Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

The functional analysis of the 15th century fortification of the Grodno Castle

Biel Radosław

Architectus

|

2021

|

Nr 4 (68)

29--37

EN

The aim of the article is to discuss the potential purpose, and then a functional analysis of the structure, the stone relics of which were discovered during the archaeological research conducted in 2018 and 2019, on the zwinger of the Grodno Castle, located in Zagórze Śląskie. The chronology of the structure, based on the analysis of the accompanying artefacts, was established in the first half of the 15th century, linking its destruction with the Hussite wars that were going on at that time. The analysis of the iconographic material and the results of research carried out on similar sites in Silesia, the Czech Republic and Moravia allowed for a hypothesis that the structure in question was a relic of a so called parkan – the oldest, previously unknown line of additional fortifications. Such wooden or stone-and-wooden objects would be the first response to the firearms spreading at that time. The theoretical model of the effectiveness of this type of fortification is considered, taking into account a number of basic factors, such as the terrain, the possibilities of armaments at that time, and the location of attackers and defenders. Various scenarios are discussed, taking into consideration the results of practical and theoretical experiments related to the use of early modern firearms and artillery published in the literature on the subject. The results of the conducted analyses seem to confirm both the proposed function of the structure and a number of benefits of its construction.

PL

Celem artykułu jest omówienie potencjalnego przeznaczenia, a następnie analiza funkcjonalna konstrukcji, której kamienne relikty odkryto w trakcie badań archeologicznych prowadzonych w 2018 i 2019 r. na międzymurzu zamku Grodno, położonym w Zagórzu Śląskim. Chronologię konstrukcji, w oparciu o analizę towarzyszącego mu zabytkowego materiału ruchomego, ustalono na 1. połowę XV w., wiążąc jej zniszczenie z trwającymi wówczas wojnami husyckimi. Analiza materiału ikonograficznego i wyników badań prowadzonych na analogicznych obiektach na Śląsku, w Czechach i na Morawach pozwoliła na wysunięcie hipotezy, wedle której omawiana konstrukcja stanowiła relikt parkanu – najstarszej, nieznanej dotąd linii dodatkowych umocnień. Tego typu drewniane lub kamienno-drewniane obiekty miałyby stanowić pierwszą odpowiedź na rozpowszechniającą się wówczas broń palną. Rozpatrywany jest teoretyczny model skuteczności tego typu umocnień, biorący pod uwagę wiele podstawowych czynników, takich jak ukształtowanie terenu, możliwości ówczesnego uzbrojenia oraz lokalizacja stanowisk atakujących i obrońców. W dyskusji omawiane są różne scenariusze, uwzględniające publikowane w literaturze przedmiotu wyniki eksperymentów praktycznych i teoretycznych związanych z wykorzystaniem wczesnonowożytnej broni palnej i artylerii. Wyniki przeprowadzonych analiz wydają się potwierdzać zarówno proponowaną funkcję konstrukcji, jak i szereg korzyści płynących z jej budowy.

2

Papal bull of Benedict XIII (1394-1417) from Grodno Castle

Orlicki Łukasz

Architectus

|

2021

|

Nr 4 (68)

83--90

EN

The article aims at discussing a unique cultural property, which is the papal bull of Pope Benedict XIII that was discovered during the archaeological research conducted in Grodno Castle in 2017, as well as at determining the potential connections, as a result of which this cultural property found its place in Lower Silesia. The number of papal bulls which are discovered in contemporary Poland has been growing significantly from year to year. They are not only visually impressive artifacts, but above all good dating proofs due to the name of their issuer on each of them. In the case of identification of the papal bull discovered in Grodno Castle, initially there was a problem connected with the fact that in the history of the Catholic Church there were two popes bearing the name of Benedict XIII, i.e. Pedro de Luna who was in office at the turn of the 15th century and Francesco Orsini who ruled in the 18th century. Thanks to the source query and the comparative analysis, the issuer of the copy from Grodno Castle is undoubtedly the first of them – in historiography referred to as the Pope of Avignon obedience and colloquially as an anti-pope, due to the schism prevailing in the Church at that time. At the same time, it was ruled out that this cultural property might have been placed on the secondary deposit due to the analysis of the stratigraphy of the context layers in which it was discovered. On the basis of the query, the article also presents several hypotheses about a possible way the papal bull got to Lower Silesia. The conclusion which can be drawn from the research is the need to conduct further studies, not only on this particular cultural property, but first of all, in a broader aspect of papal bulls in Poland.

