Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wiara jako komponent tożsamości miejsca obszarów wiejskich Sudetów Wschodnich

Oleszek Jerzy

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2009

|

nr 12

67--77

PL

Kultura regionalna to dwa aspekty. Pierwszy to materialny, zaś drugi - niewymierny, duchowy. Jeśli pierwszy można zidentyfikować w krajobrazie, to w przypadku drugiego są kłopoty. Rejestracja, bowiem przekazu słownego czy tekstowego w krajobrazie jest trudna, a niekiedy i niemożliwa. Stąd problem:, co jest elementem, który jest wyrazem aspektu duchowego, na ile jest on współcześnie, a więc czy:, możliwe jest, aby określić istotę continuum specyfiki miejsca. Rozważania realizuje się na obszarze, gdzie w latach 1945 - 47 nastąpił exodus ludności. Ludność, która dotychczas tutaj funkcjonowała, tworzyła kulturę miejsca musiała opuścić miejsce zamieszkania. Ich miejsce zostało objęte przez osoby, które reprezentowały inne, a przy tym i wzajemnie zróżnicowane środowisko kulturowe. Przedmiotem analiz są drobne budowle sakralne. Uznaje się, że są to obiekty, które w sposób jednoznaczny i bezpośredni kreślą przeszły obraz pobożności ludowej; stanowią dowód kontynuacji wymiaru duchowego kultury regionalnej, są wyrazem wiary w krajobrazie.

EN

A regional culture has two aspects. The first one is financial, whereas second one – immeasurable, spiritual. If the first one it is possible to identify in the landscape, in the case of the second one there is trouble - since the registration of verbal or text form in the landscape is difficult, and sometimes impossible. Hence is the problem: what is an element which is an expression of the spiritual aspect, to what extent it is in our times, that is whether: it is possible to determine nature of the continuum of the specificity of the place. Deliberations are realized in area, where in years 1945 - 47 an exodus of the population took place. The population which so far lived here and formed the culture of the place had to leave the place of residence. Their place was taken by the people who represented the other cultural circle, but in addition one another diversified. The very exchange of the society and phenomena resulting from here and processes, are sending indeed important meaning and the specificity for research issue. Small sacred buildings of the type of the chapel and passions are an object of analyses. It is assumed that these are objects which in the explicit and direct way are depicting to the folk piety the past image. Analyses of the contemporary situation within the scope of the being, of state of the building document, that chapels kept and looked after and passions are an element of the landscape, they constitute the receipt of the continuation of the spiritual dimension of the regional culture, that is - they are and it is distinct an expression of the faith in the landscape.

2

Potrzeba ekologii wiary

Sztumski W.

Problemy Ekologii

|

2005

|

R. 9, nr 5

233-242

PL

Współczesny "turbo-świat" charakteryzuje wzrost niepewności, ryzyka nieoznaczoności i nieprzewidywalności. Na tym tle postępuje kryzys wiary i to nie tylko w wymiarze religijnym, ale także w świeckim, gdzie wiarę rozumie się jako zaufanie do innych ludzi, instytucji i urządzeń technicznych. Postępującej erozji ulega wiara w to, co na zewnątrz nas, tj. w idee, autorytety, wartości, naukę, sztandarowe hasła oraz w to, co wewnątrz nas, tj. w możliwość skutecznego działania, w sens życia i w samych siebie. Wiara jest ważnym składnikiem naszego środowiska życia. Jest podstawowym warunkiem naszego życia. Na niej opiera się optymizm, nadzieja, oczekiwanie spełnienia zamierzeń, wola działania, myślenie o przyszłości, chęć i sens życia. Jeśli ekologię rozumie się w szerokim sensie jako naukę o zależnościach między człowiekiem i różnymi składnikami jego środowiska życia, to w pełni jest uzasadniona ekologia wiary, dzięki której dałoby się odbudować wiarę i chronić ją przed degradacją tak, jak chroni się wodę, glebę atmosferę i inne elementy naszego środowiska życia.

EN

The contemporary "turbo-world" is characterised by an increase of uncertainty, risk of indefinition and unpredictability. This serves as a background for the faith crisis both in religious and in the secular dimension, in which faith is understood as trust towards other people, institutions and technical facilities. Subject to a progressive erosion is faith in what surrounds us: i.e. ideas, authorities, values, science, slogans as well as in what is inside us i.e.: potential of an effective action, sense of life, finally, faith in ourselves. Faith is an important element of our environment. It is the key condition of our life which provides foundations for optimism, hope, expectations to fulfil our dreams, the will of action, thinking about the future, the willingness and sense of living. If ecology is broadly understood as a science on the relationship between the humans and the elements of their living environment, then the ecology of faith seems a fully justified, since it allows for reconstruction of the faith and its protection against degradation similarly as water, soil, the atmosphere and other elements of our living environment are protected.

3

Początki i rozwój współczesnej architektury sakralnej. Część I. Tradycjonalizm

Wąs C.

