Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Współczesne ruchy wysadu solnego Inowrocławia w świetle badań geodezyjnych

Szczerbowski Zbigniew, Gawałkiewicz Rafał

Przegląd Geologiczny

|

2020

|

Vol. 68, nr 3

195--203

EN

The paper presents results of long-standing geodetic measurements including the most recent results of levelling measurements carried out by the authors. Based on the results, a model of ground surface movements was created, which roughly reflects contemporary tectonic activity of the Inowrocław salt structure. The performance of vertical displacements of benchmarks of the research network for the last quarter-century shows its significant mobility. The results of measurements were discussed in the context of the state of art of tectonic mobility of the area and the geological structure of the dome. Unusual agreement in rates of geological processes (salt diapir uplift) determined by geodetic measurements and estimated by geological methods for a long time interval confirms trueness of previous ideas about contemporary diapir movements of the Inowrocław Salt Dome. Repeated levelling evaluated for two last time intervals provided similar regions and rates of uplifts, giving additional control of reliability of the measurements.

2

Paleogene-Neogene tectonic evolution of the lignite-rich Szamotuły Graben

Widera Marek, Stawikowski Wojciech, Uścinowicz Grzegorz

Acta Geologica Polonica

|

2019

|

Vol. 69, no. 3

387--401

EN

The Szamotuły Graben covers the southernmost part of the Permo-Mesozoic Poznań–Szamotuły Fault Zone. Along this regional discontinuity there are several salt structures, including the Szamotuły diapir, over which an extensional graben formed in the Paleogene and Neogene. The graben is located north of Poznań in central-western Poland, and is NW–SE-trending, ~20 km long, 3–5.5 km wide, and up to 160 m deep. It is filled with Lower Oligocene and Neogene sediments, including relatively thick lignite seams. Data from boreholes allow the assignment of the graben-fill sediments to appropriate lithostratigraphic units. Furthermore, analysis of changes in the thickness of these units provides evidence for periods of accelerated graben subsidence or uplift relative to its flanks. As a result, two distinct stages of tectonic subsidence and one inversion in the Paleogene–Neogene evolution of the Szamotuły Graben have been distinguished. Thus, relatively significant subsidence occurred in the Early Oligocene and the middle Early–earliest Mid-Miocene, while slight inversion took place in the middle part of the Mid-Miocene.

3

Wykorzystanie metody odwrotnej w estymacji osiadań powierzchni terenu dla złóż soli

Hejmanowski R., Malinowska A. A.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2017

|

T. 33, z. 3

179--200

PL

Modelowanie przemieszczeń i deformacji w rejonie kopalń soli napotyka na znaczne trudności ze względu na zmienne właściwości wytrzymałościowe soli, złożoną budowę morfologiczną złóż wysadowych, własności reologiczne soli. Te czynniki powodują, że wpływy eksploatacji złóż soli ujawniają się przez setki lat, a precyzyjne wyznaczenie przemieszczeń w danym, żądanym momencie i miejscu są obarczone większą niepewnością, niż w przypadku innych typów złóż kopalin stałych. Modelowanie numeryczne dobrze się sprawdza przy ograniczeniu obszaru modelu do jednej lub kilku komór. Większy zakres znacznie obniża potencjał dokładnościowy i wydajność obliczeniową tego typu modeli. Zastosowanie modeli stochastycznych pozwala na modelowanie 3D dla całego kompleksu wyrobisk, pod warunkiem precyzyjnej parametryzacji takiego modelu. W artykule omówiono sposób modelowania przemieszczeń i deformacji dla jednej z największych kopalń soli w Europie o objętości wyeksploatowanego złoża ponad 21 mln m3. Parametryzacja modelu stochastycznego możliwa była dzięki udokumentowanym wynikom pomiarów konwergencji wyrobisk i pomiarów wysokościowych na powierzchni. Zastosowanie inwersji niecki obniżeniowej w metodzie najmniejszych kwadratów pozwoliło na estymację optymalnych wartości parametrów modelu stochastycznego. Modelowanie prowadzone było przy wykorzystaniu modelu stochastycznego i dwuparametrycznej funkcji czasu, która pozwala uwzględnić czas konwergencji wyrobisk i czas przejścia zaburzenia (przemieszczeń) na powierzchnię terenu. Szczegółowe analizy warunków geologicznych, które przeprowadzono w trakcie badań pozwoliły również na uwzględnienie dewiacji niecki obniżeniowej w modelowanym obrazie pionowych ruchów powierzchni terenu. Jakościowe i ilościowe potwierdzenie poprawności estymacji wykazano w graficznym zestawieniu modelowanych i mierzonych wartości przemieszczeń pionowych, w ujęciu przestrzennym. Wykorzystany w ramach badań model znajduje zastosowanie w prognozowaniu przemieszczeń i deformacji dla dowolnych okresów, dla przyszłych projektów eksploatacji złoża soli.

