Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Dzieje i przemiany architektoniczno-urbanistyczne zespołu kościoła parafialnego św. Andrzeja Apostoła w Sieciechowicach

Gil-Mastalerczyk Joanna

Wiadomości Konserwatorskie

|

2024

|

Nr 78

124--140

PL

Artykuł stanowi przyczynek do dziejów kościoła i parafii św. Andrzeja Apostoła w Sieciechowicach od średniowiecza do dziś – z tytułu jubileuszu 400-lecia konsekracji kościoła parafialnego (1624). W świetle analizy źródłowej i znikomego stanu badań, a także braku wyjaśnionych kwestii dotyczących proweniencji kościoła, ma wprowadzić w szerszy obieg naukowy materialne i kulturowe dziedzictwo Sieciechowic. W celu bardziej syntetycznego ujęcia problematyki przeprowadzono badania in situ z wykorzystaniem analizy architektoniczno-urbanistycznej i funkcjonalno-przestrzennej oraz przedstawiono złożone i wieloaspektowe dzieje parafii i kościoła. W wyniku opisanych procesów i analiz historyczne założenie sakralne wciąż wyznacza porządek przestrzenny i znaczeniowy krajobrazu kulturowego miejscowości oraz współtworzy wyjątkową centralną przestrzeń, ogniskującą przejawy życia religijnego w lokalnym środowisku, zagrożonym procesem coraz szybszych współczesnych przemian.

EN

This paper is a contribution to the history of the church and parish of St. Andrew the Apostle in Sieciechowice, from the medieval period to the contemporary era. This research was conducted to commemorate the quadricentennial anniversary of the parish church’s consecration (1624). In light of the source analysis, the scant state of research, and the unresolved matters pertaining to the church’s origins, this paper seeks to introduce the material and cultural legacy of Sieciechowice into broader academic discourse. To encapsulate the issue more synthetically, in-situ research was conducted, utilizing architectural-urbanistic and functional-spatial analysis and presenting the intricate and multi-dimensional history of the parish and church. Due to the described processes and historical analysis, the historical religious establishment continues to dictate the spatial and semantic order of the local cultural landscape, contributing to the creation of a unique central space that concentrates on expressions of spiritual life within the local community.

2

Biegły w sprawach transgranicznych na przykładzie postępowań w zakresie odpowiedzialności kierownika budowy i inspektora nadzoru wobec inwestora w robotach budowlanych prowadzonych w obiekcie zabytkowym

Zalisko Marek

Wiadomości Konserwatorskie

|

2024

|

Nr 78

141--154

PL

Biegły może być powołany przez sąd z listy biegłych sądowych (stałych) lub spośród innych osób posiadających odpowiednie kwalifikacje w konkretnej sprawie. Nie ma przeszkód, by rzeczoznawca z listy prowadzonej przez ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego sporządził na zlecenie sądu powszechnego opinię jako biegły. Rzeczoznawca jest obowiązany do wydawania ocen i opinii na wniosek organów wymiaru sprawiedliwości, co wzmacnia jego pozycję w postępowaniu dowodowym prowadzonym przez sąd. Sąd sięga po dowód z opinii biegłego wówczas, gdy do rozstrzygnięcia sprawy wymagane są wiadomości specjalne. Dopuszczając dowód z opinii biegłego w sporach transgranicznych, sąd może wystąpić z wnioskiem o przeprowadzenie dowodu do właściwego sądu innego państwa członkowskiego lub o przeprowadzenie dowodu w innym państwie członkowskim. W prawie Unii dopuszcza się, aby biegły jako przedstawiciel sądu wzywającego był obecny przy przeprowadzaniu dowodu przez sąd wezwany, a także aby dokonał bezpośredniego przeprowadzenia dowodu w innym państwie członkowskim.

EN

An expert witness may be appointed by the court from a list of (permanent) expert witnesses or from among persons with qualifications suitable for a given case. An expert from the list of the minister responsible for matters of culture and national heritage protection to draft a report as an expert witness. The expert is obligated to render assessments and reports upon the request of the justice system’s bodies, which enhances the expert’s position in evidentiary proceedings conducted by the court. The court motions for expert witness testimony as evidence when special information is required to make a decision. When admitting expert evidence in cross-border disputes, the court may request that the evidence be taken before the competent court of another Member State or that the evidence be taken in another Member State. European Union law allows an expert witness to, as a representative of the requesting court, attend to the taking of evidence by the requested court, and to directly take evidence in the form of expert witness testimony in another Member State.

3

Renovation of historic wooden window frames as an answer to the challenges of the modern time

Strzałka-Rogal Dominika

Przestrzeń i Forma

|

2024

|

nr 59

39--54

EN

The subject of the research is the restoration of historic window frames in public and residential buildings in Poland. The considerations are based on examples of wooden windows, the preservation of which is the basis when carrying out conservation work. The paper presents a summary of methods for examining the existing condition of the windows, which precede the renovation process. It also points out the important role of the restoration of window joinery in terms of its total environmental impact. When properly repaired and upgraded, old windows can usually be brought to a condition comparable to new windows, and this approach is sustainable on many levels. The paper answers the question of why, how and to what extent it is worth renovating original preserved windows. The aim of the paper is to point out the right direction to take when practicing refurbishment of historic windows and to formulate guidelines as a starting point for detailed considerations.

