Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Historia i przyczyny katastrofy w dawnej kopalni rud żelaza Bibiela (region tarnogórski)

Labus Krzysztof, Labus Małgorzata, Mzyk Tadeusz

Przegląd Górniczy

|

2021

|

T. 77, nr 4-6

49--55

PL

Walka z wodą, wymagająca największego wysiłku technicznego i ekonomicznego, wysunęła się w okresie preindustrialnym na czoło wszystkich problemów technicznych górnictwa na terenie złóż śląsko-krakowskich. Jedna z ostatnich zanotowanych w historii katastrof, wynikających z zagrożeń wodnych, miała miejsce w 1917 roku w położonej na wschód od Miasteczka Śląskiego kopalni Bibiela na tzw. Pasiekach, eksploatującej limonitowe rudy żelaza. Celem podjętych prac było zidentyfikowanie przyczyny zalania kopalni, którą mogła być niewydolność systemu odwodnienia, lub też nagły, niekontrolowany dopływ, praktycznie niemożliwy do przewidzenia. Na podstawie analizy danych archiwalnych i obserwacji terenowych stwierdzono, iż do powstania katastrofy przyczyniły się warunki geologiczno-górnicze i intensyfikacja wydobycia.

EN

The fight against water, requiring the greatest technical and economic effort, was one of the most important technical problems of mining in the Silesian-Kraków region in the pre-industrial period. One of the last disasters recorded in history, resulting from water hazards, took place in 1917 in the Bibiela mine located east of Miasteczko Śląskie, on the so-called “Pasieki”, exploiting limonite iron ore. The aim of the research was to identify the cause of the mine flooding, which could be the failure of the drainage system or a sudden, uncontrolled inflow, practically impossible to predict. Based on the analysis of archival data and field observations, it was found that the geological and mining conditions and the intensification of extraction contributed to the catastrophe.

2

Zagrożenia związane z wodą - powodzie błyskawiczne

Pociask-Karteczka J., Żychowski J., Bryndal T.

Gospodarka Wodna

|

2017

|

Nr 2

37--42

PL

Ze względu na skalę szkód oraz wzrastającą liczbę zdarzeń związanych z hydro-zagrożeniami rozpoznanie ich genezy oraz jednoznaczna klasyfikacja są ważne z punktu widzenia podejmowania odpowiednich działań zapobiegających ich niekorzystnym skutkom. Celem artykułu jest usystematyzowanie wiedzy na temat hydro zagrożeń ze szczególnym uwzględnieniem powodzi błyskawicznych, które wyróżniają się ze względu na gwałtowny przebieg oraz bardzo duże zniszczenia w skali lokalnej. Przedstawiono także wybrane aspekty dotyczące oceny zagrożenia związanego z występowaniem powodzi błyskawicznych, jak również sposobów ograniczenia ich skutków.

EN

The increase in number of hydro hazards and damage generated by these events causes that detailed recognition and unambiguous classification are a core to make decisions in order to mitigate their adverse impact. The goal of the study is to systemize the knowledge related to hydro hazards with considerable focusing on flash floods, which are very rapid unpredictable events and cause big damages at a local scale. Some aspects of the assessment of risks associated with the occurrence of flash floods as well as methods of reducing their negative effects were also presented.

3

Stan zagrożeń wodnych w kopalniach węgla kamiennego w związku z ich restrukturyzacją

Bukowski P., Szczepański A., Niedbalska K.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 10/1

616--621

EN

In recent years, symptoms of water hazards associated with mine closure were escalated. The presence of the water hazard can be related even to underground mine submersible dewatering systems in the areas of closed mines. This is connected with a loss of control of the majority of the mine workings in the areas of liquidated mines, where processes significantly changing the hydrogeological and geomechanical conditions are occurred. To avoid the worsen of the state of water hazards in coal mines it is necessary to: improve the existing procedures and law regulations relating to assessment, monitoring and control of water hazards and highlight this issue in hydrogeological documentations, as well as improve the quality of hydrogeological documenting and change the procedure of making opinion and approving of documentations.

4

Dokumentowanie warunków hydrogeologicznych w związku z restrukturyzacją górnictwa węgla kamiennego

Bukowski P., Szczepański A., Niedbalska K.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 10/1

612--615

EN

After novelization of a new geological and mining law in 1994, a lot of changes in the functioning of the hard coal mining – associated with the multifold mining industry restructure – have occurred. These activities resulted in the liquidation of almost half of Polish coal mines, ore and other mineral mines, as well as in the significant changes in the hydrogeological conditions in the areas of influence of mining activities. In each case, together with the organizational transformation it was necessary to create the hydrogeological documentations or supplement to these documentations in accordance with the currently applicable regulations and procedures. Against the background of the experience from this period, it was found that some of the solutions improve the condition and quality of documenting, and influence on the improvement of mine, public and environmental safety, while some others worsen them. It is believed that it is possible to improve this state of affairs by making changes in the law regulations and procedure of hydrogeological documenting, evaluation and approval of documentation. In order to achieve it, it is necessary to make changes in the procedure for evaluation of documentation, and determine requirements for institutions, government and people with entitlements of expert within the group XVII of issues related to water hazards, as well as in the relation to the content of the text part of the hydrogeological documentation.

