Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Impact of beaver dams on surface channel capacity and phytocoenoses diversity of Łąki Soleckie (PLH140055)

Oleszczuk Ryszard, Urbański Janusz, Pawluśkiewicz Bogumiła, Bajkowski Sławomir, Małuszyński Marcin J., Małuszyńska Ilona, Jadczyszyn Jan, Hewelke Edyta

Journal of Water and Land Development

|

2024

|

no. 61

96--105

EN

The aim of the study was to determine the extent to which created and functioning beaver dams contribute to increasing water retention in the Łąki Soleckie facility (Mała River valley). Changes in the plant cover of meadow habitats within the range of beaver dams were also determined. During the growing periods in 2020-2022, measurements of the periodic levels and water retention of the Mała River and the adjacent ditches (R-27, R-29) were closely related to the activity of beavers and precipitation. The maximum volume of water retained in the Mała riverbed in 2020-2022 was 1,300, 1,700, and 1,200 m3 ; the maximum retention of the R-29 ditch was 270, 210, and 200 m3, respectively. In 2021-2022, the R-27 ditch collected the most water - 270 m3 and 250 m3. Starting from June 2022, due to beaver dams D2 and D3, the water level in the river and water retention have stabilised at a high level, despite slight rainfall. The activity of beavers contributed to the transformation of communities of wet habitats located on organic soils (Calthion) into communities of periodically wet habitats (Caricetum gracilis). In places where natural habitat 6510 occurs, the coverage of species of the Festuca genus has increased, and the value of the biodiversity index has increased by an average of 9%. High stability in the community of expansive species (Deschampsia caespitosa and Veronica longifolia) and their increasing cover may make it difficult to maintain the proper condition of natural habitat 6510.

2

Retencja powodziowa, suszowa i na potrzeby konsumpcyjne - jak to pogodzić?

Nachlik Elżbieta

Gospodarka Wodna

|

2023

|

Nr 12

11--16

PL

Niniejszy artykuł jest rozwinięciem prezentacji na konferencji nt. Gospodarka wodna w Polsce - wyzwania do 2030 roku, w Senacie RP w dniu 19 czerwca 2023 r. Zawiera podstawy analizy retencji wodnej oraz ocenę jej stanu i wpływu na ograniczenie zagrożeń naturalnych - powodzi i suszy, a także jej wykorzystania w krajowym zaopatrzeniu w wodę pitną. Kierunki rozwoju retencji odniesiono do współczesnych trendów w poszukiwaniu rozwiązań zintegrowanych, oszczędnych oraz dbających o stan i jakość zasobów wodnych, zmierzających do oczekiwanych standardów gospodarki obiegu zamkniętego.

EN

This article constitutes an extension of the presentation given at the conference entitled Water Management in Poland, challenges to be faced by 2030, which took place in the Senate of the Republic of Poland on 19 June 2023. It includes a basic water retention analysis, as well as an assessment of its state and impact on mitigation of natural threats - floods and droughts, and its use in the national drinking water supply. The directions of retention development were compared against contemporary trends to search for integrated and economic solutions, ensuring the good status and quality of water resources and striving to achieve the expected circular economy standards.

3

Aspekty projektowania retencji wodnej w ramach założeń do projektu scalenia gruntów

Pijanowski Jacek, Książek Leszek, Wałęga Andrzej

Przegląd Geodezyjny

|

2022

|

R. 94, nr 7

11--16

PL

Niniejszy artykuł powstał na bazie doświadczeń projektu pn. „Środowiskowe i społeczne efekty prac urządzeniowo-rolnych w Polsce”. W projekcie tym zajmowano się założeniami do projektu scalenia przez pryzmat aspektów wodno-melioracyjnych. Szczegółowymi badaniami objęto 8 obiektów z różnych części Polski i na różnym etapie realizacji tj. znajdujących się na etapie opracowywania Założeń do projektu scalenia gruntów oraz takich, w których zakończono realizację zagospodarowania poscaleniowego. W artykule omówiono istotne zdaniem autorów aspekty projektowania retencji wodnej w ramach założeń do projektu scalenia gruntów.

EN

This article is based on the experience of the project entitled "Environmental and social effects of land development works in Poland". This project dealt with the assumptions for the consolidation project through the prism of water-drainage aspects. Detailed research covered 8 objects from different parts of Poland and at different stages of implementation – from objects at the stage of developing the Assumptions for the land consolidation project to those where post-merger development has been completed. The article discusses the most important, in the authors' opinion, aspects of water retention design as part of the assumptions for the land consolidation project.