EN

The modeling of strains and deformations in salt mine areas encounters considerable difficulties because of the varying strength properties of salt, the complex morphological build of dome deposits and the rheological properties of salt. These properties have impacted the development of salt extraction for hundreds of years and the fact that the accurate determining of strains in a given specified moment and place are burdened with high uncertainty. Numerical modeling is useful when the model is reduced to one or several salt chambers. A broader range of underground post mining void considerably lowers the accuracy and efficiency of the calculations of such models. Stochastic models allow for a 3D modeling of the entire mining complex deposit, provided the model has been parametrized in detail. The methods of strains and deformations modeling were presented on the example of one of the biggest salt mines in Europe, where a volume of over 21 million m3 of salt was extracted. The stochastic model could be parametrized thanks to the documented results of measurements of convergence of the underground mining panels and leveling on the surface. The use of land subsidence inversion in the least squares method allowed for estimating the optimum values of parameters of the model. Ground deformation modeling was performed using the two-parameter time function, which allows for a simulation to be carried out in time. In the simulation, the convergence of underground excavations and the transition in time the effects of convergence into ground subsidence was taken into account. The detailed analysis of the geological conditions lead to modeling deviation of the subsidence trough. The accuracy of the modeling results was qualitatively and quantitatively confirmed by a comparison ofthe modeled to measured values of the vertical ground movement. The scaled model can be applied in future mining extraction projects in order to predict the strains and deformations for an arbitrary moment in time.

4

Wpływ prac wiertniczych na właściwości gleb oraz stan zdrowotny drzew w rejonie kopalni soli „Solino” S.A. w Górze k. Inowrocławia

Hulisz P., Cyzman W.

Zeszyty Naukowe. Inżynieria Środowiska / Uniwersytet Zielonogórski

|

2015

|

nr 157 (37)

14--25

PL

Celem niniejszej pracy była analiza wpływu prac wiertniczych prowadzonych na terenie Kopalni Soli „Solino” S.A. w Górze k. Inowrocławia na właściwości gleb oraz stan drzewostanu. Badania wykazały, że prace te, głównie poprzez oddziaływanie aerozoli, miały wyraźny wpływ na wzrost zasolenia analizowanych gleb. Wartości ECe nie wykazywały jednak związku z odległością od miejsca odwiertu, co mogło sugerować okresowy wpływ płytko zalegających wód glebowo-gruntowych. Uruchomienie odwiertu przyczyniło się do pogorszenia się stanu zdrowotnego drzew w najbliższym otoczeniu wieży wiertniczej. W przylegającej do niej strefie o średnicy około 50 m większość egzemplarzy drzew cechowała się ubytkiem aparatu asymilacyjnego od 26% do nawet ponad 60% (stopień uszkodzeń średni i silny). Zawartość Na i Cl w liściach i gałązkach drzew rosnących w bezpośrednim sąsiedztwie wiertni była kilkunastokrotnie wyższa niż oznaczona na powierzchni referencyjnej.

EN

This paper aimed at analysing the influence of salt drilling operation on soil properties and the state of health of trees. The study was conducted in the area of the salt mine in Góra near Inowrocław (north-central Poland). Due to the impact of aerosols, the high salt accummulation in soils in the 50 m zone around the drilling site was stated. However, the ECe values, showed no relation with the distance from that site. It could suggest seasonal influence of shallow saline ground water. The salt drilling operation contributed to the deterioration of the health condition of trees in the immediate vicinity of the borehole. Most trees were characterized by loss of assimilation apparatus from 26% to as much as over 60% (degree of damage to the medium and strong). The content of Na and Cl in the leaves and twigs of trees growing nearest the drilling site was several times higher than recorded in the reference area.

