Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Rozpoznanie petrologiczne rozproszonej materii organicznej skał karbonu podłoża monokliny przedsudeckiej

Nowak G. J.

Przegląd Geologiczny

|

2016

|

Vol. 64, nr 12

1005--1007

EN

Intense program of shale gas prospecting in the territory of Poland is currently on going. Among the steps towards better examination of dispersed organic matter (DOM) in clastic Carboniferous rocks of the basement of the Fore-Sudetic Homocline are petrologic studies. The paper provides data on the DOM composition, kerogen type determination, and identification of thermal maturity degree of Carboniferous rocks in the basement of the Fore-Sudetic Homocline. In general, organic matter from the Carboniferous rocks is represented only by vitrinite and inertinite. Such composition of DOM permits to define it as humic organic matter typical for kerogen type III. Carboniferous rocks display a high and very high degree of thermal maturity, expressed by a wide range of vitrinite reflectance values (from below 1.50% to above 5.50%).

2

Internal structure of vitrinite and sporinite in the view of micro-FTIR spectroscopy using the example of coal from the seam 405 of the Upper-Silesian Coal Basin (USCB)

Komorek J.

Archives of Mining Sciences

|

2016

|

Vol. 61, no. 4

729--748

EN

The aim of the study was to compare the internal structure of vitrinite and sporinite obtained from coal from the seam 405. The examinations were performed with the use of infrared spectroscopy in the micro-area (micro-FTIR). Studies have shown that vitrinite is characterized by lower content of aliphatic components and greater content of aromatic components than sporinite. Sporinite is characterized by longer and less branched aliphatic chains than vitrinite. It was found that vitrinite internal structure is characterized by a greater relative content of aromatic than aliphatic components. The degree of condensation of aromatic rings in structure of vitrinite increases, when the coal rank rises. Studies have shown that the transformation of the vitrinite internal structure towards a structure characterized by a greater degree condensation of aromatic components proceeds at the cost of restructuring the aliphatic groups and is related to the restructuring of the aromatic systems. The structure of sporinite is characterized by a greater participation of aliphatic bonds as compared to aromatic bonds. The relative content of the aliphatic components decreases together with increase of aromatic hydrogen functional group CHar content in the internal structure of sporinite when the coal rank rises. The aliphatic bonds in the sporinite are subject to restructuring. The aliphatic chains are getting increasingly shorter.

PL

Celem przeprowadzonych badań było porównanie struktury wewnętrznej witrynitu i sporynitu z węgla z pokładu 405 z GZW. Badania przeprowadzono metodą analizy spektralnej w podczerwieni w mikroobszarze (mikro-FTIR). Badania wykazały, że witrynit charakteryzuje się mniejszym udziałem składników alifatycznych i większym udziałem składników aromatycznych niż sporynit. Sporynit charakteryzuje dłuższymi słabiej rozgałęzionymi łańcuchami alifatycznymi niż witrynit. Stwierdzono, że struktura witrynitu charakteryzujesię większym względnym udziałem składników aromatycznych niż alifatycznych. Wraz ze wzrostem stopnia uwęglenia rośnie stopień kondensacji pierścieni aromatycznych w witrynicie. Badania wykazały, że przemiany struktury witrynitu w kierunku struktury charakteryzującej się większym stopniem kondensacji składników aromatycznych odbywają się kosztem przebudowy składników alifatycznych oraz związane są też z przebudową układów aromatycznych. Struktura sporynitu z charakteryzuje się większym udziałem wiązań alifatycznych niż aromatycznych. Wraz ze wzrostem stopnia uwęglenia w strukturze wewnętrznej sporynitu maleje udział wiązań alifatycznych przy jednoczesnym wzroście zawartości wiązań aromatycznych CHar. Wiązania alifatyczne w sporynicie ulegają przebudowie. Łańcuchy wiązań alifatycznych stają się coraz krótsze.

3

Dispersed organic matter in shales from Menilite Beds within Polish Outer Carpathians – preliminary diagnosis

Ziemianin K., Brzuszek P., Słoczyński T., Jankowski L.

Nafta-Gaz

|

2015

|

R. 71, nr 9

615--623

EN

Samples of shales from Menilite Beds from different units were analyzed (Skole, Silesian, Dukla, Magura and Boryslav–Pokuttya Units). The aim of this paper was to present the diversity in organic matter type, maturity and composition between different units and within each unit. Obtained results revealed that collected shales share similar petrographic composition of organic matter, dominated by bituminite, alginite and vitrinite (present in different proportions). The maturity (determined on the basis of both Tmax and R0 parameters) varies from immature to late “oil window” phase or even to early “gas window”. The content of organic matter changes in a wide range – obtained TOC values are in the range of below 1.5% up to 13%. Such a diversity in results revealed the need for more detailed field work, focusing on collecting samples in relation to both local and regional geology.