5

Monitoring zagrożeń naturalnych w PGE GIEK S.A. Oddział KWB Turów

Sondaj L., Górecka-Żwirska A.

Górnictwo Odkrywkowe

|

2015

|

R. 56, nr 4

28--32

PL

Skomplikowane warunki geologiczno-górnicze, znaczne ilości przemieszczanych mas ziemnych oraz lokalizacja kopalni „Turów” powodują, że warunkiem bezpiecznej pracy jest wczesne rozpoznawanie zagrożeń naturalnych, ich zdefiniowanie i monitorowanie. W tym celu kopalnia posiada odpowiednio zorganizowany system monitorowania oraz rozpoznawania zagrożeń naturalnych. Prawidłowa ocena tych zagrożeń umożliwia skuteczne projektowanie postępów robót w odkrywce i na zwałowisku oraz bezpieczną i bezawaryjną eksploatację. Zastosowanie nowoczesnych technologii (Górniczy System Informatyczny, GPS, sondowania statyczne, modelowanie numeryczne, itp.) umożliwiło zbieranie i przetwarzanie większej ilości danych pozwalających trafniej i szybciej przewidywać występowanie zagrożeń naturalnych i podjęcie odpowiednich środków technicznych w celu ich zapobiegania.

EN

Deposit Turów is characterized by diverse and complex geological conditions. Open pit mine require to dislocate big amount of ground. Additional, difficult geographic location (between borders and rivers) generate needs of continuous recognizing, defining and monitoring natural hazards. To realize this purpose the mine is equipped with monitoring systems. Efficient monitoring system enable safe work and making project for excavating in the future. Monitoring system works in the pit as well as in dump. Application the newest technology in the monitoring system (Informatics System for Miners, GPS, geotechnical laboratory to testing ground in situ and Digital Modeling) enable foreseeing and efficient prevention of natural hazards.

6

Evaluation of water hazard in hard coal mines in changing conditions of functioning of mining industry in Upper Silesian Coal Basin – USCB (Poland)

Bukowski P.

Archives of Mining Sciences

|

2015

|

Vol. 60, no. 2

455--475

EN

Water hazard has been accompanying underground mining since the first mines were built. The hazard is particularly often in the areas of mines situated in hydrogeologically outcropped part of USCB and in water rich formations of Cracow Sandstone Series. To plan properly mining actions and technical measures at each stage of life of a mine it is necessary to evaluate hydrogeological and geomechanical conditions and their changes. The conditions determine formation, occurrence and volume of the most serious sources of water hazard. Symptoms obtained in geomechanical tests and observations of forming and dewatering reservoirs of underground water, show that it is necessary to update constantly evaluation and classification of sources of water hazard or the state of water hazard in the coal mines of USCB. Development of underground mining in 1945-1990, which resulted in a quick increase in production, determined development and the range of influence of mining operations on the rock mass and the influence on the state of drainage and saturation of the rock mass. The result of the changes was an apparent influence on the changes in the state and shaping water hazards in the course of time. Since 1989 economic conditions of functioning of mines have been tightly associated with the conditions and rules of market economy. As a result of each of the so-called restructuring of mining activity a certain number of mining companies was closed, merged or split. The consequence is that in the vicinity of active mines and prospective mining areas, more and more often there are partially or completely flooded abandoned coal mines. Flooded coal mines have changed and still do hydrogeological conditions of their surrounding and force active mining companies to introduce changes in mining activities they are planning and conducting. The current state of flooding mine workings, is a result of realizing previous plans of restructuring mining industry, and all the changes of the state require hydrogeological documentation and evaluation of water hazard. In the today’s conditions of functioning of mining industry, sources of water hazards like water reservoirs in goafs, are one of six main types of sources of hazard, and at the same time the biggest problem and the most serious threat for active mine workings. As the hydrodynamic conditions in the closed areas stabilise and the water piles up close to the surface, an increase in the influence of reservoirs on the state of environmental and public hazard (subsidence, overflowing, flooding, pollution of water in the aquifers located in the overburden and surface water). As there is a qualitative change in the directions, causes and sources of water hazard, it shall be expected that the changes will tend to increase the threat level from the closed mines. Hence since 2000 the Central Mining Institute has been focused mainly on methodology research, both laboratory ones of various scale of observation referring to the properties of rocks and rock debris, and in situ ones and forecasting ones accompanied by proposed multidirectional applications of the developed methods in mining and environmental practice. The effect of the works was developing and patenting a few new methods. The effects of works which have been conducted in the last several years were proposed changes in defining water hazard, classifying the hazard and its sources. Classifications of underground water reservoirs, deposits located in the vicinity of reservoirs in closed coal mines and water safety of shafts were proposed. The devised test and evaluation methods have wide practical applications in evaluating water hazard and limiting the hazard, as well as estimating volume of water in reservoirs of closed mines and estimating energy of the water and free methane deposit in the abandoned goafs and mine workings. Their application in hydrogeology plays an important role in estimating volume of water in aquifers built of porous hard rocks. It is also important and applicable in environmental engineering to evaluate volume of water, estimating conditions of its accumulation and flow, and migration of pollution mainly within surface water reservoirs reclaimed with waste rock.