PL

Przedmiotem badań są zagadnienia renowacji zabytkowej stolarki okiennej w budynkach publicznych oraz mieszkalnych w Polsce. Rozważania opierają się na przykładach okien drewnianych, których zachowanie stanowi podstawę podczas prowadzenia prac konserwatorskich. W opracowaniu przedstawiono podsumowanie metod badania stanu istniejącego okna, które poprzedzają proces renowacji. Wskazano także na istotną rolę odnowienia stolarki okiennej w kontekście jej całkowitego wpływu na środowisko. Przy prawidłowej naprawie i modernizacji, stare okna można zazwyczaj doprowadzić do stanu porównywalnego z nowymi, a takie podejście jest zrównoważone na wielu poziomach. Praca odpowiada na pytanie dlaczego, w jaki sposób i w jakim stopniu warto odnawiać oryginalnie zachowane okna. Celem artykułu jest wskazanie właściwego kierunku, który należy przyjąć podczas praktyki modernizacji oraz sformułowanie wytycznych stanowiących punkt wyjścia do szczegółowych rozważań.

4

Rewitalizacja wnętrz kasyna oficerskiego w Nowym Dworze Mazowieckim

Janicka-Świerguła Katarzyna

Builder

|

2024

|

R.28, nr 6

48--54

PL

Rewitalizacja dziedzictwa architektonicznego stanowi ważny obszar działań mających na celu przywrócenie życia historycznym strukturom oraz zachowanie ich wartości kulturowych. W tym kontekście niedawno zakończone prace konserwatorskie w kasynie oficerskim w Nowym Dworze Mazowieckim nadały mu istotną rangę na terenie kompleksu Twierdzy Modlin. W artykule przeanalizowano proces rewitalizacji wnętrz kasyna, ukierunkowany na przywrócenie dawnej świetności tego zabytkowego miejsca. Prześledzono zmiany przeprowadzone w strukturze obiektu, ich historyczny kontekst oraz wpływ procesu rewitalizacji na odbiór społeczny i funkcjonalność. Artykuł stanowi studium przypadku i dąży do wniesienia wkładu w zrozumienie oraz dokumentację procesu ochrony i odnowy architektonicznej kasyna oficerskiego, a także podkreślenia jego wartości kulturowej.

EN

Revitalization of architectural heritage is an important area of activities aimed at restoring life to historical structures and preserving their cultural values. In this context, recently completed conservation works at the Officer's Casino in Nowy Dwór Mazowiecki have given it an important position in the Modlin Fortress complex. The article analyzes the process of revitalizing the interior of the casino, aimed at restoring the former glory of this historic place. The changes made to the structure of the facility, their historical context and the impact of the revitalization process on social perception and functionality were examined. The article is a case study and seeks to contribute to the understanding and documentation of the process of protection and architectural restoration of the Officers' Casino, as well as to highlight its cultural value.

5

Utrwalenie elementów tożsamości lokalnej. Zabytkowy obiekt Elektrowni Falenickiej w Warszawie

Wośko-Czeranowska Agnieszka

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz

|

2023

|

Z. 12

219--236

PL

W miastach, wsiach i na osiedlach (współcześnie wchodzących w skład Pasma Otwockiego), które powstawać zaczęły na południe od Warszawy pod koniec XIX w., tożsamość lokalną budowały i nadal konstytuują różnorodne elementy: przyrodnicze, przestrzenne, funkcjonalne oraz architektoniczne. Celem artykułu jest przybliżenie jednej z lokalnych dominant, integrującej pierwiastki techniki i architektury - zabytkowego obiektu dawnej elektrowni gminy Falenica Letnisko. Losy Elektrowni Falenickiej były nieodłącznie splecione z historią miasteczka, a potem osiedla. Obiekt ten nie pełni dziś pierwotnej funkcji i nieużytkowany niszczeje. Budynek stanowi dominantę przestrzenną, ma oryginalną bryłę oraz interesujący detal architektoniczny. Od momentu powstania do dziś, jest jednym z istotnych elementów budujących tożsamość lokalną wśród społeczności Falenicy.

EN

In the towns and villages that began to emerge south of Warsaw at the end of the 19th century (now part of the Otwock Range), local identity was built and still is built by various elements: natural, spatial, functional and architectural. The article aims to focus on one of the local dominants integrating the elements of technology and architecture - the historic building of the former Power Station in the Letnisko Falenica commune from 1929, which currently does not fulfil its original technical function and is decaying when not used. The fate of the Power Station was related to the village's history, and then the estate. The building was and is a spatial dominant and has an interesting shape and architectural detail, and from the time of its inception to the present day, it is one of the elements that build local identity among the Falenica community.

