Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Ecotoxicological biotests as tools for continuous monitoring of water quality in dam reservoir

Łaszczyca Piotr, Nakonieczny Mirosław, Kostecki Maciej

Archives of Environmental Protection

|

2023

|

Vol. 49, no 1

25--38

EN

Ecotoxicological biotests were applied in order to evaluate their suitability as early warning systems in the continuous monitoring of lowland shallow dam reservoirs located in Central Europe. The following biotests were used: Daphtoxkit F™magna, Algaltoxkit F™, Ostracodtoxkit F, Phytotoxkit and MARA Test. The experiment was conducted from July 2010 to December 2012 in Goczalkowice Reservoir (the Vistula River, Poland), serving as a model. For the analysis, 41 out of 52 measured water indices were used to assess its toxicity to living organisms. The results of biotests were correlated with 41 hydrochemical indices of water quality. The pattern of relationships among the result of biotest and hydrochemical indices as well as Factor Analysis (FA) and Primary Component Analysis (PCA) revealed that: i) signs of ecotoxicity detected with biotests were associated with either low flow periods or spring surface runoff of water; ii) single events of increased ecotoxicity in the depression areas behind saddle dam pump stations appeared after high flow periods; iii) elevated toxicity was accompanied by high concentrations of dissolved and suspended substances; iv) FA and PCA demonstrated correlations among the results of biotests and damming parameters, water conductivity, alkali and transitory metal metals (Ca, Fe, Cu, Zn), and several forms of nitrogen phosphorous and carbon compounds concentration. The relationships suggest that batteries of biotests may serve as a cost-eff ective tool for continuous monitoring of water quality in dam reservoirs and can detect effects of extreme hydrologic events, local toxic discharges, and signs of the trophic status of the reservoirs.

PL

Celem pracy była analiza zastosowania biotestów ekotoksykologicznych do oceny ich przydatności jako systemów wczesnego ostrzegania w ciągłym monitoringu nizinnych, płytkich zbiorników zaporowych zlokalizowanych w Europie Środkowej. Zastosowano następujące biotesty: Daphtoxkit F™magna, Algaltoxkit F™, Ostracodtoxkit F, Phytotoxkit i MARA Test. Badania prowadzono od lipca 2010 do grudnia 2012 roku na Zbiorniku Goczałkowickim (Wisła, Polska), który pełnił funkcję modelu badawczego. Do analizy wykorzystano 41 z 52 zmierzonych wskaźników wody celem oceny jej toksyczności na organizmy żywe. Wyniki biotestów skorelowano z 41 hydrochemicznymi wskaźnikami jakości wody. Schemat zależności między wynikiem biotestów i wartościami wskaźników hydrochemicznych oraz wyniki analizy czynnikowej (FA) i analizy składowych pierwszorzędowych (PCA) wykazały, że: iii) oznaki ekotoksyczności wykryte za pomocą biotestów były związane albo z okresami niskiego przepływu, albo z wiosennym spływem wód powierzchniowych; iii) po okresach wzmożonych przepływów wystąpiły pojedyncze przypadki zwiększonej ekotoksyczności w obszarze obniżenia tamy bocznej za przepompowniami zapory; iii) podwyższonej toksyczności towarzyszyły wysokie stężenia substancji rozpuszczonych i zawieszonych; iv) FA i PCA wykazały korelacje między wynikami biotestów i parametrami piętrzenia, przewodnością wody, metalami alkalicznymi i przejściowymi (Ca, Fe, Cu, Zn) oraz kilkoma grupami związków azotu, fosforu i węgla. Uzyskane wyniki analizy sugerują, że baterie biotestów mogą służyć, jako efektywne, nisko kosztowe narzędzie do ciągłego monitorowania jakości wody w zbiornikach zaporowych i mogą wykrywać negatywne skutki ekstremalnych zdarzeń hydrologicznych, lokalnych zrzutów zanieczyszczeń oraz zmian stanu troficznego zbiorników. Wyniki sugerują, że biotesty mogą pomóc w ciągłym monitorowaniu poziomu troficznego zbiorników zaporowych