PL

Zagrożenie wodne, przez które należy rozumieć: możliwość wdarcia lub niekontrolowanego dopływu wody (solanki, ługów) albo wody z luźnym materiałem do wyrobisk górniczych stwarzającego niebezpieczeństwo dla ruchu zakładu górniczego lub jego pracowników jest obecne w górnictwie podziemnym od czasu budowy pierwszych kopalń. Zagrożenie to szczególnie często występuje w obszarach kopalń położonych w hydrogeologicznie odkrytej części GZW (Rys. 1) i w silnie wodonośnych utworach krakowskiej serii piaskowcowej. Aby można było prawidłowo zaplanować działania i zaplecze techniczne na każdym etapie funkcjonowania kopalni konieczne jest dokonanie oceny warunków hydrogeologicznych i geomechanicznych oraz ich zmian. Prowadzenie oceny zagrożenia wodnego zachodzi w warunkach GZW w bardzo zróżnicowanym środowisku geologicznym z uwagi na litologię, właściwości skał budujących górotwór i warunki występowania wód podziemnych. Środowisko to w każdym przypadku poddawane było wpływom działalności górniczej o różnej intensywności, zakresie i czasie trwania czynników wpływu. Różne warunki hydrogeologiczne w różnych częściach GZW i różna intensywność oddziaływania kopalń na tych obszarach prowadziła do zróżnicowanego zawodnienia kopalń, które jest główną przyczyną zróżnicowania wielkości dopływu wody do kopalń i możliwości jej gromadzenia w wyrobiskach. Warunki te w głównej mierze decydują o formowaniu się, występowaniu i wielkości najgroźniejszych źródeł zagrożenia wodnego. Zmiany warunków hydrogeologicznych są z kolei powiązane ze zmianami warunków geomechanicznych (Rys. 1), m.in. przez wpływanie na skład pojemnościowy zbiorników dołowych (Rys. 2) i dróg przepływu wody oraz zmianę właściwości zabezpieczeń przed zagrożeniem wodnym. Przesłanki wynikające z badań geomechnicznych i z obserwacji tworzenia się i odwadniania zbiorników wód dołowych, jak również z istotnych w stosunku do lat przed 1990 r. zmian w funkcjonowaniu górnictwa wskazują na konieczność stałego dostosowywania ocen i klasyfikacji źródeł zagrożenia wodnego oraz stanu zagrożenia wodnego w kopalniach węgla kamiennego w GZW. Rozwój górnictwa podziemnego lat 1945-1990, którego efektem był szybki wzrost produkcji, zdecydował o rozwoju i zakresie wpływów eksploatacji górniczej na górotwór i wpływie na stan drenażu i zawodnienia górotworu. Skutkiem tych zmian był ewidentny wpływ na zmiany stanu i kształtowania się zagrożeń wodnych w czasie (Rys. 3). Od 1989 r. warunki ekonomiczne funkcjonowania kopalń są ściśle związane z uwarunkowaniami i zasadami gospodarki rynkowej, co spowodowało, że w efekcie każdej, tzw. restrukturyzacji działalności górniczej likwidowano, łączono lub wydzielano pewną liczbę zakładów górniczych. Skutkiem tego, sąsiadem czynnych kopalń i pól perspektywicznych, coraz częściej były częściowo lub całkowicie zatopione zlikwidowane kopalnie węgla. Kopalnie zatapiane zmieniały i zmieniają warunki hydrogeologiczne ich otoczenia, co wymusza na czynnych zakładach górniczych zmiany w planowaniu i prowadzeniu działalności górniczej. Oddziaływanie zbiorników wodnych, które stają się źródłami zagrożenia wodnego jest już widoczne w przebiegu procesu zatapiania wyrobisk górniczych i parametrów, które ten proces charakteryzują. Obecny stan zatapiania wyrobisk górniczych, które w głównej mierze stanowią troskę zarządów kopalń czynnych, jest rezultatem realizowania wcześniejszych planów restrukturyzacji górnictwa, a wszelkie zmiany tego stanu wymagają udokumentowania hydrogeologicznego i oceny zagrożenia wodnego. Wpływ zbiorników o pojemnościach liczonych w milionach m3 wody na górotwór ma duże znaczenie dla gospodarki złożem, bezpieczeństwa, sposobu i wydajności odwadniania oraz zabezpieczania się przed zagrożeniem wodnym w obrębie kopalń czynnych. W warunkach funkcjonowania współczesnego górnictwa źródła zagrożeń wodnych, jakimi są zbiorniki wodne w zrobach, stanowią jeden z sześciu typów głównych źródeł zagrożenia, a zarazem największy problem i największe zagrożenie