Od dnia 17 stycznia 2021 r. obowiązuje w Unii Europejskiej (UE) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2020/2184 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (wersja przekształcona) [Dz. U. L 435 z 23.12.2020 r.] (ryc. 1; new Drinking Water Directive – DWDn). Państwa członkowskie mają 2 lata na jej implementowanie do prawa krajowego i 5-6 lat na wdrożenie poszczególnych artykułów. Poniższy artykuł jest głosem w publicznej dyskusji, jaka powinna toczyć się obecnie nie tylko w środowisku podmiotów zajmujących się dostawami wody, ale w szerszym gronie interesariuszy, bowiem wprowadzane zmiany legislacyjne powinny istotnie przyczynić się do poprawy bezpieczeństwa wody pitnej i ochrony zdrowia publicznego.
W pierwszej części artykułu poświęconego zmianom legislacyjnym niezbędnym do skutecznego wdrożenia obowiązkowego systemu opartego na ocenie ryzyka i zarządzaniu ryzykiem w zaopatrzeniu ludzi w bezpieczną wodę do picia, wprowadzonego Dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2020/2184 z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (wersja przekształcona) (Dz. U. L 435 z 23.12.2020 r.) (new Drinking Water Directive – DWDn) Autorki omówiły najistotniejsze definicje wprowadzone w DWDn.
Od chwili powołania Regulatora, tj. Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej Państwo wego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, na rynku wodnym istnieje wiele wątpliwości kto, w jakim trybie i w jakim zakresie winien rozstrzygać wszelkie spory dotyczące tego rynku. W najgorszej sytuacji są indywidualni odbiorcy, którym trudno jest znaleźć pomoc. Wyroki sądów nakreślają pewne kierunki działań Regulatora, ale nie pozwalają na jednoznaczne rozstrzygnięcie problemów odbiorców.
COVID zmienił nasze podejście do zdrowego stylu życia. Może dziwić, ale również gospodarka wodno-ściekowa ma znaczący wpływ na bezpieczeństwo epidemiologiczne.
Obserwując rynek wodociągowo-kanalizacyjny można odnieść wrażenie, że przedsiębiorcy działający na tym rynku nie dostrzegają wprowadzanych zmian przepisów, a dodatkowo nadal brak jest jasno określonych kompetencji regulatora.
Mając na uwadze ilość pojawiających się problemów odbiorców usług dostawy wody i odprowadzania ścieków, które nie zostały jednoznacznie uregulowane w ustawie z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2020 poz. 2028 – dalej „ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu”) przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjne, a zwłaszcza gminy, winny rozważyć zaproponowanie zmian przepisów ww. ustawy, które to zmiany dodatkowo doprecyzowałyby kompetencje dyrektorów regionalnych zarządów gospodarki wodnej Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie. Niezbędne jest również zwrócenie uwagi, czy aktualnie obowiązujące na terenie gmin regulaminy dostarczania wody i odprowadzania ścieków są zgodne z obowiązującymi po zmianach przepisami.
Rosnące koszty energii elektrycznej zmuszają aktualnie polskie przedsiębiorstwa wodociągowe do obniżania energochłonności wszystkich procesów produkcji. Na terenie kraju pracuje aktualnie ok. 25 tysięcy studni wierconych zaopatrujących w wodę ujęcia komunalne, szpitale, jednostki wojskowe, rozlewnie napojów itp. [Mast 2021]. Średnia energochłonność procesu zaopatrzenia w wodę w Polsce w 2017 r. wyniosła ok. 15÷25% ogólnych kosztów produkcji wody, tj. ok. 0,65 kWh/m³ wody [IGWP 2017]. W skali kraju łączny pobór energii na pracę pomp wynosi ok. 20÷30% całkowitej produkcji energii w Polsce- jest to więc zagadnienie poważne. Zużycie energii zaczyna się w studni na pracę podwodnego agregatu pompowego w celu podniesienia wody, przetłoczenia jej przez instalację obudowy do przyłącza na stację uzdatniania lub na zbiorniki wody, a nawet lokalnie wprost do sieci wodociągowej. Pomija się tu nieliczne przypadki studni artezyjskich lub grawitacyjny układ sieci.
Usługi wodociągowe rozumiane są powszechnie jako zaopatrzenie w wodę do picia oraz odbiór ścieków w celu ich oczyszczenia. Zaspokajają podstawowe potrzeby ludzkie, a tym samym mają istotną wartość dla zdrowia społeczeństwa. Ze względu na rozbudowaną infrastrukturę są bardzo kapitałochłonne i narażone na działanie czynników zewnętrznych. Oparcie na zasadzie pełnego zwrotu kosztów, która powinna być podstawą działalności wodociągów, jest niezbędne, ale bardzo trudne. Należy więc znaleźć delikatną równowagę między misją zapewnienia wysokiej jakości usług wodociągowych poprawiających zdrowie publiczne ludności a potrzebą utrzymania odpowiedniego poziomu finansowania tych usług.