4

Działania retencyjne Wód Polskich na obszarze Pojezierza Wielkopolsko-Kujawskiego

Nowak Bogumił

Gospodarka Wodna

|

2022

|

Nr 2

12--19

PL

Przeciwdziałanie skutkom suszy oraz powodzi to obecnie jedno z najważniej-szych wyzwań, jakim musi sprostać Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie. W tym celu realizowane są wielokierunkowe działania z zakresu dużej oraz małej retencji. Duży nacisk kładziony jest na zastosowanie właściwych rozwiązań w rolnictwie, takich jak przywrócenie melioracjom dwukierunkowej funkcji odwadniająco-nawadniającej, odbudowa infrastruktury hydrotechnicznej na rzekach i kanałach czy stabilizacja poziomu wody w jeziorach. Szczególnie istotne są działania podejmowane na Pojezierzu Wielkopolsko-Kujawskim, które na mapie Polski prezentuje się jako region z największymi deficytami wodnymi. Obszar ten, charakteryzujący się wyjątkowo niekorzystnymi warunkami meteorologicznymi, od lat poddany był silnej antropopresji, m.in. poprzez: rozwiniętą sieć melioracyjną i regulacje koryt rzecznych, odwodnienia górnicze czy wzmożony pobór wód podziemnych na cele rolnicze i przemysłowe. W celu przeciwdziałania dalszej degradacji ilościowej zasobów wód podziemnych i powierzchniowych opracowany został dla tego terenu program działań naprawczych, które obejmują m.in. remonty i odbudowę zniszczonych jazów na rzekach, budowę progów stabilizujących i bystrzy spowalniających odpływ wód czy przerzuty wód do zlewni objętych lejami depresji związanymi z funkcjonującymi i zalewanymi odkrywkami węgla brunatnego.

EN

Counteracting the effects of droughts and floods is currently one of the most important challenges faced by the Polish Waters National Water Management Holding (Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie). The Holding carries numerous activities in different areas, focused both on large and small retention. Strong emphasis is placed on introduction of appropriate solutions in agriculture, such as restoring the bi-directional drainage-irrigation function of land improvement facilities, reconstruction of hydraulic engineering structures on rivers and channels or stabilisation of water level in lakes. The activities carried out in the Wielkopolska-Kujawy District are of particular importance, as this region has the largest water deficits in Poland. This area, characterised by exceptionally unfavourable meteorological conditions, have for years been subject to strong human pressure, including an extensive land improvement facilities network and regulation of riverbeds, mine drainages or intensive groundwater intake for agricultural and industrial purposes. To counteract further quantitative degradation of the ground and surface waters, a corrective actions plan was elaborated for this region, including, among others, repairs and restoration damaged weirs on rivers, construction of stabilisation sills and raids or water transfers to basins with depression craters related to the functioning and inundated lignite quarries.

5

Analiza możliwości przyspieszenia odbudowy zasobów wodnych w rejonie górnej Noteci i zalewanego wyrobiska końcowego odkrywki Lubstów (Polska środkowo-zachodnia)

Nowak Bogumił, Szadek Paweł, Rosa Jarosław

Gospodarka Wodna

|

2022

|

Nr 8

4--17

PL

Zlewnia górnej Noteci, położona na Pojezierzu Kujawskim, należy do najbardziej deficytowych w wodę obszarów w Polsce. Obszar ten cechuje się niskimi opadami i wysokim parowaniem, na które nakłada się silna antropopresja. Od dziesięcioleci teren ten poddawany był melioracjom, a główne rzeki zostały uregulowane jeszcze w XIX stuleciu. Od lat 80. XX wieku dodatkowy wpływ na stosunki wodne badanego obszaru miało górnictwo odkrywkowe węgla brunatnego. Głębokie odwodnienia górnicze związane z zalewaną obecnie odkrywką Lubstów i funkcjonującą odkrywką Tomisławice wywołały powstanie leja depresji, który doprowadził do obniżenia poziomu wód powierzchniowych i podziemnych w strefie objętej jego zasięgiem. W wyniku przesuszenia znacznych obszarów zlewni górnej Noteci rzeka ta stała się ciekiem okresowym, związane z jej doliną mokradła przestały funkcjonować, a w pobliskich jeziorach odnotowano znaczące spadki zwierciadła wody. W celu przeciwdziałania tym zjawiskom zaproponowano działania zmierzające do zahamowania dalszej degradacji ilościowej zasobów wodnych tego obszaru. Uwzględniając potrzeby wodne poszczególnych zlewni oraz dalsze perspektywy wydobycia węgla brunatnego z odkrywki Tomisławice, zaproponowano, aby większość wód kopalnianych, które pochodzą z odwodnienia tej odkrywki, przekierować do Noteci w strefę objętą największym wpływem oddziaływania górniczego i do jeziora Zakrzewek, w którym zanotowano największy spadek poziomu wody. Zastosowanie tego rozwiązania umożliwi przywrócenie całorocznych przepływów w Noteci, przełoży się na poprawę warunków hydrologicznych w dolinie rzeki i obszarach przyległych, przywróci historyczny poziom wody w jeziorze Zakrzewek oraz spowoduje szybsze zalanie wyrobiska po odkrywce Lubstów, co w konsekwencji przełoży się na trwałą odbudowę zasobów wód powierzchniowych i podziemnych w tej okolicy.