PL

Przebadano próbki łupków z warstw menilitowych z różnych jednostek w obrębie Karpat Zewnętrznych (jednostka skolska, śląska, węglowiecka, dukielska, magurska oraz borysławsko-pokucka). Celem niniejszej pracy było przedstawienie zróżnicowania materii organicznej (pod kątem jej zawartości w skale, rodzaju i dojrzałości) pomiędzy próbkami z różnych jednostek, a także w obrębie każdej z nich. Uzyskane wyniki ujawniły, iż badane próbki łupków menilitowych charakteryzują się zbliżonym składem petrograficznym materii organicznej, zdominowanym przez alginit, bituminit oraz witrynit (obecnymi w różnych proporcjach). Jej dojrzałość (oszacowana na podstawie wyników pirolizy Rock-Eval oraz pomiarów refleksyjności witrynitu) zmienia się od niedojrzałej do późnej fazy „okna ropnego”/wczesnej fazy „okna gazowego”. Udział materii organicznej w badanych łupkach jest zmienny w szerokim zakresie – wartości TOC mieszczą się w przedziale od 1,5% do 13%. Różnorodność uzyskanych wyników ujawniła potrzebę bardziej zaawansowanych prac terenowych, skupionych na poborze próbek z jednoczesnym uwzględnieniem sytuacji geologicznej zarówno lokalnej (w skali odsłonięcia), jak również regionalnej.

4

Model złoża oparty na parametrach jakościowych węgli kamiennych – pierwszy komunikat

Poniewiera M., Jelonek I., Gąsior B.

Czasopismo Inżynierii Lądowej, Środowiska i Architektury / Journal of Civil Engineering, Environment and Architecture

|

2015

|

z. 62, nr 4

379--393

PL

Po przeanalizowaniu dostępnych publikacji oraz prowadzonych przedsięwzięć związanych z branżą geodezyjną i geologiczną w Polsce, napotkano na numeryczne modele złóż, które zostały skutecznie wdrożone na kopalniach węgla kamiennego, m.in. w Jastrzębskiej Spółce Węglowej S.A. Jeśli do utworzonych modeli dodać jakość węgli, otrzymamy wówczas Numeryczno-Jakościowy Model Złoża (NJMZ). Uzasadnioną przesłanką, stanowiącą podstawę do podjęcia działań w kierunku wdrożenia wyników badań podstawowych w praktyce gospodarczej, jest innowacyjność rozwiązania jakie proponują autorzy niniejszego artykułu. Oparte jest ono na wykorzystaniu badań petrograficznych i fizykochemicznych, które stanowią podstawę do określenia jakości i przydatności węgla. Ponadto informacje jakie będzie zawierał Numeryczno-Jakościowy Model Złoża (NJMZ) wypełnią lukę, jaka ciągle istnieje w sektorze węglowym pomimo tak wielu opracowań, które w większości dotyczą danych na temat właściwości fizykochemicznych i złożowych węgli.

EN

Based on the available publications and ongoing projects in the geodetic and geological industry, it has been found that the so-called numerical models of deposits are effectively implemented at hard coal mines e.g. in JSW S.A. If the coal quality is taken into account, the Numerical and Qualitative Model of the Deposit (NQMD) is obtained. The innovativeness of the proposed solution forms the basis to take actions aimed at implementing the results of basic research in business practice. The aforementioned innovativeness is based on the use of petrographic and physico-chemical studies that form the basis for determining the quality and suitability of coal. What is more, the data included in the Numerical and Qualitative Model of the Deposit will fill the gap that still exists in the coal sector despite numerous studies, usually focusing on both the physicochemical and reservoir properties of coal.

5

Zastosowanie analizy spektralnej w podczerwieni w mikroobszarze (mikro- -FTIR) do charakterystyki struktury wewnętrznej witrynitu i liptynitu

Komorek J.

Przegląd Górniczy

|

2013

|

T. 69, nr 1

43--50

PL

W pracy dokonano charakterystyki struktury wewnętrznej witrynitu (kolotelinit) i liptynitu (sporynitu) na podstawie analizy spektralnej w podczerwieni w mikroobszarze (mikro-FTIR). Stwierdzono, że witrynit charakteryzuje się większą względną zawartością wiązań aromatycznych niż alifatycznych. Wraz ze wzrostem stopnia uwęglenia rośnie stopień kondensacji pierścieni aromatycznych w witrynicie. Struktura wewnętrzna sporynitu charakteryzuje się większym udziałem wiązań alifatycznych niż aromatycznych. Wraz ze wzrostem stopnia uwęglenia w strukturze wewnętrznej liptynitu rośnie udział wiązań aromatycznych δCHar, C=C przy jednoczesnym spadku zawartości wiązań alifatycznych νCH2+CH3. Witrynit ze wszystkich analizowanych próbek reprezentuje kerogen typu III natomiast sporynit reprezentuje kerogen typu II i III.