6

Cele i metody rewitalizacji średniowiecznych fortyfikacji Gdańska na przykładzie Baszty Latarnianej

Łapińska Agata

Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Architektura, Urbanistyka, Architektura Wnętrz

|

2023

|

Z. 12

141--151

PL

Celem badań skoncentrowanych wokół Baszty Latarnianej w Gdańsku jest przede wszystkim zwrócenie uwagi na zapomniane zabytki oraz ich problematykę. Z analiz przeprowadzonych na podstawie materiałów z Narodowego Instytutu Dziedzictwa oraz literatury przedmiotu wynika, że obiekt pomimo szeregu zaniedbań, ma wysoką wartość. Całość badań doprowadziła do rozważań na temat wprowadzenia życia do zabytkowej architektury, w taki sposób, aby jej nowa funkcja była korzystna w skali miasta, współgrała z otoczeniem i tkanką historyczną obiektu. Pojawia się pytanie: adaptacja czy rekonstrukcja? W poszukiwaniu rozwiązania dla Baszty Latarnianej, najważniejszy staje się kontekst i analiza całego obszaru, tak aby obiekt przywrócić do użytku.

EN

The aim of the research on the Lighthouse Tower in Gdańsk is, to draw attention to the forgotten monuments and their problems. The analyzes carried out on the basis of materials from the NID and the literature show that the facility, despite a number of negligence, has a high value. Additionally, the original street grid and the foreground are visible. The whole research led to considerations on introducing life to historic architecture in such a way that the function would be beneficial in the scale of the city, harmonized with the surroundings and the historical tissue of the building. Therefore, adaptation or reconstruction? In the search for a solution for the Lantern Tower, the most important thing is the context and analysis of the entire area, so that the object comes back to life.

7

Historical system of public green areas - untapped potential of towns - on the example of Ciechocinek

Balik Katarzyna, Lisowska Magdalena

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2023

|

Nr 15

81--106

EN

Historic green spaces in towns cities, especially those that build up a system of public areas, play an extremely important role in shaping the spatial structure of a town. These systems, often designed by excellent planners, architects and urbanists, are very durable elements of urban layouts and to a large extent determine the development of a town. This article presents the results of research on green areas in Ciechocinek conducted by the authors, from 2017 to 2022, as part of the statutory activities of the National Institute of Cultural Heritage. First of all, the functioning of a homogeneous system of public green areas in Ciechocinek is demonstrated, which clearly defines the character and specifitown of the town, and constitutes its enormous potential. The history of its formation and development, its characteristic features and values were presented, the state of preservation and threats were discussed, and actions were proposed to make full use of its potential. It emphasises the need to plan activities not only at the scale of the objects, but also in relation to the whole system, as it is their belonging to a larger whole that defines their essence and value.

PL

Historyczne tereny zieleni w miastach, zwłaszcza te które budują system terenów publicznych, odgrywają niezwykle istotną rolę w kształtowaniu struktury przestrzennej miasta. Systemy te zaprojektowane często przez wyśmienitych planistów, architektów i urbanistów są bardzo trwałymi elementami układów urbanistycznych i w znacznym stopniu determinują rozwój miasta. W artykule przedstawiono wyniki badań dot. terenów zieleni w Ciechocinku prowadzonych przez autorki, w latach 2017-2022 w ramach statutowej działalności Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Przede wszystkim wykazano funkcjonowanie w Ciechocinku jednorodnego systemu publicznych terenów zieleni, który w sposób jednoznaczny określa charakter i specyfikę miasta, i stanowi jego olbrzymi potencjał. Przedstawiono historię jego formowania i rozwoju, charakterystyczne cechy i wartości, omówiono stan zachowania i zagrożenia oraz zaproponowano działania pozwalające w pełni wykorzystać jego potencjał. Podkreślono konieczność planowania działań nie tylko w skali obiektów, lecz również w odniesieniu do całego systemu, bowiem właśnie przynależność do większej całości określa ich istotę i wartość.

8

Świadectwa energetyczne a wymiana instalacji w zabytkowych budynkach

Nawara Radosław

Elektroinstalator

|

2023

|

nr 7-8

51--55

PL

Instalacje elektryczne i energetyczne to istotne kwestie w procesie dostosowywania starego, zabytkowego budynku do nowych funkcji. Już sama zmiana funkcji generuje wiele zmian i wyzwań, bo przykładowo, budynki i lokale handlowe wymagają szerszych klatek schodowych, wyższych kondygnacji niż jest to wymagane w budynkach mieszkalnych. Należy uwzględnić szereg aktualnie obowiązujących norm, standardów i wskaźników urbanistycznych z poszanowaniem zasad ochrony zabytków. Remonty zabytkowych obiektów wymagają zmiany ich lokalizacji, zaprojektowania klimatyzatorów, sanitariatów i wielu innych elementów wynikających z ogólnych przepisów. Dlatego, w starych budynkach bardzo ważna i jednocześnie problematyczna jest właśnie wymiana instalacji. Wynika to ze względów bezpieczeństwa, a trudność wynika z konieczności zachowania wartości wizualnej i historycznej obiektu. Na różne problemy wykonawcze należy przyjąć bufor czasu i pieniędzy. Na co powinien zwrócić szczególną uwagę inwestor kupujący zabytkowe budynki? Na co zgodzi się konserwator zabytków i kiedy zapytać go o opinię?