PL

Artykuł ma na celu omówienie unikatowego zabytku, jakim jest bulla papieża Benedykta XIII odkryta w trakcie badań archeologicznych prowadzonych na zamku Grodno w 2017 r., a także ustalenie potencjalnych powiązań, na skutek których zabytek znalazł się na terenie Dolnego Śląska. Z roku na rok liczba bulli odkrywanych na obszarze współczesnej Polski znacząco wzrasta. Są one nie tylko wizualnie imponującymi artefaktami, ale przede wszystkim dobrymi datownikami, z racji imienia swojego wystawcy znajdującego się na każdej z nich. W przypadku identyfikacji egzemplarza odkrytego na zamku Grodno natrafiono początkowo na problem związany z faktem występowania w historii Kościoła katolickiego dwóch papieży noszących imię Benedykta XIII – Pedra de Luny pełniącego urząd na przełomie XIV i XV w. oraz Francesca Orsiniego sprawującego władzę w wieku XVIII. Dzięki przeprowadzonej kwerendzie źródłowej i analizie porównawczej bezsprzecznie jako wydawcę egzemplarza z zamku Grodno można wskazać pierwszego z nich – w historiografii określanego mianem papieża obediencji awiniońskiej, a potocznie antypapieża, ze względu na panującą wówczas w Kościele schizmę. Jednocześnie wykluczono, że zabytek mógł znaleźć się na złożu wtórnym z racji analizy stratygrafii nawarstwień kontekstu, w którym go odnaleziono. W oparciu o przeprowadzoną kwerendę w artykule zaprezentowano też kilka hipotez dotyczących sposobu, w jaki bulla trafiła na Dolny Śląsk. Wnioskiem płynącym z przedstawionych badań jest potrzeba przeprowadzenia dalszych studiów, nie tylko nad tym konkretnym zabytkiem, ale przede wszystkim w szerszym aspekcie bulli papieskich na terenie Polski.

3

Mining of non-ferrous metal ores in the valley of the Bystrzyca river in relation to Grodno Castle

Stolarczyk Tomasz, Madziarz Maciej

Architectus

|

2021

|

Nr 4 (68)

97--106

EN

The article discusses the issues of mining works from the Middle Ages and early modern period (until 1618), carried out in the region of the Bystrzyca river valley, in the vicinity of Grodno Castle (the area located on the border of three meso-regions: the Sowie Mountains and the Wałbrzyskie Mountains and Foothills). The chronology of local mining probably dates back to the Middle Ages; however, the best documented reports refer to mining works carried out in the 16th century. They were undertaken both in the territory of the Grodno Castle fiefdom – mainly in Dziećmorowice – and in the neighboring villages: Schlesierthal, Modliszów, Lubachów and Bystrzyca Górna. The remains of former mining works have been the subject of mining archeology research for years. A significant part of them was entered in the register of sites included in the Archaeological Picture of Poland program. The authors of the article presented the most important historical mining excavations in the given area and documentation related to the individual sites.

PL

W artykule omówiono zagadnienia dotyczące prac górniczych z okresu średniowiecza i wczesnego okresu nowożytnego (do 1618), prowadzonych w rejonie doliny rzeki Bystrzycy, w sąsiedztwie zamku Grodno (obszar położony na granicy trzech mezoregionów: Gór Sowich oraz Gór i Pogórza Wałbrzyskiego). Chronologia tutejszego górnictwa sięga zapewne okresu średniowiecza, najlepiej udokumentowane są jednak przekazy odnoszące się do prac górniczych prowadzonych w XVI w. Podejmowano je zarówno na obszarze lenna zamku Grodno – głównie w Dziećmorowicach – jak i w sąsiednich miejscowościach: wsi Schlesierthal, w Modliszowie, Lubachowie oraz Bystrzycy Górnej. Pozostałości dawnych robót górniczych są od lat przedmiotem badań archeologii górniczej. Znaczna ich część włączona została do ewidencji stanowisk ujętych w programie Archeologicznego Zdjęcia Polski. Autorzy artykułu przedstawili najważniejsze z historycznych wyrobisk górniczych na omawianym obszarze oraz dokumentację związaną z poszczególnymi stanowiskami.

