Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Katastrofalne powodzie w Krakowie w latach 1813-2010 i ich cyrkulacyjne uwarunkowania

Bryś Henryk, Cebulska Marta

Przegląd Geodezyjny

|

2019

|

R. 91, nr 9

10--13

PL

W pracy przedstawiono syntetyczny opis katastrofalnych powodzi, które w latach 1813-2010 wystąpiły na obszarze Krakowa. Opisu dokonano, uwzględniając ogólnie dostępne materiały. Na ich podstawie wskazano intensywne opady występujące na obszarze powyżej Krakowa jako najczęstszą przyczynę wystąpienia powodzi. Najwyższe opady atmosferyczne wystąpiły w typach cyrkulacji cyklonalnej zwłaszcza północnej (Nc), zachodniej (Wc) oraz w bruździe cyklonalnej (Bc). Najczęściej powodzie te wystąpiły w miesiącach letnich tj. w czerwcu, lipcu oraz w sierpniu, ale na przestrzeni wielu lat miały również miejsce w miesiącach pory chłodnej. Nie tylko swym zasięgiem objęły Kraków, ale były to powodzie o zasięgu regionalnym. Najwyższy stan wody rzeki Wisły w Krakowie w XIX wieku wystąpił podczas lipcowego wezbrania w 1813 roku i wyniósł 995 cm, natomiast w XX wieku najwyższy stan wody obserwowany na wodowskazie w Krakowie, który został zlikwidowany w 1965 roku, wyniósł 952 cm.

EN

The paper presents a synthetics description of the catastrophics floods that occured in 1813-2010 in the area of Cracow. The discription was made based on generally available information. Based on that, intensive rainfalls occurring in the areas above Cracow, has been identified as the most common cause of he floods in Cracow. The highest precipitation occurred in cyklonal circulation types, especially northern (Nc), western (Wc) and through of low pressure (Bc). Most often these floods occurred in the summer months, i.e. in June, July and in August. However, over the years occurred in the months of cool season as well. Floods occurred not only in the city of Cracow, but in the region as well. The highest water level of the Vistula River in Cracow in the 19th century was observed during July surge in 1813 and reached 995 cm, while in the 20th century the highest water level of 952 cm was observed on the water gauge in Cracow. This water gauge was removed in 1965.

2

Reżim opadów i przepływów w zlewni rzeki Zagożdżonki po profile Płachty Stare i Czarna

Hejduk A., Kaznowska E., Hejduk L., Gładecki J.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2018

|

T. 18, z. 1

37--55

PL

Celem pracy jest ocena reżimu opadów i przepływów w okresie 2011–2015 na tle lat 1963–2015 (opady) i 1991–2015 (przepływy) w zlewni rzeki Zagożdżonki po profile Płachty Stare i Czarna. Okres badawczy obejmuje realizację w wyżej wymienionej zlewni dwóch projektów badawczych finansowanych przez Narodowe Centrum Nauki dotyczących wezbrań zimowych i niżówek. Charakterystyki opadów dokonano na podstawie analizy sum dobowych, miesięcznych, półrocznych i rocznych. Do oceny zmienności sum opadów miesięcznych i rocznych zastosowano kryterium KACZOROWSKIEJ [1962]. Wartości przepływów dobowych z wielolecia, odnotowanych w profilach pomiarowych Płachty Stare (1963–2015) i Czarna (1991–2015) stanowiły podstawę charakterystyki hydrologicznej. Stosując kryterium hydrologiczne zaproponowane przez OZGĘ-ZIELIŃSKĄ [1990], na hydrogramach przepływów wyodrębniono niżówki i wezbrania. Za dolną granicę wezbrania przyjęto przepływ NWQ (najniższy z maksymalnych przepływów rocznych), zaś za granicę niżówek przyjęto przepływ SNQ (średni z najniższych przepływów rocznych). Charakterystyki hydrologiczne lat 2011– 2015 odniesiono do wielolecia 1963–2015.

