Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Paleofacje i paleomorfologia górnopermskich (cechsztyńskich) basenów ewaporatowych w rejonie Gorzowa Wielkopolskiego (zachodnia Polska)

Czapowski Grzegorz, Małolepszy Zbigniew, Szynkaruk Ewa, Chełmiński Jacek, Nowacki Łukasz, Skowroński Leszek

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2023

|

T.208

1--64

PL

Przestrzenny model budowy geologicznej tzw .bloku Gorzowa, obejmujący otoczenie Gorzowa Wielkopolskiego w zachodniej Polsce, obrazuje architekturę sedymentacyjno-tektoniczną basenu depozycyjnego od utworów karbonu w podłożu waryscyjskim na głęb 2,5-4,5 km p p m po osady kenozoiku Przy konstrukcji modelu wykorzystano dane z 23 zdjęć sejsmicznych 3D, ponad tysiąca linii sejsmicznych 2D oraz dane z 300 głębokich (>500 m) odwiertów. Istotnym komponentem modelu są utwory ewaporatowe (siarczany i sole) permu górnego (cechsztyn), stanowiące od ok 1/4 do ok 1/3 wypełnienia basenu w strefach poduszek solnych. Tworzy je 10 siarczanowych (anhydryty) i 9 litostratygraficznych wydzieleń solnych (w tym 2 wydzielenia soli K–Mg), przypisanych odpowiednio cyklotemom od PZ1 do PZ4 cechsztynu. Opisy materiału rdzeniowego z 53 otworów wiertniczych (na blisko 280 otworów rejestrujących utwory cechsztynu) umożliwiły wyróżnienie szeregu litofacji, reprezentujących różne środowiska depozycji ewaporatów. Dla utworów siarczanowych wyróżniono następujące litofacje: otwartego basenu siarczanowego (z partiami głębszymi), platformy siarczanowej, laguny siarczanowej (z partiami płytszymi), laguny i panwi solno-siarczanowej oraz sebkhy siarczanowej. W przypadku utworów solnych są to facje: otwartego basenu solnego (z partiami głębszymi i płytszymi), laguny solnej (z partiami płytszymi), laguny solno-siarczanowej, panwi solnej z przejściem do saliny, saliny oraz nadmorskiego (przeradzającego się w śródlądowy) zbiornika jeziornego typu playa. Analiza rozkładu miąższości poszczególnych wydzieleń i wymienionych litofacji pozwoliła opracować mapy przypuszczalnej paleomorfologii kolejnych basenów ewaporatowych: siarczanowych (6 map) i solnych (6 map) oraz przekroje geologiczne poszczególnych cyklotemów (4 przekroje). Wartości korelacji między miąższością siarczanów rozpoczynających depozycję ewaporatów w każdym z cykli a miąższością nadległych soli oraz tychże soli do kończących cykl siarczanów umożliwiły określenie typu ewaporatowego basenu depozycyjnego. Jedynie zbiorniki sedymentacyjne utworów najstarszej soli kamiennej (Na1) i anhydrytu stropowego (A3r/A3g) reprezentują basen typu „wypełnieniowego” (infill evaporite basin; wysoka ujemna wartość współczynnika korelacji), pozostałe badane ewaporaty powstały w basenach typu „niestabilnego” (fluctuating evaporite basin; niska ujemna i dodatnia wartość współczynnika korelacji). W interpretacjach rozkładu miąższości ewaporatów uwzględniono także wpływ tektoniki post- i syndepozycyjnej, szczególnie aktywnej podczas formowania ewaporatów cyklotemów PZ2 i PZ3.

EN

A geological 3D model of the so-called Gorzów Block, located in the Gorzów Wielkopolski area in western Poland, presents the sedimentary-tectonic architecture of the depositional basin, including the deposit succession from Carboniferous rocks at the bottom (depth 2 5–4 5 km b s l ; Variscan basement) to Cenozoic sediments at the top. The model has been developed using a database of 23 3D and over a thousand of 2D seismic sections, as well as of 300 deep (>500 m) boreholes. Upper Permian (Zechstein) evaporites (sulphates and salts) constituted c.a. 1/3 to 1/4 of the whole basin infill in zones of their thickness maxima They were drilled in 280 boreholes and represent 10 sulphate (anhydrite) and 9 salt lithostratigraphic units (including two K–Mg salts units), corresponding to the Zechstein cyclothems from PZ1 to PZ4. Core description of 58 boreholes allowed distinguishing several lithofacies attributed to various evaporate depositional environments, such as: open sulphate or salt basin (including deeper parts), sulphate platform, sulphate lagoon (including shallower parts), salt-sulphate lagoon and pan, and sulphate sabkha, salina and seaside lake, transforming into an inland one of playa type. Thickness and lithofacies distribution of following evaporite lithostratigraphic units of four Zechstein cyclothems is illustrated by geological cross-sections and the thickness-palaeofacies maps of corresponding evaporate depositional basins. These maps present supposed location of palaeomorphological structures as shoals, platforms, islands, evaporitic (sulphate and salt) pans, lagoons and basins with their deeper and shallower parts. Also the lists of commented parameters of evaporite units (top and bottom depth, thickness and their statistics such as minimum, maximum and average values) are provided. The thickness ratio value of sulphates to chlorides in following cyclothem successions enabled to define the type of evaporate depositional basin. Most of studied Zechstein evaporitic basins represented the “fluctuating” basin type (low negative and positive ratio values), in which the local subsidence and the changing precipitation and accumulation rate were dominant factors with a minor role of basin palaeobathymetry. Only the sedimentary basins of Oldest Halite (Na1, PZ1 cyclothem) and Top Anhydrite (A3r, PZ3 cyclothem) were classified as the “infill” evaporate basin type (high negative ratio value), where the precipitated evaporites adapted to the inherited former basin bottom morphology producing thicker sulphates on basin shoals and thicker salts in its depressions. Thickness differences indicated also the role of post- and synsedimentary tectonics, active especially during deposition of PZ2 and PZ3 evaporites.

