Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

100 lat industrialnej katedry – Elektrociepłownia Szombierki w Bytomiu

Oleś Dominika, Zych Olga

Wiadomości Konserwatorskie

|

2021

|

Nr 65

134--146

PL

Zlokalizowana w Bytomiu Elektrociepłownia Szombierki, nazywana „industrialną katedrą”, obchodziła w roku 2020 stulecie oficjalnego uruchomienia. Nieużytkowany obecnie obiekt został zaprojektowany przez Emila i Georga Zillmannów, jednych z ważniejszych twórców architektury przemysłowej początku XX wieku na Górnym Śląsku. Stanowi egzemplifikację monumentalnej architektury industrialnej, realizującej formą koncepcję „sakralizacji pracy”. Zespół zabudowy Elektrociepłowni Szombierki, wpisany do rejestru zabytków w roku 2013, znalazł się na ogłoszonej przez federację Europa Nostra liście „7 zagrożonych obiektów europejskiego dziedzictwa 2020”. Artykuł przybliża z okazji jubileuszu sylwetkę tego cennego zabytku techniki poprzez ukazanie jego historii oraz walorów architektonicznych. Uwagę poświęcono również przedstawieniu stanu zachowania obiektu oraz problematyce jego przyszłego zagospodarowania.

EN

The Szombierki Combined Heat and Power Plant celebrated the centenary of its official launch in 2020. The currently disused building is located in Bytom. It was designed by Emil and Georg Zillmann, one of the most important architects of the early twentieth century in Upper Silesia. The Combined Heat and Power Plant, called an “industrial cathedral,” is an example of monumental industrial architecture, implementing the concept of “sacralisation of work.” The complex of buildings of the Szombierki CHP Plant, entered into the register of monuments in 2013, was included on the list of “Europe’s 7 Most Endangered heritage sites 2020” announced by Europa Nostra. On the occasion of the jubilee, this paper presents this valuable technical monument by describing its history and architectural values. Attention is also focused on the presentation of the building’s state of preservation and the problem of its future adaptation.

2

Zakłady „Telefunkena” na warszawskim Kamionku, cz. II

Dąbrowski J.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2018

|

Nr 54

121--128

PL

Zespół zabudowy przemysłowej przy ul. Owsianej 14 na warszawskim Kamionku składa się z trzech zasadniczych elementów: budynku biurowego usytuowanego wzdłuż ul. Owsianej, budynku produkcyjnego w głębi działki oraz pozostałości budynku kotłowni wraz z kominem, obniżonym o połowę po rozbiórce w końcu 2015 r. Całość dopełnia wąski zrujnowany budynek usytuowany wzdłuż wschodniej granicy działki. Budynek biurowy wzniesiony został w 1937 r. jako prostokątna w rzucie, dwukondygnacyjna budowla. W wyniku przebudowy w latach 1940–1941 budynek powiększono od strony północnej o „ścięty” bok usytuowany wzdłuż pierwotnej granicy działki, a także podwyższono go do pięciu kondygnacji. Budynek ma konstrukcję żelbetową, szkieletową, wypełnioną cegłą pełną ceramiczną. Charakteryzuje się prostymi, wieloosiowymi dłuższymi elewacjami, w których wyodrębniają się: wjazd na teren zakładu i klatka schodowa (w elewacji tylnej). Budynek produkcyjny – podobnie jak biurowy – wzniesiono w 1933 r. w konstrukcji żelbetowej, szkieletowej, wypełnionej cegłą pełną ceramiczną. Budynek ma wieloosiowe elewacje z dwoma wyraźnie zaakcentowanymi osiami mieszczącymi klatki schodowe. Budynek kotłowni został wzniesiony najpóźniej – w wyniku rozbudowy zakładów zapoczątkowanej w 1940 r. Był to budynek parterowy, jednoprzestrzenny, wzniesiony z cegły pełnej ceramicznej, od zewnątrz licowanej (jak pozostałe budynki zakładów) szarą cegłą cementową. Nakryty był dachem krążynowym krytym papą. Obok wzniesiony został wysoki, smukły, ceglany komin. Wszystkie budynki miały elewacje licowane szarą cegłą cementową – podobnie jak obiekty innych zakładów przemysłowych na Kamionku wznoszonych w okresie międzywojennym – Państwowych Zakładów Tele- i Radiotechnicznych czy Fabryki Aparatów Elektrycznych Kazimierza Szpotańskiego. Obiekty dawnych Krajowych Zakładów Telefunken SA są nieużytkowane od lat 90. XX w. Pomimo ujęcia ich w gminnej ewidencji zabytków Miasta st. Warszawy oraz ochrony uwzględnionej w projekcie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, jedynie nadanie im nowej funkcji i poddanie kompleksowej rewaloryzacji uchroni je od całkowitej zagłady. A są one w chwili obecnej jednymi z nielicznych materialnych świadków bujnego rozwoju przemysłu na Kamionku w okresie międzywojennym.