2

Zmienność mineralizacji wód dopływających z poziomu wapienia podstawowego do wyrobisk górniczych kopalni Rudna KGHM

Kiełczawa B., Chudy A., Ślusarczyk S.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 11/2

1290--1295

EN

The article discusses the results of the work on the variability of water mineralization in the Basal Limestone, inflowing to the excavations of the KGHM Polska Miedź S.A. Rudna mine. The spatial variability of the total water mineralization and concentrations ofparticular ions (Na+, Cl-, SO2-, Ca2+ and Mg2+) were analyzed. It has been observed that the mineralization of waters from the Basal Limestone is from 12 to 256 g/dm3 with a mineralization gradient at 43.34 g/dm3/100 m. The waters are of the Na-Cl chemical type. It was found that the lowest concentrations of Na+ and Cl- characterize the southern part of the study area. Concentrations of these ions increase in the northern part of the Rudna mine, where the lowest content of sulphate ions and the highest concentrations of Ca2+ ion were observed. Based on selected, most commonly used hydrochemical indexes, an attempt was made to determine the origin of the major ions.

3

Geneza wód leczniczych w utworach jurajskich rejonu Buska-Zdroju i Solca-Zdroju

Chowaniec J., Gągulski T., Gorczyca G.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2016

|

nr 466

33-42

PL

Z badań składu chemicznego i izotopowego wód górnojurajskiego poziomu wodonośnego rejonu Buska-Zdroju i Solca- Zdroju wynika, że są to solanki pierwotne i wody słone, zasilane w okresie przedplejstoceńskim, kiedy klimat charakteryzował się długimi okresami znacznie cieplejszymi niż współcześnie. Solanki te mają zdecydowanie cięższy skład izotopowy niż wody lecznicze, siarczkowe występujące na tym obszarze w utworach kredowych (głównie cenomanu) oraz zbliżone wartości wskaźników hydrochemicznych do wód morskich.

EN

The study of the chemical and isotopic composition of the Upper Jurassic aquifer in the Busko-Zdrój and Solec-Zdrój region suggests primary nature of the brines supplied before the Pleistocene under climate conditions characterized by long and much warmer periods than today. Compared to the sulphide healing waters occurring in the Cretaceous formations, mainly of Cenomanian age, the discussed brines and salt water are characterized by a far heavier isotopic composition as well as by the values of hydrochemical indica¬tors mostly similar to those of marine waters.

4

Chemizm niezagospodarowanych wód mineralnych rejonu Buska-Zdroju i Solca-Zdroju

Chowaniec J., Gągulski T., Gorczyca G.

Przegląd Geologiczny

|

2015

|

Vol. 63, nr 10/1

645--651

EN

In Busko-Zdrój and Solec area two types of therapeutic waters: Cl–Na, S, I and Cl–Na, I are explored. Mineralization of these waters varies from 12.1 g/dm3 to 67.0 g/dm3 (brines). In this area we are also dealing with not utilized mineral water discharges appearing as springs as well as outflows in abandoned mineshafts. There are four chemical types with mineralization from 2.37 g/dm3 to 48.45 g/dm3. Water of the SO4–Ca type is related to a Miocene gypsum bearing series which is leached by meteoric water. This is a shallow water circulation. Water of the Cl–Na type (infiltrating brines) is linked to a deep water circulation occurring in the Upper Jurassic beds. Water of Cl–SO4–Na and Cl–SO4–Ca types is assorted water related to Miocene and Upper Cretaceous beds.

5

Wybrane zagadnienia genezy wód podziemnych dopływających do kopalń Lubin oraz Polkowice-Sieroszowice w strefie kontaktów hydraulicznych utworów cechsztynu i oligocenu

Kiełczawa B., Owczarek A., Kalisz M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2011

|

nr 445 Hydrogeologia z. 12/1

291--299

PL

Głównym zagadnieniem prezentowanej pracy było określenie zróżnicowania chemizmu wód w kopalniach Lubin oraz Polkowice-Sieroszowice w strefie kontaktów hydraulicznych triasowo-permskiego kompleksu wodonośnego z kenozoicznym. Strefy takich kontaktów występują głównie w południowym rejonie wspomnianych kopalń. Badania przeprowadzono na podstawie 458 wyników analiz składu chemicznego wód. Opierając się na wybranych, najczęściej stosowanych wskaźnikach hydrochemicznych, podjęto próbę określenia genezy głównych składników jonowych. Wykorzystano także wyniki analiz stopnia nasycenia (wskaźnik SI) badanych wód względem minerałów budujących kompleks skalny obszaru badań.

