Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Silesian landscape with a castle in the background. A Wrocław donjon of the prince-crusader

Chorowska Małgorzata, Mruczek Roland

Architectus

|

2023

|

Nr 1 (73)

3--16

EN

The article is an attempt at outlining the cultural landscape of Silesia in times of breakthrough, in the 2nd and 3rd thirds of the 12th century, which was seen through the prism of studies on the early patronage of the Silesian Piasts. The symbol of deep transformations – apart from colonization and rental economy – became the then brick architecture of Lombard genesis, which north of the Alps was connected with Italian aspirations and the imperial power of the Hohenstaufen’s dynasty (1154–1186). The purpose of this work is to present the genesis of the innovative brick eighteen-sided donjon of the princely castle in Ostrów Tumski in Wrocław against the background of the journey of Bolesław I the Tall (exile years: 1146–1163) as well as political, economic, and legal transformations which he initiated in Silesia in the first decades of melioratio terrae (rule years: 1163–1201). That time, which was initially dominated by the Piast conflict with magnates and then by the first successful economic and settlement experiments, preceded widely known in source literature huge architectural and urban investments of European momentum undertaken by his son Henry the Bearded (1201–1238). This work is based on archaeological and architectural research results and analyses of the selected existing tower objects, mainly European, as well as on historical sources. The brick Wrocław donjon is a manifesto of power of Prince Bolesław I the Tall returning from the exile who regained the main gords of the province with difficulty (1163/1166). Similarly to numerous early French and English towers, it was an innovative experimental building but it did not have any direct formal imitations. In the search for its genesis, it is appropriate to refer to Lombard brick models, among which Milan’s defensive walls, which were destroyed after a long siege in the years 1161–1162, can be of great importance. In 1163 Bolesław I the Tall returned to the country from a long exile and initiated a “brick breakthrough” in fragmented Poland. It constituted one of the stages of the great “brick revolution” north of the Alps, which was initiated by the Hohenstaufen’s Italian policy.

PL

Artykuł jest próbą nakreślenia krajobrazu kulturowego Śląska w czasach przełomu, w 2. i 3. tercji XII w., widzianego przez pryzmat studiów nad wczesnym mecenatem Piastów śląskich. Symbolem głębokich przemian – oprócz kolonizacji i gospodarki czynszowej – stała się wówczas ceglana architektura o genezie lombardzkiej, łączona na północ od Alp z włoskimi aspiracjami i mocarstwową polityką Hohenstaufów (1154–1186). Celem pracy jest ukazanie genezy nowatorskiego, ceglanego, osiemnastobocznego donżonu książęcego zamku na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu na tle podróży Bolesława I Wysokiego (lata wygnania: 1146–1163) oraz przemian politycznych i ekonomiczno-prawnych, jakie zainicjował na Śląsku w pierwszych dekadach melioratio terrae (lata panowania: 1163–1201). Czas ten, zdominowany początkowo przez konflikt Piastów z możnowładztwem, potem przez pierwsze udane eksperymenty gospodarcze i osadnicze, poprzedził szeroko znane w literaturze przedmiotu ogromne inwestycje architektoniczne i urbanistyczne o europejskim rozmachu podjęte przez jego syna Henryka Brodatego (1201–1238). Praca opiera się na wynikach badań archeologiczno-architektonicznych oraz analizach wybranych istniejących obiektów wieżowych, głównie europejskich, a także źródeł historycznych. Ceglany donżon wrocławski to manifest władzy powracającego z wygnania księcia Bolesława I Wysokiego, z trudem odzyskującego główne grody prowincji (1163/1166). Podobnie jak liczne wczesne wieże francuskie i angielskie był budowlą nowatorską, eksperymentalną i nie znalazł bezpośrednich naśladownictw formalnych. W poszukiwaniach jego genezy wypada sięgnąć do lombardzkich wzorców ceglanych, wśród których istotne znaczenie mogą mieć mury obronne Mediolanu zburzone po długim oblężeniu w latach 1161–1162. Powracając w 1163 r. do kraju z długiego wygnania, Bolesław I Wysoki zainicjował „ceglany przełom” w Polsce dzielnicowej, który stanowił jeden z etapów wielkiej „ceglanej rewolucji” na północ od Alp, zapoczątkowanej przez politykę włoską Hohenstaufów.