EN

The Upper Noteć River basin, located in the Kujawskie Lake District, belongs to regions experiencing the highest water deficit in Poland. This region is characterised by low precipitation and high evaporation of water, combined with heavy anthropopressure. For decades, this region has been subject to meliorations and main rivers were regulated as early as in the 195th century. Since the eighties of the 20th century, an additional impact on water relations in the analysed regions has been exercised by open-pit mining. Extensive drainage related to the flooded Lubstów working and the operating Tomisławice working led to formation of a depression crater, which lowered the level of surface water and ground water in its zone of influence. As a result of dryness in large areas of the Upper Noteć River basin, this river became an intermittent stream, the marshy grounds dependent on the valley stopped functioning and the lakes situated nearby recorded significant lowering of the water table. In order to counteract these phenomena, actions were proposed to hamper further decrease of water resources in this area. Taking into account water needs of different basins and future perspectives of the lignite extraction in the pit of Tomisławice, the proposal suggest that the majority of mining water originating from drainage of this site be directed to the Noteć River, to the zone the most affected by mining, and to the Zakrzewek Lake, where the most significant lowering of the water level was recorded. This solution will contribute to restoring year-round flows in the Noteć River, will improve hydrological conditions in the river valley and in adjacent areas, restore the historical level of water in the Zakrzewek Lake and lead to quicker flooding of the Lubustów pit, which will then allow restoration of surface water and groundwater resources in this area.

6

Effect of sewage sludge and mineral wool on water retention and heavy metal content in medium agronomic category soil

Żukowska Grażyna, Bik-Małodzińska Marta, Myszura Magdalena, Pawłowski Artur, Pawłowska Małgorzata

Environment Protection Engineering

|

2021

|

Vol. 47, nr 4

101--110

EN

Water retention in soil plays a key role in the context of water scarcity connected with climate change. Under the conditions of the laboratory experiment, the effect of the addition of mineral wool from crops grown under cover and municipal sewage sludge on the water retention and heavy metal (Pb, Zn, and Cd) leaching performance of the medium soil was evaluated. Sewage sludge and mineral wool, widely applied in a range of soil reclamation technologies, were found to have a beneficial and diversified impact on the soil water properties and heavy metal mobility.

7

European cities facing climate change: water management issue

Dziedzic Sebastian, Twardoch Agata

Builder

|

2021

|

R.25, nr 7

78--85

EN

The article provides an overview of spatial and legal solutions related to the issue of water management in cities in the context of climate change. The aim of the research is to identify the main differences between the traditional and integrated approaches to water-related infrastructure based on case studies of European Cities at different scales. Gathering, ordering and comparing adequate solutions will allow to establish guidelines for the development of Polish cities and point out directions for architects and urban planners designing urban spaces. The comparison of good examples with theory would make it possible to verify whether practise corresponds with theory, and whether it can actually - through the synergy of measures - bring new quality to urban areas.

PL

W artykule dokonano przeglądu rozwiązań przestrzenno-prawnych związanych z problematyką gospodarki wodnej w miastach w kontekście zmian klimatycznych. Celem badań jest zidentyfikowanie głównych różnic między tradycyjnym i zintegrowanym podejściem do infrastruktury wodnej na podstawie studiów przypadków europejskich miast w różnej skali. Zebranie, uporządkowanie oraz porównanie odpowiednich rozwiązań pozwoli na wyznaczenie kierunków rozwoju polskich miast i wskazanie kierunków dla architektów, a także urbanistów projektujących przestrzenie miejskie. Porównanie dobrych przykładów z teorią pozwoliłoby zweryfikować, czy praktyka koresponduje z teorią i czy rzeczywiście - poprzez synergię działań - może przynieść nową jakość na obszarach miejskich.