EN

The key issue of the work was to define water chemistry variations in the Lubin and Polkowice-Sieroszowice mines, in the area of hydraulic connections between the Triassic-Permian and Cenozoic water-bearing complexes. Such connections occur chiefly in the southern part of these mines. The research was based on 458 results of chemical composition analyses of these waters. Based on selected, most commonly used hydrochemical indices, an attempt was taken to determine the origin of main ion components. The author also used the results of analyses concerning the degree of saturation index (SI) of the studied waters with minerals composing the rock complex.

6

Mineralne wody lecznicze Wysowej w świetle badań wskaźników hydrochemicznych

Winid B., Lewkiewicz-Małysa A.

Wiertnictwo, Nafta, Gaz

|

2010

|

T. 27, z. 1--2

457-466

PL

Mineralne wody lecznicze są to wysoko zmineralizowane szczawy typu HCO3-Cl-Na, HCO3-Cl-Na-Ca, HCO3- Na-Ca, zawierające składniki swoiste takie jak: jod i żelazo oraz charakteryzujące się także większą niż zwykłe wody podziemne zawartością bromków i kwasu metaborowego. Na podstawie analiz chemicznych wykonywanych w ciągu ostatnich kilkunastu lat policzono proporcje między jonami i porównywano ich wzajemne zależności. Wskaźniki hydrochemiczne wskazują, że wody w różnym stopniu są zasilane dopływami ze stref aktywnej infiltracji. Wody wysoko zmineralizowane zawierają składową infiltracyjną, ale też wykazują cechy charakterystyczne dla wód diagenetycznych. Zmiany wartości wskaźników hydrochemicznych wód mineralnych mają charakter nieregularnych wahań, ale w przeciągu ostatnich kilkunastu lat dla wód niektórych ujęć obserwowane są też spadki mineralizacji. Obserwowane niewielkie wzrosty wartości poszczególnych wskaźników hydrochemicznych można interpretować jako stały dopływ wód infiltracyjnych.

EN

Medical-mineral waters are highly-mineralized waters are of HCO3-Cl-Na, HCO3-Cl-Na-Ca, HCO3-Na-Ca containing such specific components as iodine and ferrum. The amount of bromine and metabromine acid is bigger than in ground water. On the basis of chemical analyses carried out during the last ten years the proportion among the ions has been calculated and ions interrelations and variability during the examined period of time have been compared. Hydrochemical ratios speak out about supplying waters intakes partly from active zone of water exchange. Highly - mineralized water has infiltration and diagenetic component. Most changes of variability are irregular. Reductions of mineralization refer to the some waters. Observed minor increase of some ratios may speak about supplying water intakes with the infiltration component.

7

Wpływ zaprzestania odwodnienia ZG „Konrad” na chemizm wód podziemnych synkliny grodzieckiej w rejonie Iwin koło Bolesławca