EN

The industrial building complex at 14 Owsiana St. in the Kamionek district in Warsaw consists of three fundamental elements: the office building located along Owsiana St., the production building deeper into the plot and relics of the boiler house with the chimney that is half its original height after the demolition at the end of 2015. The whole is completed with the narrow ruined building situated along the east border of the plot. The office building was erected in 1937 as a two-storey construction on a rectangular plan. As a result of renovation in the years 1940–1941, on the north side a “truncated” side situated along the original border of the plot was added to the building which was also made five-storey high. The building has a reinforced-concrete framework construction filled in with full ceramic brick. It is characterised by straight, multi-axes longer elevations in which the entrance to the factory and the stairwell (in the back elevation) are clearly distinguishable. The production building – like the office building – was erected in 1933, using the reinforced-concrete framework construction filled in with full ceramic brick. The building has multi-axes elevations with two clearly highlighted axes housing the stairwells. The boiler house was erected last – as a result of expanding the factory – commenced in the year 1940. It was a one storey, open-space building, built from full ceramic brick, on the outside lined (like the remaining factory buildings) with grey cement brick. It had a curved board roof covered with tar paper. Next to it a tall, slender, brick chimney was erected. All the buildings had elevations lined with grey cement brick – similarly to objects of other industrial plants in Kamionek erected during the inter-war period, e.g. National Tele – and Radio-engineering Factory or the Kazimierz Szpotański’s Factory of Electrical Apparatus. The objects of the former National Company Telefunken SA have not been used since the 1990s. Despite being entered in the district monument records of the capital city of Warsaw and protection included in the project of the local spatial development plan, only giving the buildings a new function and subjecting them to complex revalorization will save them from complete destruction. And at the moment, they are ones of the few pieces of material evidence of the vigorous industrial development in Kamionek during the inter-war period.

3

Zakłady „Telefunkena” na warszawskim Kamionku, cz. I

Dąbrowski J.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2017

|

Nr 51

7--14

PL

Krajowe Towarzystwo Telefunken Sp. z o.o. zostało założone w Warszawie w 1933 r. Od początku swego istnienia rozwijało się bardzo dynamicznie, w związku z czym kilkakrotnie zmieniało swoją siedzibę, wynajmując coraz to większe pomieszczenia, kolejno przy ul. Polnej, Długiej i Rakowieckiej. Ostatecznie siedziba firmy – przekształconej na początku 1938 r. w Krajowe Zakłady Telefunken S.A. – została przeniesiona na ul. Owsianą 14 na Kamionku (Praga-Południe), gdzie w 1937 r. zakupiono dużą działkę ze zbudowaną cztery lata wcześniej nowoczesną halą fabryczną. W tym samym roku wzniesiono – według projektu Lucjana Krongolda – budynek administracyjny oraz zabudowania pomocnicze (m.in. garaże), dopełniając całości zabudowy zakładów. W tym miejscu firma funkcjonowała do 1939 r., opracowując i wypuszczając, wyłącznie na rynek krajowy, 44 modele nowoczesnych aparatów radiowych. Wyróżniały się one wysoką jakością wykonania, nowoczesnym wzornictwem i zastosowaniem wysokiej jakości materiałów (np. egzotyczne drewno na skrzynki aparatów). KT Telefunken prowadziło dobrze zaplanowaną akcję reklamową w gazetach codziennych i czasopismach na terenie całego kraju, szczególnie aktywnie w stolicy. Uczestniczyło także w licznie organizowanych ogólnokrajowych i branżowych targach. Działalność KT Telefunken została przerwana po wybuchu wojny, zaś teren fabryki przy ul. Owsianej zakupił Adam Pakulski, prowadząc tu działalność swojej Wytwórni Konserw, Marmolady i Przetworów Spożywczych „Wanda”, aż do znacjonalizowania zakładu w 1950 r. Po 1953 r. w obiektach fabrycznych przy ul. Owsianej 14 mieściła się filia rembertowskich zakładów mięsnych, a następnie biura i hotel dla szwaczek Zakładów Odzieżowych „Cora”. Po likwidacji tych ostatnich w latach 90. XX w. zabudowania fabryczne zostały porzucone i do dziś nie są użytkowane, ulegając coraz głębszej degradacji.