8

Zielony odcień infrastruktury, czyli System Powierzchniowej Retencji Miejskiej w teorii i praktyce

Rayss Joanna

Zieleń Miejska

|

2020

|

Nr 9

20--25

PL

Zielona i błękitno-zielona infrastruktura, błękitno-zielona sieć, blue-green dream to pojęcia, które zyskały ogromną popularność w ciągu ostatnich kilku lat. Posługują się już nimi nie tylko profesjonaliści zajmujący się szeroko rozumianą zielenią. Tak zdefiniowana infrastruktura wkroczyła szeroko nie tylko w życie mieszkańców miast, lecz nawet na salony polityczne. Nasuwa się więc pytanie, czy to chwilowa moda i ogrody deszczowe, będące najcześciej potocznym rozumieniem błękitno-zielonej infrastruktury, to rozwiązania o charakterze gadżeciarskim? Czy jednak stoi za nimi protencjał gruntownej zmiany struktury miast i terenów zurbanizowanych?

9

Rośliny a retencja wody

Wróblewska Katarzyna

Zieleń Miejska

|

2020

|

Nr 9

26--29

PL

Warto mieć wiedzę o wykorzystaniu roślin dla calów retencyjnych - szczególnie w mieście. Możliwości takich jest wiele. Często nie wymagaja one dużych zmian w ogrodzie lub na terenach zieleni, a jedynie zmiany podejścia do sposobu ich zagospodarowania i... wyglądu. Najprostszym sposobem jest zwiększenie bioróżnorodności, która ma kluczowe znaczenie dla funkcji ekologicznych ekosystemu.

10

Retencja wody w miastach - aspekty prawne

Czerniawska Barbara

Zieleń Miejska

|

2020

|

Nr 9

16--18

PL

Miejskie wyzwania związane z wodą to przede wszystkim kwestia jej braku, nadmiaru lub złej jakości. Zarządzanie wodą w miastach regulowane jest przez różne przepisy. Ramę stanowi prawo wodne - ustawa z 20 lipca 2017 r.

11

O czym się mówi w gospodarce wodnej w Polsce?

Kledyński Zbigniew

Budownictwo, Technologie, Architektura

|

2020

|

nr 2

52--56

PL

Przedstawiono, na tle siedemnastu celów zrównoważonego rozwoju ONZ, wagę właściwego gospodarowania zasobami wodnymi i racjonalnego korzystania z nich. Podkreślono zasadnicze znaczenie gospodarki wodnej w przeciwdziałaniu niekorzystnym skutkom zmian klimatycznych. Na podstawie ogólnie dostępnych informacji opisano najważniejsze plany w zakresie żeglugi śródlądowej i przeciwdziałania powodziom i suszom w Polsce. Na tle historycznym i porównań z rozwiązaniami zagranicznymi pokazano złożone uwarunkowania realizacji i efektywności planowanych przedsięwzięć lub działań. W podsumowaniu wskazano na integralność gospodarki wodnej i konieczność wielokryterialnej optymalizacji projektowanych działań.

EN

The importance of proper water resource management and rational use was presented in comparison with seventeen UN sustainable development goals. The fundamental importance of water management was emphasized in counteracting the adverse effects of climate change. The most important plans in the field of inland navigation and prevention of floods and droughts in Poland were described based on publicly available information. Complex conditions of implementation and effectiveness of planned projects or activities were shown in comparison to historical, and foreign solutions. The summary indicates the integrity of water management and the need for multi-criteria optimization of planned activities.

12

Mechanism of compacted biochar amended expansive clay subjected to drying–wetting cycles: simultaneous investigation of hydraulic and mechanical properties

Wang Hao, Garg Ankit, Huang Shan, Mei Guoxiong

Acta Geophysica

|

2020

|

Vol. 68, no. 3

737--749

EN

Biochar has been extensively studied in the aspect of amendment of compacted sandy/clayed soils, whereas its application as amendment in expansive soil is rare. Hydraulic and mechanical properties of biochar-amended expansive soil especially impacts of drying–wetting cycles have been rarely investigated. Aiming at construction of sponge city, straw biochar-amended expansive soil and the control soil (i.e., without biochar) are subjected to drying–wetting cycles in this study. During drying–wetting cycles, energy-dispersive spectrometer and Fourier transform infrared (FTIR) spectroscopy analyses were conducted to investigate microchemical composition including. Pore size distribution and microstructure were measured using nitrogen gas-adsorption technique and scanning electron microscope, respectively. Further, changes in soil water retention curve, void ratio, crack intensity factor (CIF, i.e., ratio of cracked section area to the total soil area) and shear strength were also determined. It is found that there is no diference in water retention capacity between various soils for near-saturated samples. Under high suction, however, more water could be retained within mesopores of biochar-amended soil. FTIR analysis indicates that biochar-amended expansive soil shows stronger chemical bonding, irrespective of them being subjected to drying–wetting cycles. The weak alkalinity of straw biochar results from its main chemical composition (i.e., calcium carbonate). It is noteworthy that straw biochar improves soil water retention capacity, which further restrains desiccation cracks. Cohesion of biochar–soil composite is also improved due to chemical bonding. Aiming at green roofs, straw biochar could be promising option for expansive soil amendment technically and economically.