EN

The aim of the study was to evaluate precipitation and hydrological conditions in the period 2011–2015 against the background of long term data collected in the Zagożdżonka River catchment. Precipitation characteristics are based on the analysis of daily, monthly, semi-annual and annual totals. The criterion presented by KACZOROWSKA [1962] was used to evaluate the variability of monthly and yearly precipitation totals. Hydrological characteristic was based on daily flows data recorded in Płachty Stare (1963–2015) and Czarna (1992–2015) gauging station. Two extreme phenomena as flood and drought were identified using daily hydrograph. The threshold of SNQ (mean of the lowest annual flows) was used for flood identification, as well as the threshold of NWQ flow (the lowest of the highest annual flows) was used to identify droughts.

3

Skutki ekologiczne wariantowej rewitalizacji dna doliny dolnej Wisły (MDW E40)

Babiński Z., Habel M., Szatten D.

Gospodarka Wodna

|

2017

|

Nr 11

355--359

PL

W artykule omówiono główne problemy z podejściem do zagospodarowania den dolin rzecznych, w tym dolnej Wisły. Wzrost dynamiki odpływu wód, warunkowanego zmianami globalnymi klimatu, a także coraz większą ingerencją człowieka (rolnictwo, urbanizacja, przemysł), skutkuje tym, że mamy do czynienia ze wzrostem ilości i wysokości wezbrań z jednoczesnym potęgowaniem się susz. Z kolei podstawową zasadą prawidłowo funkcjonującego systemu rzecznego jest to, by umożliwić swobodny odpływ nadmiaru wód, zwłaszcza podczas wezbrań. I tak korytem następuje odpływ wód najczęściej trwających, tj. od niżówek poprzez stany (pochodne przepływy) średnie do tzw. stanów pełnokorytowych, zaś wody wezbraniowe są odprowadzane, specjalnie wykształconym przez rzekę, poziomem (równina) zalewowym. Tymczasem powierzchnia międzywala jest traktowana jako korytarz ekologiczny, obszar specjalnej ochrony ptaków (OSO) – Dyrektywa Ptasia, oraz specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO) – Dyrektywa Siedliskowa. Utrzymanie roślinności na międzywalu powoduje zagrożenie w momencie występowanie zwiększonych przepływów wody, przyczyniając się do wezbrań o charakterze powodzi. W ocenie autorów złą praktyką jest m.in. zachowanie drzewostanu i zakrzewienia na powierzchni równiny zalewowej międzywala, które dzięki „zaszłościom” historycznym i gospodarczym (nie prowadzono wyrębu i wycinki) dziś uniemożliwiają prawidłowe funkcjonowanie tej makroformy korytowej (odcinki zatorogenne, utrudniające spływ wód wezbraniowych).

EN

The article discusses main problems related to the approach to development of river valley bottoms, including that of lower Vistula. Increased water outflow dynamics, determined by the global climate change, as well as growing human influence (agriculture, urbanization, industry) lead to escalation of the number and height of floods with simultaneous accumulation of droughts. On the other hand, the basic principle of a correctly functioning river system is to enable free outflow of the excess of waters, especially during floods. The most frequent water stages, i.e. from low water, thorough average water (derived flows), to the so-called bankfull stages, flow downstream the riverbed, whereas high water stages flow into the flood plain shaped by the river. The surface of the inter-embankment zone is treated as an ecological corridor, the area of special protection of birds (SPA) – the Birds Directive, and the area of special protection of habitats (SAC) – the Habitats Directive. Conservation of vegetation in the inter-embankment zone is dangerous at the moment of increased water flows, contributing to the occurrence of high water stages with flood characteristics. The authors consider it to be a wrong practice to preserve wood stands and bushes in the inter-embankment flood plain which, due to historical and economic reasons (no felling nor logging were carried out), prevent today the correct functioning of this riverbed macro-form (sections generating jams, hindering the outflow of flood waters).