5

Model koncepcyjny trzystopniowej izolacji w podziemnym składowisku odpadów w wysadzie solnym

Poborska-Młynarska K., Korzeniowski W.

Przegląd Solny

|

2015

|

T. 11

51--56

PL

W Polsce planowane jest utworzenie podziemnego składowiska odpadów w kopalni soli. Celem artykułu jest przedstawienie modelu trwałej izolacji substancji szkodliwych od wód podziemnych i biosfery w składowisku w wysadzie solnym. Podstawą do utworzenia modelu są doświadczenia uzyskane w podziemnym składowaniu w krajach Europy Zachodniej, znajomość geologiczno-górniczych warunków i techniki eksploatacji soli w wysadach solnych Polski. Dla wysadu solnego stworzono koncepcję trzystopniowej izolacji uwzględniając sztuczne i naturalne bariery w składowisku.

EN

The construction of the underground waste storage facility in the salt mine in Poland is planned. The aim of this article is to demonstrate a model of permanent isolation of pollutants from groundwater and the biosphere in the storage located within the salt dome. The basis for the model are: the experiences gained in underground storage in Western Europe, the knowledge of geological and mining conditions and saltmining techniques in salt domes, Central Poland. For the salt dome a three-stage isolation concept has been revealed taking into account natural and artificial barriers.

6

Towards Data Integration and Analysis in the Detection of Terrain Surface Deformation in the Case of the Inowrocław Salt Dome

Szczerbowski Z., Piątkowska A.

Geomatics and Environmental Engineering

|

2015

|

Vol. 9, no. 4

85--100

PL

Długookresowe obserwacje przemieszczeń powierzchni terenu pozwoliły na wyznaczenie lokalnego trendu zarówno w dźwiganiu, jak i osiadaniu terenu na skutek eksploatacji górniczej oraz geologicznych procesów związanych ze strukturą solną Inowrocławia. Pomiary geodezyjne objęły dużą liczbę punktów sieci geodezyjnej, co dostarczyło wprawdzie szczegółowych, lecz ograniczonych do niewielkiej powierzchni terenu informacji o przemieszczeniach pionowych. Zastosowanie satelitarnej interferometrii radarowej (InSAR) pozwoliło na poszerzenie zakresu przestrzennego badanych przemieszczeń (wyznaczonych również z zastosowaniem precyzyjnej niwelacji geometrycznej), co umożliwiło wyznaczenie deformacji w wymiarze regionalnym. Zaprezentowano połączenie wyników wyznaczonych przy zastosowaniu niwelacji oraz techniki PS InSAR, które umożliwiły zamodelowanie badanych przemieszczeń. Ze względu na możliwości obu narzędzi pomiarowych podejście to okazało się właściwe.

EN

Long-term geodetic observations of the terrain surface displacements show local trends in uplifts and subsidence as effects of mining and geological processes related to the salt structure of Inowrocław. Surveys have been carried out on a number of control points of the geodetic network, thus, observations provide detailed data, but limited to a small area. The application of the Synthetic Aperture Radar Interferometry (InSAR) data extending a spatial range of displacements depicted by levelling can provide a regional context of the process. The presented combination of the levelling and InSAR (Persistent Scatt erer Interferometry – PSI) data in modelling of displacements can be a good option on the condition that some of the peculiarities of the methods are considered.

7

Rozpoznawanie budowy geologicznej złoża soli kamiennej „Mogilno I” na podstawie pomiarów georadarem otworowym – korzyści, oszczędności i bezpieczeństwo

Tadych J., Plucińska A., Drogowski J., Paribek J.

Przegląd Solny

|

2014

|

T. 10

5--12

PL

Złoże soli kamiennej „Mogilno I”, eksploatowane otworowo od 1986 r. przez Inowrocławskie Kopalnie Soli „Solino” S.A. od lat jest coraz lepiej rozpoznawane, stosując różnorodne metody badań. W ostatnich latach zasięg złoża i jego budowa wewnętrzna zostały doprecyzowane nowoczesnymi pomiarami georadarem otworowym. Całość dotychczasowych badań geologicznych została zweryfikowana i przedstawiona w formie modelu 3D złoża, co stanowi podstawę aktualizacji dokumentacji geologicznej złoża, podnosząc jednocześnie bezpieczeństwo eksploatacji i środowiska. Obecnie pomiary georadarem otworowym stanowią istotne narzędzie standardowego pakietu prac rozpoznawczych w IKS Solino S.A.