EN

This paper present the characterisation of vitrinite (colotelinite) and liptinite (sporinite) inner structures developed by performing the spectral analysis of infrared radation in the micro-area (micro-FTIR). It was observed that vitrinite consists of higher relative content of aromatic bonds than the aliphatic ones. The higher the extent of coalifi cation, the higher increase in the condensation aromatic rings inside the vitrinite. Alternatively, the inner structure of sporinite consists of higher content of aliphatic bonds than the aromatic ones. The higher the extent of coalifi cation in the inner structure of liptinite, the higher content of aromatic bonds δCHar, C= C by the simultaneous decrease in the content of aliphatic bonds νCH2+CH3. Vitrinite in each tested sample holds the same kerogen type III whereas sporinite contains both kerogen type II and III.

6

Hydrofobowość węgla kamiennego z zagłębia węglowego Ostrava-Karviná

Koval L., Duraj M., Raclavska H., Skrobankova H., Cihalova S.

Inżynieria Mineralna

|

2013

|

R. 14, nr 1

3--10

PL

Właściwości hydrofobowe/hydrofilowe węgla znacząco wpływają na wartość wilgoci, która jest bardzo istotnym parametrem z punktu widzenia wykorzystania węgla do produkcji energii. Hydrofobowość została zbadana dzięki pomiarom kąta zwilżania. Dowiedziono, że w przypadku węgla kamiennego właściwości hydrofilowe wzrastają wraz ze wzrostem uwęglenia. Z drugiej strony, związek ten nie znalazł odbicia w przypadku niższego stopnia uwęglenia. Wartość kąta zwilżania jest warunkowana przez zawartość części lotnych i zawartość popiołu. Zależność kąta zwilżania od głębokości wydobycia surowca została również udowodniona. Wartość kąta zwilżania maleje wraz z głębokością.

EN

Hydrophobic/hydrophilic properties of coal influence significantly value of moisture which represents very important parameter from the point of utilization of coal in energy production. Hydrofobicity were studied by means of contact angle measurements. It was proved that for black coal the hydrofilic properties increase with coalification. On the contrary, this relationship was not found for coals with lower degree of coalification. The value of contact angle is influenced by content of volatile combustibles and content of ash. The dependence of contact angle on the depth of mining was also proved. The value of contact angle decreases with depth.

7

On the effects of maceral content on methane sorption capacity in coals

Olajossy A.

Archives of Mining Sciences

|

2013

|

Vol. 58, no. 4

1221--1228

EN

The problems connected with the sorption capacity of methane in hard coals are constantly subject to various research. In this paper, the influence of the content of macerals mainly vitrinite for the sorption capacity of chosen samples of Polish hard coals was analysed. The analysis was conducted on basis of available from the literature results of resarches of petrographic composition of this coals and methane sorption isotherms. The samples of grained coals contained from 7 ro 76% of vitrinite and their sorption capacity was obtained in the scope of high pressures; 0 < p < 80 bars, on the basis of the equation of Langmuire. In effect, it turned out that the maceral content has a little influence on the methane sorption capacity of coals. This refers mainly to high volatile and middle volatile coals. In the literature concerning this issue simillar effect may be encountered for other coals.

PL

Problemy związane z pojemnością sorpcyjną metanu w węglach kamiennych są nadal przedmiotem różnych badań. W tym artykule przedstawiono wpływ zawartości macerałów, głównie witrynitu na pojemność sorpcyjną wybranych prób polskich węgli. Przeprowadzone analizy były oparte o wyniki badań dostępnych w literaturze odnośnie do składu petrograficznego tych węgli oraz ich izoterm sorpcji metanu. Dotyczy to próbek ziarnistego węgla, w którym zawartość witrynitu wynosiła 7-76%, a ich pojemność sorpcyjna była wyznaczona w zakresie ciśnienia 0-80 bar, w oparciu o równanie Langmuira. W efekcie tej pracy okazało się, że zawartość macerałów w węglu ma mały wpływ na pojemność sorpcyjną metanu w tych węglach. Dotyczy to głównie węgli o wysokiej i średniej zawartości części lotnych. W literaturze można spotkać podobny do tego efekt, dotyczący innych rodzajów węgli.