9

Wieża wodna - kłopotliwe dziedzictwo czy szansa na nową przyszłość? Na przykładzie Wieży „Borki” w Katowicach

Adamczyk-Bomersbach Teresa

Builder

|

2023

|

R.27, nr 11

10--15

PL

Dawne wieże wodne, tracąc swoje pierwotne walory funkcjonalne, stały się w większości dziedzictwem kłopotliwym, wręcz niechcianym. Trudności adaptacyjne (dostosowanie do obowiązujących norm i przepisów, duże koszty) przeważają niestety nad ewidentnymi wartościami historycznymi, architektonicznymi, konstrukcyjnymi czy krajobrazowymi. Tekst porusza problem konserwacji i adaptacji jednej z dwóch „siostrzanych” wież katowickich, zaprojektowanych przez braci Georga i Emila Zillmannów. Wieża „Borki” znalazła nowego właściciela i od 4 lat prowadzone są w niej prace konserwatorsko-remontowe mające na celu przywrócenie obiektowi dawnej świetności oraz umożliwienie adaptacji do nowych, społecznie użytecznych funkcji. W ramach współpracy naukowo-badawczej, nawiązanej pomiędzy Fundacją Śląsk Wczoraj i Dziś a Wydziałem Architektury Politechniki Śląskiej w Gliwicach, wykonane zostały prace badawcze i analityczne obiektu wraz z otaczającym go kontekstem, a następnie studenci opracowali szereg rozwiązań projektowych, z których najbardziej interesujące mają szansę na realizację. W tekście zaprezentowane zostały działania przedprojektowe oraz główne trendy pojawiające się w koncepcjach studenckich.

EN

Former water towers, losing their original functional values, have mostly become a troublesome, even unwanted heritage. Adaptation difficulties (adaptation to applicable standards and regulations, high costs) unfortunately prevail over evident historical, architectural, construction or landscape values. The text deals with the problem of conservation and adaptation of one of the two "sister" towers in Katowice, designed by the brothers Georg and Emil Zillmann. The "Borki" tower has found a new owner and conservation and renovation works have been carried out in it for 4 years, aimed at restoring the building to its former glory and enabling adaptation to new, socially useful functions. As part of the scientific and research cooperation established between the Śląsk Yesterday and Today Foundation and the Faculty of Architecture of the Silesian University of Technology in Gliwice, research and analytical work was carried out on the facility, along with its surrounding context, and then students developed a number of design solutions, the most interesting of which have a chance to be realised. The text presents pre-project activities and main trends emerging in student concepts.

10

Roboty górnicze związane z ograniczeniem zagrożenia wodnego, likwidacją i zabezpieczeniem wyrobisk, jako element poprawy bezpieczeństwa prowadzenia ruchu Kopalni Soli„Bochnia"

Flasza Michał, Puławska Aleksandra, Szydłowski Krzysztof, Paraszczuk Krzysztof

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2023

|

nr 12

3--10

EN

The article presents current mining works improving the safety of the Bochnia Salt Mine. Due to centuries of rock salt mining, intensive actions are required at the mine to protect the historic workings and surface of the area. In recent years, a sealing barrier has been constructed around the 16th-century Wielki Shaft to protect the salt rock mass from the destructive influence of external water. The mine is also carrying out intensive liquidation of redundant post-mining pits, which reduces the convergence of historic chambers and pits, and limits the extent of mining damage to surface facilities. An important task of the ongoing mining work is the protection, maintenance and preservation of the pits under historic protection. All these activities, as well as periodic inspections of the pits, have a significant impact on improving the safety of work and people underground.

PL

W artykule przedstawiono roboty górnicze poprawiające bezpieczeństwo prowadzenia ruchu Kopalni Soli „Bochnia". Ze względu na wielowiekową eksploatację wymaga ona intensywnych działań zabezpieczających, niezbędnych dla ochrony zabytkowych wyrobisk i powierzchni terenu. W ostatnich latach wykonano barierę uszczelniającą wokół XVI-wiecznego szybu Wielki, która zabezpieczyła górotwór solny przed destrukcyjnym wpływem wód pozazłożowych. W kopalni prowadzi się również intensywną likwidację zbędnych wyrobisk poeksploatacyjnych, ograniczającą konwergencję zabytkowych komór i wyrobisk oraz zmniejszającą zasięg szkód górniczych w obiektach powierzchniowych. Ważnym zadaniem prowadzonych prac górniczych jest zabezpieczenie, utrzymanie i konserwacja wyrobisk objętych ochroną zabytkową. Wszystkie te działania oraz cykliczne kontrole wyrobisk mają wpływ na znaczną poprawę bezpieczeństwa prowadzenia ruchu zakładu i ludzi w nim przebywających.