Mądrala M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2010

|

nr 440

101--110

PL

Synklina grodziecka znajduje się na Pogórzu Kaczawskim w pobliżu Bolesławca na Dolnym Śląsku. Początek wydobycia rud miedzi w kopalniach „Konrad” i „Lubichów” sięga początku lat 40. XX wieku. ZG „Konrad” zaprzestały eksploatacji rud miedzi z końcem 1988 r. Łączna powierzchnia odwodnionych utworów środkowego cechsztynu wyniosła 29 km2, a osadów czwartorzędowych około 64 km2. Poziom środkowego cechsztynu ze względu na silne zawodnienie, spowodowane dobrymi właściwościami filtracyjnymi skał oraz łącznością hydrauliczną z poziomem czwartorzędowym, decydował o zawodnieniu wyrobisk górniczych i odbudowie zwierciadła wód podziemnych w drenowanych poziomach wodonośnych po zakończeniu eksploatacji. Systematyczny drenaż górotworu prowadzono wyprzedzającymi eksploatację otworami wiertniczymi wykonywanymi bezpośrednio z głównych wyrobisk. Likwidację kopalni „Konrad” rozpoczęto w 2001 roku poprzez zatopienie wyrobisk. W poziomie cechsztyńskim przed zatopieniem wyrobisk dominowały wody typu HCO3–Ca–Mg i SO4–Ca–Mg, natomiast po 2001 roku pojawia się trzeci typ SO4–Cl–Na–K. W otworach ujmujących wody wyrobiska poziomu eksploatacyjnego 830 – AQ-1 i AQ-2 obserwowano znaczące obniżenie odczynu z początkowo alkalicznego (pH = 7,24) do słabo kwaśnego (pH = 5,29) oraz znaczący wzrost stężenia siarczanów oraz żelaza. Dla poziomu wodonośnego środkowego cechsztynu dodatkowym źródłem jonów SO42– obok rozpuszczania gipsu i anhydrytu jest najprawdopodobniej proces utleniania siarczków miedzi i żelaza. W piezometrach ujmujących wody cechsztynu, położonych poza obszarem wyrobisk górniczych, zaobserwowano jedynie wyraźny wzrost alkaliczności wód spowodowany rozpuszczaniem węglanów.

EN

The Grodziec Syncline is situated in the Kaczawskie Foothills near Boles³awiec in Lower Silesia. Copper ore mining activity in the “Konrad” and “Lubichów” mines began in the early 1940s. The “Konrad” mine stopped the copper ore exploitation at the end of 1988. The impact of long-term mining inflow resulted in the formation of a cone of depression in the Zechstein water-bearing horizon and indirectly in the Quaternary aquifer due to hydraulic connection. The total surface of the cone of depression in the in the Zechstein aquifer is 29 km2, whereas in the Quaternary aquifer it is about 64 km2. The most important role in the drainage of the “Konrad” mine was played by the Zechstein aquifer that is composed of porous-fractured-cavernous limestones. The “Konrad” mine closure began in 2001 and included two stages. During the mining activity, HCO3–Ca–Mg and SO4–Ca–Mg chemical water types were identified within the Zechstein carbonate-rock aquifer. After 2001, groundwater from old mineworking in the Zechstein aquifer observed at AQ-1 and AQ-2 piezometers and K-I and K-II mine shafts, became more acid and more contaminated by sulphates and iron. Oxidation of sulphides is the initial reaction of groundwater acidification, which is neutralized by limestone dissolution. At the piezometers located out of the mineworking area, groundwater quality changes in the Zechstein aquifer were not observed.

8

Formowanie chemizmu wód podziemnych na obszarze objętym drenażem OG Nowa Ruda (KWK „Nowa Ruda”)

Chudy K., Mądrala M.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2010

|

nr 440

55--64

PL

W trakcie prowadzenia podziemnej eksploatacji surowców zachodzi konieczność odwodnienia złoża, które powoduje szereg przemian składu chemicznego wód podziemnych. Interpretację procesów formowania chemizmu wód w utworach karbonu Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego oparto na analizie chemicznej wód dopływających do poziomów wydobywczych: +240, +140, +40, –110 i –260 obszaru górniczego Nowa Ruda (pole „Piast”) w latach 1962–1974. W celu wyróżnienia grup wód kopalnianych, odpowiadających różnym środowiskom hydrochemicznym lub grupom procesów kształtujących ich chemizm, zastosowano diagram Pipera. Wykorzystano także obliczenia udziałów procentowych jonów głównych oraz wybrane wskaźniki hydrochemiczne. Wartości wskaźników nasycenia (SI) analizowanych wód w stosunku do wybranych faz mineralnych zostały obliczone za pomocą programu PHREEQC.