4

Kinsberg House, a place fit for a prince to live in... Grodno Castle in modern times (16th and 18th centuries) in the light of historiographic sources and field research

Gryglewska Agnieszka

Architectus

|

2021

|

Nr 4 (68)

49--62

EN

The subject of the article is the early modern remodeling and extensions of the medieval Grodno Castle (Kinsberg) at the time when it was the seat of the von Logau family, i.e. Matthäus, Kaspar and Georg, in the years 1545-1595, and its subsequent transformations until 1823. Purchased then by Johann Gustav Gottlieb Büsching, the castle was secured and turned into a romantic ruin. The studies were based on the analysis of German historical research, mainly from the 19th and the beginning of the 20th century, using the sources which were either incomplete or lost in 1945. Historical descriptions of buildings and an attempt at interpreting them were presented. Preserved iconographic materials and the field research, which was conducted in the years 2019-2021 by a team of scientists from the Department of History of Architecture, Art and Technology of Wrocław University of Science and Technology, were also taken into consideration. The aim of the article was to present the architecture of the castle in its heyday. The discussed early modern phase of its remodeling turned out to be a consistently implemented and completed concept of rebuilding the late-gothic castle from the beginning of the 16th century into an elegant Renaissance residence which consisted of a three-winged body of the upper castle closed with a curtain wall, crowned with a high roof surrounded by an attic, with an internal courtyard and a tower; then the middle castle, outer bailey and lower castle. In terms of the quality of architecture and its design, Grodno Castle could compete with Silesian princely residences at the end of the 16th century.

PL

Tematem artykułu są nowożytne przebudowy i rozbudowy średniowiecznego zamku Grodno (Kinsberg) w czasach, gdy był siedzibą rodziny von Logau, Matthäusa, Kaspara i Georga, w latach 1545-1595, oraz jego późniejsze przemiany – do 1823 r. Zakupiony wówczas przez Johanna Gustava Gottlieba Büschinga zamek został zabezpieczony i przekształcony w romantyczną ruinę. Studia zostały oparte na analizie niemieckich opracowań historycznych, przede wszystkim z XIX i początku XX w., wykorzystujących obecnie niekompletne lub zaginione w 1945 r. źródła. Zaprezentowano historyczne opisy budowli oraz próbę ich interpretacji z uwzględnieniem zachowanych materiałów ikonograficznych oraz badań terenowych, prowadzonych w latach 2019-2021 przez zespół naukowców z Katedry Historii Architektury, Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej. Celem artykułu było przedstawienie architektury zamku w okresie jego największej świetności. Omówiona nowożytna faza jego przebudowy okazała się konsekwentnie realizowaną i skończoną koncepcją przebudowy późnogotyckiego zamku z początku XVI w. w wytworną renesansową rezydencję, składającą się z trójskrzydłowej bryły zamku górnego zamkniętej ścianą kurtynową, zwieńczonej wysokim dachem otoczonym attyką, z wewnętrznym dziedzińcem, wieżą i przedbramiem; średniego zamku, międzymurza i dolnego zamku. Pod względem jakości architektury i jej wystroju zamek Grodno mógł w końcu XVI w. rywalizować ze śląskimi rezydencjami książęcymi.

5

Grodno Castle in the iconography from the 18th and 19th centuries

Sanik Grzegorz

Architectus

|

2021

|

Nr 4 (68)

73--81

EN

The aim of the article is to describe the image of Grodno Castle in Zagórze Śląskie in the iconography from the 18th and 19th centuries. The subject of the research covered graphics which were made by draftsmen and engravers at the end of the 18th and the 1st half of the 19th centuries, i.e., at the moment of the greatest changes in the substance of the monument. The article analyzes the state of preservation of the walls of Grodno Castle in individual representations. First of all, the analysis covered residential wings of the upper castle as well as the buildings of the lower courtyard with particular emphasis on the elements destroyed, dismantled, or rebuilt during transformations of the castle in the 19th century. Historic, analytical, and comparative methods were applied in our research. During the analysis, it was possible to describe and indicate the non-existent fragments of the upper castle buildings. According to the author, the gable above the southern wing and the attics are particularly important. The information collected in this way may be helpful in the future when trying to reconstruct the historic roof and restore its cubature. From the 1820s to the end of the century, major changes also took place in the lower courtyard. The farm buildings were demolished, i.e. stables, a shed and a bakery building with a bathhouse. The remnants of early modern roundel bastions have been adapted to tourist needs. The described non-existent structures of the lower castle may also be helpful in the future when trying to reconstruct these buildings.

