Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Program zabudowy hydrotechnicznej lewego dorzecza Odry w I połowie XX wieku

Krajniak W.

Kwartalnik Historii Nauki i Techniki

|

2017

|

R. 62, nr 2

7--34

EN

The article attempts to present the reasons, course and effects of hydrotechnical works on the left basin of the Oder river. Research made to date in this field has been limited mainly to the Oder river itself, with no consideration for its tributaries that have a profound influence on the shaping of hydrological regime of the river. On the basis of archive materials and source literature, we analyse conditions of realization of the regulation programme, reconstruct the network of hydrotechnical facilities that were built, and indicate environmental and economic repercussions of reshaping the tributaries of the left basin of the Oder river.

2

Zabudowa hydrotechniczna Bydgoskiego Węzła Wodnego w świetle koncepcji przestrzennego, otwartego muzeum hydrotechniki

Muszyńska-Jeleszyńska D., Marciniak Ż.

Gospodarka Wodna

|

2017

|

Nr 8

245--249

PL

Inspiracją do przygotowania artykułu było uczestnictwo w konferencji-warsztatach pt. „Rzeka w mieście" (2016), zorganizowanej przez Fundację Otwartego Muzeum Techniki na zabytkowej barce „Irena", propagującej prace na rzecz ochrony dzieł budownictwa wodnego na Odrzańskiej Drodze Wodnej, ze szczególnym uwzględnieniem Wrocławskiego Węzła Wodnego jako dobra kultury. Autorki artykułu wskazują na potrzebę podobnego spojrzenia na Bydgoski Węzeł Wodny, którego bogactwo zabudowy hydrotechnicznej pretenduje do podjęcia próby stworzenia przestrzennego, otwartego muzeum techniki.

EN

The article is inspired by the “Rzeka w mieście" (River in the city) 2016 conference and workshops. The conference was organized by the Open Air Museum of Technology Foundation on the historical barge "Irena", propagating works for protection of the water engineering facilities on the Odra Waterway, with particular focus on the Wrocław Floodway System as a cultural asset. The authors point to the need of a similar approach to the Bydgoszcz Floodway System, the great wealth of technical engineering of which is a good reason to take steps aimed at creation of a spatial, open air museum of technology.

3

Budowa stopnia wodnego Malczyce na Odrze

Magiera L., Mucha D.

Gospodarka Wodna

|

2017

|

Nr 10

325--328

4

Wpływ zabudowy hydrotechnicznej na występowanie ekstremalnych stanów wody na przykładzie Brdy skanalizowanej

Szatten D. A.

Inżynieria Ekologiczna

|

2016

|

Nr 46

55--60

PL

Głównym celem badań było rozpoznanie wpływu zabudowy hydrotechnicznej Brdy skanalizowanej, na przebieg hydrogramów ekstremalnych stanów wód. Prace te służyły ocenie prowadzonej gospodarki wodnej. Umożliwiły również określenie zagrożenia powodziowego na terenie miasta Bydgoszczy. Analizy przeprowadzono na podstawie obserwacji stanów wód na jazie Czersko Polskie, regulującego piętrzenie na całym odcinku ujściowego odcinka Brdy. Stwierdzono, iż istniejąca zabudowa hydrotechniczna wpływa na przebieg ekstremalnych stanów wód. Jednakże duży wpływ na sytuację hydrologiczną na analizowanym odcinku, ma poziom Wisły. Powodować on może specyficzny rodzaj piętrzenia wód Brdy, powodując zalanie terenów nadrzecznych w centrum Bydgoszczy.

EN

The main aim of the research was to identify the impact of hydrotechnical structures on the course of hydrographs of extreme water levels of canalized part of Brda River. The studies were made in order to evaluate the water management. Also they allowed to determine flood risk in the city of Bydgoszcz. The analyses were carried out on the basis of observations of water levels at the weir Czersko Polskie, which is regulating damming on the end part of the Brda River. However, a large influence on the hydrological situation in the analyzed section of Brda River have the water level of the Vistula River. It can caused a specific type of water damming of the Brda River, causing flooding of riverside areas in the centre of Bydgoszcz.