EN

During underground extraction of raw materials, it is obligatory to drain the deposit, which causes a number of changes in the chemical composition of groundwater. Interpretation of processes forming the water chemistry in Carboniferous formations of the Lower Silesian Coal Basin was based on a chemical analysis of water flowing into the mining levels of +240, +140, +40, –110 and –260 in the Nowa Ruda mining area (“Piast” field) during the period of 1962–1974. In order to distinguish subpopulations of mine water, corresponding to different hydrochemical environments or groups of processes shaping their chemistry, the Piper diagram was applied. We also used the calculations of the percentage of major ions and selected hydrochemical indicators. Saturation Index (SI) values of the analyzed water of selected mineral phases were calculated by the PHREEQC program.

9

Zależności między składnikami chemicznymi w wodach mineralnych antykliny iwonickiej

Lewkiewicz-Małysa A., Winid B.

Wiertnictwo, Nafta, Gaz

|

2009

|

T. 26, z. 1--2

221-229

PL

Wody mineralne antykliny iwonickiej występują głównie w II i III poziomie piaskowca ciężkowickiego. Są to wody typu CI-HCO3-Na i HCO3-Cl-Na wykorzystywane do kuracji pitnej, kąpieli mineralnych i produkcji soli jodobromowej. Na podstawie analiz chemicznych wykonywanych w ciągu ostatnich kilkunastu lat policzono proporcje między jonami i porównywano ich wzajemne zależności. Wskaźniki hydrochemiczne wód mineralnych Iwonicza i Rymanowa wskazują, że wody te są zasilane dopływami ze stref aktywnej infiltracji, ale też wykazują cechy charakterystyczne dla wód stref występowania bituminów. Większość zmian wartości wskaźników hydro-chemicznych wód mineralnych ma charakter nieregularnych wahań, a obserwowane niewielkie wzrosty wartości można interpretować jako stały dopływ wód infiltracyjnych, co przy braku zmian mineralizacji wód ujęć jest zjawiskiem korzystnym.

EN

The Iwonicz Anticline mineral waters are connected with the second and the third level of Ciężkowice sandstones. These are Cl-HCO3-Na and HCO3-Cl-Na type and are used for water treatment, curative bath and iodine bromide salt production. On the basis of chemical analysis carried out over last ten years, the proportion among the ions has been calculated and variability during the examined period of time have been compared. Iwonicz and Rymanów hydrochemical ratios speak about supplying water intakes from active zone of water exchange but also prove the co-existence of mineral waters and bitumin deposits. Most changes of variability are irregular. Observed minor increase of some ratios may speak about supplying water intakes with the infiltration component, what is beneficial, if there are no changes in mineralization of water.

10

Zależności między składnikami chemicznymi w wodach słabo zmineralizowanych Rymanowa-Zdroju

Lewkiewicz-Małysa A., Winid B.

Wiertnictwo, Nafta, Gaz

|

2008

|

T. 25, z. 2

461-467

PL

Wody słabo zmineralizowane Rymanowa Zdroju występują w I i II poziomie piaskowca ciężkowickiego oraz w warstwach krośnieńskich. Są to wody typu HCO3-Ca i HCO3-Ca-Mg. Na podstawie analiz chemicznych wykonanych w ciągu kilku ostatnich lat policzono proporcje między jonami i porównywano ich wzajemne zależności. Wzajemne proporcje między jonami są odzwierciedleniem procesów kształtujących chemizm wód i reakcji zachodzących na drodze przepływu.

EN

Low-mineralized waters of Rymanów Zdrój occur in I and II Ciężkowice sandstone horizon and in the Krosno Beds. These are waters of HCO3-Ca and HCO3-Ca-Mg type. Ion ratios were calculated on the basis of chemical analyses made over the last few years and the results were calculated. The proportions between ions illustrate processes shaping the chemistry of water and reactions following the flows.

11

Interpretacja wskaźników hydrochemicznych na przykładzie wód wodorowęglanowych antykliny iwonickiej

Lewkiewicz-Małysa A., Winid B.

Wiertnictwo, Nafta, Gaz

|

2007

|

T. 24, z. 1

299-305

PL

W rejonie antykliny iwonickiej występują wody nisko-, średnio- i wysokozmineralizowane, które udostępniono zarówno w ich naturalnych wypływach (źródłach) jak i za pomocą odwiertów. Są to między innymi wody typu HCO3-Ca, HCO3-Ca-Mg, HCO3-Cl-Na zawierające także składniki swoiste. Na podstawie analiz chemicznych wykonywanych w ciągu ostatnich dziesięciu lat policzono proporcje między jonami i porównano ich wzajemne zależności oraz zmienność w badanym przedziale czasowym. Dyskutowane wartości wskaźników oraz ich zmienność mogą świadczyć o związku z aktywną strefą wymiany.

