Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Aspekty projektowania retencji wodnej w ramach założeń do projektu scalenia gruntów

Pijanowski Jacek, Książek Leszek, Wałęga Andrzej

Przegląd Geodezyjny

|

2022

|

R. 94, nr 7

11--16

PL

Niniejszy artykuł powstał na bazie doświadczeń projektu pn. „Środowiskowe i społeczne efekty prac urządzeniowo-rolnych w Polsce”. W projekcie tym zajmowano się założeniami do projektu scalenia przez pryzmat aspektów wodno-melioracyjnych. Szczegółowymi badaniami objęto 8 obiektów z różnych części Polski i na różnym etapie realizacji tj. znajdujących się na etapie opracowywania Założeń do projektu scalenia gruntów oraz takich, w których zakończono realizację zagospodarowania poscaleniowego. W artykule omówiono istotne zdaniem autorów aspekty projektowania retencji wodnej w ramach założeń do projektu scalenia gruntów.

EN

This article is based on the experience of the project entitled "Environmental and social effects of land development works in Poland". This project dealt with the assumptions for the consolidation project through the prism of water-drainage aspects. Detailed research covered 8 objects from different parts of Poland and at different stages of implementation – from objects at the stage of developing the Assumptions for the land consolidation project to those where post-merger development has been completed. The article discusses the most important, in the authors' opinion, aspects of water retention design as part of the assumptions for the land consolidation project.

2

Combination of Biological Treatment and Ceramic Membrane Filtration – Performance and Maintenance of the Pilot-Scale Installation

Dzihora Yuliia, Stolyarenko Hennadiy

Journal of Ecological Engineering

|

2022

|

Vol. 23, nr 8

21--29

EN

Membrane separation technologies equipped with ceramic membranes have shown good operational results, high robustness and reliability. In this study, a combination of Moving Bed Biofilm Reactor (MBBR) & Membrane Bioreactor (MBR) (pilot scale) was investigated for fouling control optimisation. The system was operated with flat-sheet microfiltration (MF) ceramic membranes. Because of the attached biofilm in the MBBR, it could work stably and effectively with different loading rates, which reduces the load on the membrane surface. Influences of sludge recirculation and flux on the transmembrane pressure (TMP) value and thus impact on fouling development were investigated. Intensive aeration, backwash as well as the implementation of NaOCl were used as physical and chemical cleaning, respectively. The chemical cleaning efficiency reaches up to 70% and could be increased after further research. After the determination of optimal operational conditions, the normalised permeability value (PN) was effectively maintained with a slight TMP increase.

3

Środowiskowe uwarunkowania skutków odkrywkowej eksploatacji węgla brunatnego na Pojezierzu Gnieźnieńskim

Przybyłek Jan

Przegląd Geologiczny

|

2020

|

Vol. 68, Nr 8

645--654

EN

The paper focuses on the problem of water draining from brown coal pits, which has occurred since the 1950s in the Gniezno Lakeland in the western part of central Poland. Threats to hydrogeological systems and related lake systems under conditions of mining-induced drainage near the lakes located in the Powidz Landscape Park (PLP) are indicated. The lowering of water level in the PLP lakes exceeds 5 m, as compared to the pre-mining-induced drainage state. Such a rapid change may cause ecological disaster for these deep-water, healthy lake ecosystems with abundant submerged macrophyte (Charophyte) habitats (Natura 2000 protected area). Considering the regional context, the causes of hydrodynamic pressure leading to degradation of Lake Wilczyńskie and neighbouring, hydrologically connected lakes, are presented. The proposed mitigation actions for improving the ecological state of these lakes are presented in the contexts of (1) water balance assessment, (2) hydrotechnical issues related to the redistribution of water from the Slesiňski Canal (the Warta River - Lake Goplo) through water pipeline transmission, and (3) the accelerating groundwater reclamation of the Jóźwin IIB open mine pit area.