2

Nowe kierunki rozwoju architektury wież mieszkalnych na wybranych przykładach – Manhattan, Nowy Jork

Twardowski Mariusz, Ros Campos Andres

Środowisko Mieszkaniowe

|

2021

|

nr 34

19--32

PL

Historycznie najwyższymi budynkami Nowego Jorku były budynki biurowe. Ich wysokość to jedna z głównych cech zabudowy na Manhattanie, a wypełniona strzelistymi budynkami sylweta miasta jest rozpoznawalna na całym świecie. W XXI wieku tę sylwetę tworzą także wieżowce mieszkalne. Autor poddaje analizie sytuację i ewolucję budynków mieszkalnych na Manhattanie – budowanych często w miejscach dawnych budynków biurowych. Z badań autora wysuwa się wniosek o istnieniu dwóch kierunków w zabudowie mieszkaniowej XXI wieku w Nowym Jorku. Trend funkcjonalny - polegający na pogłębiającej się hybrydyzacji funkcji oraz trend wysokości – ściśle związany z rozwijającymi się możliwościami technologicznymi, a często pogarszający dostęp do naturalnego nasłonecznienia niższych kondygnacji oraz przewietrzania. Autor, poddając analizie wybrane przykłady budynków, rozważa w jakiej relacji wobec siebie pozostają oba wątki architektoniczne oraz jaki mają wpływ na obraz i kompozycję miasta.

EN

Historically, the tallest buildings to be built in New York were office towers. Their height is one of the defining characteristics of Manhattan’s development, and the city’s skyline, filled with towering buildings, is recognisable all over the world. In the twenty-first century, this skyline is also formed by residential towers. We analysed the situation and evolution of housing buildings on Manhattan, buildings that are often built in place of former office buildings. Based on our research, we have observed the existence of two trajectories in the design of twenty-first-century housing in New York. The first is the functional trend and it is based on an increasing hybridisation of function. The second is the trend of height, which is closely linked with developing technological potential, and which often adversely affects access to insolation on lower storeys and to cross-ventilation. We analysed selected cases of buildings and discussed the relationships between these two architectural currents and their impact on the image and composition of the city.

3

Muzeum Archidiecezjalne we Wrocławiu. Proces przekształceń zespołu budynków od średniowiecza do końca XIX wieku

Chorowska Małgorzata

Wiadomości Konserwatorskie

|

2019

|

Nr 57

60--71

PL

Zespół obecnego Muzeum Archidiecezjalnego, Archiwum Archidiecezjalnego i Biblioteki Kapitulnej we Wrocławiu składa się z trzech budynków, które powstały w ciągu ponad 500 lat. Najstarszy był dawny Dom Kapituły Katedralnej, który ukształtował się w dwóch późnogotyckich fazach. Jeszcze przed 1382 r. powstał budynek mieszczący w podziemiu Piwnicę Świdnicką, czyli jedyne miejsce wyszynku piwa świdnickiego na terenie Ostrowa Tumskiego, na parterze sień i reprezentacyjny Kapitularz oraz dwa piętra o nieznanej funkcji. Kapitularz był nakryty zachowanym do dziś wielopromiennym sklepieniem o skomplikowanym rysunku żeber. Wertykalność Domu Kapituły podkreślał wieżowy aneks schodowy, akcentujący południową ścianę szczytową budynku. W latach 1518–1520 wprowadzono do jego wnętrza kamienne, kręte schody, które prowadziły do biblioteki urządzonej wówczas na I piętrze. To reprezentacyjne wnętrze uzyskało postać wysokiej, dwunawowej hali, sklepionej krzyżowo-żebrowo. Uroczysty charakter wejścia podkreślały portale z przełomu średniowiecza i nowożytności. Drugi aneks, umieszczony po stronie północnej Domu Kapituły, mieścił zapewne pierwotnie urządzenia sanitarne. Zlikwidowano go w 1896 r., w trakcie realizacji Nowego Archiwum Książęco-Biskupiego i Biblioteki Katedralnej, wg projektu architekta diecezjalnego Josepha Ebersa (1845–1923), czyli najmłodszego budynku w zespole Muzeum Archidiecezjalnego. Jednakże już wcześniej zaczęto przekształcać wnętrza średniowiecznego Domu Kapituły w duchu neogotyckim, zaczynając od renowacji kapitularza w 1882 r.