13

Water Retention Problem in the Mountain Areas: a Case of Sola River Flows, Polish Carpathians

Jaguś Andrzej

Journal of Ecological Engineering

|

2019

|

Vol. 20, nr 11

167--177

EN

The paper considers mountain rivers, which usually feature high dynamics of hydrological phenomena. The variability of the Sola river flows in the Polish Carpathians is presented based on water-gauge measurements from the hydrological long-period of 1956-2015. The flows for the upper section of the river, where no storage reservoirs are found, were analysed. A broad range of flows was shown – from 0.59 to 1250 m3/s at a mean flow of 15.5 m3/s. It was also shown that within a year, the flows grow in the spring (thaw freshets) and summer periods (rainwater freshets). Mainly the summer freshets are dangerous, consisting in a sudden rise of the flow due to rains. This is shown by the high values of maximum flows in June and July. In the case of mountain rivers, such as the Sola river, it is necessary to undertake the actions stabilising the flows, which on the one hand have flood-prevention importance, and on the other hand protect the water resources in long dry periods. The actions should be concentrated on the proper arrangement of the catchment area, slowing down the rainwater outflow. Appropriate land use is especially important (distribution of forests, of arable and developed areas) depending on the land elevation above the sea level and inclination, as well as creation of small storage facilities.

14

Wpływ osadu ściekowego i wełny mineralnej na retencję wodną i zawartość metali ciężkich w glebie lekkiej

Bik-Małodzińska M., Żukowska G., Baran S., Wójcikowska-Kapusta A., Myszura M., Wesołowska S., Borowiec T.

Przemysł Chemiczny

|

2018

|

T. 97, nr 3

442--445

PL

W warunkach doświadczenia laboratoryjnego oceniano wpływ dodatku do gleby lekkiej wełny mineralnej i osadu ściekowego na kształtowanie retencji wodnej oraz kształtowanie w niej zawartości ołowiu, cynku i kadmu. Stwierdzono istotną, ok. 2-krotną poprawę retencji wodnej w glebie pod wpływem badanych odpadów. Sposób aplikacji wełny nie miał znaczącego wpływu na retencję wody w glebie. Badane odpady spowodowały zwiększenie zawartości cynku i kadmu w glebie, ale w zakresie poziomów naturalnych. Intensywność wymywania metali z gleby była niska, z wyjątkiem jonów kadmu z gleby modyfikowanej wełną mineralną.

EN

A degraded soil was reclaimed by addn. of municipal sewage sludge and waste mineral wool mixed with the soil sep. or together. The Cd, Zn and Pb contents were detd. in unmodified and modified soils, wastes and aq. filtrates of soils. In addn., filtrate vols. were detd. for soils to est. the water retentions. The modification of soils resulted in a two-fold increase of the water retention and in a significant increase in the content of Zn and Cd ions in soils. The leaching intensity of the studied ions from soils was low with the exception of Cd ions from soil modified with the mineral wool.

15

Evaluation of the potential for the use of lakes in restoring water resources and flood protection, with the example of the Noteć Zachodnia River catchment (Gniezno Lakeland, Poland)

Nowak B., Nadolna A., Stanek P.

Meteorology Hydrology and Water Management. Research and Operational Applications

|

2018

|

Vol. 6, Iss. 2

45--58

EN

This paper presents the results of a study aimed at determining the possibility of water retention in the lakes located in the upper and middle reaches of the Noteć Zachodnia River in central-west Poland. The study was conducted on the basis of the analysis of available hydrological data and contemporary and archival topographic basemaps. The research was supplemented by a field study from the years 2011-2016, during which numerous surveys and hydrometric measurements were made. Their goal was to determine the natural range of water fluctuations in the lakes under consideration and to identify potential flows in the Noteć Zachodnia River. Observations and calculations allowed the determination of damming ordinates that are within the range of natural water fluctuations of the lakes. On the basis of this information and the previously prepared model of terrain, including the test area, the authors designated zones within the lakes at the required water level and calculated the useful and flood capacity of those water reservoirs. Subsequently, the possibilities of reducing the flood wave on the Noteć Zachodnia River were determined. Calculations were made for 2011, i.e. a year for which the highest winter spate for over 30 years has been documented. It has been shown that, by using only the flood capacities of surveyed lakes, it would be possible to reduce the flood wave on the Noteć Zachodnia River by 30% for the profile closing its catchment below Kamienieckie Lake. The results indicated the validity of damming the lakes located in the catchment of the Noteć Zachodnia River. Water retention in these lakes would restore the water resources in the area and allow reduction of the flood wave during heavy rains. This action would positively affect the ecosystems associated with the river system and would assist the flood protection system in central and west Poland.