dla czynnych wyrobisk górniczych. W najbliższych latach, a także w długiej perspektywie, należy się spodziewać zdecydowanego wzrostu znaczenia dołowych zbiorników wodnych w kształtowaniu rozwoju zagrożeń wodnych. Pośród kierunków rozwoju zagrożeń, wraz z tendencją powiększania pojemności zbiorników wodnych w kopalniach zlikwidowanych, należy się spodziewać wzrostu ich wpływu na warunki funkcjonowania kopalń czynnych. Wraz z ustabilizowaniem warunków hydrodynamicznych w rejonach zlikwidowanych i spiętrzeniem wody na niewielką odległość od powierzchni należy się liczyć ze wzrostem wpływu zbiorników na stan zagrożenia powszechnego (zapadliska, zalewiska, podtopienia), zwłaszcza w okresach ekstremalnych zmian warunków atmosferycznych. Docelowo zaznaczy się efekt środowiskowy zatapiania zrobów związany ze wzrostem zanieczyszczenia wód poziomów wodonośnych w nadkładzie i wód powierzchniowych przez zanieczyszczone wody dołowe. Ponieważ następuje zmiana jakościowa kierunków, przyczyn i źródeł zagrożenia wodnego w kopalniach węgla kamiennego należy się spodziewać, że zmiany będą zmierzać głównie do pogłębienia stanu wzrostu zagrożenia ze strony kopalń zlikwidowanych. Stąd już od 2000 r. za istotne uznano w GIG skierowanie uwagi, głównie na badania metodyczne, zarówno laboratoryjne o różnej skali obserwacji w odniesieniu do właściwości skał i rumoszy skalnych, jak i polowe i prognostyczne wraz z zaproponowaniem wielokierunkowej aplikacji metod do praktyki górniczej i środowiskowej. Efektem tych prac było opracowanie i opatentowanie metody nasycania kapilarnego skał zwięzłych (Rys. 4), opracowanie sposobu oznaczania wodochłonności rumoszy skalnych i początkowej wartości współczynnika pojemności wodnej zrobów (Rys. 6), a także aparatu do badania przepuszczalności i ściśliwości oraz zmian pojemności rumoszy skalnych pod wpływem zróżnicowanego ciśnienia pionowego (Rys. 7). Podjęto także prace nad znalezieniem sposobu określenia warunków i bezpiecznych odległości eksploatacji górniczej planowanej w trudnych warunkach górniczych i przy istnieniu innych niż oczekiwane szerokości filara bezpieczeństwa. Dla takich warunków opracowano sposób wyznaczania tzw. stref bezpieczeństwa. Do ich opracowania wykorzystano metody wyznaczania filarów bezpieczeństwa oraz metody oceny zasięgu rozpraszania wpływów głównych od eksploatacji górniczej (Rys. 5). Efektem prac prowadzonych w okresie ostatnich kilkunastu lat było zaproponowanie zmian w definiowaniu zagrożenia wodnego, klasyfikowaniu stanu tego zagrożenia oraz jego źródeł. Zaproponowano też klasyfikacje: dołowych zbiorników wodnych, złóż położonych w pobliżu zbiorników w zlikwidowanych kopalniach oraz bezpieczeństwa wodnego wyrobisk szybowych. Opracowane metody badań i oceny mają szerokie zastosowanie praktyczne nie tylko w ocenie zagrożenia wodnego i ograniczaniu tego zagrożenia, ale także w ocenie zasobów wody w zbiornikach kopalń zlikwidowanych i ocenie energii z tych wód oraz zasobów metanu wolnego w opuszczonych zrobach i wyrobiskach górniczych. Ich zastosowanie w hydrogeologii ma istotne znaczenie w ocenie i szacowaniu zasobów wód w wodonoścach zbudowanych z porowatych zwięzłych ośrodków skalnych. Ma także duże znaczenie i zastosowanie w inżynierii środowiska w szacowaniu zasobów wód, ocenie warunków gromadzenia i warunków ich przepływu oraz migracji zanieczyszczeń głównie w obrębie zbiorników wodnych na powierzchni zrekultywowanych przez zasypanie skałą płonną. Wyniki badań z proponowanych metod badań laboratoryjnych mogą posłużyć do oceny zmienności warunków filtracji w obrębie brył zwałowisk zbudowanych z materiałów mineralnych np. skał płonnych, a tym samym do budowy modeli hydrogeologicznych i modeli migracji zanieczyszczeń. Proponowany zakres badań i możliwości ich wykorzystania i zastosowania ich wyników, w sposób wyraźny może poprawić dokładność ocen, prognoz i modeli środowiskowych i hydrogeologicznych w obszarach działalności górnictwa głębinowego i odkrywkowego.

