrzymanych powłok przeprowadzone z użyciem mikroskopu SEM/EDS pokazały, że z mieszanin proszków o zróżnicowanej budowie i granulacji można otrzymać powłoki kompozytowe składające się z matrycy NiCrBSi zawierającej tlenki żelaza. Powłoki posiadały zróżnicowaną mikrostrukturę w zależności od zastosowanej metody natryskiwania. Przeprowadzone badania pokazały, że powłoki natryskiwane naddźwiękowo posiadają niższą odporność na zatarcie niż powłoki natryskiwane plazmowo.

EN

This paper presents results of an investigation into the structure of plasma and HVOF sprayed coatings. The spray material was a mixture of NiCrBSi and Fe2O3 powders, the latter added in different proportions, deposited with the aid of Plancer PN120 and Sulzer Metco Diamond Jet system. The powder granulometry and the microstructure of the HVOF sprayed deposits were studied using an SEM/EDS analyzer. The tests show that by mixing NiCrBSi and Fe2O3 powders characterized by different particle size distribution and morphology, we can obtain a composite coating containing the two compounds. The coatings consist of an NiCrBSi matrix and iron oxides. The addition of Fe2O3 powder causes that the NiCrBSi/ Fe2O3 coating possesses greater porosity. It should be noted that the exact composition of NiCrBSi/Fe2O3 composite coatings cannot be established on the basis of microhardness test. HVOF sprayed coatings showed lower scuffing resistance than plasma spraying coatings.

18

Seizure of low-power electric engine - case study

Giemza B., Kałdoński T., Król A.

Problemy Eksploatacji

|

2005

|

nr 2

247--257

EN

In the article the case study of seizure of porous sliding bearings mounted in the low-power electric motor, which was the integral part of air conditioner and worked outside is presented. The analysis of the results of investigations showed that probable reason of seizure of electric engine was presence of brown dust. Seizure process occurred only in the bearing No. 2, which was connected with its location in the structure of the air conditioner.

PL

W artykule przedstawiono przypadek zatarcia łożysk silnika elektrycznego małej mocy, napędzającego wentylator klimatyzatora, po kilku dniach ciągłej nieprzerwanej pracy. Jak wykazały przeprowadzone badania, spowodowane to było niewłaściwym rozpoznaniem przyszłych warunków pracy klimatyzatora i w efekcie nieodpowiednią konstrukcją silnika elektrycznego ułożyskowanego na dwóch brązowych łożyskach porowatych. Analizowany był jeden dostępny obiekt, natomiast takie same awarie zachodziły w całej grupie użytkowanych klimatyzatorów.

19

Friction and wear of diffusion MoS2 solid lubricant coatings

Kovalev E., Ignatiev M., Leshchynsky V., Wiśniewska-Weinert H.

Problemy Eksploatacji

|

2005

|

nr 2

171--179

EN

The main objective of the presented research is an analysis of tribological properties of multilayered MoS2 solid lubricant coatings produced by diffusion synthesis. These coatings are applied to provide high serviceability of friction assemblies in air, helium environment and vacuum in the temperature range 300-973 K. The following configurations were used for wear tests: disk-on-disk with one annular ledge, disk-on-disk with three annular ledges and pin-on-disk.

PL

Głównym celem badań była analiza właściwości tribologicznych wielo-warstwowych powłok smarujących MoS2 wytwarzanych w procesie syntezy dyfuzyjnej. Powłoki takie stosowane są dla zapewnienia wysokiej jakości pracy węzłów tarcia w środowisku powietrza, helu i w próżni, w temperaturze od 300 do 973 K. W badaniach zużycia użyto następujących konfiguracji elementów testowych: tarcza-tarcza z jednym pierścieniowym występem tarcza-tarcza z trzema pierścieniowymi występami oraz trzpień-tarcza.

20

Zdolności przeciwzatarciowe wodnych roztworów alkoholi laurylowych o różnym stopniu oksyetylenowania

Sułek M.W., Bocho-Janiszewska A.

Tribologia

|

2004

|

nr 4

221-228

PL

W artykule przedstawiono analizę właściwości tribologicznych wodnych roztworów oksyetylenowanych alkoholi laurylowych w skojarzeniu materiałowym stal-stal. Testom poddano roztwory o stężeniu 0,1, 0,5, 1, 4, 10% wagowych alkoholi laurylowych o różnym stopniu oksyetylenowania: 3, 5, 7, 10 i 23. Badano wpływ stopnia oksyetylenowania i stężenia na właściwości przeciwzatarcioweTesty prowadzono na apracie czterokulowym (T-02) pod zmiennym, liniowo narastającym obciążeniem. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że dodatek oksyetylenowanego alkoholu powoduje wzrost wartości obciążenia zatarcia, granicznego nacisku zatarcia oraz obciążenia zacierającego w porównaniu do wartości uzyskanych dla czystej wody. Najlepsze właściwości przeciwzatarciowe odnotowano w przypadku alkoholu laurylowego o najwyższym stopniu oksyetylenowania (23).

EN

The analysis of tribological properties of aqueous solutions of ethoxylated lauryl alcohols for steel-steel contact is presented. 0.1, 0.5, 1, 4, 10% wt. solutions of lauryl alcohols of ethoxylation degree: 3, 5, 7, 10 and 23 were tested. The influence of the ethoxylation degree and concentration on antiseizure properties was assessed. The tests were performed with four-ball machine (T-02) under linearly increasing load. On the basis of the results obtained it was concluded that the addition of ethoxylated alcohol increases seizure load, limiting pressure of seizure and scuffing load, as compared to pure water. The best antiseizure properties were observed for lauryl alcohol of the highest ethoxylation degree (23).