11

Prawo do fotografowania zabytków jako forma korzystania z prawa do dziedzictwa kulturowego. Zakres swobody i ograniczenia

Kowalski Wojciech

Wiadomości Konserwatorskie

|

2022

|

Nr 71

182--192

PL

Przedmiotem artykułu jest analiza prawa do fotografowania zabytków, a szczególna uwaga poświęcona jest zakresowi swobody korzystania z niego i jego niezbędnym ograniczeniom. Zdaniem autora jest to forma korzystania z prawa do dziedzictwa kulturowego, które nie ma jednak charakteru absolutnego. W takim stanie prawnym powstaje zatem pytanie, na czym te ograniczenia polegają i jaka jest ich formalna podstawa. Odpowiadając na nie, autor wywodzi, że z jednej strony ich źródłem jest prawo własności zabytku, obejmujące także wyłączność komercyjnego korzystania z jego wyglądu, z drugiej zaś pozostające w mocy autorskie prawa majątkowe, przysługujące np. twórcom dzieł architektury współczesnej, stanowiącej już chronione dziedzictwo kulturowe. Szczegółową analizę treści tych uprawnień podsumowuje wniosek, w myśl którego stanowią one usprawiedliwioną podstawę uzasadniającą wynikające z nich ograniczenia prawa do fotografowania zabytków jako jednej z form prawa do korzystania z dziedzictwa.

EN

The subject of this paper is an analysis of the right to photograph monuments, and particular attention is paid to the extent of the freedom to exercise it and its necessary restrictions. In the author’s view, this is a form of exercise of the right to cultural heritage, which is nevertheless not absolute. In such a legal situation, the question therefore arises as to what these limitations consist of and what is their formal basis. Answering this question, the author deduces that their source is, on the one hand, the ownership right to the monument, including the exclusivity of the commercial use of its appearance, and on the other hand, the residual author’s economic rights to which e.g., authors of works of contemporary architecture, which already constitute protected cultural heritage, are entitled. A detailed analysis of the content of these rights is summarized by the conclusion that they constitute a justifiable basis justifying the resulting restrictions on the right to photograph monuments as one of the forms of the right to enjoy heritage.

12

The outcomes of the activities of the Voivodeship Office for the Protection of Monuments in Wrocław in the perspective of cultural security from the local point of view in the years 2015-2019

Landmann Tomasz

Scientific Journal of the Military University of Land Forces

|

2022

|

Vol. 54, No. 4(206)

524--539

EN

The aim of the article is to determine and evaluate the effects of the activities of the Voivodeship Office for the Protection of Monuments in Wrocław related to the implementation of tasks in selected areas of protection and care of monuments in the Dolnośląskie Voivodeship in the years 2015-2019. In the study, research methods such as critical analysis of the scientific literature, analysis of legal acts and – to a large extent – analysis of documents are applied. The diversity of the outcomes of the activities of the Voivodeship Office for the Protection of Monuments in Wrocław in the described area was determined. Administrative activities concerned the necessity to enter non-movable monuments into the register of monuments at the request of the owner or the entity in charge of that monument, making new entries in the voivodeship register of monuments or recommending changes in local spatial development plans to local government units. Issuing of permits for conducting archaeological research dominated the issues related to the regulation of other legally permitted activities in relation to monuments. The great activity of the Voivodeship Office for the Protection of Monuments in Wrocław related to issuing conservation recommendations has been demonstrated.

PL

Celem rozważań podjętych w artykule jest określenie i ocena efektów działań Dolnośląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w realizowaniu zadań w wybranych obszarach ochrony i opieki nad zabytkami w województwie dolnośląskim w latach 2015-2019. W artykule zastosowano metody badawcze w postaci krytycznej analizy piśmiennictwa naukowego, analizy aktów prawnych, a także – w zasadniczym zakresie – analizy dokumentów. Ustalono zróżnicowanie efektów działań Dolnośląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w opisywanym obszarze. Działania administracyjne dotyczyły istotnej roli dokonywania wpisu zabytków nieruchomych na wniosek właściciela lub posiadacza do rejestru zabytków, dokonywania nowych wpisów w wojewódzkiej ewidencji zabytków, czy rekomendowania samorządom zmian w lokalnych planach zagospodarowania przestrzennego. Wydawanie pozwoleń na prowadzenie badań archeologicznych dominowało nad regulowaniem innych dozwolonych prawnie działań wobec zabytków. Wykazano dużą aktywność DWKZ w wydawaniu zaleceń konserwatorskich.