7

Zagrożenia wodne w dokumentowaniu warunków hydrogeologicznych w podziemnych zakładach górniczych

Bukowski P.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 456 Hydrogeologia z. 14/1

63--66

PL

W Rozporządzeniu Ministra Środowiska ws. dokumentacji hydrogeologicznej i dokumentacji geologiczno-inżynierskiej, nie wskazuje się na konieczność wykonania oceny zagrożenia wodnego jako elementu warunków hydrogeologicznych, co ma istotne znaczenie w przypadku określania warunków bezpieczeństwa górniczego. Z uwagi na ścisłą współzależność określania warunków hydrogeologicznych i oceny zagrożenia wodnego wskazano, w jaki sposób warunki hydrogeologiczne wpływają na stan zagrożenia wodnego, a w jakim stopniu zagrożenie wodne wpływa na kształtowanie i określanie warunków hydrogeologicznych. Wynika to m.in. z założeń pojęcia badań hydrogeologicznych, których wyniki, w celu udostępnienia i eksploatacji złóż, zawiera dokumentacja hydrogeologiczna, a która charakteryzuje cechy środowiska oraz wskazuje bezpieczny sposób udostępniania i eksploatacji złóż.

EN

The Regulation of Ministry of Environment with regard to hydrogeological report, does not indicate a water hazard assessment as a element of hydrogeological conditions which is very important for assessment of the safety conditions in mines. Due to the close relationship of determining the hydrogeological conditions and the assessment of the water hazards, it was indicated how the water hazard affects the assessment of hydrogeological conditions. This is work on the principle that results of hydrogeological studies, made for deposits exposing and exploitation, must be include in the hydrogeological report which characterize the elements of the environment and indicate the safe method of deposit exposing and exploitation.

8

Ocena zmian warunków hydrogeologicznych podziemnych zakładów górniczych w GZW za pomocą modeli numerycznych

Niedbalska K.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2013

|

nr 456 Hydrogeologia z. 14/2

425--429

PL

W artykule podjęto próbę scharakteryzowania możliwości zastosowania modeli numerycznych w aspekcie ich wykorzystania dla prognozowania warunków hydrogeologicznych, zagrożenia wodnego, przebiegu likwidacji kopalń i zatapiania wyrobisk na potrzeby i w warunkach górnictwa węgla kamiennego w GZW. Przeanalizowano zarówno wyniki doświadczeń GIG, jak i informacje dostępne w zebranej literaturze. Ocenę przeprowadzono pod kątem możliwości wykorzystania modeli hydrodynamicznych jako podstawy do kreowania różnych rozwiązań problemów hydrogeologicznych i prognoz opartych na bieżąco uzupełnianych danych.

EN

In this article author attempted to characterize the applicability of numerical models in the context of their use for prediction of the hydrogeological conditions, water hazards, processes of mines closure and mine workings flooding up for purposes of coal mining in Upper Silesian Coal Basin. Results of the GIG experience and information from the subject literature were analyzed. The evaluation was carried out for the possibility of using hydrodynamic models as a basis for creating a various solutions of hydrogeological problems and predictions based on data systematically collected and applied to the model.

9

Ograniczanie zagrożenia wodnego przez stabilizację górotworu w centralnym rejonie kopalni „Wieliczka”

Obyrn K., Brudnik K.

Górnictwo i Geologia

|

2012

|

T. 7, z. 4

59--69

PL

W Kopalni Soli „Wieliczka” zagrożenie wodne jest związane z występującymi po północnej stronie złoża solnego piaszczystymi utworami warstw chodenickich. Z utworów tych wystąpiły wszystkie dotychczasowe zjawiska wdarcia się wody do kopalni. Jednym z nich było wystąpienie w 1992 roku awaryjnego dopływu wody do poprzeczni Mina na poziomie IV kopalni. Od 1993 roku prowadzono roboty likwidacyjne w centralnym rejonie kopalni dla uzyskania stabilizacji górotworu i zabezpieczenia kopalni przed nowymi dopływami awaryjnymi.

EN

Water hazard in the Wieliczka mine is associated with sandy formations of the Chodenice layers existing on the northern side of the salt deposit. Up until now, all water penetrations of the mine originated at these formations. One of these was the occurrence of a sudden water inflow to the Mina traverse at Level IV of the mine in 1992. Since 1993 liquidation works are performed in the central area of the mine targeted at achieving orogen stabilisation and securing the mine from new sudden inflows.

10

Pompowanie wody ze zlikwidowanych w latach 1993-2001 zagłębiowskich kopalń węgla kamiennego

Ciepiela B., Muniak A.

Wiadomości Górnicze

|

2011

|

R. 62, nr 5

246-251

PL

W artykule zaprezentowano krótkie tło historyczne górnictwa na terenie Zagłębia Dąbrowskiego, a następnie problematykę zagrożeń wodnych związanych z likwidacją kopalń. Głównym celem odwadniania jest ochrona zakładów górniczych kontynuujących wydobycie w tym rejonie. Autorzy krótko omówili problemy odwadniania. Ostatni rozdział poświęcony jest wykorzystaniu zasobów wody zgromadzonej w podziemnych zbiornikach wodnych.

EN

The article presents a brief historical background of mining in the Dąbrowa Basin, and then water hazard problems associated with the closure of mines. The main objective of dewatering is to protect the active mines, continuing mining operations in the area. The authors briefly discussed the dewatering problems. The last chapter is devoted to the use of water stored in underground reservoirs.