16

Priority Areas for Initiating Land Consolidations Related to Erosion and Water Retention in the Landscape, Czech Republic

Karásek P., Konečná J., Pochop M., Kučera J., Podhrázská J.

Journal of Ecological Engineering

|

2018

|

Vol. 19, nr 4

16--28

EN

Land consolidations represent a unique tool for managing the problems of the rural space. They help to settle the land property rights and meet the current requirements associated with the protection and formation of a stable, permanently sustainable rural landscape. In the Czech Republic, complex land consolidations have been completed in 1,965 cadastral areas out of the total 13,100, and in 2,134 more they are in the preparation phase (up to 1st September 2015). It means that about 60% of cadastral areas in CR still await land consolidation. Our study aimed to localize the priority localities (cadastral areas and regions) for preferential implementation of land consolidation. The authors selected three thematic factors to determine the risk of their occurrence in particular localities and, consequently, the need to initiate the land consolidation. The analysis is based on the assumption that the cadastral areas where land consolidations have been completed or are under way have already dealt with the above-mentioned risk factors or will do so soon. Therefore, such areas have not been included into our study. The key selected thematic factors relevant for the preferential implementation of land consolidation include: the risk of water and wind erosion in arable land, water management, and water retention in the landscape. For each of these three factors, a map of preferential localities (based on the degree of risk/suitability) was processed for initiation of land consolidation. At the same time, a simple multi-criteria analysis of the extent of the Czech Republic’s erosion (water and wind) has been prepared. The result of this analysis is the ranking of regions according to the degree of risk of erosion. The most vulnerable regions of the Czech Republic include Jihomoravský (South Moravian Region), Středočeský (Central Bohemia) and Pardubice.

17

Rainfall models in small catchments in the context of hydrologic and hydraulic assessment of watercourses

Gruss Łukasz, Wiatkowski Mirosław

Ecological Chemistry and Engineering. A

|

2018

|

Vol. 25, nr 1

19--27

EN

This paper presents a proposed application of methods for determining heavy rainfall in small ungauged agricultural catchments in lowland areas. Moreover, we discuss the methodology for a comprehensive hydrological and hydraulic analysis of the functioning of a small lowland watercourse. In order to properly (correctly) use the methods for determining heavy rainfall, a comprehensive workflow had to be created for the dimensioning of structures designed to evacuate rainfall water (i.e. drainage, irrigation and sewer systems), that could be used by designers and would account for the small water retention solutions. In the paper we propose methods for determining heavy rainfall that allow the management of rainfall water in small ungauged agricultural catchments in lowland areas. The calculations of the rainfall intensity with assumed duration times are proposed using three precipitation models: the Bogdanowicz and Stachy formula, the Lambor formula and the Woloszyn formula. The models of Lambor and Woloszyn are advantageous because they are local. On the other hand, the Bogdanowicz and Stachy formula is the recommended model for the dimensioning of structures intended to evacuate rainfall water; this formula makes use of the intensity of design storm in rural areas (p = 10 %). As an example of calculations, we present the initial rainfall intensity results and the values of runoff for a rainfall with the exceedance probability p = 10 % and the duration time 15, 30, 60 and 120 minutes, for the micro-catchment of the watercourse R-4 located in the Dobrzen Wielki commune, south-west of Poland. In the calculations each of the three formulae was used, but the highest values were obtained for the Bogdanowicz and Stachy formula. An analysis of the runoff values for each duration time reveals that the longer the duration time of rainfall, the lower the rainfall intensity. The runoff of precipitation water from the catchment was determined using the European standard EN 752:2008. Moreover, in order to properly select and dimension the retention reservoir for precipitation water the authors used the ATV-A117 guidelines and a study about this standard. The proposed methodology for the determination of heavy rainfall in small ungauged agricultural catchments in lowland areas for the purpose of rainfall water management could be of interest in practical water management applications.