8

Refleksyjność materii witrynitopodobnej jako wskaźnik dojrzałości termicznej Cechsztyńskiego łupku miedzionośnego

Nowak G. J., Speczik S., Oszczepalski S.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2008

|

nr 429

125-129

PL

Cechsztyński łupek miedzionośny jest znacząco wzbogacony w materię organiczną. Najliczniej występują tu macerały grupy liptynitu, wśród których dominującą rolę odgrywa bituminit. W łupku wtórnie utlenionym (ze strefy przejściowej i utlenionej) został on zastąpiony przez materię witrynitopodobną (wtp). Witrynit i inertynit należą do mniej licznych komponentów organicznych tego horyzontu. Absencja bądź sporadyczne występowanie witrynitu w termicznie przeobrażonym łupku miedzionośnym spowodowały potrzebę zastosowania refleksyjności materii witrynitodobnej, jako parametru dojrzałości termicznej i dokonania porównań z powszechnie do tego celu używanym Ro witrynitu. Materia witrynitopodobna zachowuje się podobnie jak witrynit podczas uwęglania. Jej refleksyjnośc jest nieco niższa (0,21-0,13% ) od Ro witrynitu. Stwierdzono, że różnice pomiędzy Ro witrynitu i refleksyjnością wtp maleją w stronę coraz bardziej utlenionym, spągowym partiom łupku miedzionośnego. Pozwala to, uwzględniając pewne ograniczenia, na użycie Ro materii witrynitopodobnej jako parametru dojrzałości termicznej.

EN

The Zechstein Kupferschiefer is significantly enriched in organic matter. Liptinite macerals are the most abundant organic components, in which bituminite prevails. However, vitrinite-like matter is noteworthy in both transitional and oxidized facies, replacing bituminite there. Vitrinite and inertinite are rather minor organic constituents of this horizon. Because of the scarce occurrence of vitrinite in the thermally altered Kupferschiefer, the reflectance was measured on the vitrinite-like matter. The relationships between the reflectance parameters of different macerals with inereasing coalification were studied. Vitrinite-like matter evolves in a similar way to vitrinite during coalification. Its reflectance is lower (0.21-0.13%) than vitrinite Ro. Taking certain limitations into account, reflectance of vitrinite-like matter may be applied as a maturity parameter.

9

Dojrzałość termiczna materii organicznej z utworów pokrywy osadowej pomorskiego odcinka TESZ, basenu bałtyckiego oraz obszarów przyległych

Grotek I.

Prace Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2006

|

T. 186

253--270

PL

Zmiany termiczne materii organicznej rozproszonej w kompleksie osadów paleozoiku i mezozoiku, zalegających na skłonie platformy wschodnioeuropejskiej (basen bałtycki) oraz poza jej południowo-zachodnią krawędzią, zostały określone metodą analizy optycznej wykorzystującej pomiary zdolności refleksyjnej macerałów witrynitu oraz/lub składników witrynitopodobnych o cechach optycznych witrynitu (stałe bituminy, zooklasty). W celach korelacyjnych wykorzystano także wartości wskaźników CAI oraz Tmax. Stopień przeobrażenia materii organicznej na badanym obszarze zmienia się w granicach 0,39–4,92% Ro. Dane te odpowiadają różnym reżimom termicznym, które określone są maksymalnymi paleotemperaturami zmieniającymi się w przedziale od 40–50°C do ponad 350°C. Wartości te odpowiadają różnym fazom generowania węglowodorów, od fazy niedojrzałej (2,0% Ro). Przemiany termiczne badanej materii organicznej oraz wartość współczynnika refleksyjności witrynitu i materiału witrynitopodobnego wykazują wyraźny wzrost wraz z głębokością pogrzebania. Rozkład wartości Ro w skali regionalnej wskazuje na systematyczny wzrost dojrzałości osadów w kierunku południowo-zachodnim. Najsłabiej przeobrażone osady dolnego paleozoiku występują we wschodniej części basenu bałtyckiego, charakteryzującego się bardzo słabym zaawansowaniem przemian termicznych. Najsilniej przeobrażony materiał organiczny dolnego paleozoiku jest związany z południowo-zachodnią krawędzią kratonu wschodnioeuropejskiego. W osadach górnego paleozoiku (dewon–karbon), występującego jedynie poza kratonem wschodnioeuropejskim, zachowany jest południowo-zachodni kierunek przemian diagenetycznych, ku osi bruzdy śródpolskiej. Kontynuuje się on w kompleksie utworów permskich, nie zaznacza się natomiast tak jednoznacznie w osadach triasu i jury.