4

Water Reservoirs as an Element of Shaping Water Resources of Post-Mining Areas

Stachowski P., Kraczkowska K., Liberacki D., Oliskiewicz-Krzywicka A.

Journal of Ecological Engineering

|

2018

|

Vol. 19, nr 4

217--225

EN

The aim of the study was to present the concepts of water reclamation and development of post-mining areas of the Adamów Lignite Mine following the termination of its excavating operation. The reclamation procedures will accelerate the process of restoring the devastated post-mining area to the natural environment and, above all, will contribute to the increase in local water resources. Several water reservoirs with different surface areas and capacities within the final excavations of opencasts were created. The reservoirs are used for water retention, recreation, melioration and flood control purposes, as well as for depositing overburden from other opencast excavations. In total, the construction of 5 water reservoirs will include 4 weirs, 7 monks and 3 culverts with damming as well as a number of kilometres of inflow and outflow channels. The schedule of works and expenditures of the investment amounts to PLN 14,509,512 and is divided into 5 stages, not only covering the construction of the reservoirs, but also the water and drainage infrastructure necessary for their proper operation. All constructed and planned water reservoirs (Przykona, Janiszew, Koźmin, Głowy, Adamów, Koźmin Końcowy and Władysławów) will become new permanent elements of the landscape and the hydrographic network, coupled with the catchment system of the Warta River. They will allow for an increase in the retention capacity of the Adamów Lignite Mine area from the previous 32.3 million m3 to 219.6 million m3 in the perspective of 2023. They will improve the microclimate of post-mining areas and have a positive impact on the lands created as a result of reclamation. They will provide retention for the irrigation of adjacent agricultural areas and help reduce the economic and natural losses caused by flooding. They will open recreational opportunities for the residents of the surrounding areas, characterized by water shortages. The post-mining reservoirs, formed during mining operations, fit perfectly into the Small Retention Program. The existing and planned water bodies are the best proof confirming that the decisions taken in the field of reclamation for water purposes were right. As practice shows, the landscape shaping during the exploitation of lignite is a great opportunity for the post-mining region to create reservoirs in the places where they do not occur in nature.

5

Zastosowanie procesu wymuszonej osmozy do odsalania i odnowy wody

Kabsch-Korbutowicz M.

Ochrona Środowiska

|

2016

|

Vol. 38, nr 1

9--14

PL

Proces wymuszonej osmozy (FO), nazywany też osmozą, inżynieryjną osmozą lub manipulowaną osmozą, jest membranowym procesem osmotycznym. Wykorzystuje on ciśnienie osmotyczne silnie stężonego roztworu odbierającego, jako siłę napędową, powodującą transport wody przez zwartą membranę polimerową ze strumienia zasilającego do odbierającego. W zależności od składu roztworu zasilającego i przeznaczenia uzyskanego produktu, etap ten może być jedynym wymaganym procesem. Jednakże w większości przypadków pełny układ, wykorzystujący proces wymuszonej osmozy, zawiera kolejny etap, polegający na regeneracji roztworu odbierającego i uzyskaniu czystej wody. Przewaga procesu wymuszonej osmozy nad klasycznymi technikami odsalania polega na mniejszej intensywności blokowania membran, mniejszym zużyciu energii, większej skuteczności retencji soli oraz większym strumieniu wody. Wymuszona osmoza jest coraz częściej stosowana jako proces separacyjny w oczyszczaniu ścieków, produkcji żywności i odsalaniu wód morskich lub słonawych.

EN

Forward osmosis (FO), also known as osmosis, engineered osmosis or manipulated osmosis, is an osmotically driven membrane process. FO utilizes osmotic pressure of a highly concentrated draw solution as a driving force to transfer water from a feed solution to the draw solution through a dense polymeric membrane. Depending on the concentration of solutes in the feed and the intended use of the product, this stage may be the only process required. In most cases however, a complete FO system utilizing the forward osmosis contains a subsequent step for the draw solute regeneration to finally produce a clean water. Potential advantages of FO over classical desalination processes include its low fouling intensity, low energy consumption, higher salt rejection and higher water flux. It attracts growing attention as separation process in wastewater treatment, food processing, and seawater/brackish water desalination.