EN

Rock salt deposit „Mogilno I”, exploited through boreholes since 1986 by Inowrocławskie Kopalnie Soli “Solino” S.A., has been better and better explored, using diverse methods. Range and internal geological structure of a salt dome has been clarified applying modern measurements - borehole georadar (Ground Penetrating Radar – GPR). The whole of geological investigations have been verified and presented as a 3D model of a deposit, that is base of geological documentation update, increasing at the same time safety of the exploitation process and natural environment as well. Nowadays borehole georadar surveys are crucial tool at Solino's standard exploration package.

8

Model przestrzenny struktury solnej Inowrocław a wizualizacja przemieszczeń powierzchni terenu zarejestrowanych na podstawie badań interferometrycznych

Piątkowska A., Czuryłowicz K., Przyłucka M.

Przegląd Geologiczny

|

2014

|

Vol. 62, nr 2

97--102

EN

The Inowrocław salt dome can be considered one of the model structures in the Polish Lowlands. Salt structures formed as the result of halotectonic and halokinetic action. The Permian salt was squeezed upwards from deep geological levels due to the overburden load, using fractured zon es and faults. The salt dome is presented as a dynamie three- A Piątkowska K Czuryłowicz M Przyłucka -dimensional geological model developed using advanced technology to create and visualize 3D spatial data. Thanks to the relationship between the dynamics of the land surface and natural geological processes, the results and conclusions can be quickly drawn. For this purpose, average values of displacements in mm peryear, obtained by Satellite Radar Interferometry - Persistent Scatterers (PS) for the time span 1992-2006, are presented in the form of interpolation, creating a surface ofground movement (subsidence and uplift) above the Inowrocław salt dome.

9

Przemieszczenia i naprężenia w otoczeniu kopalni Wapno w trakcie eksploatacji i po jej zatopieniu

Maj A., Kortas G.

Prace Instytutu Mechaniki Górotworu PAN

|

2014

|

Vol. 16, no. 1-2

61--76

PL

Badania nad zachowaniem się górotworu pod wpływem działalności górniczej przed, w trakcie i po zatopieniu kopalni w Wapnie przeprowadzono na podstawie geomechanicznych badań modelowych z zastosowaniem metody homogenizacji stref pola eksploatacyjnego. Przestawiono sposób uzyskania wyników symulacji zgodnych z wynikami pomiarów obniżeń na powierzchni terenu i na poszczególnych poziomach kopalni. Pokazano pionowe profile przemieszczeń i rozkłady naprężeń w otoczeniu kopalni. Praca jest podstawą do określenia stanu zagrożenia calizn ochronnych kopalni Wapno po katastrofalnym zatopieniu wyrobisk oraz kształtowania przemieszczeń na terenach pogórniczych.

EN

The behaviour of rock mass before the flooding of the Wapno salt mine, in the course of this process and afterwards was studied basing on results of geomechanical model testing using the homogenisation method. The strategy is outlined that was adopted to obtain simulation data consistent with subsidence measurements on the surface and on several levels within the mine. Of particular importance are vertical subsidence profi les and stress distributions in the neighbourhood of the mine. This study is the starting point for the assessment of the water hazard in Wapno salt mine and other underground multi-level salt mines.

10

Evolution of tectonic structures within the salt diapirs: a numerical study

Adamuszek M, Dąbrowski M.

Geologia Sudetica

|

2014

|

Vol. 42

3--3

11

Deformations of the protection shelf in the "wapno" salt mine, based on model studies

Kortas G., Maj A.