10

Charakterystyka średniej refleksyjności witrynitu i kształtu reflektogramów w profilu pokładu 328, w złożu węgla kamiennego Dębieńsko

Gorol M.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2005

|

z. 268

31-40

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań średniej refleksyjności witrynitu w profilu pokładu 328. Wykazano znaczne zróżnicowanie wartości parametru Rr i kształtu reflektogramów. Stwierdzono, że zróżnicowanie to ma związek ze składem petrograficznym poszczególnych ławic węglowych pokładu.

EN

The results of the investigations of the random reflectance in the 328 coal seam's profile were presented in this work. The results show the differentiation of the Rr value and the shape of the reflectance histograms. This differentiation is connected with the petrographic composition of the individual coal layer.

11

Charakterystyka porównawcza własności optycznych witrynitu, sporynitu i semifuzynitu, poddanych obróbce termicznej, na przykładzie węgla z pokładu 405/1 KWK Jankowice

Komorek J., Morga R.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2005

|

z. 268

89-98

PL

Celem przeprowadzonych badań była charakterystyka zmian refleksyjności, anizotropii optycznej i kształtu indykatrysy optycznej witrynitu, sporynitu i semifuzynitu, zachodzących pod wpływem wygrzewania w temperaturze od 400 do 1200°C, w atmosferze argonu. Po wygrzewaniu przeprowadzonym w 1200°C spośród badanych składników petrograficznych najniższą refleksyjnością średnią i anizotropią optyczną. odznacza się sporynit. Cechy witrynitu i semifuzynitu upodabniają się do siebie.

EN

The objective of the study was to characterize changes of reflectance, reflectance anisotropy and RIS shape of vitrinite, sporinite and semifusinite subjected to thermal treatment at temperature of 400-1200 °C, in argon atmosphere. After heating at 1200°C sporinite is characterized by the lowest random reflectance value. Properties of vitrinite and semifusinite become similar.

12

Zmiany własności optycznych i struktury wewnętrznej witrynitu z węgla koksowego pod wpływem obróbki termicznej

Komorek J., Morga R.

Przegląd Górniczy

|

2005

|

T. 61, nr 1

35-42

PL

Celem niniejszej pracy było scharakteryzowanie zmian własności optycznych i struktury witrynitu, poddanego obróbce termicznej w zakresie 400 - 1200 0C, przez czas 1+7 h, w atmosferze argonu. Badania przeprowadzono na koncentracie witrynitowym sporządzonym z próbki węgla kamiennego, pobranej w pokładzie 358/1 kopalni węgla kamiennego "Budryk", reprezentującej typ technologicmy 35.1. Wykazano, że zmiany własności optycznych wygrzewanego witrynitu przebiegają w ścisłym powiązaniu ze zmianami w jego strukturze wewnętrznej. W większym stopniu wpływa na nie zastosowana temperatura, niż czas wygrzewania. W trakcie przebudowy struktury wewnętrznej (pojawienie się mezofazy, gwałtowny ubytek grup funkcyjnych) następuje skokowy wzrost wartości refleksyjności i dwój odbicia. Zmienia się również kształt indykatrysy optycznej witrynitu, który jednak, po obróbce przeprowadzonej w 1200 .C, staje się podobny do stwierdzonego dla próbki surowej. Matrix koksu charakteryzuje się wyższą refleksyjnością i większą anizotropią optyczną niż witrynit. Może to oznaczać, że wewnętrzna struktura matrix, odznacza się wyższym stopniem uporządkowania niż struktura witrynitu.

EN

The aim of this work was to charaeterise changes of optical properties and the structure of vitrinite undergoing heat treatment in the range of 400 + 1200 oC, for l + 7 h, in the argon atmosphere. The research has been eonducted on the vitrinite concentrate prepared from the sample ofhard coal, taken from the seam 358/1 of hard coal mine "Budryk", representing technological type 35. I. lt has been proved that optical properties' changes proceed in the close connection with its intemal structure changes. The used temperature influences them to the bigger extent than the time of heating. In the course of reconstruction of the structure (appearance ofmesophase, rapid 10ss in functional groups) ensues step increase ofreflexivity and bireflection. Also the shape ofvitrinite optical indicatrix chan ges, which after treatment at 1200 oC becomes similarto the one stated for the raw sample. Matrix of coke is characterised by a higher reflectivity and higher optical anisotropy than vitrinite. It may mea n that intemal structure of matrix distinguishes itself with higher degree of order than the structure ofvitrinite.