EN

In the region of Iwonicz anticline lowly-mineralized, medium-mineralized and highly-mineralized waters occur. They have been made accessible both at their natural outflows (springs) and by bore-holes and wells. There are such types of waters as HCO3-Ca, HCO3-Ca-Mg, HCO3-Cl-Na containing also specific element components. On the basis of chemical analyses carried out for eleven water intakes over last ten years, the proportion among the ions has been calculated and ions interrelations and variability during the examined period of time have been compared. Discussed values of indicators and their diversity may speak about a relation of supplying water intakes with active zone of water exchange.

12

Zawartość Na, Ca, Cl i proporcje między tymi składnikami jako wskaźnik pochodzenia przejawów wodnych w złożu Wieliczka

Winid B., Witczak S.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2007

|

T. 33, z. 4

421-438

PL

Procesy kształtujące chemizm wód (w większości solanek) Kopalni Soli Wieliczka mogą być opisane za pomocą związków między poszczególnymi jonami. Wody infiltracyjne dopływające do złoża ługują jego rozpuszczalne składniki, przede wszystkim halit. Dlatego też podstawowymi składnikami chemicznymi wód rejonów złóż soli są jony Na+ i Cl-. W wypadku wód, których mineralizacja związana jest z ługowaniem złóż soli kamiennej, wartość wskaźnika [wzór] powinna wynosić około 1, ponieważ takie proporcje między jonami występują w kryształach soli kamiennej. Wartości tego wskaźnika (w zdecydowanej większości wycieków oscylujące wokół 1), a także proporcje między zawartością Na+, Ca2+ i Cl- przedstawione na diagramie "deficyt Na - nadmiar Ca" wskazują, że głównym czynnikiem decydującym o chemizmie tych wód jest proces rozpuszczania halitu. Świadczy to o infiltracyjnym charakterze przejawów wodnych złoża Wieliczka.

EN

Processes which affect the chemical components of waters (mostly brines) of the Wieliczka Salt Mine can be described by the relationships between the main ions. Infiltration waters leaking into the deposit are dissolving its soluble components, primarily halite (NaCl). Na+ and Cl- are the main chemical components of water connected with the salt deposit. For water mineralized by the dissolution of salt, the molar ratio [formula] is close to 1 because such proportions between ions appear in crystals of the rock-salt. The proportion between Na+ and Ca2+ reflects the following processes: ion exchange, evaporation, dissolution and precipitation of the halite, calcium sulphates and carbonates, and also dolomitization and dedolomitization. Hence these processes can be represented by the diagram "deficit Na - excess Ca". The diagram shows evidence of infiltrating origin of water circulating in the the Wieliczka salt deposit.

13

Możliwości zagospodarowania wód o zróżnicowanej mineralizacji z rejonu Czarnej

Macuda J., Winid B.

Wiertnictwo, Nafta, Gaz

|

2006

|

R. 23/1

319-324

PL

W rejonie Karpat występują zwykłe wody podziemne, wody o podwyższonej mineralizacji, mineralne wody lecznicze, wody swoiste uznane za lecznicze oraz solanki. W artykule dokonano jakościowej oceny wód występujących w rejonie Kopalni Ropy Naftowej Czarna. Generalnie są to wody wodorowęglanowe, a wśród kationów przeważa Ca2+ i Na+. Policzone na podstawie zawartości poszczególnych jonów wskaźniki hydrochemiczne [wzór] wskazują, że są to wody ze strefy aktywnej infiltracji. Natomiast wartości wskaźnika chlorkowo-bromkowego świadczą o ich związku ze złożami węglowodorów. Dokonano także oceny jakości wód w aspekcie możliwości ich zagospodarowania

EN

In the Karpaty region natural mineral ground waters occur as a varied mineralization waters, therapeutic mineral waters and brine. The evaluation of mineral waters which occur in petroleum mine - Czarna was presented in the paper. Among the waters' mineral components, HCO3- , Ca2+ and Na+ were the predominant ions. Hydro-chemical indicators calculated on the basis of following ions content: [formula]; suggest the water intake from the active infiltration zone. The values of the chloro-bromide indicator proved the coexistence of water and hydrocarbon deposit. The evaluation of the water quality has been conducted to assess the feasibility of water management

14

Interpretacja zmian wskaźników hydrochemicznych na przykładzie wybranych wód chlorkowych

Lewkiewicz-Małysa A., Winid B.