11

Zmiany charakteru i skali zagrożenia wodnego w warunkach zatapiania kopalń węgla kamiennego

Szczepański A.

Przegląd Górniczy

|

2011

|

T. 67, nr 7-8

222--224

PL

Każda eksploatacja złóż kopalin w tym i węgla kamiennego, prowadzona poniżej zwierciadła wód podziemnych stwarza zagrożenia wodne dla zakładu górniczego. Na etapie udostępniania i w trakcie prowadzonej eksploatacji kopalnia musi być odwadniana, zwykle poprzez systemy pompowni stacjonarnych lokalizowanych, w zależności od geologiczno-górniczych uwarunkowań, na jednym lub kilku poziomach wydobywczych w rejonie szybów. W warunkach częściowej i całkowitej likwidacji kopalń następuje stopniowe zatapianie wyrobisk górniczych poprzez wyłączanie stacji pomp zlokalizowanych na różnych poziomach lub też drogą kontrolowanego zatopienia systemem studziennym (w szybie instalowane są pompy głębinowe, z możliwością regulacji wysokości wody). W zatapianych wyrobiskach poeksploatacyjnych powstają podziemne zbiorniki wód, które wraz z dopływami wód naturalnych stanowią nowe zagrożenie wodne dla kopalń czynnych lub też innych poziomów eksploatacyjnych

EN

Every exploitation of mineral deposits, including hard coal, below the underground water level, creates water hazard for the mine. At the stage of development and during the conducted exploitation the mine must be drained, usually through systems of stationary pumping stations located, according to mining-and-geological conditionings, on one or several exploitation levels in the area of shafts. In conditions of partial or entire closure of mines follows the gradual flooding of mine workings through the disconnection of pumping stations located on various levels or by means of controlled flooding using the well system (in the shaft deep-well pumps are installed with the possibility of water height regulation). In flooded post-extraction workings arise underground water reservoirs, which together with the inflows of natural waters constitute a new water hazard for operating mines or other exploitation levels.

12

Zagrożenia naturalne w zakładzie górniczym KWB "Bełchatów" : rozpoznawanie i zapobieganie zagrożeniom

Jończyk M. W., Organiściak B.

Górnictwo i Geoinżynieria

|

2010

|

R. 34, z. 4

249-257

PL

Eksploatacja złóż węgla brunatnego w głębokich kopalniach odkrywkowych prowadzona jest w warunkach występowania szeregu zagrożeń naturalnych. Artykuł przedstawia wybrane zagadnienia dotyczące zagrożeń wodnych, geotechnicznych, sejsmicznych i gazowych występujących w PGE KWB Bełchatów SA.

EN

The exploitation of lignite deposits in deep open pits is led in conditions of several natural threats' occurrence. This article presents selected issues of aquatic, geotechnical, gaseous and seismic menaces that occur in PGE KWB "Bełchatów" SA. Basis of minerals' exploitation in conditions of natural threats occurrence are discussed.

13

Warunki hydrogeologiczne w rejonie wysadów solnych i ich znaczenie dla bezpieczeństwa gospodarczego wykorzystania struktur solnych

Górski J., Rasała M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

nr 436, z. 9/1

121-128

PL

Przedstawiono wyniki badań hydrogeologicznych pięciu wysadów solnych zlokalizowanych na Kujawach. Stwierdzono, że wysady solne usytuowane są w strefie aktywnej wymiany wód podziemnych i oddziaływają na otoczenie. Oddziaływanie to można podzielić na wpływ solanek spływających od strefy lustra solnego oraz wód o niższej mineralizacji migrujących z wyższych partii czap wysadów. Omówiono zagrożenia wodne związane z pozyskiwaniem soli i magazynowaniem mediów w wysadach oraz zasady rozpoznawania warunków hydrogeologicznych i monitoringu wód podziemnych w rejonie tych obiektów.

EN

The paper presents the results of hydrogeological investigations of five salts domes in the Kujawy region. The salt domes are situated in active groundwater exchange zones and they affect the surrounding environment. This influence includes the effect of brines flowing from the salt mirror zone, and the effect of water of lower mineralization flowing from the upper parts of the caprock. The investigations were the basis for determination of water risks related to salt extraction and media storage, as well as for creating the rules of recognition and monitoring of hydrogeological conditions.

14

Analiza kręgu otworów mrożeniowych szybu SW-4

Stachowiak-Maciejewska K., Janiszewska R.

