W ostatnich latach w Polsce rozwija się intensywnie proces udostępniania, adaptacji i rewitalizacji zabytkowych podziemi. Problemy związane ze statecznością wyrobisk, a dotyczące problematyki ratowania i zabezpieczania podziemnych zabytków stanowią jedno z najbardziej nietypowych działań budownictwa górniczego. Każdy obiekt podziemny, mimo pozornych podobieństw ma swój specyficzny charakter, pochodzenie, zlokalizowany jest w odmiennych warunkach geotechnicznych. Każda trasa turystyczna posiada zatem charakter unikalny i niepowtarzalny; niezbędne są więc indywidualne zabezpieczenia każdej z nich i odmienne potraktowanie specyfiki każdego z tych obiektów. Całość działań jest determinowana zagadnieniami zapewnienia pełnego bezpieczeństwa ludziom przebywającym w podziemiach. Artykuł jest jednocześnie głosem w dyskusji na temat granic i możliwości adaptacji starych, zabytkowych wyrobisk i podziemi na obiekty użytkowe dostosowane do celów komercyjnych i turystycznych.
EN
Over the recent years, an intensive process of access, adaptation and revitalization of historic underground spaces has been taking place. The problems connected to the stability of excavations concern the issue of underground historic monuments' preservation and protection which have become one of the most untypical activities in the mining construction. Despite their apparent similarity, each underground construction has its own specific character, origin and has been located in diverse geotechnical conditions. Similarly, each tourist route has its own unique character, thus each one requires a specific security system as well as individual treatment. Every action is aimed at providing maximum security for the people who are in the underground spaces. This paper contributes to the discussion on the possibilities and limits of transforming the antique, historic excavations and underground spaces into public buildings and adapting them for tourist and commercial purposes.
Poprzecznia Albrecht zlokalizowana jest na poziomie III zabytkowej Kopalni Soli „Wieliczka”, w rejonie szybu Regis (Ryc.1). Wyrobisko to zostało wykonane w połowie XIX w. Zabytkowy charakter poprzeczni powoduje, że planowane w nim prace rewitalizacyjne należy wykonywać z zachowaniem procedur obowiązujących dla obiektów zabytkowych. W artykule przedstawiono analizę możliwych wariantów rewitalizacji poprzeczni na odcinku od podłużni Hauer do podłużni Karol, pozwalającej na jej turystyczne udostępnienie. Na wstępie, opisane zostały warunki geologiczne i hydrogeologiczne oraz warunki górnicze tego wyrobiska i dotychczas wykonane w nim prace zabezpieczające. Opisano aktualny stan techniczny poprzeczni i jej obudowy oraz zachodzący w niej proces destrukcyjny potwierdzony wynikiem analizy geomechanicznej, wymuszający konieczność podjęcia przez Kopalnię działań zmierzających do górniczego zabezpieczenia wyrobiska zapobiegającego jego całkowitemu zniszczeniu. W dalszej części artykułu scharakteryzowano walory geologiczne i zabytkowe poprzeczni, wskazujące, że oprócz wartości zabytkowych wyrobisko to posiada również ciekawe walory przyrodnicze. W wyniku analizy przedstawionych uwarunkowań oraz zaleceń Małopolskiego Konserwatora Zabytków [6] i postulatów zawartych w Studium historyczno-konserwatorskim dla poprzeczni Albrecht na poziomie III w Kopalni Soli „Wieliczka” S.A [3] określono 4 warianty rewitalizacji poprzeczni Albrecht, zróżnicowane wykorzystaniem do komunikacji w obrębie wyrobiska: transportu szynowego, kolejki podwieszanej, ciągu pieszego lub przeprawy promowej. W wyniku analiz przeprowadzonych na etapie opracowania dokumentacji projektowej robót [5] ustalono, że optymalnym sposobem rewitalizacji poprzeczni, będzie zabudowa w zabezpieczonym górniczo wyrobisku kanału spławnego umożliwiającego przeprawę promową oraz zabudowę pomiędzy kanałem spławnym a ociosem zachodnim poprzeczni przejścia dla ludzi. Wybrany sposób rewitalizacji poprzeczni Albrecht poszerzy zakres udostępnienia zabytkowej wielickiej kopalni, a wykonanie przeprawy promowej uatrakcyjni sposób zwiedzania podziemnych wyrobisk.
EN
The Albrecht connecting corridor between the salt workings is located at Level III of the historic Wieliczka Salt Mine, in the area of the Regis Shaft (Fig.1). The working was cut out in the mid-19th century. The landmark nature of the connecting corridor causes that the revitalization works planned there should be carried out with the observation of the procedures applicable to historic sites. This paper presents an analysis of possible revitalization options of the connecting corridor at the section from the Hauer to the Karol corridors, running along the salt deposit, allowing for making the site available for visitors. First, the geological, hydrogeological, and mining conditions of the working are described, together with previous protection works. The present technical condition of the connecting corridor and its casing are described, with the destruction processes confirmed by the results of the geomechanical analysis, enforcing the necessity to take action by the Salt Mine to protect the working against complete destruction. Next, the paper concentrates on the geological and historical values of the connecting corridor, indicating that the site is also interesting from the viewpoint of nature. Upon analysis of the local conditions and the recommendations of the Małopolska Landmark Conservator [6], as well as the suggestions contained in the Historical and Preservation Study of the Albrecht Connecting Corridors at Level III in the “Wieliczka” S.A. Salt Mine [3], four revitalization options were determined for the site, depending on the use of specific modes of transportation within the working: rail cars, suspended cars, walking routes, or a ferry. As a result of the analysis conducted at the stage of the Design Documentation of Works [5], it was agreed that the best revitalization method will consist in the provision of a floatable canal, within the working protected with mining methods. It would allow for using a ferry and providing a walking route between the canal and the west wall of the working. That revitalization method of the Albrecht connecting corridor would allow for extension of tourist routes within the Wieliczka Salt Mine, with the ferry crossing making it even more attractive.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.