5

Zabudowa hydrotechniczna dorzecza Prosny

Małecki Z. J., Ptak M.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Lądowa i Wodna w Kształtowaniu Środowiska

|

2015

|

Nr 12

7-15

PL

W pracy dokonano inwentaryzacji elementów zabudowy hydrotechnicznej w dorzeczu Prosny. W oparciu o Mapy Hydrograficzne Polski w skali 1:50000 stwierdzono istnienie: 5 tam, 23 jazów, 112 zastawek. Ponadto w 21 miejscach występuje techniczna zabudowa brzegów rzek, w 8 miejscach zlokalizowane są wały przeciwpowodziowe, w 25 groble, a w 67 usytuowana jest korekcja progowa. Na tle warunków naturalnych, a więc jednego z najmniejszych odpływów jednostkowych na terenie kraju oraz występowanie niebezpiecznych powodzi, obecny stan zabudowy hydrotechnicznej należy uznać jako niewystarczający. Sytuację tę ma poprawić, m.in. budowa zbiornika retencyjnego Wielowieś Klasztorna. Ciekawym i wartym podjęcia szczegółowych badań w przyszłości jest ocena wpływu zabudowy hydrotechnicznej na poszczególne elementy cyklu hydrologicznego na omawianym obszarze.

EN

This work comprises a list of the elements of hydrotechnical structures in the Prosna River basin. On the basis of the 1:50000 hydrographic maps of Poland there are 5 dams, 23 weirs and 112 watergates. Besides, there are 21 places with technical structures on the river banks, 8 places with floodbanks, 25 places with dykes and in 67 places there are grade-control structures. Considering the natural conditions, namely water runoff which is one of the smallest in the country and the occurrence of dangerous floods, the present-day state of hydrotechnical structures appears insufficient. This situation is to be improved by building a retention basin in Wielowieś Klasztorna. It would be an interesting and worthwhile initiative to undertake a detailed examination in the future to estimate the impact of hydrotechnical structures on specific elements of the hydrological cycle within the discussed area.

6

Regulation of mountain streams versus ecological balance as illustrated by the example of the upper Vistula basin (part I)

Niechwiej A.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2015

|

Vol. 24, No. 3

301--310

EN

Streams of the Polish Carpathians are characterized by a high gradient as well as a great changeability of their volume and velocity of flow. The processes which take place in these streams are those connected with lateral, bottom and channel erosion. In order to reduce those types of erosion, various methods of channel regulation are used. In mountain streams these are mainly: river bars, drop hydraulic structures and anti-debris dams. Regulation works (straightening of the stream channel and hydraulic structures), changes in the use of the river basin, reduction in debris supplies and exploitation of river alluvia have led to a significant deepening of channels. This increases the risk of flooding associated with higher flows. Regulation works conducted within the channels and anthropogenic pressure in the areas adjacent to watercourses exert a negative effect on biotic communities. In most cases, changes in the structure of flows, in the stability of the river bottom and in the variety of habitats as well as disruption of the river continnum affect living conditions and diversity of vertebratesand invertebrates. The attempts at improving the ecological status of Carpathian water-courses through changes in hydromorphological conditions are connected with the implementation of European Union directives. Such actions include, among other things, replacement of traditional hydraulic structures by biotechnical ones, which are more eco-friendly. Their usefulness, however, still requires long-term monitoring.

PL

Zaprezentowano model numeryczny, będący wielkowirowym wariantem modelu gazu sieciowego Boltzmanna, pozwalający wyznaczyć rozkład prędkości przepływu w korytach otwartych z elementami sztywnymi. Szczególną właściwością przedstawionego modelu jest uwzględnienie wpływu elementów sztywnych na rozkład prędkości w sposób uśredniony, w miejsce analizy wpływu pojedynczych elementów. Takie podejście umożliwia zastosowanie modelu do obliczania rozkładu prędkości w korytach o rozmiarach charakterystycznych znacznie przekraczających rozmiar pojedynczego elementu. Potoki Karpat polskich odznaczają się znacznym spadkiem oraz dużą zmiennością objętości i prędkości przepływu wody. W ciekach tych zachodzą procesy erozji korytowej, bocznej i dennej. Aby je ograniczyć, stosuje się różnorodne metody regulacji koryt. W potokach górskich są to głównie: progi, stopnie wodne i zapory przeciwrumowiskowe. Prace regulacyjne (wyprostowanie koryt i zabudowa hydrotechniczna), zmiany w charakterze użytkowania zlewni, zmniejszenie dostaw rumowiska i eksploatacja aluwiów rzecznych spowodowały znaczne pogłębienie koryt. Jest to przyczyną wzrostu ryzyka powodziowego, towarzyszącego większym przepływom. Prace regulacyjne w obrębie koryt i presja antropogeniczna na terenach przyległych do cieków wywołują negatywne skutki w biocenozach rzecznych. Zmiany w strukturze przepływów, stabilności dna, zróżnicowaniu siedlisk, przerwanie continuum rzecznego w większości przypadków rzutują na warunki życia oraz różnorodność fauny bezkręgowej i kręgowej. Próby poprawy stanu ekologicznego cieków karpackich poprzez zmianę warunków hydromorfologicznych podejmowane są w związku z wdrażaniem dyrektyw Unii Europejskiej. Do działań takich zalicza się m.in. zastępowanie tradycyjnych konstrukcji hydrotechnicznych przez budowle biotechniczne, przyjazne naturze. Ich przydatność wymaga jednak jeszcze wieloletniego monitorowania.