13

Zmienność stopnia uwęglenia materii organicznej rozproszonej w utworach karbonu wzdłuż brzegu platformy wschodnioeuropejskiej Polski

Grotek I.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2005

|

nr 413

5-80

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań mikroskopowych materii organicznej rozproszonej w karbońskich skałach osadowych, przy zastosowaniu światła odbitego białego oraz niebieskiego (fluorescencja). Głównym celem badań było: identyfikacja i charakterystyka składników organicznych występujących w utworach karbonu wzdłuż tektonicznej strefy Teisseyre'a-Tornquista; określenie stopnia uwęglenia materii organicznej na podstawie refleksyjności witrynitu lub składników witrynitopodobnych (bitumin); określenie warunków paleotermicznych badanych utworów karbonu oraz określenie stref generacji węglowodorów (niedojrzałej, generacji ropy naftowej, generacji gazów, przejrzałej). Badany kompleks karboński zawiera głównie materiał humusowy (tzw. gazotwórczy) bogaty w macerały witrynitu, inertynitu i liptynitu (sporynit, kutynit, liptodetrynit). "Ropotwórczy" materiał organiczny składający się z fluoryzującej, bezstrukturalnej asocjacji organiczno-mineralnej typu sapropelowego z bituminem, bituminitem i alginitem występuje w osadach dolnego karbonu (formacje Sąpolna i Gozdu w strefie Koszalin-Wierzchowo oraz Huczwy i Terebina na obszarze lubelskim). Dojrzałość termiczna badanej materii organicznej waha się od >0,5%R/o, r, do powyżej 3,0%R/o, r. Wartości te charakteryzują fazy generacji węglowodorów od niedojrzałej po przejrzałą. "Okno ropne" obejmuje większą część badanego obszaru. Wyjątek stanowią niedojrzałe do generowania węglowodorów utwory przy północno-wschodniej granicy karbonu, strefa "okna gazowego" w pasie Moracz-Zabartowo i Przysucha-Żerechowa oraz strefa osadów przejrzałych związana z południowo-zachodnią granicą badanego rejonu. Badane wskaźniki wykazują wzrost wartości w kierunku południowym i południowo-zachodnim (NW obrzeżenie Gór Świętokrzyskich), zgodnie z kierunkiem pogrążenia utworów karbonu. Rozkład paleotemperatur koreluje się również z maksymalną głębokością pogrążenia osadów karbonu. Obserwowane wartości R/o, r, CAI i T/max wskazują na paleotemperatury rzędu 50-130 stopni Celsjusza (Pomorze w strefie Koszalin-Wierzchowo i Lubelszczyzna) oraz 120-200 stopni Celsjusza (Pomorze w strefie w strefie Moracz-Byczyna oraz NW obrzeżenie Gór Świętokrzyskich).

EN

Microscopic studies in reflected white light and fluorescence investigations of organic matter dispersed in the sedimentary rocks were applied in this dissertation. The main purpose of this study was: characterisation and identification of various organic constituents which occur in successions of the Carboniferous sediments along the Teisseyre-Tornquist tectonic zone in Poland; determination of the degree of organic matter coalification (thermal maturity), bassed essentially on the reflectance of vitrinite and dispersed vitrinite like particles (bitumen); estimation the palaeogeothermal conditions of the investigated Carboniferous deposits; determination the zones of petroleum generation (immature, oil window, gas window, overmature). The studied Carboniferous series contains mainly humic ("gas prone") material rich in vitrinite, inertinite and liptinite macerals (sporinite, cutinite, liptodetrinite). "Oil prone" organic matter, consist of: structureless organo-mineral associations spropelic type with bitumens, bituminite and alginite, were observed in the Lower Carboniferous deposits (Sąpolno and Gozd formations on the Koszalin-Wierzchowo zone or Huczwa and Terebin formations on the Lublin area). Thermal maturity of the studied organic matter vary between less than 0.5% R/o, r to about 3.0% R/o, r. The above values characterize immature to overmature stages of hydrocarbon generation. The oil window extends over most of the study area, except for immature northern part, gas window zones (Moracz-Zabartowo and Przysucha-Żerechowa) and overmature area in the south. The investigated indices display a general trend towards higher values in southern, south-western direction (Pomerania and Lublin areas) and in western direction (NW margin of the Świętokrzyskie Mts). This trend generally corresponds to maximum burial depths increasing in the same direction. The palaeotemperature distribution correlates mostly with maximum burial depths of the Carboniferous deposits. Observed R/o, r, CAI and T/max, values indicate palaeotemperature range from 50 to 130 degrees of Celsius (Pomerania, Koszalin-Wierzchowo zone and Lublin area) and 120-200 degrees of Celsius (Pomerania, Moracz-Byczyna zone and NW margin of the Świętokrzyskie Mts).

14

Microwave saturation of EPR spectra of thermally decomposed vitrinite

Kozdrowska L., Więckowski A. B., Pilawa B.