EN

The National Association Telefunken LLC was founded in Warsaw in 1933. Since the beginning of its existence it developed very dynamically, because of which it moved its headquarters several times, renting ever-larger rooms subsequently in Polna, Długa and Rakowiecka streets. Finally, the head offices of the company – at the beginning of 1938 transformed into National Company Telefunken JSC – were moved to 14 Owsiana Street in Kamionek (Praga-South), where in 1937 a large parcel of land was purchased with a modern built four years earlier industrial building. In the same year, and administrative building and auxiliary buildings (e.g. garages) were erected – according to the project by Lucjan Krongold – to complete the factory complex. There the company functioned until 1939, making and releasing solely on the domestic market 44 models of modern radio sets. They were distinguished by their high quality of workmanship, latest designs and the use of high-quality materials (e.g. exotic wood used for radio cases). KT Telefunken launched a carefully planned advertising campaign in dailies and periodicals all over the country, and especially actively in the capital. They also participated in numerous organised all-Poland and trade fairs. The functioning of KT Telefunken ended after the outbreak of the war, and the factory property in Owsiana Street was purchased by Adam Pakulski, who ran here his Canned Goods, Marmalade and Foodstuffs Manufacture “Wanda” until it became nationalised in 1950. After 1953, the factory buildings at 14 Owsiana Street housed a branch of the Rembertow meat factory, and later offices and a hotel for seamstresses from the “Cora” clothing factory. After the latter were closed down during the 1990s, factory buildings were abandoned and have not been used until today, more and more falling into ruin.

4

Pontiseum – zbiór eksponatów historycznych, będących poza klasyfikacją zabytków

Rymsza Barbara, Mistewicz Anna

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2016

|

Nr 2

109--116

EN

Pontiseum, a place where pieces of the oldest bridges ever built in Warsaw are exhibited, was open in 2014 at the Road and Bridge Research Institute. This article describes how documents pertaining to proper classification of bridge remains and determining their status and establishment of ownership rights circulate between administrative bodies. Since bridge remains have not been classified as historic monuments, parties of proceedings interpreted them in different ways. Moreover, the article also explains the rules governing inclusion of similar items considered as historic monuments under different categories. The authors emphasize that it is of utmost importance to preserve them for future generations.

5

The development of the industrial city Hodonín (Czech Republic) from the perspective of tourism

Klempa M., Bujok P., Porzer M.

Geotourism / Geoturystyka

|

2016

|

nr 3-4

53--58

EN

This article deals with the development of tourism and the transformation of a small, but significant for its industrial past, Southern Moravian town of Hodonín and its surroundings. The history of the city is briefly summarized and put in context with the progressing industrialization of the region (production of lignite and hydrocarbons, followed by a significant reduction of industries and, consequently, resulting touristic activities). Specifically, the most attractive regional touristic activities, such as enotourism, cyclo-tourism and water tourism, are listed in this paper. In particular, cyclo-tourism is strongly linked with enotourism as most of the cycling trails (included into the Greenways network) pass through the best known wineries in the area, and they also form a functional system of communication routes with basic cycling trails in the Czech Republic. The progress in the development of water tourism is, by contrast, enabled by industrial advancements, where the Baťa Canal (an important technical monument) has been utilized as a waterway. Eventually, the Museum of Oil Mining and Geology in Hodonín attractively introduces the tourists into the history and present state of oil and gas production in the region.