13

Selected areas and results of the activities of the National Institute of Cultural Heritage for the protection and care of monuments in the years 2015-2019

Landmann Tomasz

Scientific Journal of the Military University of Land Forces

|

2022

|

Vol. 54, No. 2(204)

196--213

EN

In the article, the subject of considerations is the effects of actions of the National Institute of Cultural Heritage in selected areas of monument protection and care in the years 2015-2019. The undertaken subject corresponds to the protection of cultural heritage in the context of strengthening the cultural security of the Republic of Poland. The purpose of the considerations is to present the results of the activities of the National Institute of Cultural Heritage in the system of protection and care of monuments in Poland, in the years 2015-2019, taking into account selected areas of task implementation by the cultural institution under study. The analysis is based on statistical data published by the National Institute of Cultural Heritage (hereinafter referred to as NID) in periodic and annual reports on the activities of the institution, in additional reports, as well as on scientific literature on the protection and care of historical monuments. In the article, it was established that NID has carried out numerous activities for the protection and care of monuments, and thus the protection of cultural heritage in the context of strengthening the cultural security of the Republic of Poland. The main areas of activities of NID concerned maintaining records and documentation of monuments, monitoring and counteracting threats to cultural heritage, as well as performance of training and information tasks. Opinions and expertise issued for public administration bodies and the implementation of programmes for the protection and care of monuments were important.

PL

Przedmiotem rozważań w artykule jest problematyka efektów działań podjętych przez Narodowy Instytut Dziedzictwa w wybranych obszarach ochrony zabytków i opieki nad zabytkami w latach 2015-2019. Podejmowana tematyka koresponduje z ochroną dziedzictwa kulturowego w kontekście wzmacniania bezpieczeństwa kulturowego RP. Celem rozważań jest przedstawienie rezultatów działań NID w systemie ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce w latach 2015-2019, z uwzględnieniem wybranych dziedzin realizacji zadań przez opisywaną instytucję kultury. Analizę oparto na danych statystycznych opublikowanych przez Narodowy Instytut Dziedzictwa w okresowych, rocznych sprawozdaniach z działalności instytucji, dodatkowych raportach, a ponadto na literaturze naukowej z problematyki ochrony i opieki nad zabytkami. W artykule ustalono, że NID realizował liczne działania na rzecz ochrony i opieki nad zabytkami, a tym samym ochrony dziedzictwa kulturowego w kontekście wzmacniania bezpieczeństwa kulturowego RP. Główne obszary działań NID dotyczyły ewidencjonowania i dokumentowania zabytków, monitorowania i przeciwdziałania zagrożeniom dla dziedzictwa kulturowego, a także realizowania zadań szkoleniowo-informacyjnych. Ważne były wydawane opinie i ekspertyzy dla organów administracji publicznej i realizacja programów na rzecz ochrony i opieki nad zabytkami.

14

XXVI Europejska Wyprawa Mostowa Malta 2021, cz. 2 Mellieha, Narodowe Akwarium Malty, wyspa Gozo – kompleks świątynny Ggantija, cytadela, Dwejra

Flaga Kazimierz, Pajchel Stanisław, Polc Aniela

Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne

|

2022

|

Nr 1

88--92

PL

Wyspa Gozo o stromych, skalistych brzegach z licznymi zatokami, na której zachowały się megalityczne świątynie zaliczane do najstarszych wolno stojących budowli na świecie, była w centrum uwagi kolejnego dnia naszej wyprawy na Maltę.

15

Odzyskane piękno klasztoru pielgrzymkowego w Imbramowicach – w 900-lecie zakonu norbertańskiego. Wyzwania i zagrożenia dziedzictwa religijnego

Gil-Mastalerczyk Joanna

Wiadomości Konserwatorskie

|

2021

|

Nr 67

101--114

PL

Zespół klasztorny norbertanek z Sanktuarium Męki Pańskiej w Imbramowicach pod Krakowem to szczególne miejsce niosące namacalne niematerialne znaczenie. Kompleks stanowi cenny skarbiec wielowiekowego duchowego i kulturowego dziedzictwa zakonu premonstratensów na ziemiach polskich, jednego z najstarszych klasztorów norbertańskich i jednego z dwóch funkcjonujących do dziś domów norbertańskich w Polsce. Analiza koncentruje się na podjętych w ostatnich latach działaniach sióstr norbertanek i systematycznie przeprowadzanych pracach remontowych, modernizacyjnych i konserwatorskich, które wpłynęły na funkcjonalność i odzyskany urok zabytku – w 900-lecie zakonu, przypadające na rok 2021. Materialne i kulturowe dziedzictwo wieków sprawia, że przed zabytkowym zespołem pojawiają się nowe wyzwania. Współcześnie istotny pozostaje problem inwestycji w utrzymanie tego typu obiektów, zachowanie pielgrzymkowego charakteru miejsca, równoważenie troski o dziedzictwo kulturowe z dążeniem do jego ekonomicznego wykorzystania.