4

Charakterystyka występowania wezbrań i niżówek w małej zlewni i Nziny Mazowieckiej

Kaznowska E., Hejduk A., Hejduk L.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2015

|

T. 15, z. 3

45--59

PL

Celem pracy jest charakterystyka występowania wezbrań i niżówek w użytkowanej rolniczo zlewni rzeki Zagożdżonki w profilu Płachty Stare i Czarna, na podstawie hydrogramu przepływów dobowych. Badana zlewnia monitorowana jest przez Katedrę Inżynierii Wodnej SGGW w zakresie wybranych wielkości hydrometeorologicznych od 1962 r. i należy do nielicznej grupy małych zlewni badawczych w Polsce, posiadających kilkudziesięcioletnie dane pomiarowe. W pracy wezbrania i niżówki zdefiniowano za pomocą przepływów granicznych, odcinających poszukiwane zjawiska na hydrogramach przepływów dobowych. Okres badawczy obejmował 50 lat (1963–2012) dla profilu Płachty Stare i 22 lata (1991–2012) dla profilu Czarna. Dla obu profili określono i porównano częstość i okres występowania zjawisk oraz ich parametry ilościowe. W badanych kilku dziesięcioleciach w zlewni rzeki Zagożdżonki przepływy wezbraniowe i niżówkowe stanowiły do 10% wszystkich zaobserwowanych dobowych przepływów. W zlewni stwierdzono dominację wezbrań w półroczu zimowym, a niżówek w półroczu letnim. Wraz z przyrostem powierzchni zlewni zauważono wzrost częstości występowania niżówek, wydłużenie czasu ich trwania i zwiększenie objętość deficytu, natomiast w przypadku wezbrań spadek ich liczby, mimo wzrostu czasu ich trwania i objętości.

EN

The aim of the study was to characterise the occurrence of floods and streamflow droughts in the catchment of the Zagożdżonka River in two gauging stations: Płachty Stare and Czarna, based on the daily flow hydrographs. The study catchment is monitored by the Department of Water Engineering, Warsaw University of Life Sciences since 1962 and is one of the few small catchments in Poland with such a long data set. To define floods and low waters, the cut-off limit on the daily hydrographs has been used. The research covered the period of 50 years (1963–2012) for the Płachty Stare gauging station and 22 years (1991–2012) for Czarna one. The frequency of occurrence, the duration of analysed phenomena and their quantitative parameters were determined and compared for both stations. Floods and droughts in the Zagożdżonka River during analysed period of time were calculated as 10% of all observed daily flows. Floods dominate in the winter half of hydrological year, streamflow droughts occur in the first half of summer season. Along with increasing catchment area, increased frequency, duration and water deficit of droughts were noted. The frequency of flood occurrence decreased with the increasing catchment area.

5

Ocena zmian warunków opadowych na stacji naukowo-badawczej IGiPZ PAN w Szymbarku w okresie 40 lat obserwacji (1971-2010) i ich wpływ na zmienność odpływu wody ze zlewni Bystrzanki

Bochenek W.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2012

|

T. 12, z. 2

29-44

PL

W niniejszym artykule przedstawiono analizę zmian sum opadów atmosferycznych, ich struktury i czasu trwania oraz ich wpływu na dynamikę odpływu wody ze zlewni beskidzkiego cieku Bystrzanka. Przeprowadzono ją na podstawie 40-letnich (1971-2010) obserwacji opadów oraz 16-letnich pomiarów odpływu ze zlewni cieku. Zaobserwowano niepokojące zmiany, ujawnione po analizie trendów. W okresie wegetacji roślin występowały niedobory wody, spowodowane zmniejszaniem się liczby dni z opadami przeciętnymi, kształtującymi średnie przepływy w korycie cieku i równocześnie zapewniającymi zapas wody w zlewni, niezbędny dla procesów życiowych organizmów. W ciepłym okresie roku zwiększa się udział opadów o dobowych sumach przekraczających 20 mm i dużym natężeniu, które powierzchniowo spływają do cieków. Następstwem tego są coraz częstsze susze atmosferyczne i przepływy niżówkowe w korycie, obserwowane głównie w drugiej połowie lata i jesienią. Dalszą konsekwencją są niedobory wody na potrzeby gospodarcze w okresie zimy.