Obowiązek kontroli zanieczyszczeń u źródła jest wpisany w europejskie prawo. Jego realizacja jest jednak często niezrozumiała lub zbyt trudna, wymagająca perspektywicznego myślenia i zrozumienia sensowności długoterminowych działań. To powoduje, że wciąż nowe zanieczyszczenia rozlewają się po świecie generując koszty środowiskowe i zdrowotne.
Jedną z konkluzji poprzedniego artykułu (część 1) było stwierdzenie, że woda nie może być dostępna za darmo. W dodatku presja antropogeniczna jest tak olbrzymia, że utrzymanie gospodarki wodnej będzie zapewne kosztować coraz więcej. Finansowanie usług wodociągowych i kanalizacyjnych w czasach stabilnych jest i tak narażone na wiele trudności. Wynikają one z zapotrzebowania na kapitał będący w ciągłej konfrontacji z taryfami, które muszą pozostać przystępne cenowo. Sytuacja spowodowana wirusem rozprzestrzeniającym chorobę COVID-19 wywoła zaburzenia i tak w wielu miejscach trudnej do osiągnięcia równowagi pomiędzy dostępnością usług a ich ceną.
Powstanie regulatora rynku wodociągowo-kanalizacyjnego widocznie zmniejszyło ilość problemów jakie zaobserwowali odbiorcy usług i na jakie się skarżą. Niestety, nadal pozostaje kilka nierozwiązanych kwestii. Do takich można zaliczyć zasady ustalania cen za opróżnianie zbiorników bezodpływowych, czy też zasady rozliczeń z właścicielami przydomowych oczyszczalni ścieków, sposób rozliczeń za sieci wybudowane przez odbiorców usług.
W zeszłym roku dyskutowaliśmy o perspektywach rozwoju do 2030 r. jednocześnie próbując zmierzyć się z wyzwaniami dotyczącymi wzrostu populacji oraz postępującej urbanizacji. Wiele wydarzyło się przez ten rok. Pandemia COVID przyniosła ze sobą nową normalność, ale w wielu aspektach miasta już wcześniej mierzyły się z licznymi kryzysami na licznych frontach i musiały dostosowywać się do koniecznych zmian. Elastyczność i zrównoważony rozwój nadal mają kluczowe znaczenie gdyż miasta zmagają się z ekstremalnymi warunkami pogodowymi oraz następstwami zmiany klimatu. Pandemia COVID to ogromne wyzwanie, a miasta muszą przygotować się na różne scenariusze. Mimo iż plany muszą być elastyczne, samo planowanie ma kluczowe znaczenie. Proces planowania zapewnia wgląd w możliwości i przygotowuje nas na nadchodzące zmiany.
Niestety nadal problemów na rynku usług zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków przybywa. W związku z brakiem jasnych rozwiązań prawnych odbiorcom ww. usług będących w znaczącej mierze konsumentami coraz trudniej dochodzić swoich praw. Trudno szukać odpowiedzi na nurtujące odbiorców pytania na stronie regulatora.
Zarówno mieszkańcom jak i przedsiębiorcom, w tym działającym na rynku usług wodociągowo-kanalizacyjnych, znacząco wzrosły koszty utrzymania i działalności w związku ze wzrostem kosztów odbioru i zagospodarowania odpadów. Polski organ antymonopolowy spróbował zidentyfikować największe problemy tego rynku. Z badania powstał raport „Badanie rynku usług związanych z gospodarowaniem odpadami komunalnymi w gminach miejskich w latach 2014-2019”. Mając dodatkowo na uwadze, że znacząca większość przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych jest bądź zakładami budżetowymi gmin, bądź w 100% spółkami gmin, część informacji może okazać się przydatna również w związku z krótką analizą zamówień in-house w świetle najnowszego orzeczenia TSUE z 3 października 2019 r.
Nawet o 100 tys. złotych dotacji mogą ubiegać się w NFOŚiGW dostawcy nowych rozwiązań dla gospodarki wodno-ściekowej, sektora komunalnego i przemysłu, którzy zdecydują się potwierdzić skuteczność i innowacyjność swoich rozwiązań w ramach systemu weryfikacji technologii środowiskowych. Na świecie już ponad 1,4 tys. technologii posiada Świadectwa Weryfikacji ETV (Environmental Technology Verification).
Wobec postępujących zjawisk cywilizacyjnych, demograficznych, a w szczególności klimatycznych, także w związku z często sprzecznymi ze sobą interesami narodowymi, dotyczącym zapewnienia podstaw bytowych, coraz większą rolę odgrywa problem, nie tylko racjonalnej gospodarki wodą, ale problem samego dostępu do wody.
Mimo, iż upłynął już ponad rok od rozpoczęcia pracy przez nowego regulatora branży wodociągowo-kanalizacyjnej Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie nadal istnieje wiele niejasności w zakresie stosowania przepisów związanych z dostawą wody i odprowadzaniem ścieków oraz właściwości rzeczowej Regulatora i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.