PL

Artykuł porusza problem zagospodarowania turystycznego i przekształceń zachodzących w mieście Hodonín i w jego otoczeniu. To niewielkie miasto, położone w południowej części Moraw, było w przeszłości znaczącym ośrodkiem przemysłowym. Autorzy przedstawiają zwięźle historię miasta i rozwój przemysłu w regionie (wydobycie węgla brunatnego i węglowodorów). Po okresie uprzemysłowienia nastąpiło ograniczenie produkcji, połączone z rozwojem turystyki. Szczegółowo omówiono najbardziej atrakcyjne formy turystyki w regionie: turystykę winiarską, turystykę rowerową i turystykę wodną. Pokazano ścisły związek turystyki rowerowej i winiarskiej, ponieważ większość lokalnych szlaków rowerowych (należących do sieci Greenways) prowadzi przez najbardziej znane w okolicy winnice. Szlaki te powiązane są zresztą z podstawowym systemem szlaków rowerowych Republiki Czeskiej. Natomiast rozwój turystyki wodnej umożliwiają dawne obiekty infrastruktury przemysłowej, takie jak np. Kanał Baťa, będący zabytkiem techniki, obecnie wykorzystywany jako droga wodna. Z kolei Muzeum Eksploatacji Ropy Naftowej i Geologii w Hodonínie wprowadza turystę w problemy historii i obecnego stanu produkcji ropy naftowej i gazu ziemnego w regionie.

6

Budowa geologiczna w architekturze krajobrazu śląskiego ogrodu botanicznego w Mikołowie

Grzesiak D., Trzepierczyński J.

Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Technicznej w Katowicach

|

2015

|

nr 7

47-62

PL

Architektura krajobrazu to kompozycja dwojakiego rodzaju elementów naturalnych i antropogenicznych. Geneza elementów naturalnych jest rezultatem geologicznego rozwoju skorupy ziemskiej, natomiast antropogenicznych jest efektem projektowania i działań człowieka, głównie architektów. W artykule wskazano na znaczenie rozwoju geologicznego skorupy ziemskiej dla architektury krajobrazu, na przykładzie Śląskiego Ogrodu Botanicznego w Mikołowie. Współczesny krajobraz składa się z szeregu paleokrajobrazów, które można odczytać z budowy geologicznej terenu. W Śląskim Ogrodzie Botanicznym i jego otoczeniu na podstawie budowy geologicznej wiadomo, że tworzyła się ona w warunkach krajobrazów rzecznego i bagiennego lasów tropikalnych w górnym karbonie, pustynnego w permie dolnym, morskiego z przerwami w triasie, jurze, kredzie i trzeciorzędzie oraz glacjalnego i interglacjalnego w czwartorzędzie. Szczególnym urozmaiceniem krajobrazu są kamieniołomy wapieni triasowych na zboczu Fiołkowej Góry, których obserwację ułatwiają platformy widokowe z tablicami objaśniającymi. Istotnym elementem architektury krajobrazu tego obszaru są piece, w których wypalano wapno. Śląski Ogród Botaniczny jest znakomitym przykładem zrealizowania projektu z zakresu architektury krajobrazu o walorach poznawczych i dydaktycznych dla uczniów, studentów i zwiedzających.

EN

Architecture of the landscape is the composition of environmental and antropogenous features. Sculpture of the landscape directly depends on geological evolution of the earth’s crust, whereas antropogenous structures are the results of creative human activities made by architects and designers. Important results of geological development of the earth crust are shown in spectacular landscape architecture of the Silesian Botanical Garden in the city Mikołów. Contemporary landscape is the reflection of many different paleolandscapes that had developed during geological events in the past, i.e.: river and swampy of tropical foressts in the Upper Carboniferous, desert in the Lower Permian, marine in the Triassic, Jurassic, Cretaceous and Tertiary, as well as glacial and interglacial in the Quarternary. That becomes clearly visible in architecture of the landscape in the Silesian Botanical Garden and its vicinity and recorded in geological structures. In the architecture of the Silesian Botanical Garden in the city Mikołów, marine Triassic limestones quaries at the slope of Fiołkowa Mt. can be distinguished, that also can be well observed from the distance, standing at the view platform. Another unique component of the landscape are lime kilus. Silesian Botanical Garden in the city Mikołów is an example of the excellent landscape designing with its cognitive and teaching values for pupils, students and another visitors.