Archives of Mining Sciences

|

2014

|

Vol. 59, no. 4

869--886

EN

The catastrophic mine failure resulting from the inrush of water into the Wapno Salt Mine was probably caused by a fracture in the roof protection shelf. The purpose of the present study was to apply the method of the homogenization of the multi-level room-and-pillar structure in the Wapno Salt Mine for 3D+t modelling of the elastic-viscous medium to determine the distribution of stress and strain, and, on that basis, to estimate the geomechanical conditions existing in the roof shelf. This paper presents briefly the spatial development of the salt mine’s structure and the results of the surveying measurements carried out during the salt mine’s operation and after the mine was flooded. Those results constituted a basis for the verification of the introduced homogenization parameters, i.e. the time-dependent changes of the elasticity modulus and the susceptibility to creep at particular salt mine’s levels. A simulated process demonstrated the development of positive values of principle stresses, increasing with time, and of omnidirectional tensile strains. In such conditions, the cracking of the protection shelf body could proceed, also with opening of water flow paths from the dome cap into the salt mine’s workings. This paper presents a new research method, the results of its application, and the obtained distribution of stresses and strains that can be useful for the assessment of water hazard in other salt mines.

PL

Katastrofa górnicza wywołana wdarciem wody do kopalni soli w Wapnie spowodowana była prawdopodobnie pęknięciem ochronnej półki stropowej. Celem tej pracy było zastosowanie metody homogenizacji struktury komorowo-filarowej wielopoziomowej kopalni Wapno do modelowania ośrodka sprężysto-lepkiego 3D+t dla określenia rozkładu naprężeń i odkształceń oraz na tej podstawie oszacowania warunków geomechanicznych w półce stropowej. W pracy przedstawiono krótko rozwój przestrzenny struktury kopalni oraz wyniki przeprowadzonych pomiarów geodezyjnych w czasie działalności kopalni i po jej zatopieniu. Wyniki te były podstawą do weryfikacji wprowadzanych parametrów homogenizacji, tj. zmian w czasie modułu odkształceń i podatności na pełzanie poszczególnych poziomów kopani. Symulowany proces wykazał wykształcanie się rosnących w czasie dodatnich naprężeń głównych oraz wszechstronnych odkształceń rozciągających. W takich warunkach postępować mogło spękanie calizny półki ochronnej, a także otwieranie dróg przepływu wód z zawodnionej czapy wysadu do wyrobisk. W pracy przedstawiono nową metodę badań, jej wyniki i otrzymane rozkłady naprężeń i odkształceń, która może być zastosowana w ocenie zagrożenia wodnego kopalń soli.

12

Minerały epigenetyczne inowrocławskiego wysadu solnego, część I – historia i podziemne skarby kopalni Solno

Wachowiak J.

Przegląd Solny

|

2013

|

T. 9

60--70

13

Granica pięter cechsztynu PZ3 i PZ4 w wysadzie solnym Inowrocławia na archiwalnych fotografiach w kopalni "Solno" - przyczynek do interpretacji lokalnych warunków sedymentacji w środkowej części polskiego basenu cechsztyńskiego

Poborska-Młynarska K.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2011

|

T. 37, z. 2

283-292

PL

Na odsłonięciach w kopalni "Solno" w Inowrocławiu (obecnie zlikwidowanej) na początku lat 80. ubiegłego wieku udokumentowano fotograficznie spękania błotne na stropie zubru brunatnego Na3t kończącego cykl sedymentacyjny piętra cechsztynu PZ3. Zuber brunatny przykryty jest warstwą soli podścielającej Na4a0, która stanowi pierwszy utwór kolejnego piętra cechsztynu PZ4. Kontakt zubru brunatnego z solą podścielającą zarysowuje się wyraziście. W niektórych odsłonięciach pojawia się na nim cienka (1-2 cm) warstewka anhydrytu, wskazująca na rozcieńczenie roztworu w zbiorniku sedymentacyjnym. Miejscami, pomiędzy spękaniami błotnymi na stropowej powierzchni zubru brunatnego a typową solą podścielającą, pojawia się cienka (decymetrowa) warstwa soli kamiennej czerwonej, ciemnoczerwonej, która prawdopodobnie powstała z rozpuszczania soli w stropowych partiach zubru. Udokumentowane fotograficznie zjawiska świadczą o krótkim epizodzie wynurzenia się dna zbiornika sedymentacyjnego i przerwania ciągłości sedymentacji na tym obszarze, a także o warunkach paleogeograficznych osadzania się soli podścielającej.