7

Regulation of mountain streams versus ecological balance as illustrated by the example of the upper Vistula basin (part II)

Niechwiej A.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2015

|

Vol. 24, No. 4

400--411

EN

Streams of the Polish Carpathians are characterized by a high gradient as well as a great changeability of their volume and velocity of flow. The processes which take place in these streams are those connected with lateral, bottom and channel erosion. In order to reduce those types of erosion, various methods of channel regulation are used. In mountain streams these are mainly: river bars, drop hydraulic structuresand anti-debris dams. Regulation works (straightening of the stream channel and hydraulic structures), changes in the use of the river basin, reduction in debris supplies and exploitation of river alluvia have led to a signifi cant deepening of channels. This increases the risk of flooding associated with higher flows. Regulation works conducted within the channels and anthropogenic pressure in the areas adjacent to watercourses exert a negative effect on biotic communities. In most cases, changes in the structure of flows, in the stability of the river bottom and in the variety of habitats as well as disruption of the river continnum affect living conditions and diversity of vertebrates and invertebrates. The attempts at improving the ecological status of Carpathian watercourses through changes in hydromorphological conditions are connected with the implementation of European Union directives. Such actions include, among other things, replacement of traditional hydraulic structures by biotechnical ones, which are more eco-friendly. Their usefulness, however, still requires long-term monitoring

PL

Potoki polskich Karpat odznaczają się znacznym spadkiem oraz dużą zmiennością objętości i prędkości przepływu wody. W ciekach tych zachodzą procesy erozji korytowej, bocznej i dennej. Aby je ograniczyć, stosuje się różnorodne metody regulacji koryt. W potokach górskich są to głównie: progi, stopnie wodne i zapory przeciwrumowiskowe. Prace regulacyjne (wyprostowanie koryt i zabudowa hydrotechniczna), zmiany w charakterze użytkowania zlewni, zmniejszenie dostaw rumowiska i eksploatacja aluwiów rzecznych spowodowały znaczne pogłębienie koryt. Jest to przyczyną wzrostu ryzyka powodziowego, towarzyszącego większym przepływom. Prace regulacyjne w obrębie koryt i presja antropogeniczna na terenach przyległych do cieków wywołują negatywne skutki w biocenozach rzecznych. Zmiany w strukturze przepływów, stabilności dna, zróżnicowaniu siedlisk, przerwanie continuum rzecznego w większości przypadków rzutują na warunki życia oraz różnorodność fauny bezkręgowej i kręgowej. Próby poprawy stanu ekologicznego cieków karpackich, poprzez zmianę warunków hydromorfologicznych, podejmowane są w związku z wdrażaniem dyrektyw Unii Europejskiej. Do działań takich zalicza się m.in. zastępowanie tradycyjnych konstrukcji hydrotechnicznych przez budowle biotechniczne, przyjazne naturze. Ich przydatność wymaga jednak jeszcze wieloletniego monitorowania.

8

Problems with modelling water distribution in open channels with hydraulic engineering structures

Laks I., Kałuża T., Sojka M., Walczak Z., Wróżyński R.