EN

The complex of the present Archdiocese Museum, the Archives and the Capitulary Library in Wrocław consists of three buildings which came into being during the period of 500 years. The oldest was the former House of the Cathedral Chapter which was shaped during two late gothic phases. Still before 1382 a building was erected. It comprised in its underground Piwnica Świdnicka, that is the only tavern on Ostrów Tumski where Świdnica beer was sold, on the ground floor a hallway and a representative Chapter and two floors of unknown function. The Chapter House was covered with, preserved up till now, a multi-ribbed vault of a complicated rib pattern. The verticality of the Chapter House was underlined by a tower stair annex which accentuated the southern gable wall of the building. In 1518–1520 stone winding stairs leading to the Library that was on the 1ˢᵗ floor at that time, were introduced into its interior. That representative interior got the form of a high, two aisle hall with a rib vault. The ceremonial character of the entrance was underlined by portals from the turn of the Middle Ages and Modern Times. The second annex situated on the northern side of the Chapter House probably originally housed sanitation. It was removed in 1896 when the building of the New Ducal-Bishop Archives and the Cathedral Library was realised according to the design of Joseph Ebers (1845–1923) – a diocese architect. It was the youngest building in the complex of the Archdiocese Museum. However, even earlier the interiors of the medieval Chapter House started to be transformed in a neo-gothic style beginning from the restoration of the Chapter in 1882.

4

Houses and skyscrapers of Manhattan – a horizontal or vertical city?

Twardowski Mariusz, Żabicka Agnieszka, Campos Ros Andrés

Technical Transactions

|

2019

|

Vol. 116, iss. 9

45--55

EN

Residential towers undeniably changed the reality that surrounds us. Vertical structures have influenced the landscape of cities by shaping new, previously unknown panoramas. Infinite peripheries were split and reassembled again in the vertical form. Is it possible to create a comfortable living space in a small area? Can residential towers fit into a fully fledged and well-functioning urban structure? Problematic aspects of this scenario are discussed on the basis of the most representative example in the world, which is Manhattan, located in New York City. Analysis of the urban structure of specific districts and examples of residential towers enables the presentation of the differences, advantages and disadvantages resulting from a specific given forms of architecture and urban planning.

PL

Wieże mieszkalne niezaprzeczalnie zmieniły otaczającą nas rzeczywistość. Wertykalne struktury wpłynęły na krajobraz miast, kształtując nową, nieznaną wcześniej panoramę. Nieskończone peryferia zostały poddane rozczłonkowaniu funkcjonalnemu i ponownie scalone w formie pionowych konstrukcji. Czy dzięki temu udało się stworzyć dogodną przestrzeń życia na niewielkim terenie? Czy wieże mieszkalne mogą wpisać się w pełnowartościową i dobrze funkcjonującą strukturę miejską? Problematykę omówiono na podstawie najbardziej reprezentatywnego w świecie przykładu, jakim jest nowojorski Manhattan. Analiza struktury urbanistycznej poszczególnych dzielnic wyspy oraz konkretnych przykładów wież mieszkalnych pozwoli na dokładne przedstawienie różnic, zalet i wad wynikających z danej formy architektury i urbanistyki.