7

Zabytki techniki leszczyńskich wodociagów i kanalizacji

Urbaniak M.

Kierunek Wod-Kan

|

2015

|

Nr 1

86--89

PL

Istniejący już od 114 lat system mechanicznego zaopatrzenia w wodę Leszna oraz młodsza o 14 lat centralna kanalizacji pozostawiły w krajobrazie kulturowym dawnego grodu Leszczyńskich kilka cennych zabytków techniki. Najważniejszymi z nich są: wieża wodna przy ul. Józefa Poniatowskiego oraz stacja pomp kanalizacyjnych wraz z mechaniczną oczyszczalnią ścieków przy ul. Kanałowej.

8

Dźwigi osobowe – zabytki techniki warte zachowania

Krakowski T.

Transport Miejski i Regionalny

|

2010

|

nr 12

28--30, 34

PL

Urządzenia dźwigowe w Polsce przed rokiem 1945. Zabytkowe dźwigi w Krakowie. Charakterystyka konstrukcji, wzornictwa i unikatowych rozwiązań technicznych urządzeń dźwigowych.

EN

Lifting gears in Poland before 1945. Historic lifts in Krakow. Characteristics of construction, design and unique technical solutions of lifting gears.

9

Problemy utrzymania zabytków techniki

Kubik J.

Roczniki Inżynierii Budowlanej

|

2010

|

z. 10

5--8

EN

Techniques sights lead to new conservation problems. In the paper, new elements of techniques sights conservation are presented.

10

Zabytki techniki górniczej i obiekty dziedzictwa kulturowego Spitsbergenu (Svalbard, Arktyka)

Gawor Ł., Dolnicki P.

Przegląd Górniczy

|

2010

|

T. 66, nr 7-8

74--77

PL

W artykule przedstawiono charakterystykę atrakcji geoturystycznych Spitsbergenu – zabytków techniki oraz obiektów dziedzictwa kulturowego. Opisane zostały zabytkowe kopalnie oraz pozostałości infrastruktury górniczej, przedstawiono ocenę możliwości rozwoju geoturystyki na Spitsbergenie.

EN

Characteristics of various geo-tourist attractions of Spitsbergen industrial and cultural heritage – are presented. The abandoned coal mines and mining infrastructure remains are described. Evaluation of possibilities of geo-tourism development in Spitsbergen is presented.

11

Wykorzystanie potencjału przemysłowego i poprzemysłowego na potrzeby turystyki. Przykład szlaku zabytków techniki województwa Śląskiego

Kaczmarska A., Przybyłka A.

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2010

|

nr 14

207--228

PL

Relikty dawnego przemysłu stanowią bogate źródło wiedzy i powinny być szeroko wykorzystane do celów naukowych oraz dydaktycznych. Na obszarze Górnego Śląska istnieją liczne obiekty poprzemysłowe, będące dziedzictwem tego regionu. Pozostałości po działalności przemysłowej, która rozwijała się tu od czasów średniowiecza (górnictwo kruszcowe) powinny być adaptowane do celów turystycznych i udostępniane szerokiemu kręgowi odbiorców. Znaczna część obiektów, które zostały przedstawione w artykule została już odpowiednio zagospodarowana jednakże jeszcze pozostaje wiele takich, które winny być zaadaptowane do potrzeb turystyki poprzemysłowej.

EN

The relics of the forms of industry who does not exist nowadays provide us with rich sources of knowledge and should be widely used for scientific and didactic purposes. Within the terniroty of the Upper Silesia a lot of postindustrial buildings exist which stand for a heritage of this region. Remains of industrial activities, which have been developed have since the Middle Ages (crumble mining) should be adapted for tourist purposes and ought to be rendered accessible to wider circle of receivers. A considerable part of these locations, which have been presented in the article, has already been renovated and enlivened, but at the same time there are still many objects which should be adapted for postindustrial tourism.

12

Remont i konserwacja zabytkowego kola wodnego w Muzeum Zagłębia Staropolskiego w Sielpi Wielkiej

Kieloch M., Boryca J., Żabicki I.