2

Diversification of the financial situation of territorial self-government units in terms of changes in the number of inhabitantss (example of eastern and western regions of Poland)

Sołtysiak Mirosław, Zając Dariusz

Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska

|

2022

|

z. 160

577--593

EN

Purpose: The aim of the article is to identify and assess the differentiation of the financial situation of communes without cities with poviat status in terms of changes in the number of their inhabitants in the eastern and western regions of Poland. Design/methodology/approach: Identification and evaluation of the diversification of the financial situation of communes without cities with poviat status in terms of changes in the number of their inhabitants in the eastern and western regions of Poland. The empirical material of the article consists of figures from the Local Data Bank of the Central Statistical Office in Warsaw for the years 1995 and 2018-2020. They apply both to the entire country and to all municipalities without cities with poviat rights, located in six voivodships of eastern and western Poland, i.e., Lubelskie, Podkarpackie and Podlaskie as well as Dolnośląskie, Lubuskie and Zachodniopomorskie. The collected and structured empirical material was developed in a descriptive, tabular, and graphic form, using the method of comparative analysis. Additionally, a score was made of all diagnostic features illustrating the financial situation of the analyzed local government units in the eastern and western regions of Poland against the background of the entire country for 2018-2020. Findings: The analysis of statistical data showed that changes in the number of population (inhabitants) constitute essential demographic conditions for the economy and financial situation of municipalities without poviat status in the analyzed regions of Poland. It also confirmed the research hypothesis, which assumes that communes in western regions of Poland are in a better financial situation compared to eastern regions, especially those with an increase in the number of inhabitants. Originality/value: The originality of the work is based on the author's approach to the analysis of the undertaken research issues and making a point evaluation of the financial situation of the examined local government units. The work is addressed primarily to local government officials responsible for local government public finances and the possibilities and directions of local socioeconomic development, as well as to decision-makers who implement regional development policy in Poland.

3

Glaciotectonically deformed lignite deposits in the area between Łagówek and Sieniawa, western Poland

Kot W., Widera M.

Civil and Environmental Engineering Reports

|

2018

|

Vol. 28, no. 1

159--171

EN

The Sieniawa Lignite Mine, situated between Łagówek and Sieniawa in western Poland, has been operating for nearly 150 years. This territory was strongly affected by the Scandinavian ice sheets during the Pleistocene. The depth of these deformations reaches the main and currently exploited lignite seam of Miocene age, the second Lusatian lignite seam (LLS-2). Analysis of drilling profiles and observations of the lignite opencast walls allow documentation of the diversity and abundance of glaciotectonic deformation structures within Neogene and Quaternary sediments, which include upright and recumbent folds, normal and reversed faults, complementary joint sets, injection structures as well as shear surfaces.

PL

Obszar zachodniej Polski poddany został destrukcyjnej działalności kolejno zlodowaceń: południowo-, środko- i północnopolskich. Doprowadziły one do deformacji zarówno osadów czwartorzędowych, jak i neogeńskich, w tym węgli brunatnych 2. łużyckiego pokładu, który od blisko 150 lat jest eksploatowany przez KWB Sieniawa. Jego dobre rozpoznanie przy pomocy gęstej siatki wierceń oraz wydobycie z siodeł węglowych, tj. części antyklin położonych powyżej pierwszego poziomu wód podziemnych, pozwoliły na udokumentowanie licznych i bardzo zróżnicowanych morfologicznie deformacji glacitektonicznych. Na obszarze poddanym badaniom, zlokalizowanym między Łagówkiem a Sieniawą, stwierdzono dotychczas aż 27 takich siodeł węglowych. Są to makroskalowe deformacje wykształcone w postaci różnego typu fałdów i nasunięć, które są widoczne przede wszystkim na przekrojach geologicznych. Natomiast mezoskalowe deformacje glacitektoniczne można obserwować bezpośrednio w odkrywkach KWB Sieniawa. Należą do nich: fałdy stojące, pochylone i leżące, uskoki normalne i odwrócone, spękania komplementarne, struktury iniekcyjne i powierzchnie ścięcia spągowego. Powstanie wymienionych struktur deformacyjnych wyjaśniono zadowalająco przy pomocy tzw. statyczno-kinetycznej koncepcji powstawania deformacji glacitektonicznych W. Jaroszewskiego (1991). Ponadto, na podstawie rozciągłości makrodeformacji (fałdów i nasunięć) obliczono, że skandynawskie lądolody w plejstocenie nasuwały się na obszar położony między Łagówkiem a Sieniawą w przybliżeniu z NNE (azymut 23°) na SSW (azymut 203°).