5

Wyniki badań archeologicznych w południowo-wschodnim skrzydle budynku tzw. Podchorążówki (dawnej letniej rezydencji królewskiej w Łobzowie)

Stala K.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2018

|

Nr 53

67--75

PL

W artykule przedstawiono wyniki ratowniczych badań archeologicznych prowadzonych w 2015 roku w pomieszczeniu wschodniego skrzydła dawnego pałacu królewskiego w Łobzowie przeznaczonym docelowo pod instalację windy. Ten zabytkowy obiekt jest obecnie siedzibą Wydziału Architektury Politechniki Krakowskiej, stąd konieczność jego dostosowania do nowych funkcji. Przypadkowo odkryte podczas prac budowlanych relikty znajdowały się w lokalizacji wspominanej w źródłach historycznych jako przypuszczalne miejsce wzniesienia średniowiecznego fortalicjum Kazimierza Wielkiego, stąd tak duże znaczenie odkrycia. Przeprowadzone badania zdają się potwierdzać informacje zawarte w źródłach i hipotezy wcześniejszych badaczy.

EN

The article presents results of rescue archaeological research conducted in the year 2015 in the room in the east wing of the former royal palace in Łobzow, intended for the installation of the lift. The historic building currently houses the Department of Architecture of the Cracow University of Technology, and hence the necessity to adapt it to new functions. The relics, discovered accidentally during construction work, were found in the place mentioned in historical sources as the supposed site on which the medieval fortalice of Casimir the Great might have been erected, hence the immense significance of the discovery. The carried out research seem to confirm the information recorded in the sources as well as the hypotheses of previous research scientists.

6

Kwartał jutra

Twardowski M.

Środowisko Mieszkaniowe

|

2013

|

nr 12

192--195

PL

Artykuł jest próbą szukania odpowiedzi na pytanie o przyszły kształt środowiska mieszkaniowego pośród zapisków z podróży tam, gdzie przyszłość już nadeszła – w prototypie wielkich metropolii, których podstawowym współczynnikiem jest intensywność, skala i gęstość – Hongkongu.

EN

The article is trial of looking for answer on the question about the future shape of housing environment among records from travel there, where the future has just come – in the prototype of huge metropolises, which basic factor is intensity, scale and density – Hong Kong.

7

Zamek Niesytno w Płoninie według badań architektonicznych z lat 2011–2012

Chorowska M., Błoniewski P.

Architectus

|

2013

|

Nr 2(34)