Rocznik Ochrona Środowiska

|

2013

|

Tom 15, cz. 1

245--257

PL

W pracy przedstawiono zagadnienia modelowaniu rozdziału przepływu w sieci rzecznej z zabudową hydrotechniczną na przykładzie Kaliskiego Węzła Wodnego. Jednowymiarowy model Kaliskiego Węzła Wodnego został utworzony z wykorzystaniem systemu modelowania przepływów nieustalonych SPRUNER. Dane o geometrii obszaru przepływu zostały opracowane na podstawie pomiarów bezpośrednich batymetrii i parametrów budowli hydrotechnicznych oraz numerycznego modelu terenu bazującego na pomiarach LIDAR. Wykonano procedurę tarowania modelu dla fali powodziowej z 2010 roku. Przeprowadzono symulacje rozdziału przepływu dla 4 wariantów. Wyniki symulacji zostały naniesione na numeryczny model terenu w celu wyznaczenia zasięgu zalewu dla fali z 2010 roku oraz dla przepływu o prawdopodobieństwie 1%. Przeprowadzone badania wykazały, że Numeryczny Model Terenu wpływa istotnie na modelowanie przepływów w strefie przepływów wysokich, to praktyczne nie ma znaczenia przy modelowaniu rozrządu wody w korycie w strefie przepływów niskich i średnich. Wtedy, o jakości uzyskanych wyników z modelowania decyduje tylko, jakość numerycznego modelu koryta rzeki. Istotny problem stanowią także budowle hydrotechniczne, które decydują o rozrządzie wody przy przepływach niskich i średnich. W związku z tym konieczny jest ich bardzo dokładny opis tj. harmonogram pracy oraz krzywe wydatku urządzeń upustowych.

9

Możliwości wykorzystania bezzałogowej fotogrametrii lotniczej do identyfikacji przekształceń antropogenicznych w korytach rzecznych

Witek M., Jeziorska J., Niedzielski T.

Landform Analysis

|

2013

|

Vol. 24

115--126

PL

Przestrzenny charakter antropogenicznych zmian w obrębie koryt rzecznych wymaga zastosowania metod i narzędzi umożliwiających nie tylko jakościową, ale i ilościową ich analizę. Pomiary geodezyjne są bardzo dokładne, lecz kosztowne i czasochłonne, co sprawia, że regularne pomiary, potrzebne do określenia dynamiki form fluwialnych, są trudne do zrealizowania. Tradycyjna fotogrametria lotnicza jest wartościowym źródłem informacji jedynie w przypadku analizy dużych obiektów. Skala, w jakiej najczęściej wykonywane są zdjęcia lotnicze, nie zapewnia wystarczającej szczegółowości do analizy niewielkich form rzeźby. W niniejszej publikacji zaprezentowane zostanie użycie bezzałogowego statku powietrznego (ang. UAV, Unmanned Aerial Vehicle), który wypełnia lukę między pomiarami naziemnymi a tradycyjną fotogrametrią czy analizą obrazów satelitarnych. Ultralekki bezzałogowy statek powietrzny swinglet CAM wyposażony jest w kompaktowy aparat fotograficzny wykonujący sekwencje zdjęć, które po przetworzeniu mogą służyć jako źródło kartometrycznych danych przestrzennych. Zniekształcenia geometryczne zdjęć oraz zniekształcenia spowodowane pochyleniem aparatu i rzeźbą terenu są usuwane w procesie wieloetapowego przetwarzania. Dzięki wysokiej rozdzielczości materiałów obserwacyjnych (do 3 cm px–1), wygenerowane ortofotomapy umożliwiają analizę niewielkich obiektów. Teren badań – Kotlina Kłodzka – jest doskonałym przykładem występowania zmian fluwialnych o podłożu antropogenicznym i – z uwagi na ten fakt – został wybrany jako obszar testowy do prezentacji możliwości bezzałogowego statku powietrznego w zakresie zdalnego wykrywania omawianych form. Wyniki potwierdzają dużą szczegółowość pozyskanych materiałów, co – w połączeniu z niskimi kosztami misji lotniczych oraz łatwością dostosowania parametrów i czasu realizacji lotów – jednoznacznie pokazuje, że zastosowana technologia jest odpowiednim narzędziem do obserwacji antropogenicznych form fluwialnych i może przyczynić się do rozwiązywania wielu problemów badawczych dotyczących ich roli w kształtowaniu procesów hydrologicznych.