EN

The article presents an analysis of changes of precipitation sums, their structure, duration and impact on the dynamics of water outflow from the Bystrzanka Stream basin. The analysis was done for 40-year period (1971-2010) of precipitation measurements and for 16-year period of outflow records from the basin. Trend analyses revealed some worrying changes. Water deficits were observed in the vegetation periods caused by the decreasing number of days with average precipitation which generated average discharge and ensured water supply in the basin essential for life processes. The share of rainfalls above 20 mm a day and those of high intensity which directly flow down the slopes to streams increased in the warmer season. Consequently, frequent atmospheric droughts and low flows in the channel were observed mainly in late summer and autumn. Another result of such situation is the deficit of water for economic purposes in winter.

6

Niżówki i wezbrania górnej Wilgi

Kaznowska E., Chudy Ł.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2006

|

T. 6, z. 2

175-190

PL

W artykule przedstawiono analizę niżówek i wezbrań górnej Wilgi po profil Oziemkówka w latach 1977-2003 oraz dodatkowo opis wezbrania z 2005 r. W latach 1976-2000 ta rolnicza zlewnia, o powierzchni 232 km², położona na Wysoczyźnie Żelechowskiej, była specjalną zlewnią badawczą IMGW. Obecnie bogaty program pomiarowy został zlikwidowany, jedynie wodowskaz Oziemkówka wraz z przelewem włączono do sieci standardowych posterunków IMGW. Za minimalny czas trwania niżówki przyjęto 10 dni. Parametry niżówek wyznaczono, stosując cztery poziomy odcięcia Q70% (przepływ o prawdopodobieństwie przewyższenia 70%), Q90% (przepływ o prawdopodobieństwie przewyższenia 90%), WNQ (przepływ największy z minimów rocznych) i SNQ (przepływ średni z minimów rocznych). Parametry wezbrań obliczono dla przyjętych - wyznaczonych z hydrogramów przepływu - okresów trwania wezbrań. Objętości szczytów fal wezbraniowych obliczono, "odcinając" szczyty przepływem SWQ (średni z maksimów rocznych). Stosując poziom odcięcia Q70%, stwierdzono że najdłużej - ponad 150 dni - trwały niżówki w latach: 1983, 1989, 1991, 1993 i 2003, a ich deficyty odpływu wynosiły ok. 2 mln m³. Czas trwania najdłuższych niżówek wyznaczonych, za pomocą Q90%, wynosił od 69 do 111 dni, w związku z czym deficyt osiągnął wartość 0,4-0,7 mln m³. Wezbrania górnej Wilgi najczęściej występują w miesiącach wczesnowiosennych i zimowych. Podczas największych wezbrań w latach: 1977, 1979, 1982 i 2005 przepływy maksymalne przekraczały 30 m³·s-¹. Największą objętością odpływu - ponad 30 mln m³ - odznaczało się wezbranie roztopowe w 1979 r. Szczyty największych fal wezbraniowych trwały od 64 do 158 godzin, a ich objętości wynosiły od 1,1 do 5,3 mln m³. W artykule rozważono również możliwość budowy zbiornika retencyjnego na górnej Wildze, gromadzącego ok. 1 mln m³ wody, co umożliwiłoby zwiększenie przepływów niżówkowych do poziomu Q90%. Do zmniejszenia największych wezbrań do SWQ niezbędne jest zapewnienie rezerwy powodziowej, przekraczającej 2,8 mln m³, co wydaje się niemożliwe. Projektowana retencja zbiornikowa powinna być poprzedzona analizą skutków przyrodniczych oraz zmian jakości wody w zbiorniku i w Wildze.