EN

Three decades ago in the exposures of the Inowrocław "Solno" salt mine, mud cracks at the top of Brown Zuber complex (Na3t) of the PZ3 Zechstein cyclothem were observed and documented in photographs. Brown Zuber complex is covered by the layer of Underlying Halite which is the first member of the PZ4 Zechstein sequence. The contact between Brown Zuber and Underlying Halite is clearly delineated. In some exposures a thin (1-2 cm) layer of anhydrite appears indicating the episode of dilution of brines in the sedimentation basin. Sometimes the thin (10 cm) layer of red or dark red salt occurs between the mud cracks on the top of Brown Zuber and a typical Underlying Halite. Probably the layer was created as a result of salt dissolving within the upper part of zuber and re-sedimentation. Documented features provide the evidence of the short episode of subaerial exposure of the basin bottom and of the discontinuities during sedimentation in this area. They also provide new information on paleogeographic conditions of Na4a0 salt sedimentation.

14

Stateczność zachodniego zbocza stałego wyrobiska kopalni Bełchatów w świetle obserwacji geologicznych i pomiarów specjalistycznych z uwzględnieniem rejonu wysadu solnego

Czarnecki L., Organiściak B., Krywult Ł., Chrost A.

Górnictwo i Geoinżynieria

|

2010

|

R. 34, z. 2

173-182

PL

W artykule przedstawiono sposób monitorowania zachowania się górotworu w stałym zboczu zachodnim wyrobiska górniczego Bełchatów, w rejonie występowania wysadu solnego Dębina. Zaprezentowano wyniki pomiarów prowadzonych w okresie od 2005 roku do grudnia 2009 roku. Są to pomiary reperów powierzchniowej sieci obserwacyjnej rozbudowywanej na stałym zboczu zachodnim, sieci niwelacyjnej założonej na powierzchni terenu nad wysadem solnym, deformacji wgłębnych obserwowanych w inklinometrach oraz zmian ciśnień w wysadzie solnym mierzone sondą Glotzla. Powyższe wyniki przedstawiono w nawiązaniu do postępu robót górniczych. W tym okresie stałe zbocze zachodnie zostało wyprofilowane w zakresie rzędnych +198/+110m n.p.m. co umożliwiło zaprezentowanie również krótkiej charakterystyki budowy geologicznej odsłanianej w rejonie wysadu solnego Dębina. Przedstawiono również wyniki obserwacji makroskopowych prowadzonych na skarpach i półkach stałych zbocza zachodniego. Dotychczasowe wyniki pomiarów pozwoliły na skorelowanie obserwowanych deformacji z postępem robót górniczych oraz wydzielenie dwóch obszarów zagrożeń osuwiskowych na stałym zboczu zachodnim.

EN

This article describes the method of monitoring of rock-mass behavior in west final slope of mining pit Bełchatów in area of salt dome Dębina. Presented are the results of measurements conducted during time period 2005 - December 2009. These are the measurements of fixed survey points constituting the terrain surface observation network, that is intensified on west final slope, leveling network of observation points deployed on terrain surface in area of salt dome, deep deformations monitored using inclinometers and measurements of pressure changes in salt dome measured using Glootzl probe device. Results of above listed measurements are presented in accordance with mining works advances. During this period the final west slope of the pit was formed in the scope of elevations +198/+110m a.s.l. which allowed for also presenting the brief description of geological structure revealed in area of Dębina salt dome. Also presented are results of macroscale observations conducted on the final pit benches of west slope. To-date results of the measurements allowed for correlation between the observed deformations and mining works advances and also allowed for designating of two areas of slide hazard on the west final slope of the Bełchatów pit.

15

Wysad solny w obrazie falowym rejestrowanym metodą sejsmiki fal odbitych

Jędrzejowska-Tyczkowska H., Żukowska K., Kostecki A., Półchłopek A., Bartoń R., Leginowicz A., Żuławiński K.