Wiertnictwo, Nafta, Gaz

|

2006

|

R. 23/1

301-306

PL

Geneza wód i procesy zachodzące na drodze ich przepływu decydują o jej składzie chemiczny. Wzajemne relacje między jonami mogą być wyrażane przez niemianowane wielkości liczbowe zwane wskaźnikami hydrochemicznymi. W artykule omówiono wskaźniki hydrochemiczne [wzór] - oraz przedstawiono zmiany ich wartości w okresie ostatnich kilkunastu lat dla wód chlorkowych antykliny iwonickiej. Wartości wskaźników [wzór] oraz ich zmienność świadczą o dopływie składowej infiltracyjnej, natomiast wartości wskaźników [wzór] mogą odzwierciedlać rosnący lub malejący wpływ złóż węglowodorów na chemizm wód w badanym obszarze

EN

Water origin and processes taking place on their inflow affect water chemical composition. Interrelations between ions may be presented as ratios called hydrochemical indicators. The following hydrochemical indicators [formula] - have been discussed in the paper. The changes of the last few years in indicator values in chloride waters of Anticline Iwonicz have been presented as well. The value of [formula] indicators and their changes may speak about supplying water intakes with the infiltration component from an active zone of water exchange. The value and changes of [formula] may reflect the increasing or decreasing influence of hydrocarbon deposit on the water chemical composition in a given area

15

Wody mineralne Rymanowa Zdroju - zależności między składnikami chemicznymi w okresie ostatnich dziesięciu lat

Winid B., Lewkiewicz-Małysa A.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2006

|

T. 22, z. 1

51-71

PL

W rejonie Rymanowa Zdroju występują wody nisko-, średnio- wysokozmineralizowane, które udostępniono zarówno w ich naturalnych wypływach (źródłach), jak i za pomocą odwiertów. Wody słabo- i średniozmineralizowane są typu HCO3-Ca i HCO3-Ca-Mg, natomiast wody wysokozmineralizowane typu HCO3-Cl-Na i Cl-HCO3-Na. Są to wody kwasowęglowe i szczawy zawierające takie składniki swoiste, jak jod, brom, fluor i kwas metaborowy. Na podstawie analiz chemicznych wykonywanych w ciągu ostatnich dziesięciu lat dla jedenastu ujęć policzono proporcje między jonami i porównywano ich wzajemne zależności oraz zmienność w badanym przedziale czasowym. W artykule przedstawiono wskaźniki hydrochemiczne wykorzystywane przy charakterystyce wód zasolonych i analizowano ich wartości w porównaniu do wody morskiej. Wartości wskaźnika chlorkowo-bromkowego i wskaźnika siarczanowości świadczą o związku wód mineralnych ze złożami bituminów. Zawartość Na+, Ca2+, Mg2+, HCO3– i proporcje między tymi składnikami a zawartością chlorków są takie jak dla wód zwykłego obiegu hydrologicznego. Wody niskozmineralizowane różnią się zakresami wartości wskaźników: [...] a przede wszystkim wspomnianymi już wcześniej: [...]. Zmiany mineralizacji objawiające się przede wszystkim obniżeniem zawartości głównego składnika chlorków obserwowane na przestrzeni ostatnich dziesięciu lat dotyczą ujęć naturalnych wypływów wód wysokozmineralizowanych. Niekorzystne z punktu widzenia balneologicznego jest też obniżenie zawartości składników swoistych, które także obserwuje się głównie w ujęciach naturalnych wypływów wód wysokozmineralizowanych.