Hutnik, Wiadomości Hutnicze

|

2007

|

Vol. 74, nr 9

492-494

PL

Dorobek przeszłości przejawia się nie tylko w dawnych dziełach sztuki i architektury, lecz również w zabytkach techniki, takich jak: budowle, maszyny, konstrukcje, urządzenia, narzędzia. Takim unikatowym w skali światowej jest zespół zabytków hutnictwa w okolicach Gór Świętokrzyskich. Niezwykle wartościowym w Zagłębiu Staropolskim jest zespół zabytków zlokalizowany w Muzeum Zagłębia Staropolskiego w Sielpi Wielkiej. Jednym z takich właśnie unikatów jest żelazne koło wodne. W artykule opisano zabiegi związane z remontem i konserwacją koła oraz efekty tych prac.

EN

The heritage of the past manifests itself not only in ancient works of art and architecture, but also in the monuments of technology, such as structures, machines, constructions, equipment and tools. Such unique in the world's scale is the complex of metallurgical monuments located in the area of the Świętokrzyskie Mountains. One of the Zagłębie Staropolskie 's (Old Polish Basin) most valuable relics of the past is the complex of old facilities located in the Zagłębie Staropolskie Museum at Sielpia Wielka. Iron water-wheel is one of such uniques exactly. Procedures related with repair and conservation of water-wheel and effects of these work are in this article presented.

13

Ocena stanu technicznego obudowy Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej na odcinku zabrzańskim

Preidl W.

Górnictwo i Geoinżynieria

|

2006

|

R. 30, z. 4

97-102

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań pobranych próbek obudowy kamiennej oraz wyniki badań chemizmu wód przepływających po spągu Sztolni. Na podstawie przeprowadzonych analiz oraz dokonanych wizji lokalnych dostępnego ze względów wentylacyjnych odcinka oceniono jego stan techniczny. Zamieszczono również wyniki obliczeń obciążenia na obudowę Sztolni od strony naziomu. Drążenie wyrobiska rozpoczęto w 1799 roku. Odcinek zabrzański, o długości około 2,5 km, będący przedmiotem opracowania, ukończono drążyć około roku 1810. W swoim początkowym odcinku wyrobisko posiada obudowę wykonaną z kamienia łamanego na zaprawie wapiennej. Przez cały okres swojego funkcjonowania, aż do dnia dzisiejszego, kamienna obudowa Sztolni była poddana oddziaływaniu negatywnych czynników środowiskowych. Należy domniemywać, że czynniki te mają istotny wpływ na wytrzymałość obudowy kamiennej, a tym samym na jej stateczność. Porównanie sił wewnętrznych i naprężeń w obudowie kamiennej z jej wytrzymałością pozwoliło na dokonanie oceny jej stateczności. Badania wykonano pod kątem oceny możliwości wykorzystania odcinka zabrzańskiego Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej jako trasy geoturystycznej.

EN

In this paper have shown the results of stonework lining check samples research and the chemical properties research of the water flowing in the water gallery. Basis on such analysis and investigation in situ, the author tried to valuate its technical condition. Has taken into account also results of the load on the lining calculations. The tunnel on the 2,5 km Zabrze sector was driven between 1799 and 1810. The tunnel's lining was constructed as a stonework lime mortar. For the whole period of existence the water gallery was treated by the negative environmental influence. It is predicted this conditions have negative influence on the lining's strength and stability. Comparison of the strength and stresses in the lining allowed to valuate of its stability. The research was done for using the Zabrze sector of the Główna Kluczowa Sztolnia Dziedziczna for geo-tourist route purposes.

14

Krakowski szlak techniki

Pochwała S.