Prace Instytutu Nafty i Gazu

|

2008

|

nr 150 wydanie konferencyjne

129--137

PL

Interpretacja geologiczna danych sejsmicznych w niektórych przypadkach budowy geologicznej napotyka na znaczne trudności związane przede wszystkim z brakiem wyraźnej, a często i jakiejkolwiek, jednoznaczności pomiędzy obrazem zarejestrowanego pola falowego, przedstawionego w postaci tzw. sekcji sumowanej (w przestrzeni X, 2T) a spodziewanym obrazem odwzorowywanych struktur geologicznych. Jednym z możliwych przykładów takiej sytuacji jest obraz sejsmiczny wysadu solnego cechujący się, w centralnej partii, chaotyczną, bezrefleksową strefą zapisu drgań sejsmicznych. W publikacji przedstawiono metodykę rozszyfrowania takiego obrazu w sensie geometrii oraz jakościowej i ilościowej oceny pola prędkości fal podłużnych, opartą na interaktywnej analizie i modelowaniu pojedynczych rekordów sejsmicznych.

EN

The large hydrocarbon deposits are often associated with the presence of salt structures due to favorable conditions for accumulation and trapping of oil and gas. It is important to be able to image subsalt prospects correctly although it is very difficult task because of complexity of salt bodies' geometry and a large contrast of velocities. In publication we propose the use of deterministic seismic inversion paralelly with DMVA to solve the problem of subsult structures' imaging.

16

Przyczyny zasolenia gleb okolic Inowrocławia

Krzyżaniak-Sitarz M.

Ekologia i Technika

|

2008

|

R. 16, nr 2

74-78

PL

Proces zasolenia gleb jest jedną z form degradacji środowiska, spowodowanym zachwianiem równowagi chemicznej gleby. W naturalnych warunkach pomiędzy roztworem glebowym, kompleksem sorpcyjnym i organizmami bytującymi w glebie istnieje stała wymiana poszczególnych jonów, a w wielu wypadkach całych związków chemicznych, która ma na celu utrzymanie gleby w stanie równowagi. Pojawienie się, szczególnie w wierzchnich poziomach gleby dużej ilości kationów, takich jak Na, K, Ca2, Mg2+ oraz anionów Cl , SO42-, HCO3 , może spowodować zmiany parametrów fizykochemicznych gleby i doprowadzić do jej zasolenia. Zjawisko to powstaje zarówno pod wpływem czynników naturalnych jak i antropogenicznych. Istotną sprawą determinującą zmiany właściwości chemicznych gleb, oprócz źródła zasolenia, jest także czas oddziaływania danego czynnika odpowiadającego za wzrost stężenia soli w roztworze glebowym. Oddziaływanie pewnych czynników ma charakter okresowy, przez co nie powoduje trwałych zmian w składzie chemicznym gleb. Natomiast ciągła emisja zanieczyszczeń z pozostałych źródeł zasolenia powoduje nieodwracalne w skutkach zmiany składu roztworu glebowego i kompleksu sorpcyjnego, co prowadzi do degradacji i zmiany typologii analizowanych gleb.

EN

Salinity is one of the processes which causes environment degradation by disturbing chemical balance of soil. In natural conditions there is continuous ion and compound exchange between soil solution, soil sorption complex and soil organisms which lead to keeping the constant balance of soil. Occurrence of such cations like Na, K Ca, Mg24 and anions like Cl, SO42 , HCO3 especially in surface horizons can cause changes in physico-chemical properties of soil and its salinity. This process may also be caused by natural as well as anthropogenic factors. Apart from salinity source, a significant element determining changes of soil chemical properties is the time the factor influences the increase of salt concentration in soil solution, The influence of some of these factors have periodical character and do not cause permanent changes in soil chemical composition, However continuous emission of pollutants from different salinity sources causes irremediable changes in composition of soil solution and soil sorption complex, which leads to degradation and typological changes in the analysed soils.

17

Zabezpieczenie środowiska wodnego w rejonie BOT KWB Bełchatów S.A. przed wpływem wysadu solnego "Dębina"

Seweryn L., Szczepiński J., Kozłowski Z.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2006

|

z. 271

149-158

PL

W artykule opisano naturalne warunki występowania wysadu solnego "Dębina" oraz wynikające zagrożenia dla środowiska wodnego, na skutek eksploatacji w jego sąsiedztwie złoża węgla brunatnego Bełchatów. Przedstawiono sposób zabezpieczenia oraz zasady działania bariery ochronnej wokół wysadu solnego oraz informacje na temat przebiegu jej dotychczasowej eksploatacji.