Architectus

|

2005

|

Nr 1-2(17-18)

71--86

PL

Konflikt między starym a nowym wydaje się tkwić w kulturze ludzkiej od jej zarania. Gdy Timoteos z Miletu, słynny ateński kompozytor z przełomu V i IV w., zwiększył liczbę strun w swojej kitarze z siedmiu do jedenastu, odebrano mu wówczas instrument, jego natomiast powieszono. Początkowo zresztą chciano to uczynić za pomocą owych czterech dodatkowych strun. To spektakularne zwycięstwo konserwatystów było jednak pozorne i w następnych latach liczba strun kitary dochodziła nawet do dwudziestu. Opisaną sytuację uznać można za modelową i powołać niezliczone wręcz przykłady jej zaistnienia w następnych wiekach i epokach. Zawierają się w niej pewne ważne skłonności ludzkie: pierwsza, do opierania porządku rzeczywistości na elementach niezmiennych i druga, przeciwna, polegająca na dostosowywaniu podległych ludzkim zamiarom wymiarów rzeczywistości do nowych okoliczności. Potrzeba stałości i potrzeba zmiany ścierają się ze sobą nieustannie. Relacje między tymi skłonnościami układały się bardzo różnie, ale najczęściej dominowała tradycja, zastane wzorce czy sprawdzone formuły, wobec których inwencja spełniała jedynie rolę czynnika doskonalącego. Trudno wskazać dokładnie na zjawiska, w których proporcje te zaczęły się chwiać i rola elementu in-wentywnego zaczęła gwałtownie wzrastać. Z pewnością jednak można powiedzieć, że z wyraźnym odwróceniem opisywanych relacji mamy do czynienia pod koniec XIX i na początku XX w. Nigdy wcześniej rola innowatorów w całym obszarze kultury i stosunków społecznych nie była tak wielka. Choć brzmi to paradoksalnie: narodziła się tradycja wymagająca, by nieustanne przekształcanie było brane pod uwagę jako punkt wyjścia wszelakiej działalności. Zasada ciągłych poszukiwań stała się tradycją nowoczesnego życia, z której rezygnuje się tylko w dobrze umotywowanych wypadkach [1, s. 13]. Sytuacja w architekturze przełomu XIX i XX w. w interesujący sposób prezentuje to zjawisko zmiany tradycji. Większość tworzonej wówczas architektury opierała się na zasadzie kontynuacji, choć historyzm pozbawił normę klasycznąjej wyjątkowego charakteru i rozmnożył liczbę wzorców do naśladowania. Mimo to długotrwały rozwój architektury utrwalił w niej pewne normy, które nie zmieniały się wraz ze zmiennym przebraniem stylowym. Architektura tworzona była zgodnie z doskonale wyrażoną przez Witruwiusza potrzebą jednoczesnego uwzględniania czynników trwałości, użyteczności oraz piękna. Witruwiańska triada firmitas, utilitas, venustas była uzupeł-niana zasadą stosowności, to znaczy użyciem właściwych do specyficznych okoliczności form i ozdób. To właśnie "stosowność" czyniła z architektury sztukę przemawiającą, zdolną brać udział w ideologicznych sporach i przyczyniła się do uznania architektury za najbardziej polityczną ze sztuk [18, s. 73]. Długotrwałą tradycję wymienionych zasad architektury zaczęto podważać w końcu XIX w., jednak po zakończeniu I wojny światowej można już mówić o bardzo zdecydowanych próbach jej zanegowania.

EN

Conflict between the old and the new seems to be inherent in human culture since the dawn of history. Human inclinations aspire both to basing the order of reality on unchanging elements and on the contrary to conforming measures of reality, subordinate to human intentions, to new circumstances. The need for stability and the need for change clash with each other unceasingly. Relations between these inclinations shaped in various ways but tradition dominated most often. At the end of the 19lh century and beginning of the 20th we have to do with a clear reversal of the described relations. A tradition was born which demanded that unceasing transformation be taken into account as a starting point of all activity. The principle of constant quest became the tradition of contemporary life, being renounced only in well motivated cases [1, p. 13]. The situation in architecture at the turn of the 19th and 20th centuries presents this phenomenon of changing tradition in an interesting manner. Most of the architecture created at that time was based on the principle of continuation, although historism deprived the classic norm of its unique character and increased the number of canons to be imitated. Nevertheless, the long standing development of architecture consolidated certain norms which remained unchanged although stylish disguise varied. Architecture was created in accordance with the magnificently expressed, by Vitruvius, need of simultaneous regard for the factors of lastingness, utility and beauty. Adherents of contemporary architecture, especially those particularly radical, although they proclaimed the need for asemantic architecture they incorporated it into the mechanisms of politics and leftist ideologies. Devoid of ornamentation, bare architecture allegedly directed, above all, into correct solving of function problems became an argument in political aspirations to build a new world. The trend of radical innovation which grew on the ground of modernism had historism as its antagonist. In this way formed the most basic dilemma of the creators of sacral architecture of the 20,h century: whether to create on the basis of principles of church architecture already formed or whether to seek new forms for sacral space. After several scores of years of domination of the adherents of vanguard modernism among historians of architecture, the history of architecture is discovering, since only several years, the scale and rank of architectonic creation which preserves connections with the values of ancient cultures. Perhaps, as yet, information about continuing the tradition of Gothic architecture in the 20th century [4] does not find its way on to the pages of text-books but, for the present, only on to the pages of specialists papers. In the laicized European society only post-modernism awakened interest with architecture inspired by religious values which experiences a successive demise foretold by many enlightened. The rich domain of religious tradition in the past century succumbed to a considerable impoverishment, nevertheless both orthodox as well as heterodox religiousness played an important role in inspiring outstanding works of 20,h century architecture (even such laic ones as the Centenary Hall of Max Berg). When the ideas of Universalism and cosmopolitism was winning then, at the beginning of the 20th century, less notice was taken of works of architecture seeking their roots in national traditions, however national issues were deeply experienced and to many nations possessing architecture of clear individual features was very important. While seeking for this separateness, myths were reached for. Traditions of beauty related to transcendental existence survived in the 20lh century from olden days. Indications of reception of old cultures began to be studied only in the 20lh century, but perhaps the present weariness with modernism will lead to the development of their studies and modification of the strongly consolidated form of the history of 20lh century architecture.