Celem pracy jest określenie warunków siedliskowych panujących w basenie dolnym doliny Biebrzy metodą transektów dolinowych, na podstawie szczegółowego rozpoznania stosunków wodnych, glebowych i fitosocjologicznych. W pracy zawarto charakterystykę siedliskową zabagnionej doliny rzeki, na przykładzie dolnego odcinka Biebrzy. Szczególną uwagę poświęcono warunkom hydrologicznym, które w decydującej mierze wpływają na siedlisko i zachodzące w nim procesy. Na podstawie rozpoznania stratygrafii złoża torfowego na przeważającej części przekroju dolinowego odtworzono prawdopodobny, historyczny przebieg procesu zabagnienia doliny. Na podstawie wierzchniej warstwy torfowiska można ocenić obecnie zachodzące procesy glebowe. Informacje o występujących zbiorowiskach roślinnych były podstawą do wyznaczenia pięciu stref ekologicznych różniących się rodzajem roślinności, sposobem zasilania hydrologicznego, dynamiką procesów sukcesji roślinnej. Na podstawie ponad pięćdziesięcioletnich obserwacji stanów wody w rzece ustalono dla każdej ze stref: długość trwania zalewu, częstość trwania zalewu o określonej intensywności, liczbę wystąpień zalewu w poszczególnych latach oraz czas trwania zalewu podczas okresu wegetacyjnego. Wyznaczono w ten sposób zasięg oddziaływania wód rzecznych na przyległe tereny zalewowe. W wyniku analizy danych hydrologicznych nie stwierdzono zmniejszenia się wielkości, częstości lub czasu trwania zalewów rzecznych. Przeciwnie, od lat 70. XX w. obserwuje się pewne wydłużenie trwania zalewów. Może mieć to związek ze zmniejszeniem retencji basenów środkowego i górnego na skutek przeprowadzonych prac melioracyjnych. W celu wytłumaczenia zmian w części zbiorowisk roślinnych i korzeniowej warstwie gleby, wskazujących na okresowe przesychanie siedlisk, należy przeprowadzić badania dynamiki zmian retencji śniegowej i zmian w zasilaniu Bagna Ławki wodą z tych zasobów.
EN
The paper presents results of the study along the transect through Bagno Ławki, part of the floodplain of the Biebrza River in its lower basin. The study involved organic soil analysis, sampling of plant communities and hydrological studies on flood phenomena. The main focus of the work was on identification of water conditions using surface hydrology analysis of fifty years data set, on peat soil characteristics describing in a qualitative way the historical water conditions and on vegetation in the late sixties and now which enabled description of ecological changes in the site. Stratigraphic data showed the way the valley had been inundated and colonised by wetland plant communities. The surface soil cover, which reflects current status of soil-water conditions, showed by a slight moorsh layer the decrease of water saturation in the soil profile. Changes of plant communities during the last thirty years proved the increase of water dynamics in some areas which allowed for the expansion of communities tolerant to water changes. In the meantime, however, significant changes of agricultural practices took place there i.e. part of the area was abandoned by farmers and only seldom mowed or (close to the river) grazed by cattle. So, the vegetation response is not only due to the hydrology. Analysis of hydrological data for the closest gauge station in Burzyn allowed to compare zonal location of plant communities with flood extension. Contrary to the general expectation, water heights, frequency and duration of waterlogged periods did not prove a decrease in flood magnitude. Flooding phenomena seem to occur longer since the seventies than before. Changes in the duration of snow cover might be responsible for the general decrease of water saturation. These phenomena will be analysed in details during further studies.
2
Dostęp do pełnego tekstu na zewnętrznej witrynie WWW
W artykule omówiono potrzeby i możliwości technicznego oddziaływania na doliny rzeczne w celu ich renaturalizacji. Przedstawiono sposoby odtworzenia trasy rzeki, ustalenie kształtu i wymiarów przekroju poprzecznego koryta oraz typy budowli wodnych, które mogą być zastosowane w korycie renaturalizowanym. Na tym tle przedstawiono także możliwości przywrócenia do pierwotnego stanu uregulowanego odcinka rzeki Rudni oraz związane z tym kierunki renaturalizacji doliny. Omówiono dwa warianty rozwiązań: - renaturalizacji tylko strefy bezpośrednio przyległej do rzeki - zmiany wywołane odtworzeniem naturalnej trasy koryta rzeki, - renaturalizacji doliny, polegającej na ukształtowaniu wilgotnych łąk na większości obszaru do niedawna użytkowanego rolniczo — zmiany wywołane przez: odtworzenie naturalnego koryta rzeki, podpiętrzenie wody w korycie przetamowaniami, eliminację oddziaływania rowów melioracyjnych.
EN
Needs and technical potentials of affecting river valleys in order to renaturalization them are discussed in the article. Methods of restoration a river route, fix of shape and river bed cross section, hydraulic constructions which can be applied in a river bed are presented. The possibilities of renaturalization of regulated section of Rudnia river and river valley are presented as well. Two options of are discussed: a) restoration of proper habitat conditions at the riverbanks by means of meanders re-construction in the river bed, b) ecological restoration of the valley by means of: - meanders reconstruction, - damming the river bed to rise water-table - rejection of the drainage ditches effects, with the aim of establishing wet meadows on most of the agriculturally used area.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.