PL

W niniejszej pracy przedstawiono propozycje zastosowania metod wyznaczania opadów nawalnych w małych niekontrolowanych zlewniach użytkowanych rolniczo, na terenach nizinnych. Ponadto w pracy przedstawiono metodykę wykonania kompleksowej analizy hydrologiczno-hydraulicznej funkcjonowania małego cieku nizinnego. Dla właściwego (poprawnego) stosowania metod wyznaczania opadów nawalnych konieczne było stworzenie kompleksowego schematu postępowania dla wymiarowania urządzeń odprowadzaj ących wody opadowe, tj. systemów melioracyjnych i kanalizacyjnych, który może być stosowany przez projektantów uwzględniając zastosowanie rozwiązania małej retencji wodnej. W pracy zaproponowano metody wyznaczania opadów nawalnych umożliwiających zagospodarowanie wód opadowych w małych niekontrolowanych zlewniach nizinnych na terenach rolniczych. Zaproponowano obliczenia natężenia deszczy przy założonych czasach ich trwania przy zastosowaniu 3 modeli opadów: wg Bogdanowicza i Stachego, Lambora oraz Wołoszyna. Zaletą stosowania modeli Lambora i Wołoszyna jest fakt, że są modelami lokalnymi. Natomiast zalecanym modelem w wymiarowaniu urządzeń odprowadzających wody opadowe, który wykorzystuje natężenie deszczu miarodajnego na terenach wiejskich (p = 10 %) jest model Bogdanowicza i Stachego. Jako przykład obliczeń przedstawiono wstępne wyniki natężenia deszczu i wartości odpływów dla deszczu o prawdopodobieństwie przewyższenia p = 10% i czasie trwania 15, 30, 60,120 minut dla mikrozlewni cieku R-4 zlokalizowanej w południowo – zachodniej Polsce w Gminie Dobrzeń Wielki. W obliczeniach zastosowano wszystkie wymienione modele, jednak najwyższe wartości uzyskano modelem Bogdanowicza i Stachego. Analiza wartości odpływów wskazuje, że im czas trwania deszczu jest dłuższy, tym mniejsze jest jego natężenie. Ustalono wartości odpływu wód opadowych ze zlewni przy zastosowaniu normy europejskiej EN 752:2008. Ponadto dla właściwego doboru i wymiarowania zbiornika do retencji wód opadowych autorzy zastosowali wytyczne normy ATV-A117 oraz opracowania poświęcone tej normie Zaproponowana w niniejszej pracy metodologia wyznaczania opadów nawalnych w małych niekontrolowanych zlewniach użytkowanych rolniczo, na terenach nizinnych, na potrzeby zagospodarowania wód opadowych, stanowi interesującą propozycję do wykorzystania w praktyce gospodarki wodnej.

18

Bilans wodny zielonego dachu na przykładzie obiektu w dzielnicy Ursynów m.st. Warszawy

Szejba D., Szatyłowicz J., Gnatowski T.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2017

|

Vol. 26, No. 1

66--74

PL

Celem niniejszej pracy jest przedstawienie wyników badań dotyczących retencji zielonego dachu na przykładzie obiektu położonego w dzielnicy Ursynów m.st. Warszawy. Obiektem badawczym był fragment zielonego patio zbudowanego z substratu będącego mieszaniną torfu, piasku i keramzytu, o miąższości warstwy 25 cm. Warstwę wegetacyjną zielonego tarasu stanowią darń z mieszanki traw oraz krzewy iglaste i liściaste. Do obliczania składowych bilansu wodnego w okresie wegetacji 2008 roku wykorzystano model bilansowy GreenRoof. Badania wykazały, że rozpatrywany zielony dach zretencjonował ponad 99% wody pochodzącej z opadów.

EN

The aim of this study is to present the research results on the water retention of green roof on the example of a facility located in the district of Ursynów, Capital City Warsaw. The experimental site was a fragment of green patio of 25 cm substrate thickness which is a mixture of peat, sand and gravelite. Green roof area is overgrown with a mixture of grasses as well as conifers and deciduous bushes. The components of the water balance during the growing season of 2008 were calculated using the GreenRoof model. Performed studies have shown that the examined green roof retain more than 99% of water from rainfall.

19

Assessment of the possibility of applying selected pedotransfer functions for indicating the retention of forest soils in Poland

Hewelke P., Hewelke E., Chołast S., Żakowicz S., Lesak M.

Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska

|

2017

|

Vol. 26, No. 3

336--345

EN

Landscape retention influences the water balance of a catchment and the course of flooding events. The degree of retention capabilities of forest soils are much less known than the retention of land used for agriculture. Soil retention capacity influences the formation of a given forest habitat type, floristic species composition, as well as the type and quality of the stand of trees. The analysis was carried out for a regression model dedicated to selected forest soils within the area of Poland, as well as van Genuchten’s and Wösten’s, and Varallyay’s and Mironienko’s models. In order to assess the fit of the models, an independent series of forest soils were used. The models prepared for soils used for agricultural purposes do not result in statistically acceptable fit when it comes to the analyzed forest soils. The analysis of measured and calculated values of total available water indicate good fit of the regression model developed for the analyzed group of podzolic and brown forest soils.