EN

In the paper natural conditions of Dębina salt diapir occurrence and conseąuent hazards for water environment, due to mining operations at Bełchatów and Szczerców open pits located in its vicinity was discussed. The protective measures were presented as well as the principles of the protection well barrier operation around Dębina salt diapir, and up to date effects of the protective barrier. Well protective barrier concept actualization was discussed, relating to required depression and prognostic inflow into "new" protective barrier.

18

Pochodzenie stylolitów w gipsach z czapy wysadu solnego Wapna

Jaworska J.

Przegląd Geologiczny

|

2006

|

Vol. 54, nr 2

166-169

EN

Stylolites have been found in a core sample from the gypsum cap rock of the Wapno salt dome (figs 1-3) at a depth of 40 m below the land surface. These structures are inclined at 40-45ş to the core axis and cut by neomorphic gypsum crystals. Stylolites are products of the solution pressure. They commonly occur in carbonates but are very rarely encountered in evaporates, thus the origin and preservation of these structures in the cap rock of Wapno dome are interesting problems. Lithostatic pressure near the surface where the cap rock has been formed is insufficient to develop stylolites. Thus stylolites (fFigs 4-5) in gypsum cap rock of the Wapno salt diapir are probably early diagenetic structures preserved in a fragment of Zechstein anhydrite of Z2 or Z3 cyclothems. This anhydrite block with stylolites have been carried inside intruding salt masses to the top ofWapno dome. Halite and other easy soluble minerals had been dissolved, but the anhydrites with preserved stylolites have been incorporated in the cap rock and secondary altered into gypsum, similarly to the phenomenon found in Gorleben Salt Dome by Bäuerle et al. (2000).

19

Problemy modelowania matematycznego przepływu wód podziemnych w rejonie wysadów solnych na przykładzie struktury Wapna

Rasala Marek

Geologos

|

2006

|

Vol. 10

215--226

EN

This paper presents a numeric model of ground water flow in the Wapno salt dome area. The model was perform in order to verify a conceptual system of water circulation and to determine the influence of geological factors on the formation of hydrogeological conditions in the salt dome region. Besides, the prognosis of saline water migration from the caprock to the exploited aquifer was made. The model was performed by means of the Modflow program, which does not include the water with differentiated mineralization. This caused some serious problems during model construction and its calibration affecting the reliability of the obtained results of water balance.

20

Możliwości niekonwencjonalnego wykorzystania walorów przyrodniczych i technicznych Kopalni Soli "Kłodawa"

Czapowski G., Sadowski A., Misiek G., Kolonko P.

Technika Poszukiwań Geologicznych

|

2005

|

R. 44, nr 4-5

35-47

PL

Przyrodnicze i techniczne walory złoża kłodawskiego i zlokalizowanej w nim Kopalni Soli KŁODAWA, jako jedyne w kraju i wyjątkowe w skali europejskiej, pozwoliły opracować edukacyjne trasy turystyczne, jako alternatywnej formy wykorzystania wyrobisk kopalni. Stanowiska tras prezentują profil litostratygraficzny cechsztynu obszaru Polski, zjawiska i procesy mineralogiczne, petrograficzne oraz halotektoniczne, specyficzne dla skał solnych, a także metody podziemnej eksploatacji soli. Walory szeregu spośród udokumentowanych stanowisk pozwalają na zakwalifikowanie ich jako tzw. geologicznych stanowisk dokumentacyjnych i podniesienie do rangi pomników przyrody nieożywionej, zaś w przyszłości – na włączenie do krajowej lub międzynarodowej listy geostanowisk dziedzictwa geologicznego.

EN

Geological and technical attributes of Kłodawa salt deposit and Kłodawa salt mine within, being a single in Poland and an extraordinary in Europe, enabled to project the educational tourist routes (the alternative management of abandoned mine corridors and chambers). The route sites illustrate the lithostratigraphic succession of the Polish Zechstein, mineralogy, petrology and halotectonic phenomena of salt diapir as well as methods of underground salt exploitation. Several of these sites could be qualified as the geological documentation sites and protected as the unlived natural monuments, but in the future – also included into the list of national or international geosites.