EN

This paper presents an analysis of low flows and floods in the Upper Wilga River to Oziemkówka gauge in the period 1977-2003 and includes the characteristics of the flood in 2005. This agricultural catchment area was a special catchment basin of the Institute of Meteorology and Water Management (IMGW) in the years 1976-2000. Daily discharge hydrographs and sums of precipitations were the basis of analysis. In authors' opinion, low discharge is when the sequence of daily discharges lower then the threshold discharges of low flow lasts at least 10 days. Parameters of low flows were calculated for 4 selected truncation levels. The largest deficit of water lasting 96 days was noted in 1992. The Upper Wilga floods occur most often in early spring and in winter. Large floods were noted in 1977, 1979, 1982 and 2005, the largest, however, was that in 1979 and it was a snow-melt flood.

7

Hydrologiczno-techniczne podstawy zabezpieczenia Pruszkowa przed wylewami Utraty

Dąbkowski S. L., Ciepielowski A., Gutry-Korycka M.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2004

|

T. 4, z. 2b

303-318

PL

W pracy przedstawiono cechy naturalnego ustroju hydrologicznego (zwłaszcza formowania się wezbrań) Utraty na tle warunków fizycznogeograficznych zlewni. Szczególną uwagę zwrócono na zmiany odpływu w wyniku urbanizacji, spowodowane szybkim odprowadzaniem wód opadowych i roztopowych za pomocą kanalizacji deszczowej oraz odprowadzaniem ścieków sanitarnych, zmniejszających rezerwę pojemności korytowej rzeki. Oba zjawiska przyczyniają się do wzrastającego zagrożenia powodzią doliny rzeki, w wyniku którego dochodzi do zalewania znacznej części Pruszkowa. Celem artykułu jest przedstawienie możliwości ochrony miasta przed wylewami Utraty za pomocą dwóch suchych zbiorników (polderów). Skuteczność ich działania oceniono na podstawie teoretycznych hydrogramów wezbrania odpowiadającego przepływowi maksymalnemu o prawdopodobieństwie wystąpienia 1%. Planowany zbiornik "Komorów" zmniejszy kulminację wezbrania z 18,9 do 17,1 m³·s-¹ i opóźni jej wystąpienie o 27 godzin. Zbiornik "Malichy", u ujścia Raszynki i Utraty, zredukuje przepływ maksymalny z 28,6 do 20,0 m³·s-¹ i opóźni kulminację o 54 godziny. Koszt budowy zbiorników jest mniejszy od kosztu budowy obwałowań, poszerzenia rzeki lub budowy kanału ulgi wzdłuż biegu Utraty na jej odcinku wylotowym z obszaru miasta.

EN

Features of the natural hydrologic system (particularly formation of floods) of the Utrata are presented in this paper together with physical and geographic conditions of its catchment. Special attention was paid to changes in the outflow associated with urbanisation and resulting in rapid discharge of precipitation and runoff waters through storm sewerage and with the discharge of domestic sewage which decreases volumetric reserve of the river channel. Both phenomena contribute to increasing risk of flood in the river valley resulting in the inundation of large parts of Pruszków. This paper was aimed at presenting how to protect Pruszków from flooding with the use of two dry reservoirs (polders). Their efficiency was estimated from theoretical flood hydrographs of the maximum flow with the 1 % probability of occurrence. Planned reservoir "Komorów" would decrease flood culmination from 18.8 to 17.1 m³·s-¹ and delay its passage by 27 hours. Reservoir "Malichy" at the confluence of the Raszynka to the Utrata would reduce maximum flow from 28.6 to 20.0 m³·s-¹ and delay its culmination by 54 hours. The cost of construction of two reservoirs is lower than that of the embankment construction, river widening or construction of the relief channel along the Utrata at its outlet stretch from the town.