Zeszyty Naukowo-Techniczne Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji w Krakowie. Seria: Materiały Konferencyjne

|

2005

|

nr 74, z. 125

93-106

PL

Krakowski Szlak Techniki jest trasą turystyczną łączącą najcenniejsze obiekty lokalnego dziedzictwa przemysłowego usytuowane w ścisłym centrum miasta oraz w jego łatwo dostępnym sąsiedztwie. Na pierwszej trasie szlaku umieszczono 16 obiektów reprezentujących wybitne walory historyczne i architektoniczne związanych z kluczowymi dla miasta epoki przemysłowej branżami: komunikacją (kolejową, tramwajową, drogowo-mostową, rzeczną), energetyką, gazownictwem, ochroną przed pożarem i powodzią, przemysłami: spożywczym, chemicznym, maszynowym i metalowym. Najważniejszymi atrakcjami na szlaku są: Muzeum Inżynierii Miejskiej w Krakowie użytkujące zabytkową zajezdnię tramwajową na krakowskim Kazimierzu oraz budowane Muzeum Miejsca w fabryce Schindlera w poprzemysłowej dzielnicy Zabłocie. Projektowanie szlaku odbywa się przy szerokiej konsultacji społecznej. Krakowski Szlak Techniki ma wydobyć pełen potencjał zabytkowo-kulturowy i turystyczny obiektów poprzemysłowych.

EN

Cracow's Route of Technology seems to be tourist route joining the most precious objects of local industry heritage located in close city centre with their easily accessible neighbourhood. There are 16 objects in the first route. All of them represent outstanding historical and architectural attractions bound with essential for the city of industrial age branches: transportation (railway, tramway, road-bridge, waterborne), power and gas industry, fire protection, flood protection, food, chemical, machine-building and metallurgical industry. Most important attractions on the route are: Museum of Urban Engineering in Cracow located in the historical tram depot on Cracow's Kazimierz and now in the formulation process - Museum of the Place in the Schindler's factory in post industrial district Zablocie. The routes projection is provided at the wide social consultation. The Cracow's Route of Technology has to output a full historical cultural and tourist potential of postindustrial objects.

15

Dolnośląskie tunele kolejowe - zabytki techniki

Preidl W.

Górnictwo i Geoinżynieria

|

2005

|

R. 29, z. 3/1

319-329

PL

W artykule przedstawiono genezę rozwoju linii kolejowych na terenach południowo-zachodnich i zachodnich prowincji śląskiej. Opisano linie kolejowe na trasach, na których zostały wydrążone tunele oraz podano ich krótką charakterystykę techniczną. Przedstawiono również perspektywy dalszego ich wykorzystania przez PKP oraz możliwości wykorzystania wyłączonych z eksploatacji tuneli kolejowych jako atrakcji turystycznej. Podkreślono również ich wielkie znaczenie jako pomników dziedzictwa technicznego, które powinny być chronione przed dewastacją jako świadectwo umiejętności i sprawności techniczno-organizacyjnej dawnych inżynierów i robotników. Te przeszłostuletnie obiekty budownictwa podziemnego wrosły w krajobraz lokalny, stanowiąc jego dominantę architektoniczną jak np. tunel w Ogorzelcu.

EN

In his paper have shown genesis of the development of the railway in the south-west and west provinces of Silesia. Described the railways with tunnels are presented their short technical data. Have shown as well perspectives of tunnels further use and possibilities of adoption the tunnels for the tourists purposes. It's significance as a technical heritage, which should be protected from the devastation. Those tunnels are the traditional elements of the regions architecture and landscape, as for example the tunnel in Ogorzelec.

16

Nie tylko most Brooklyński : pomniki sztuki inżynierskiej w Nowym Jorku

Łotysz S.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2004

|

R. 101, z. 10-A

257-260

EN

The Brooklyn Bridge was called the Eighth Wonder of the World from the time it was completed in 1883. Now it is still considered as a symbol of New York. But in the city that has not many monuments of good architecture, there is plenty of great samples of work of engineering other than famous bridge. The city in its short but eventful history developed all what to be to develop in the field of urban infrastructure. Monumental aqueduct, elevated and underground railways etc. But in the "city that never sleeps" there is no place for anything that is not in use and is not profiting any more.

17

Zabytki techniki i architektury przemysłowej w dobie restrukturyzacji

Bożek Z.

WUG : bezpieczeństwo pracy i ochrona środowiska w górnictwie

|

2000

|

nr 10

64-65

18

Disneyland techniczny na Górnym Śląsku

Czajkowski A.

Śląskie Wiadomości Elektryczne

|

2000

|

R. 7, Nr 1 (27)

22--24