EN

In the region of Rymanów Zdrój lowly-mineralized, medium-mineralized and highly-mineralized waters occur. They have been made accessible both at their natural outflows (springs) and by bore-holes. Lowly--mineralized and medium-mineralized waters are of HCO3-Ca and HCO3-Ca-Mg type while highly mineralized waters are of HCO3-Cl-Na and Cl-HCO3-Na type. These are acid carbon and oxalate waters containing such during the last ten years for eleven water intakes, the proportion among the ions has been calculated and ions interrelations and variability during the examined period of time have been compared. Hydrochemical indicators used for saline water characterization have been presented in this article and their value has been analyzed in comparison to the sea water. The values of the chloro-bromide indicator and sulfatation indicator prove the co-existence of mineral waters and bitumin deposits. The content of: Na+, Ca2+, Mg2+, Cl– and HCO3– as well as the proportions between these components and the chloride content are the same as those of the regular hydrological cycle. Lowly-mineralized waters differ in the range of indicators value: [...] and above all they differ in the already mentioned: [...]. Changes of mineralization manifesting mainly by the reduction in the content of the main chloride component, observed during the last ten years, refer to the natural outflows of highly-mineralized waters. From the balneological point of view the reduction in the content of the specific components, observed mainly in the intakes of highly-mineralized waters natural outflows as well, seems to be unfavourable.

16

Mineralne wody lecznicze Iwonicza Zdroju w świetle badań wskaźników hydrochemicznych

Winid B., Lewkiewicz-Małysa A.

Gospodarka Surowcami Mineralnymi

|

2005

|

T. 21, z. 2

49-67

PL

Wody mineralne Iwonicza Zdroju związane są z II i III poziomem piaskowców ciężkowickich jednostki śląskiej. Są to wody kwasowęglowe typu Cl-HC03-Na i typu HC03-CI-Na, zawierające między innymi takie składniki swoiste, jak jodki i bromki. W artykule przedstawiono wskaźniki hydrochemiczne wykorzystywane przy charakterystyce wód zasolonych i analizowano ich wartości w porównaniu do wody morskiej i wód zamkniętych struktur geologicznych. Wartości wskaźnika chlorkowo-bromkowego Cl/Br < 300 i wskaźnika siarczanowości [...] świadczą o współwystępowaniu wód mineralnych Iwonicza za złożami bituminów. Natomiast inne wskaźniki oparte na zawartości jonów: Na+, Ca2+, Mg2+, Cl- i HCO3- świadczą o zasilaniu ujęć z aktywnej strefy wymiany wody. Na podstawie porównania wartości stosunków jonowych w wodach ośmiu ujęć stwierdzono, że wraz z mineralizacją rośnie wartość wskaźnika [...], maleje natomiast wartość wskaźnika [...]. Zmiany chemizmu obserwowane na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat dotyczą przede wszystkim zawartości jonów chlorkowych. Wysładzanie się wód dotyczy szczególnie wód o niższej mineralizacji. Korzystny z punktu widzenia balneologicznego wzrost zawartości CO2 może być przyczyną zmiany wartości pH.

EN

Mineral waters of Iwonicz Zdrój are connected with the second and the third Ievel of Ciężkowice sandstones of Śląsk unit. These are Cl-HCO3-Na and HCO3-CI-Na type acid carbon waters containing such specific components like iodide and bromide. In the paper hydrochemical indicators used for saline waters characterization have been presented and their value has been analysed in comparison to sea water and to waters of closed geological formation. The value of indicators chloro-bromide CI/Br < 300 and sulfatation indicator [...] prove the co-existence of mineral waters of Iwonicz and bitumin deposits. While the other indicators based on the ion content: Na+, Ca2+, Mg2+, CI- and HCO3- speak about supplying water intakes from active zone of water exchange. On the basis of the comparison of ion ratio value in eight water intakes it has been stated that aIong with mineralization growth there is an increase in the [...] value indicator, and a decrease in the [...] value indicator. The changes in chemism that have been observed during the last few years concern mainly the content of chloride ions. Water freshening refers particularly to waters of lower mineralization. And the increase of CO2 content, beneficial from the balneological point of view, may be the cause of change in the pH value.