PL

Retencja gleb leśnych w znacznym stopniu decyduje o bilansie wodnym zlewni i przebiegu zjawisk hydrologicznych, wpływa na kształtowanie się określonego typu siedliska lasu, skład florystyczny i jakość drzewostanu. Zdolności retencyjne gleb leśnych są znacznie mniej rozpoznane niż retencja gleb użytkowanych rolniczo. Retencja może być wyznaczona zarówno metodą bezpośrednią, jak i pośrednio za pomocą tzw. funkcji pedotransfer opisującej jej związek z określonymi właściwościami fizycznymi gleby. Analizę prowadzono dla modelu regresyjnego opracowanego dla wybranych gleb leśnych z obszaru Polski oraz dla modeli van Genuchtena i Wöstena oraz Varallyaya i Mironienki. Do oceny dopasowania modeli zastosowano niezależną serię gleb leśnych. Analiza pomierzonych i obliczonych wartości potencjalnej retencji użytecznej wskazuje na dobre dopasowanie modelu regresyjnego opracowanego dla badanej grupy gleb leśnych bielicowych i brunatnych. Modele opracowane dla gleb użytkowanych rolniczo nie dają akceptowalnego statystycznie dopasowania dla analizowanych gleb leśnych. Przeprowadzone badania potwierdzają lokalny charakter funkcji pedotransfer.

20

Ocena retencji glebowej miejskich terenów zieleni w warunkach niedoboru opadów na przykładzie Parku Szczytnickiego we Wrocławiu

Orzepowski W., Kowalczyk T., Pokładek R., Pęczkowski G.

Inżynieria Ekologiczna

|

2017

|

Vol. 18, nr 5

103--109

PL

W pracy przedstawiono charakterystykę stosunków wodnych i ocenę zmienności zasobów retencji glebowej na terenie fragmentu Parku Szczytnickiego we Wrocławiu. Oceny tej dokonano na podstawie pomiarów uwilgotnienia gleby wykonanych w roku 2015 i 2016 oraz wyników monitoringu i prac badawczych prowadzonych w latach wcześniejszych. Szczegółowymi badaniami objęto fragment parku o powierzchni około 8,6 ha, zlokalizowany na północ od Ogrodu Japońskiego, pomiędzy ulicami Mickiewicza i Kopernika. Pomiary uwilgotnienia przeprowadzono metodą TDR w 27 punktach, w środku powierzchniowych warstw gleby 0–25 cm oraz 25–50 cm. Na podstawie analizy przestrzennego rozkładu uwilgotnienia stwierdzono, że w rozpatrywanym okresie występowały znaczne, długotrwałe niedobory wilgoci czynnej warstwy gleby. Nawet na około 36% badanego obszaru w warstwie 25–50 stwierdzono wilgotność gleby poniżej punktu trwałego więdnięcia (PTW, pF = 4,2). Zbiornik wodny o powierzchni 1,1 ha, położony centralnie na badanym terenie, nie wpływał w okresie objętym badaniami na poprawę retencji gruntowo-glebowej. Było to spowodowane okresowym brakiem zasilania systemu wodnego parku z ujęcia na Odrze, której poziom obniżył się z powodu suszy.

EN

The paper presents a characterisation of water relations and an estimation of the variability pertaining to soil water retention resources in the selected area of the Szczytnicki Park in Wrocław. The estimation was performed on the basis of the measurements of soil moisture performed in the years 2015 and 2016, and the results of monitoring and research conducted in an earlier period. The detailed study was conducted on a fragment of the park with the surface area of about 8.6 ha, situated north of the Japanese Garden, between the Mickiewicza and Kopernika streets. Soil moisture measurements were conducted with the TDR method, at 27 points, within the soil layers of 0–25 cm and 25–50 cm. On the basis of the analysis of spatial distribution of soil moisture it was observed that considerable and long-lasting moisture deficits of the active layer of the soil have occurred during the period under study. Moisture levels below the permanent wilting point (PWP, pF = 4.2) were noted on approximately 36% of the study area, in the layer of 25–50 cm. The reservoir with an area of 1.1 ha, situated centrally in the study area, did not cause any improvement of soil-ground water retention during the period of the study. That was due to the periodic lack of supply of the water system of the park from the intake of Oder river in which the water level decreased as a result of a drought.