EN

Spatial character of anthropogenic fluvial changes requires the use of methods and tools eligible for not only qualitative, but also quantitative analysis. Geodetic surveys are very accurate, but time and cost consuming, what makes repetitive measurements needed for determining the dynamics of fluvial landforms hard to perform. Traditional aerial photogrammetry is a valuable source only for examining features visible in a small cartographic scale. Hence, small fluvial forms cannot be observed using traditional aerial photogrammetry due to its limitations in resolution. Unmanned Aerial Vehicles (UAVs), presented extensively in this paper, serve as the additional source of high-resolution spatial information and thus fill the gap between terrestrial measurements and traditional aerial photogrammetry as well as satellite data. Ultra-light unmanned aircraft swinglet CAM, with consumer – grade camera onboard, provides sequences of pictures, which after geoprocessing can serve as source of spatial data eligible for quantitative measurements. Geometric incorrectness of the acquired pictures and distortions caused by tilt and relief are removed in the process of multistep processing. Due to high resolution of the observational material (up to 3 cm px-1) the generated orthophotomaps are appropriate for the analysis of small fluvial features. The study area – namely Kłodzko County – serves as a great example of assemblages of anthropogenic fluvial changes and – due to this fact – has been chosen as a test area to present potentials of UAV in observing the aforementioned landforms. The results confirm a great accuracy of the collected materials, which – in combination with low cost surveys, ease of parameter adjustment and flight schedule – unequivocally shows that the applied technology is an appropriate tool for observing anthropogenic fluvial forms, and thus may contribute to solutions of numerous research problems related to hydrological processes impacted by human interventions.

10

Research of case failure of sluice foundation on expansive clays

Parylak K., Witek K., Zięba Z.

Architecture Civil Engineering Environment

|

2013

|

Vol. 6, no. 2

35--39

EN

The paper presents surveys related of determining effect of expansive Pliocene clays which caused of destruction of reinforced concrete foundation slab built on the lower head of stage of fall located in the 300 km of the Odra river in Poland. Executive mistakes and the lack of swelling pressure cushion sand bags in a water access brought about the ground swelling, which in terms of occurrence of significant buoyancy of water caused a large swelling pressure. Tests were performed on samples taken from the drilled surface of the concrete base plate, which apart from determinations of basic geotechnical parameters also swelling pressure in terms of existing states of stress and swelling index in the cross-section of channel with existing loadings.

PL

W pracy przedstawiono terenowe i laboratoryjne badania mające na celu wykazanie roli ekspansywności plioceńskich iłów w powstaniu spękań żelbetowej płyty stanowiącej fundament konstrukcji głowy dolnej budowanej śluzy żeglownej w 300 km Odry. Błędy wykonawcze, a przy tym brak amortyzującej ciśnienia pęcznienia poduszki piaskowej w warunkach dopływy wody w strefę kontaktu płyty z ekspansywnym podłożem były przyczyną uruchomienia procesów pęcznienia podłoża. Badania pęcznienia w warunkach laboratoryjnych przeprowadzono na próbach NNS w wariantach odciążania i obciążania podłoża odpowiadających stanom naprężeń występujących w kolejnych etapach budowy. Maksymalne wartości ciśnienia pęcznienia wyniosły 250 kPa, co przy zróżnicowanych obciążeniach płyty spowodowało w jej środkowej części duże naprężenia zginające skierowane ku górze. Naprężenia pod bocznymi ścianami głowy śluzy wyniosły 350 kPa, gdzie płyta zginana była w dół. W wyniku tego powstały 3 linie pęknięć, których charakter udokumentowano spękaniem widocznym na podłużnym przekroju otworu nr 7 i na pozyskanym rdzeniu betonu.

11

Determinants of inland navigation on the Vistula from Warsaw to Gdańsk

Bolt A., Jerzyło P.

Acta Energetica

|

2013

|

nr 2

56--68

EN

Waterborne transport is the cheapest, the safest and the least harmful to the natural environment. Restoring regular waterway cargo transport will require revitalisation of the existing trans-shipment and logistics infrastructure for commercial inland ports and building new. Transport policy makers must remember that waterborne transport is the most ecological type of transport. It produces only 10% of the gases emitted to the atmosphere by equivalent road transport. Its energy intensity constitutes 30% of the energy intensity of road transport. This article addresses the issues related to inland navigation on the lower Vistula, presenting the river as a waterway, along with its quality and general conditions for navigation. It describes the arrangement and condition of water infrastructure, with particular focus on river ports and the inland waterway fleet.