Wiadomości Naftowe i Gazownicze

|

2007

|

R. 10, Nr 8 (112)

15-23

15

Wpływ zatapiania wyrobisk górniczych na jakość wód kopalnianych pompowanych przez Centralny Zakład Odwadniania Kopalń

Janson E., Czapnik A.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2004

|

T. 20, z. 3

141-153

PL

W wyniku odwadniania zlikwidowanych kopalń, prowadzonego w celu zabezpieczenia czynnych zakładów górniczych przed zagrożeniem wodnym, do cieków powierzchniowych odprowadzane jest średnio 200 000 m3/d wód o sumarycznej zawartości chlorków i siarczanów wahającej się w granicach 0,5 - 8,0 kg/m3. W trzynastu rejonach Centralnego Zakładu Odwadniania Kopalń (CZOK) utrzymywane jest odwadnianien wyrobisk za pomocą pompowni stacjonarnych i głębinowych. Na przykładzie rejonów "Siemianowice" i "Paryż" omówiono uwarunkowania hydrogeologiczne i zmiany składu chemicznego wód dołowych w trakcie likwidacji i zatapiania wyrobisk. Z doświadczeń CZOK wynika, że prognozowane parametry jakości wód dla likwidowanych kopalń znacznie róznią się od obserwowanych, a analogie nie mają prostego przełożenia z uwagi na odmienne czynniki decydujące o ostatecznym składzie chemicznym wód. Brak możliwości zagospodarowania wód kopalnianych decyduje o ich bezpośrednim zrzucie do cieków powierzchniowych, w wyniku czego następują przeobrażenia flory i fauny odbiornika i zakłócenia procesów samooczyszczania.

EN

As a result of dewatering liquidated mines continued for protect working coal mines against water menace, at the average 200 000 m3/d is discharged with summary concentration of chloride and sulfate range from 0.5 to 8.0 kg/m3. In the thirteen fields of Central Departament of Mine Drainage (CDMD) dewatering are kept by two sorts of systems: pumping stations and submerged pumps. In the example of "Siemianowice" field and "Paryż" field, changes of hydrogeological conditions and water chemical constitution was elaborated during the liquidation and mine flooding. The Departament's experience reveals that forecasting mine water quality are much different that observed results, an analogy with earlier mines are not correct because of different conditions deciding of final mine water chemical constitution. There is no possibilities to use mine water for different aims, it decides that water is discharged into surface water races, caused changes of receiving flora and fauna and water self - purification process.

16

Zastosowanie refleksyjnej metody radarowej do rozpoznania genezy zagrożenia wodnego wyrobisk kopalni gipsu i anhydrytu "Nowy Ląd" w Niwnicach

Kotyrba A., Kortas Ł.

Przegląd Górniczy

|

2001

|

T. 57, nr 7-8

20-26

PL

Przedstawiono wyniki oraz interpretację badań georadarowych wykona-nycb w wyrobiskach podziemnych kopalni anhydrytu "Nowy Ląd" w Niwnicach (Dolny Śląsk), dla uściślenia rozpoznania warunków geologicznych w warstwach spągowych wyrobisk w aspekcie oceny zagrożenia wodnego. Zagrożenie to ujawniło się w jednym z wyrobisk w postaci wdarcia wody ze spągu. Badania wykonano w wyrobiskach usytuowanych w różnych poziomach głębokościowych kopalni (od + 42 do + 175 m n.p.m.). Obejmowały one zdjęcia georadarowe warstw spągowych do głębokości około 14 m poniżej ich powierzchni.

EN

The results as well an interpretation of the georadar research carried out in underground workings of the anhydrite mine KNowy L^d" at Niwnice (Lower Silesia) to qualify the geological conditions recognition in the floor strata of workings from the water hazard point of view are presented. This hazard has appeared in on of the workings in the from of water inrush from the floor. Research has been carried out in the workings situated on the different mine horizons (from +42 up to +175 m above sea level). They included georadar survey of the floor strata up to the depth of 14 m below their surface.

17

Docelowy model odwadniania kopalni Saturn i kopalń sąsiednich w warunkach ich likwidacji

Adamczyk A. F., Haładus A., Szczepański A., Zdechlik R.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2000