6

Rozliczenie wodnej rekultywacji wyrobisk odkrywkowych w świetle aktualnych uregulowań formalnoprawnych

Polak K.

Przegląd Górniczy

|

2015

|

T. 71, nr 9

37--40

PL

W artykule przedstawiono zagadnienia prawne związane z problematyką rozliczania rekultywacji wodnej wyrobisk odkrywkowych. Niektóre z wyrobisk posiadają olbrzymią pojemność wodną, to ich napełnianie potrwać może kilkadziesiąt lat. Rekultywacja prowadzona w tak długim okresie wymaga nowego, nie przewidzianego w polskim prawie, podejścia w sposobie jej rozliczania. W artykule przedstawiono podstawy prawne w zakresie rekultywacji wodnej oraz interpretację obowiązujących rozwiązań prawnych w zakresie możliwości etapowego rozliczania rekultywacji wodnej z wykorzystaniem wód podziemnych i powierzchniowych. Zasady rozliczania rekultywacji mają fundamentalne znaczenie dla wyceny funduszu likwidacji zakładu górniczego. Jednoznaczność przepisów w tym zakresie jest konieczna także dla jednostek samorządu lokalnego wydających decyzje o uznaniu rekultywacji za zakończoną. W artykule wskazano na potrzebę zmian w obowiązującym prawie, które pozwoliłyby na jednoznaczne przyjęcie metody szacowania kosztów rekultywacji oraz przychodów gmin z tytułu podatków gruntowych.

EN

This paper presents legal issues relevant to settlement of water reclamation in open-pit mines. Due to the fact that some of the pits have huge capacity of water volume, their flooding may take several decades. Long period of water reclamation requires a new approach to the way of its settlement, which is not provided for in the Polish law. This paper presents the legal bases for the water reclamation and interpretation of the existing solutions within the possibilities of a phased settlement of the reclamation with usage of ground- and surface water. The settlement of reclamation has got fundamental importance for the valuation of the Mine Closure Fund. The unambiguous of regulations is also necessary for local authorities which decide about the termination of reclamation. In this paper, it has been pointed out the need to change existing regulations, which would allow for unequivocal adoption of the estimating method of costs reclamation and income taxes of local communities.

7

Water Reservoirs Under Construction as a Result of the Activities of “Konin” and “Adamów” Brown Coal Mines

Gilewska M., Otremba K.

Journal of Ecological Engineering

|

2015

|

Vol. 16, nr 5

138--143

EN

Post-exploitation opencast pits constitute a final stage of mining activities and turning them into public utility facilities is taking place now by their water reclamation. They constitute basins without outflows with the depth of 15 to 69 m and areas ranging from 2.5 to 692 ha. The bottoms of these basins are situated in pyrite-containing Miocene formations. Products of Fe2S weathering comprise sulphuric acid and iron compounds – sulphate II and sulphate III. This study presents the basic parameters of the reservoirs constructed in the final opencast pits of the “Konin” and “Adamów” brown coal mine,s as well as the properties of the formations making up the bottoms of two water reservoirs under construction: Lubstów and Władysławów. It is evident from the performed investigations that these formations are characterised by very acid reaction and very high exchangeable acidity. The total sulphur content ranges from 446 to 962 mg·kg -1 of the ground and that of sulphate sulphur – from 71 to 187 mg·kg -1 of the ground. The chemism of these grounds will exert influence on the quality of water accumulating in the opencast pits during the initial period of their spontaneous flooding. Together with the increase of the capacity of these reservoirs, the contact of waters with boulder clays of the Warta River glaciation abounding in calcium compounds will increase and concentrations of calcium ions in the waters of the reservoirs will also grow.