PL

Transport wodny jest najtańszy, najbezpieczniejszy i najmniej uciążliwy dla środowiska naturalnego. Przywrócenie regularnej żeglugi towarowej pociągnie za sobą rewitalizację istniejącej i budowę nowej infrastruktury przeładunkowo-logistycznej śródlądowych portów handlowych. Kreując politykę transportową, trzeba pamiętać, że transport wodny jest najbardziej ekologicznym rodzajem transportu. Wytwarza zaledwie 10% emisji gazów wydalanych do atmosfery przez równoważny transport kołowy. Jego energochłonność to 30% energochłonności transportu kołowego. W artykule została poruszona tematyka związana z żeglugą śródlądową na dolnej Wiśle. Zaprezentowana została Wisła jako droga wodna, jej jakość oraz opis ogólnych uwarunkowań żeglugowych. Przedstawiono opis układu i stanu infrastruktury wodnej ze szczególnym uwzględnieniem portów rzecznych i floty śródlądowej.

12

Wpływ zabudowy hydrotechnicznej na współczesne kształtowanie rzeźby koryt rzek ziemi kłodzkiej

Witek M.

Landform Analysis

|

2012

|

Vol. 19

91-102

PL

Działalność człowieka w zlewniach rzek ziemi kłodzkiej sięga okresu średniowiecza. Pierwsze obiekty hydrotechniczne w korytach związane były z podstawowymi potrzebami ludzkimi, np. komunikacją (przeprawy), poborem wody na codzienny użytek (lokalne spiętrzenia), rozwijającą się działalnością gospodarczą (młyny, huty szkła). Każda ingerencja w naturalny system koryta pozostawiała w nim zmiany, których efekty są często obserwowane do czasów obecnych. Rzeki nie są już wykorzystywane do celów gospodarczych, a spośród obiektów hydrotechnicznych najliczniej występują te, które są związane z infrastrukturą komunikacyjną, oraz pełniące funkcje przeciwpowodziowe i przeciwerozyjne. Mimo intensywnej działalności w dolinach rzek ziemi kłodzkiej, wprowadzane przez człowieka zmiany oraz wznoszone konstrukcje hydrotechniczne nie wywołują znaczących przekształceń w morfologii dolin i funkcjonowaniu koryt. Obserwacje terenowe wykazały, że rodzaj, natężenie i rozmieszczenie procesów rzeźbotwórczych i tworzących się form zależą głównie od czynników naturalnych. Na całej długości koryt obserwuje się proces erozyjnego podcinania brzegów oraz akumulacji odsypów korytowych bez względu na obecność sztucznej zabudowy, za to w miejscach predysponowanych morfologią doliny i spadkami koryta. Niektóre obiekty hydrotechniczne (np. stopnie, jazy, bystrza o zwiększonej szorstkości) intensyfikują działające procesy morfologiczne i wpływają na tworzenie się form korytowych, głównie łach żwirowych. Oddziaływanie tych konstrukcji na morfologię koryta jest w większości lokalne i obserwowane w bezpośrednim sąsiedztwie obiektu. Odmienny wpływ na system koryta ma zabudowa systematyczna (ubezpieczenia brzegowe), której oddziaływanie może być obserwowane na całej długości cieku, w szczególności w miejscach kontaktu obudowanych fragmentów koryta z naturalnym odcinkiem brzegu.

EN

Human activity in the drainages of Kłodzo County has taken place since middle ages. The first hydraulic engineering constructions were connected with basic human needs, for example communications (passages), living purposes, agricultural activity (water mills, glass-works). Each human activity in river's channel has changed natural river system, what can be seen today. At present, rivers are not been used for living, industrial or forming purposes. The most popular hydraulic engineering constructions are bridges, other communication infrastructure and constructions connected with flood and erosion control functions (retaining walls). In spite of intensive human activity in these river valleys, transformations made by humans and hydraulic engineering constructions have not caused serious changes in river channels’ morphology or in their functions. The local research has shown that the type, intensity and location of fluvial processes and forms are connected with natural elements. Lateral erosion and generation of accumulation morphology form are seen in whole channels regardless of hydraulic engineering constructions. Some of them could increase processes and forms generation, what is seen mainly in places where natural waterside adjoins with retaining walls and at bridges. The influence of most hydraulic engineering constructions is only local and has no impact for functions of whole river systems.

13

Oddziaływanie obiektów hydrotechnicznych na morfologię koryt rzek ziemi kłodzkiej w świetle analizy GIS : zarys problemu i zamierzenia badawcze

Witek M., Białobrzeska M.