EN

The Monastery complex of Norbertine and the Sanctuary of the Passion of Our Lord Jesus Christ in Imbramowice near Cracow is a special site with tangible and intangible significance. The convent complex is a valuable treasury of multi-century spiritual and cultural heritage of the Premonstratensian Order in the Polish land - one of the oldest Norbertine convents and one of the two Norbertine convents that are still functioning in Poland today. The analysis focuses on the activities of the Norbertine Sisters that have been undertaken in recent years and the systematic renovation, modernization and conservation works, which contributed to the monument regaining its functionality and charm - on the 900ᵗʰ anniversary of the order, which is celebrated in 2021. The material and cultural heritage of centuries creates new challenges for the historic complex. At present, the problem of investing in the maintenance of this type of facilities, the preservation of the pilgrimage character of the place, balancing the care for the cultural heritage with the pursuit of its economic use, remains significant.

16

Muzeum w krakowskim spichlerzu. Problematyka adaptacji zabytku

Kulig Anna, Hryniewicz Małgorzata

Wiadomości Konserwatorskie

|

2021

|

Nr 68

58--71

PL

Artykuł podejmuje problematykę adaptacji zabytkowego spichlerza położonego w śródmieściu Krakowa. W obiekcie przeprowadzono w latach 2010–2013 generalny remont i rewaloryzację, dostosowując go do celów wystawienniczych. Celem artykułu jest analiza problemów dotyczących adaptacji zabytku. Zakresem badań objęto spichlerz wraz z otoczeniem oraz jego przeobrażenia od XVIII wieku do współczesności. Metodyka badań obejmowała: studium przypadku, analizę obiektu in situ, kwerendę źródeł, wywiady z konserwatorami zabytków i projektantami adaptacji. W adaptacji tej do minimum ograniczono zakres ingerencji w zabytkową substancję. Przyjęto utrzymanie bryły budynku, jego układu funkcjonalno-przestrzennego, substancji murów i wątków budowlanych. Wprowadzono korektę układu komunikacji zewnętrznej i wewnętrznej. Zachowano kompozycję elewacji z eksponowanymi wątkami kamienno-ceglanymi. Najistotniejsze zmiany dotyczyły wnętrza na piętrze, w którym utworzono wysoką, reprezentacyjną salę wystawową.

EN

This paper discusses an adaptive reuse project of a historical granary located in Cracow’s city center. In the years 2010–2013, a general renovation and restoration of the building was performed, adapting it for exhibition. The objective of this paper is to present an analysis of problems that concerned the adaptation of this monument. The scope of the study covered the granary, its surroundings and alterations, ranging from the eighteenth century to the present. The methodology of the study included: a case study, an on-site analysis of the building, a query of sources, interviews with monument conservators and the designers of the adaptation. This adaptation minimized the scope of interference with historical substance. It was decided to keep the building’s massing, functio-spatial layout, wall substance and construction patterns. The internal and external circulation layout was corrected. The facade composition was retained, with exposed tone and brick patterns. The most significant changes were made to the first-floor interior, in which a high, formal exhibition space was arranged.

17

Studium badawcze zabytku, w celu przystosowania budynku do parametrów niemal zero energetycznych Wroniecka 23 w Poznaniu

Rosolski Sławomir, Rutkowski Michał, Wójtowicz Jakub

Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i Studiów Krajobrazowych

|

2021

|

T. 17, nr 3

70--83

PL

Przedstawiony artykuł zwraca uwagę na konieczność poszanowania unikatowej tożsamości oraz zabytkowej tkanki budynków w kontekście podejmowanych prób adaptacji technologicznej oraz parametryzacji budownictwa zeroenergetycznego. Przedstawione w artykule badania dotyczą metodyki procesu poszukiwania współzależności między istniejącym zabytkiem a nowoczesną technologią, dającą możliwość poprawy efektywności energetycznej budynku.

18

Zabytek dostępny – ograniczenia historyczne i wyzwania projektowe

Nowak-Pieńkowska Małgorzata, Wierzbicka Anna Maria, Brutkowski Michał

Środowisko Mieszkaniowe

|

2021

|

nr 37

46--54

PL

W Warszawie istnieje wiele zabytkowych budynków o wyjątkowych walorach architektonicznych, kulturowych i historycznych. Każdy obiekt publiczny, powinien ewoluować wraz ze zmieniającym się społeczeństwem, wymaganiami dostępności dla osób z niepełnosprawnościami i aktualizacją przepisów techniczno-budowlanych. Dostępność ma na celu umożliwienie korzystania z otaczającej przestrzeni czy miejsca zamieszkania za pomocą różnych urządzeń technicznych. Dotyczy wszystkich a w szczególności, osób z niepełnosprawnościami. Podczas modernizacji obiektów należy wskazać możliwości realizacji rozwiązań technicznych, które mogą być wyzwaniami projektowymi. Ponadto trzeba uwzględnić ograniczenia historyczne, aby zminimalizować wpływ ingerencji na istniejący obiekt. Artykuł poświęcony jest zdiagnozowaniu obecnego stanu i kierunków przystosowania wybranych warszawskich obiektów historycznych, a w szczególności Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej, dla wszystkich użytkowników z uwzględnieniem poszanowania zabytkowej struktury obiektu.