8

Efektywność ekonomiczna inwestycji z zakresu melioracji wodnych na przykładzie PROW 2007–2013

Bukowski M., Liziński T., Wróblewska A.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2014

|

T. 14, z. 2

5--15

PL

Melioracje wodne ze względu na swój infrastrukturalny charakter należą do długookresowych inwestycji szczególnie istotnych dla całego społeczeństwa. Wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich powoduje, że ich znaczenie dla gospodarki wykracza poza rolnictwo. W warunkach polskich wiele inwestycji z zakresu melioracji wodnych jest wykonywanych z udziałem środków publicznych. Warunkiem przyznania pomocy z tych środków powinna być wartość społecznych efektów realizacji przedsięwzięcia wyższa niż jego koszty. W artykule przedstawiono ocenę efektywności ekonomicznej inwestycji z zakresu melioracji wodnych wykonanych w ramach PROW 2007–2013. W ocenie wykorzystano następujące wskaźniki efektywności: obecną wartość przedsięwzięcia netto, wewnętrzną stopę zwrotu oraz okres zwrotu. Z przeprowadzonych obliczeń wynika, że zrealizowane projekty są efektywne ekonomicznie ze społecznego punktu widzenia, efektywność ta jest jednak mała. Obliczone wartości wskaźników efektywności jednoznacznie wskazują na to, że inwestycje wodno-melioracyjne muszą być finansowane ze środków publicznych.

EN

Because of their infrastructural character, water reclamations belong to long-term investments of special importance for the whole society. Multifunctional rural development makes their importance for economy go beyond agriculture. In Poland many investments in water management are carried out with the use of public funds. Public aid should be used on condition that the value of social effects resulting from project implementation is higher than its cost. This paper presents an assessment of economic efficiency of reclamation projects executed within the Rural Development Programme in 2007–2013. The following efficiency indices were used: present net value of the project, internal rate of return and payback period. Performed calculations showed that the accomplished projects are economically efficient from the social point of view, their efficiency is, however, low. Calculated indices of efficiency explicitly show that water reclamation investments should be financed from public funds.

9

Rekultywacja wodna jako czynnik determinujący sukces branży górnictwa odkrywkowego w praktyce sozologicznej

Galiniak G., Polak K., Różkowski K., Kaznowska-Opala K., Pawlecka K.

Przegląd Górniczy

|

2014

|

T. 70, nr 10

122--127

PL

Dobrze zaplanowana i wykonana rekultywacja terenów pogórnicznych jest tym elementem działalności górniczej, który z jednej strony wyrównuje niekorzystne zmiany w środowisku wywołane wspomnianą działalnością, a z drugiej staje się początkiem nowego, bardzo często nawet atrakcyjniejszego sposobu zagospodarowania terenu. W Polsce zakres i skala przeprowadzonych i obecnie realizowanych zabiegów rekultywacyjnych jest dobrze rozpoznana, mimo, iż historia tej działalności zamyka się w okresie ostatnich sześćdziesięciu lat. W poniższym artykule Autorzy przedstawiają dotychczasowe osiągnięcia polskiego górnictwa odkrywkowego (głównie węgla brunatnego i siarki) w dziedzinie przywracania wartości użytkowych terenom przekształconym przez tę gałąź przemysłu.

EN

Land reclamation of post-mining areas is the part of mining activity. On the one hand, well-planned and executed reclamation compensates adverse effects in the environment caused by mining activity, on the other hand, it is the beginning of the new, sometimes even more attractive land use. In Poland, the scope and scale of conducted and implemented reclamation treatments is well recognized, although the history of this activities closes in the last sixty years. In this paper, the authors present the achievements of Polish open-pit mining (mostly lignite and sulfur) in the field of recovery of use value of the lands transformed by this branch of industry.

10

Prognoza zatapiania wyrobiska poeksploatacyjnego Świerki

Polak K., Różkowski K., Pawlecka K., Kaznowska-Opala K., Chudzik W.