4

Węgiel brunatny systemu rowów poznańskich jako gwarancja bezpieczeństwa energetycznego Polski

Urbański P.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2018

|

nr 472

83--91

PL

Obecne i przyszłe regulacje unijne zmuszają Polskę do zmniejszenia udziału węgla w miksie energetycznym w 2030 r. i w dalszej perspektywie na rzecz znacznego rozwoju niestabilnych źródeł odnawialnych. Stabilność systemu elektroenergetycznego Polski w pokryciu wzrastającego zapotrzebowania na energię elektryczną w dalszym ciągu upatruje się w wykorzystaniu węgla brunatnego, który jest najtańszym nośnikiem energii pierwotnej w kraju. Wiąże się to z koniecznością udostępnienia nowych złóż oraz budową nowych elektrowni, które mogą stanowić rezerwę dla źródeł odnawialnych wobec braku odpowiednich zdolności magazynowania energii. O dalszej perspektywie rozwoju zadecyduje więc zagospodarowanie najkorzystniejszych pod względem ekonomicznym i geośrodowiskowym obiektów złożowych, co powinno być kwestią kluczową w kontekście utrzymania bezpieczeństwa energetycznego Polski. Złoża w obszarze systemu rowów poznańskich, z zasobami bilansowymi ponad 7,8 mld ton węgla brunatnego możliwego do eksploatacji, mogą i powinny być gwarancją bezpieczeństwa energetycznego Polski.

EN

Current and future EU regulations are forcing Poland to reduce the participation of coal in the energy mix in 2030 and in the more distant perspective for the significant development of unsteady renewable sources. The stability of the Polish power system will still be based on lignite that is the cheapest source of energy in the country. This involves the exploitation of new deposits and construction of new power plants that will be useful as the reserve for renewable sources. The Poznań rift valleys system belongs to the richest lignite-bearing areas in Poland. In total, there are estimated over 7.8 billion tons of lignite possible to extraction. These deposits should be a gua¬rantee of energy security for Poland.

5

Geologia złóż węgla brunatnego w południowo-zachodniej Wielkopolsce

Urbański P., Widera M.

Przegląd Geologiczny

|

2016

|

Vol. 64, nr 10

791--798

EN

The south-western Wielkopolska territory belongs to the richest lignite-bearing areas in Poland. In total, there are estimated over 6.4 billion Mg of lignite possible to extraction. The largest deposits are located in tectonic grabens. Many of currently used lithostrati- graphic units of the Paleogene and Neogene were created in this area. The major lignite seams are of the Middle Miocene age and occur within the Ścinawa Formation - the 2nd Lusatian group, and within the Grey Clays Member (Mid-Polish Member) - the 1st Mid-Polish group. The discussed in detail “Poniec-Krobia” and “Oczkowice’” deposits have very favorable geological and mining as well as chemical and technological parameters. Similarly, large resources, reaching nearly 1 billion Mg of lignite and the average calorific value exceeding 10 MJ/kg, have been determined in the most recent documentation for the “Oczkowice” lignite deposits.

6

Wpływ środkowoplejstoceńskich struktur glacitektonicznych i rynien subglacjalnych na rzeźbę w północnej części Pojezierza Lubuskiego [zachodnia Polska]

Winnicki J.

Przegląd Geologiczny

|

2004

|

Vol. 52, nr 12

1144--1150

EN

The northern part of Lubusz Lakeland is the area of a various relief, where are clearly marked morphological by varied Ośno-Sulechów Hills and a flat Torzym Plain, situated farther south. Both units are cut by deep valleys used by rivers and lakes. The relief generally arose at the end of South-Polish Glaciations. In the first stage, push moraine[Ośno-Sulechów Hills] formed of folded Paleogene and Neogene and Quaternary sediments. The extent of the vertical Cenozoic sediment movements presumably exceeds 250 m. On the Torzym Plain, there were much less disturbed Paleogene and Neogene sediments in the form of a big beaming folding structures. In spite of the lack of Paleogene and Neogene convincing evidence, it’s not possible to reject tectonic movements during formation Ooeno-Sulechów Hills and Torzym Plain. The younger glaciations modified earlier elements of this relief to a small extent. During the next stage of the South-Polish Glaciations [Sanian] very deep subglacial valleys were eroded, which probably were connected with the drainage system of central and northern Germany. The valleys cut out the subglacial zone of Ośno-Sulechów Hills and Torzym Plain to the depth of over 160 m b.s.l. Those valleys still existed during the next glaciations and interglacials, as indicated by fluvial and lacustrine sediments of Mazovian Interglacial age, as well as valley sandurs of Pliszka and Ilanka rivers originated during the Weichselian.