Karbo

|

2003

|

Nr 4

232-235

EN

The influence of microwave power on complex EPR spectra of thermally decomposed vitrinite from Polish medium-rank coal (85,6 wt % C) was studied. The aim of this work was to compare microwave saturation of the individual EPR component lines for vitrinite heated at different temperatures. Three different groups of paramagnetic centers with broad Gaussian (AB : 0,80,0,86 mT,g: 2,0030), broadLorentzian 1 (DeltaB : 0,58,0,56 mT, g: 2,0029), and narrow Lorentzian 3 (DeltaB: 0,19,0,13 mT,g: 2,0028) lines exist in the heated (350°C, 550°C) vitrinite. The concentration of paramagnetic centers in vitrinite increases with temperature of heating. The broad Gaussian and Lorentzian 1 lines of vitrinite saturate earlier with microwave power than the narrow Lorentzian 3 lines. Spin-lattice relaxation time Tj in simple aromatic units in vitrinite is higher than Tj time in multi-ring aromatic structures. Spin-lattice relaxation time Tj in vitrinite decreases with increasing temperature of thermal decomposition.

PL

Zbadano wpływ mocy mikrofalowej na złożone widma EPR termicznie rozkładanego witrynitu z polskiego węgla kamiennego o średnim stopniu uwęglenia (85,6 % mas. C). Porównano nasycenie mikrofalowe poszczególnych linii składowych widm EPR witrynitu ogrzewanego w różnych temperaturach. W ogrzewanym (350 i 550°C) witrynicie występują trzy różne grupy centrów paramagnetycznych odpowiedzialne za szerokie linie gaussowskie (Gauss) (ABpp: 0,80,0,86 mT, g: 2,0030), szerokie linie lo-rentzowskie (Lorentz 1) (ABpp: 0,58, 0,56 mT, g: 2,0029) i wąskie linie lorentzowskie (Lorentz 3) (AB : 0,19,0,13 mT, g: 2,0028). Koncentracja centrów paramagnetycznych w witrynicie rośnie wraz ze wzrostem temperatury ogrzewania. Szerokie linie gaussowskie (Gauss) i lorentzowskie (Lorentz l) witrynitu nasycają się pod wpływem mocy mikrofalowej wcześniej niż wąskie linie lorentzowskie (Lorentz 3). Czas relaksacji spin-sieć T/ w witrynicie w prostych strukturach aromatycznych jest wyższy niż czas T i w wielopierścieniowych strukturach aromatycznych. Czas relaksacji spin-sieć Tt w witrynicie maleje wraz ze wzrostem temperatury rozkładu termicznego.

15

Charakterystyka własności optycznych witrynitu poddanego obróbce termicznej, na przykładzie węgla z pokładu 833/1 kopalni "Gliwice"

Komorek J., Morga R.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2001

|

z. 249

59-73

PL

Na przeobrażenie witrynitu, poddanego wygrzewaniu, w większym stopniu wpływa temperatura niż czas obróbki termicznej. W trakcie fazy uplastyczniania (400-500°C) witrynit ulega rozkładowi chemicznemu, któremu towarzyszy znaczący ubytek masy i pojawienie się mezofazy. Wzrasta porowatość i relief ziaren. Skokowo rośnie refleksyjność i dwójodbicie, zmienia się również charakter optyczny.Pierwotny kształt indykatrysy optycznej w temperaturze 1200°C nie ulega jeszcze całkowitemu przekształceniu. Wewnętrzna struktura mezofazy odznacza się wyższym stopniem uporządkowania niż struktura witrynitu.

EN

Transformation of vitrinite subjected to heating, is influenced more by the increase of the temperature than the time applied. During the plastic stage (400-500°C), vitrinite is subjected to substantial chemical and physical alteration. It is manifested by chemical decomposition, connected with significant mass loss and mesophase appearance. Porosity and relief of the grains increase. Reflectance and bireflectance values grow rapidly and optical character changes.The original shape of indicatrix in the temperature of 1200°C has not been fully transformed. Te internal structure of mesophase is betted organized than the structure of vitrinite.

16

Wpływ obróbki termicznej na teksturę witrynitu polskich węgli antracytowych

Duber S., Pusz S., Kwiecińska B.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2000

|

z. 246

73-80

PL

Zdolność refleksyjna dobrze charakteryzuje strukturę chemiczną podstawowych jednostek strukturalnych (BSU) oraz teksturę antracytów. Obróbka termiczna powoduje zmiany własności optycznych antracytów odzwierciedlające wzrost zmian tekstury witrynitu polskich węgli antracytowych pod wpływem obróbki termicznej w zakresie temperatur 400-1000°C w oparciu o pomiary zdolności refleksyjnej.

EN

Optical properties of anthracites well characterize their texture and chemical structure of basic structural units. Thermal of anthracites causes changes in their optical properties which demonstrate the increase or decrease textural order. This paper presents the changes of the vitrinite texture of polish anthracites during thermal treatment in temperatures between 400°C to 1000°C based on the measurements of their reflectance values.