|

T. 16, z. 1

75-91

PL

Przedstawiona poniżej praca charakteryzuje wyniki badań wykonanych w ramach wielowariantowego projektu koncepcyjnego decelowego systemu odwadniania kopalni Saturn gwarantującego bezpieczeństwo sąsiednich kopalń, zrealizowanego w ramach pierwszego etapu prac wdrożeniowych związanych z realizacją wcześniej wykonanego projektu celowego, którego wykonawcą była Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie. W projekcie przedstawiono sposób docelowego odwadniania kopalń: Saturn, Siemianowice z ZG Rozalia, Jowisz z ZG Wojkowice, Grodziec, Paryż, Sosnowiec, Porąbka-Klimontów i Kazimierz-Juliusz. Postawienie jednej z kopalń w stan likwidacji spowodowało potrzebę weryfikacji przyjętych założeń i pozwoliło na uproszczenie systemu odwadniania kopalni Saturn i kopalń sąsiednich. Do opracowania wariantów docelowego systemu odwadniania konieczne było uwzględnienie szeregu czynników hydrogeologicznych i górniczych. Przeanalizowano wielkości wieloletnich dopływów do poszczególnych kopalń oraz stan ich systemów odwadniających. Następnie dokonano analizy istniejących bezpośrednich bądź pośrednich połączeń hydraulicznych między kopalniami. Powyższe czynniki w znacznym stopniu determinują zaproponowane warianty systemu odwadniania. Do obliczeń dopływów prognostycznych wykorzystano model matematyczny zrealizowany w ramach projektu celowego, wprowadzając istotne zmiany wynikające z konieczności uwzględnienia likwidacji odwadniania kopalni Grodziec. Dla umożliwienia wyboru najkorzystniejszego wariantu przeprowadzono wstępne obliczenia symulacyjne obejmujące łącznie 10 możliwych rozwiązań. Szczegółowo scharakteryzowano wyniki trzech wariantów, które po dokładnej analizie uznano za najkorzystniejsze. Ponadto wykonano wstępne obliczenia czasów zatapiania kopalń. Najkorzystniejszym rozwiązaniem w zakresie docelowego pompowania wody w kopalniach tworzących tzw. podsystem Saturn jest wariant 3, według którego głównym punktem odbioru wody w ilości około 35 m3/min będzie rejon Piaski - kopalni Saturn poz. 210 m (+69,0 m n.p.m.). Podstawową zaletą proponowanego sposobu odwadniania jest możliwość sterowania odbudową zwierciadła wód podziemnych w miarę realizacji koloejnych decyzji likwidacyjnych i zmian warunków eksploatacji w czynnych zakładach górniczych. Tym samym zmniejszy się ilość wód pochodzących z regionalnego odwadniania kopalń i zrzucanych do cieków powierzchniowych.

EN

The design of the multivariant Final Target system of dewatering the mine Saturn, guaranteeing the safety of neighbouring mines, was realized during the initial stage of implementation of an earlier target project undertaken by the University of Mining and Metallurgy in Cracow. The design puts forward the method of target dewatering the mines: Saturn, Siemianowice with ZG Rozalia, Jowisz with ZG Wojkowice, Grodziec, Paryż, Sosnowiec, Porąbka-Klimontów and Kazimierz-Juliusz. Placing one of the mines under liquidation resulted in the need to verify the accepted assumptions and allowed the simplification of the system of mine dewatering at Saturn and its neighbouring mines. In order to develop the variants of the target dewatering system, it was necessary to take into consideration a range of technical and environmental factors. The magnitudes of the many year, long term inflows to each respective mine as well as the state of their dewatering systems was re-analyzed. Subsequently, the existing direct and indirect connections between the different mines was analyzed. The above factors to a large degree determine the proposed variants of target system of dewatering. For the prognostic inflow calculations, a mathematical model realized during the target project was utilized while introducing significant changes resulting from the necessary consideration of the liquidation of dewatering at mine Grodziec. To determine the most favourable variant, initial simulation calculations for 10 possible solutions were performed. After precise analysis the results of 3 variants were characterized in particular detail as being the most favourable. Initial calculations of times of onset of mine flooding were also performed. The most favourable solution of target pumping of water forming the so called subsystem of Saturn is variant 3; according to which the main water intake point (an amount of 35 m3/min) will be in the region of Piaski - mine Saturn pos. 210 m (+69.0 m above sea level). The fundamental advantage of the proposed dewatering method is the possibility of controlling the reconstruction of the groundwater level during the course of futher decisions as regards to the liquidation of and or changes to the operating conditions in the operational coal mines. At the same time a decrease in the amount of water originating from the regional dewatering of mines (which pumped into surface courses) will occur.

18

Wykorzystanie wskaźników hydrochemicznych do oceny zagrożenia wodnego na przykładzie kopalni 'Morcinek'

Pluta I., Ślaski R.

WUG : bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska w górnictwie

|

1999

|

nr 5

33-35

PL

W stropie karbonu kopalni 'Morcinek' zalegają silnie zawodnione warstwy dębowieckie. Stwarzają one możliwość zagrożenia wodnego w wyrobiskach górniczych. W wodach tych warstw, które są odmiennej genezy, występują charakterystyczne dla nich zawartości jonów: baru, boru, amonu oraz izotopów radu (226Ra i 228Ra). Stwierdzenie tego pozwoliło na wykorzystanie wskaźników hydrochemicznych opisujących stosunki stężeń jonów w wodach warstw dębowieckich do ich indentyfikacji. Spośród nich wybrano jako najprostszy do wykonania wskażnik amonowo-chlorkowy. Wartość NH4+/Cl ponad 0,001 informuje, że woda dopływa z warstw dębowieckich, a więc może wystąpić zagrożenie wodne w kopalni.

EN

In the Carboniferous roof of 'Morcinek' Colliery there are deposited strongly waterbearing Debowiec measures. They present a possibility of water hazard for the mine workings. ln the waters of the measures, that differ in their origin, there occur endemic ion contents of barium, boron, ammonium, and radium isotopes (226 Ra and 228 Ra). That finding allowed for taking advantage of the application of hydrochemical indices determining the ion concentration ratios for the waters of Debowiec measures for their identification. Chosen out of the set has been the ammonium-chlorine. The value of NH4+CI exceeding 0.001 provides the information that the water flows in from the Debowiec measures, hence a water hazard occurrence is possible in the mine.