3--17

PL

Najstarszą fazę zamku Niesytno w Płoninie, hipotetycznie datowaną na XIV–XV w., można określić mianem skalnego zamku. Było to nieregularne założenie złożone z dwóch członów. Górny zajmował wierzchołek rozległego skalnego wypiętrzenia i zamknięty był murem o esowatym przebiegu, rozpiętym pomiędzy dwiema skałami. To tam znajdowała się jego część mieszkalna. Dolny człon obejmował dziedziniec o nerkowatym planie, otoczony murem obronnym, położony około 10 m poniżej. Po stronie wschodniej mur dolnego członu wspinał się na drugą kulminację skalną i zakręcał na północny zachód, tworząc na niej zaoblenie w typie baszty łupinowej. Był to aktywny element obronny, który strzegł jedynego wejścia na zamek. Prowadziło ono drewnianym pomostem, pokonując wpierw kilkanaście metrów różnicy poziomu terenu, a na końcu próg o wysokości 4 m. Obok pierwotnej bramy odkryto też relikty szczelinowego otworu strzelniczego. Unikatowym w skali Polski elementem II fazy zamku w Płoninie, datowanej na XV w., jest ośmioboczna, mieszkalna wieża z ostrzem, kryjąca w swym wnętrzu dwie kondygnacje ciepłych izb. Stanęła ona na kulminacji skalnego zamku i zajęła cały jego górny człon. Poniżej wieży, po stronie zachodniej i północno-zachodniej, powstał cały system murów zabezpieczających dojście do niej, w tym mur płaszczowy, szyja bramna i obwarowania dolnego dziedzińca, który został dwukrotnie powiększony w stosunku do dziedzińca z I fazy. Ostrze wieży skierowano na wschód, chroniąc pierwotne wejście do zamku. Wieżę obiegały dwa drewniane ganki bojowe (hurdycje). Jeden znajdował się na trzeciej kondygnacji, co odpowiadało poziomowi dolnej ciepłej izby i obiegał ją z trzech stron – od południa, zachodu i północy. Po stronie południowej rozszerzał się mocno, wchodząc na niewielkie, wieloboczne plateau. Górna hurdycja znajdowała się na poziomie szóstej kondygnacji i była nadwieszona nad ostrzem wieży. Wejście do dolnej ciepłej izby, ujęte półkolistym, kamiennym portalem, zlokalizowane było nad najbardziej stromą częścią góry zamkowej i dostępne z poziomu dolnego ganku. Kamienne ściany obu izb były we wnętrzu obłożone drewnianymi balami, co zapewniało dobrą izolacyjność termiczną. Także strop nad górną izbą miał pułap zbudowany z pełnych bali. W kolejnej rozbudowie zamku wzniesiono dwuskrzydłowy budynek bramny, który zapewnił lepszą obronność i poprawił warunki bytowe załogi. Przełom XV i XVI w. przyniósł znaczną rozbudowę mieszkalnej tkanki na zamku. Stary donżon przestał wystarczać do wygodnego zamieszkiwania. Do budynku bramnego dostawiono duże, trójkondygnacyjne skrzydło boczne. Było ono oparte na wschodnim odcinku muru obronnego, a także na północnym zakolu tego muru. Pomimo budowy w 1545 r. renesansowego dworu na terenie dolnego zamku stary dom zamkowy był nadal intensywnie używany, o czym świadczy wbudowanie weń pieców kaflowych i kuchni. W późnym okresie nowożytnym górny zamek stopniowo tracił na znaczeniu na rzecz położonego tuż obok renesansowego pałacu, który w pełni zaspokajał potrzeby mieszkalne i reprezentacyjne. W XVIII w. ośmioboczna wieża z ostrzem z pewnością nie była już zamieszkiwana, a jej przekrycie pozostawało w stanie zaawansowanej ruiny.