PL

Celem artykułu było opisanie wizerunku zamku Grodno w Zagórzu Śląskim w ikonografii z XVIII i XIX w. Przedmiotem badań były grafiki wykonane przez rysowników i rytowników pod koniec XVIII i w 1. połowie XIX w., czyli w momencie największych zmian zachodzących w substancji zabytku. W artykule dokonano analizy stanu zachowania murów zamku Grodno na poszczególnych przedstawieniach. Przede wszystkim analizie zostały poddane skrzydła mieszkalne zamku górnego, a także zabudowania dziedzińca dolnego, ze szczególnym naciskiem na elementy zniszczone, rozebrane lub przemurowane w czasie przekształceń zamku zachodzących w XIX w. Podczas badań stosowano metody historyczno-analityczne i porównawcze. W trakcie analizy udało się opisać i wskazać nieistniejące już fragmenty zabudowań zamku górnego. W ocenie autora szczególnie ważny jest szczyt nad skrzydłem południowym i attyki. Zebrane w ten sposób informacje mogą być w przyszłości pomocne przy próbie rekonstrukcji historycznego dachu i przywrócenia jego kubatury. Od lat 20. XIX w. do końca stulecia duże zmiany zaszły również w obrębie dziedzińca dolnego. Rozebrane zostały zabudowania gospodarcze: stajnie, szopa i budynek piekarni z łaźnią. Na cale turystyczne zostały zaadaptowane pozostałości nowożytnych bastei. Opisane nieistniejące już zabudowania zamku dolnego mogą w przyszłości być również pomocne przy próbie rekonstrukcji tych budowli.

6

Details' wandering – transformations of architectural details and sgraffito of Grodno Castle in Zagórze Śląskie

Dziedzic Teresa

Architectus

|

2021

|

Nr 4 (68)

63--72

EN

The article attempted to trace the history of the creation and conservation as well as changes in the location of modern portals in Grodno castle (Kinsburg). The turbulent history of their transfer, assembly and restoration is closely related to the history of the castle in the last 200 years. Research based on the analysis of archival materials from the 19th and 20th centuries, which, however, only partially capture the subject of the portals, were supplemented with an analysis of iconography and the results of field research conducted between 2019 and 2021 by a team from the Faculty of Architecture of the Wrocław University of Science and Technology. The presented research results revealed the problem of determining the original location of several portals and the origin of their components. The condition of the portals requires an urgent conservation intervention. This article encourages undertaking more extensive research and analysis of the details of window and door dressings in Grodno Castle in Zagórze Śląskie.

PL

Tematem artykułu jest próba prześledzenia historii powstania i konserwacji oraz zmian w lokalizacji nowożytnych portali w zamku Grodno (Kinsburg). Burzliwa historia ich przenoszenia, składania i uzupełnień łączy się ściśle z historią zamku w okresie ostatnich 200 lat. Studia oparte na analizie archiwaliów pochodzących z XIX i XX w., które jednak w sposób cząstkowy ujmują problematykę portali, uzupełniono analizą ikonografii oraz wynikami badań terenowych, prowadzonych w latach 2019-2021 przez zespół z Wydziału Architektury PWr. Zaprezentowane wyniki badań pozwoliły ujawnić problem związany z ustaleniem pierwotnej lokalizacji kilku portali oraz pochodzenia ich elementów składowych. Stan zachowania portali zmusza do podjęcia pilnej ingerencji konserwatorskiej. Niniejszy artykuł jest przyczynkiem do podjęcia szerszych badań i analiz detalu obramowań okiennych i drzwiowych w zamku Grodno w Zagórzu Śląskim.