EN

There are many monuments of exceptional architectural, cultural and historical value in Warsaw. Each public facility should evolve with a changing society and accessibility requirements for people with disabilities and updating technical and construction regulations. Accessibility is intended to enable the use, also of the surrounding space or place of residence. It applies to everyone, especially people with disabilities, using various technical devices. During the modernization, should be indicated the possibilities of implementing technical solutions witch may be design challenges. Moreover, taking into account historical constraints to minimize the impact of modernization on the existing facility. The article is devoted to diagnosing the current state and directions of adaptation of selected historical buildings in Warsaw, in particular the Faculty of Architecture of the Warsaw University of Technology (ADTUW), for all users, taking into account the respect for the historic structure of the facility.

19

New technical solutions in upgrading historic building to standard of nearly zero-energy building. Example of tenement house in Poznań

Rosolski Sławomir

Przestrzeń i Forma

|

2021

|

nr 48

333--352

EN

This article aims at discussing the issue of relation between an existing historic building and modern technology, which may lead to upgrading the historic building to parameters of a nearly zeroenergy building. It focuses on the possibility to adjust the facility to contemporary forms of using without considerable prejudice to its historic substance and identity, on contrary, with due respect for the old tissue in the context of NZEB parametrisation. The adjustment refers to innovative solutions allowing upgrade of the building by using the most effective technologies based on renewable energy, improved power efficiency of the structure, technical equipment, exterior and interior cladding and meeting requirements connected with minimum global cost in the life cycle assessment of the building.

PL

W artykule przedstawiono badania dotyczące określenia związku pomiędzy istniejącym zabytkiem a współczesną technologią, co może prowadzić do przystosowania zabytku do parametrów budynku niemal zeroenergetycznego. Artykuł zwraca uwagę na możliwość przystosowania obiektu do współczesnych form użytkowania bez znaczącego uszczerbku dla jego substancji zabytkowej i tożsamości oraz poszanowania starej tkanki w kontekście parametryzacji budownictwa niemal zeroenergetycznego, wykorzystując innowacyjne rozwiązania umożliwiające poprawę standardu budynku poprzez zastosowanie najefektywniejszych technologii wykorzystujących energię odnawialną, poprawę efektywności energetycznej struktur budowlanych, wyposażenie techniczne, obudowę zewnętrzną i wewnętrzną oraz spełnienie wymogów związanych z minimalnym kosztem globalnym w cyklu życia budynku.

20

Pierre Nora’s "Sites of Memory" and the Social Aspect of Issues in Built Heritage Conservation

Krawczyk Janusz, Balcer Małgorzata

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2021

|

Nr 12

1--12

EN

The following article addresses the usefulness of Noraʼs concept of a ʻsite of memoryʼ for the preservation and interpretation of those historic buildings and structures which already enjoy legal protection as monument. First, the denotations of Pierre Noraʼs notion of lieux de mémoire and Alois Rieglʼs concept of a Denkmal (or monument) are juxtaposed. Second, the paper presents the methodological problems involved in studying sites of memory, and offers guidelines inspired by Aleida and Jan Assmanʼs works on cultural memory. Third, these theoretical notions are then related to practical experience gathered while completing a project devoted to “Church of Peace in Jawor as a site of memory”; insights from the project lead to conclusions regarding the possibility of studying the social aspects of built heritage conservation. The conclusion of the paper identifies the characteristics and features of lieux de mémoire which may assist in the identification of places of memory from the perspective of heritage protection.

PL

Poniższy artykuł dotyczy przydatności koncepcji "miejsc pamięci" Nory w zachowaniu i interpretacji tych historycznych budynków i struktur, które już korzystają z ochrony prawnej jako zabytki. Po pierwsze, zestawiono denotacje pojęcia lieux de mémoire Pierre'a Nory i pojęcia Denkmal (lub monumentu) Aloisa Riegla. Po drugie, w artykule przedstawiono problemy metodologiczne związane z badaniem miejsc pamięci i zaproponowano wskazówki inspirowane pracami Aleidy i Jana Assmanów na temat pamięci kulturowej. Po trzecie, te teoretyczne koncepcje są następnie odnoszone do praktycznych doświadczeń zebranych podczas realizacji projektu "Kościół Pokoju w Jaworze jako miejsce pamięci"; spostrzeżenia z projektu prowadzą do wniosków dotyczących możliwości badania społecznych aspektów konserwacji dziedzictwa budowlanego. W podsumowaniu artykułu wskazano cechy i właściwości lieux de mémoire, które mogą być pomocne w identyfikacji miejsc pamięci z perspektywy ochrony dziedzictwa.