EN

The oldest phase of the castle Niesytno in Płonina, dated hypothetically at the 14th–15th century can be named the rocky castle. Its lay out was irregular and composed of two parts. The upper part occupied the summit of a large rocky hill and was closed with a stony wall of an S shape, stretching between two rocks. There, its living area was found. The lower part was situated approximately 10 m below. It consisted of a bailey of a kidney shaped plan surrounded by a fortified wall. The east wall of the lower section climbed onto another rock peak and turning north-west formed a kind of a flanking tower there, of a shell type. This was an active defensive element, which guarded the only entrance to the castle. There was a wooden bridge on its way, surmounting the first dozen meters difference at ground level, and a threshold with the height of 4 m at the end. Next to the original gate there were also relics of a loophole. The unique part of the second phase of the castle Niesytno in Płonina, which can be dated to the 15th century was an octagonal dwelling tower with a sharp edge. This tower is really outstanding in Poland because of the remains of two storeys of the so called warm halls. The tower stood on the peak of the rocky castle and took its entire upper part. Below the tower, on its north and north-west side, a whole system of fortifications was built to protect the access to it, including the encircling wall (mantle type), the bottleneck gate and fortifications encircling the lower bailey which was increased twice in relation to the court yard, from phase 1. The sharp ridge of the tower was turned towards the east to protect the original entrance to the castle. The defensive system of the tower consisted of two covered battle galleries. One was located on the 3rd storey which corresponded to the level of the lower warm hall and surrounded the tower from three sides – south, west and north. In the south. On the south side it expanded strongly into a small polygonal plateau. The upper parapet walk (the hoarding) was situated on the 6th storey and overhung the edge of the tower. The entrance to the lower warm hall was embraced by a stone portal and was located over the most steep part of the castle mountain and could be reached from the lower gallery. Stone walls of both chambers were originally covered with wooden logs which ensured a good thermal isolation. Also, the upper chamber ceiling was made of full wooden logs. The castle was enlarged by a new double wing gate building which provided a better defense and improved the living conditions of the crew. The turn of the 15th and 16th centuries brought a significant expansion of the residential area of the castle. The old tower was no longer good enough for comfortable living. A new, large, three storey side wing was added to the gate house. It was supported by the east part of the defensive wall and also by the north curve of this wall. Despite the construction of a Renaissance mansion in 1545 in the lower castle bailey, the old medieval house was still used intensively, as was evidenced by incorporating tiled stoves and a kitchen. In the 17th century the octagonal tower gradually lost importance as compared to the Renaissance mansion which fully satisfied the residential and representational need. In the 18th century the octagonal tower was probably no longer inhabited as its roofing was in a state of advanced ruin.

8

O wieży wójta krakowskiego raz jeszcze : komunikat

Komorowski W., Opaliński P.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2011

|

R. 108, z. 7-A

119--129

PL

Tematem artykułu jest rezydencja krakowskiego wójta Henryka młodszego, wzniesiona w drugiej połowie XIII w. przy ul. Brackiej, znana dzisiaj jedynie w części. Miała ona formę wieży, będącej w czasach budowy czytelnym symbolem władztwa czy aspiracji do prestiżu. W warunkach krakowskich stanowiła wyraźną demonstrację zwierzchnictwa wójta nad miastem. W Europie Południowej i Zachodniej stosowano ją od dawna i w zasadzie w warunkach miejskich była tematem architektonicznym już zanikającym. Autorzy podają przykłady takich budowli (oraz okoliczności ich powstania) z Europy łacińskiej – Włoch, Francji, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Czech, Węgier, krajów nadbałtyckich, podejmując próbę wskazania modeli analogicznych do wieży Henryka. Pierwszej rekonstrukcji wieży krakowskiej dokonał w 1988 roku Tomasz Liniecki – teraz autorzy przedstawiają możliwe rozwiązania alternatywne.

EN

The subject of the article is the residence of Henry the Younger, the vogt of Kraków, which was erected in the second half of the 13th c. at Bracka Street, and is know today only by its part. The building was a tower which in its times was a clear symbol of power and prestige. The tower stood out in Kraków which was taken as a display of control of the vogt over the city. The rest of the southern and western Europe used such towers for a long time, and in this period in urban areas, they were becoming architecturally extinct. The authors give examples of such buildings (and the circumstances of their establishing) in latin Europe – in Italy, France, Germany, Switzerland, Bohemia, Hungary, Baltic states, trying to point out analogies to the tower belinging to Henry. The first reconstruction of the tower was done in 1988 by Tomasz Liniecki. Now, the authors have proposed an alternative solution.

9

Dom - wieża mieszkalna

Kaszyński M.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2009

|

R. 106, z. 1-A

323-325

PL

4x4 House staje się inspiracją do poszukiwania roli teorii architektury Witruwiusza we współczesnej architekturze. Dom w formie czteropiętrowej wieży wymodelowanej z betonu został postawiony na granicy dwóch światów - mieszkalnego i przemysłowego.

EN

4x4 House becomes an inspiration to search role of Vitruvius' s theory in contemporary architecture. House in the form of four-storied tower made of concrete was put on the border of two worlds - habitable and industrial.