17

Geotektoniczne przyczyny zmian średniej refleksyjności humunitu/witrynitu uwęglonego materiału organicznego w osadach miocenu wschodniej części zapadliska przedkarpackiego

Szafran S., Wagner M.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2000

|

z. 246

517-532

PL

Wieloletnie badania refleksyjności huminity/witrynitu substancji organicznej występującej w osadach miocenu autochtonicznego zapadliska przedkarpackiego wykazały znaczną rozbieżność wyników, szczególnie prób pobranych z mniejszych stref glębokościowych. Próby interpretacji tego zjawiska wykazały, że jedną z możliwości wyjaśnienia rozbieżności wyników refleksyjności, osiąganych 0,28%, jest przyjęcie istnienia zróżnicowanych geotektonicznych ruchów pionowych poszczególnych stref zapadliska przedkarpackiego.

EN

Studies reflectance of huminit/vitrinit of organic between results of reflectance Miocene sediments of Carpathian Foredepth reveled discrepancy between results of reflectance particularly of probes taken from lower depth. The possible explanation of this phenomenon (differences of reflectance reaching 0.28%) is occurance of differentiated geotectonic vertical movements of particular zones of Carpathin foredepth.

18

Charakterystyka własności optycznych węgla zmetamorfizowanego termicznie na przykładzie KWK "Jas-Mos", Ruch Górniczy Moszczenica

Smuda J., Komorek J., Morga R.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

2000

|

z. 246

489-498

PL

Celem pracy było określenie wpływu temperatury, związanej z występowaniem hipotetycznego ciała intruzywnego, na własności optyczne witrynitu, takie jak: refleksyjność anizotropia i charakter optyczny. Badania wykazały, że wszystkie badane próbki węgla mają charakter optyczny dwuosiowy ujemny B(-). Na podstawie przedstawionych wyników stwierdzono, że temperatura oddziałująca w trakcie uwęglania ma większy wpływ na zmiany wartości refleksyjności Rbmax, a zatem na stopień uwęglenia, niż na wartość dwójodbicia Rbi.

EN

The aim of the work was to determine the influence of temperature, connected with the occurrence of hypothetic intrusive body, on optical properties of vitrinite such as: reflectance, anisotropy and optical character. The examination shown that the optical character of all the samples is biaxial negative. It was ascertained that temperature, acting during the coalification had greater influence on the maximum reflectance value Rbmax, than on the bireflectance value Rbi.

19

Uwagi o metodyce badań zdolności odbicia światła witrynitu

Morga R., Komorek J.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

1999

|

z. 243

91-98

PL

W związku z koniecznością dostosowywania się krajowych producentów węgla do standardów i klasyfikacji europejskich, opartych na pomiarach zdolności odbicia światła witrynitu, niezbędne się stało ujednolicenie metodyki oznaczania tego parametru . W pracy przedstawiono możliwości minimalizacji błędów pomiarowych.

EN

Due to the necessity for national coal producers to adapt to the European standards and classification based on reflectance it is important to unify the method of reflectance measurement. The paper bring opinions on the method of examination and suggestions how to minimalise measurement errors.

20

Refleksyjność witrynitu we wkładach płonnych pokładów węgla górnych warstw brzeżnych niecki Jejkowickiej (GZW)

Adamczyk Z., Komorek J.

Zeszyty Naukowe. Górnictwo / Politechnika Śląska

|

1999

|

z. 241

21-35

PL

W pokładach węgla niecki Jejkowickiej, zawierających wkładki płonne mułowców ilastych, iłowców, tonsteinów i skał węglanowych wykonano pomiary średniej refleksyjności witrynitu pochodzącego z ławic węgla i wkładek płonnych. Stwierdzono, że wartość refleksyjności witrynitu pochodzącego z wkładki płonnej jest na ogół zbliżona do wartości refleksyjności witrynitu pochodzącego z ławicy węgla. Jedynie witrynit z tonsteinów wykazuje niższą refleksyjność od witrynitu pochodzącego z ławicy węgla tego samego pokładu.

EN

Within the coal seams of the Upper Marginal Beds in area of the Jejkowice tectonic trough the mean vitrinite reflectance has been measured both in coal mass and in barren rock inserts of coal seams. The tested seams. The tested seams are commonly interbedded by mudstones, clayey mudstones, claystones, tonstein and carbonatic rocks.The research indicated that mean vitrinite reflectances measured in coal mass and barren rock interbeds show similar values, except from mean vitrinite reflectance in ton steins which is normally higher than the reflectance of vitrinite from the some coal seam.