Landform Analysis

|

2012

|

Vol. 20

103-116

PL

Jednym z elementów środowiska przyrodniczego, poddanego niezwykle silnej ingerencji człowieka, są wody powierzchniowe, a w szczególności rzeki. Koryta rzek ziemi kłodzkiej zostały antropogenicznie przekształcone i w różnym stopniu uregulowane, wzniesiono w nich budowle hydrotechniczne różnego typu oraz przeznaczenia. Rzeki te w okresie wiosennych roztopów i letnich ulewnych opadów często są źródłem powodzi lub lokalnych podtopień. Istotne jest zatem określenie wpływu obecności obiektów hydrotechnicznych i systemów regulacji w korytach rzek tego regionu. Autorki opracowania postanowiły przyjrzeć się temu zagadnieniu, wykorzystując narzędzia dostępne w oprogramowaniu GIS. Artykuł jest wynikiem wstępnego etapu badań nad zagadnieniem wpływu obiektów hydrotechnicznych na funkcjonowanie koryt. Głównym celem opracowania, a także dalszych prac, jest próba odpowiedzi na pytanie, czy obecność konkretnych konstrukcji hydrotechnicznych w znaczącym stopniu wpływa na sposób funkcjonowania koryta oraz czy zastosowanie nowoczesnych metod analizy danych przestrzennych pozwoli na dokładniejsze określenie tego wpływu. Na podstawie kartowania terenowego dokonano typologii koryt w oparciu o analizę ich cech w profilu podłużnym z wykorzystaniem metody analizy odcinków, a następnie zobrazowano otrzymane wyniki przy użyciu narzędzi oprogramowania GIS. Przeprowadzono szczegółowe obserwacje w sąsiedztwie budowli piętrzących, które ujawniły wpływ tych obiektów na zmianę typów lub podtypów koryta, a co za tym idzie na zmianę dominujących procesów korytowych. Przekształcenia procesów korytowych są odmienne w poszczególnych przypadkach i uwarunkowane wieloma czynnikami, których rozpoznanie będzie celem dalszych prac.

EN

Among the elements of natural environment which have suffered from a very strong human interference are surface waters, particularly rivers. The Kłodzko County rivers' channels have been anthropogenically transformed and regulated in various levels; hydraulic stuctures of various types and purpose have been built there. These rivers often inundate their valleys or cause local flooding during spring thaw and summer downpours. It is important to determine the effect of the presence of hydrotechnical facilities and channelization schemes in the river channels of the region. The authors decided to develop a look at this issue using the tools available in GIS software. The article is the result of initial stage of research. The main objective of the paper, and the future work, is an attempt to answer the question, whether the presence of hydraulic structures significantly affects the processes in the river channels and whether the use of modern methods of spatial data analysis will allow more accurate determination of the impact. Based on field mapping, river typology has been done. An analysis of river characteristics was performed in the longitudinal profile using the method of river section analysis, and then the results were illustrated using the GIS software tools. Detailed research has been conducted in the vicinity of dam structures, what revealed the influence of these objects on changes of types and subtypes of the channel and furthermore on change of dominating channel processes. Evolution of nature of these processes varies in particular cases and depends on many factors, which recognition of is the goal of upcoming research.

14

Przepustowość koryt potoków górskich w terenie zabudowanym

Michalik A., Książek L., Bąk Ł., Dudkowski T., Tekielak T.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2004

|

Vol. 13, No. 1

42--51

EN

Mountain streams crossing an urban area have typical for communication and hydraulic structures such as small bridges, foot-bridges, culverts, outlets of drains etc. Their construction and location can act on flow capacity. In this paper an estimation of hydraulic conditions of three mountain streams is presented. There are Ryta, Rzyczanka and Porębski creeks crossing by the Andrychów municipality. For urban sections of each creek them measurements were carried out. They were concerning the longitudinal profiles, cross-sections, and grain size distributions of the bed material. An inventory of hydraulic and hydrobiological structures has been made too. Results were used to calculate the most important hydraulic magnitude such as probable great flows. stage-discharge curves and intensity of bed load transport, It has made possible to determine the stable and unstable section of the creeks. The K-KOMSUM, PRZEPŁYW and HEC-RAS software were applied. It has been ascertained that the investigated streams have a constant capacity. On the Ryta and the Porębski creeks geological structure favour natural deeping of the channels and the Rzyczanka creek does not have deformations thanks to the hydraulic structures.