Przegląd Górniczy

|

2014

|

T. 70, nr 2

31--36

PL

W artykule przedstawiono prognozę czasu zatapiania, stokowo-wgłębnego wyrobiska pogórniczego. Prognoza została wykonana dla nieczynnej kopalni odkrywkowej, w której prowadzono wydobycie melafiru. Rozpatrywany obiekt położony jest w Górach Suchych (Sudety). Opracowany bilansowy model obliczeniowy dostosowany został do warunków zasilania wyrobiska, do którego dopływ odbywa się poprzez opad bezpośredni, a także spływ powierzchniowy i podpowierzchniowy ze zlewni własnej. Obliczony czas trwania rekultywacji wodnej wgłębnej części wyrobiska odkrywkowego przekracza, wymagany przez ustawę o gruntach rolnych i leśnych, okres 5 lat. We wnioskach końcowych zaproponowano sposób rozliczenia rekultywacji terenów powyrobiskowych przeznaczonych do zagospodarowania jako użytki wodne.

EN

This paper presents a forecast of flooding time of the abandoned quarry where melaphyre was mined. That mine is located in Suche Mountains (Sudeten Mountains). The presented model of water balance was adopted to the local conditions of open-pit recharge. The main source of water inflow comes with direct precipitation as well as surface and subsurface runoff from the local catchment. The estimated duration of water reclamation exceeds the period of time indicated by the Regulation on agriculture and forest land, amounting 5 years. In the conclusion the way of settling reclamation time of post-mining areas for water reservoir has been suggested.

11

Zastosowanie filtrów narurowych i membran ultrafiltracyjnych do oczyszczania szarej wody z prania

Jodłowski A., Dobrzański M.

Instal

|

2014

|

nr 6

71--75

PL

W pracy przedstawiono wyniki badań laboratoryjnych mających na celu ocenę skuteczności oczyszczania szarej wody pochodzącej z prania domowego w układzie obejmującym filtrację przez filtr polipropylenowy (PCF), a następnie membranę ultrafiltracyjną (UF). Wyniki badań nad wstępnym oczyszczaniem modelowej szarej wody z użyciem filtrów PCF o mikronażu 1, 50 i 100 μm interpretowano w oparciu o równanie Rutha. Zmniejszanie się strumienia permeatu w trakcie procesu UF modelowano wykorzystując model relaksacyjny. Badano wpływ ciśnienia transmembranowego i temperatury na wielkość strumienia permeatu. W ocenie skuteczności oczyszczania wykorzystano podstawowe wskaźniki, w postaci chemicznego zapotrzebowania na tlen (ChZT), biochemicznego zapotrzebowania na tlen (BZT5), mętności i stężenia detergentów niejonowych. Zastosowanie PCF umożliwiło całkowite usuwanie zawiesin. Zastosowanie procesu UF pozwoliło na zmniejszenie ChZT o ok. 80%, BZT5 o ponad 90% i całkowite usunięcie detergentów niejonowych.

EN

This paper presents the results of laboratory tests conducted to assess the effectiveness of domestic laundry gray water treatment in the system consisted of the polypropylene filter (PCF) and ultrafiltration membrane (UF). The results of the preliminary purification of gray water model using the PCF filters 1μm, 50 μm and 100 μm were interpreted on the basis of the Ruth equation. The reduction of the permeate flux during the UF process was modeled using the relaxation model. The effect of a transmembrane pressure and temperature on the permeate flux was under the consideration. Evaluation of the effectiveness of treatment was based on the obtained values of chemical oxygen demand (COD), biochemical oxygen demand (BOD5), turbidity and concentration of non-ionic detergents. The use of PCF allowed complete removal of suspended solids. The UF process made it possible to reduce the COD of about 80%, BOD5 by more than 90% and a complete removal of non-ionic detergents.

12

Zastosowanie fotokatalizy TiO2/UV do dezynfekcji ścieków miejskich

Solecka M.

Gaz, Woda i Technika Sanitarna

|

2014

|

Nr 10

403--406

PL

Przedstawiono charakterystykę TiO2/UV. Szczególną uwagę zwrócono na mechanizm działania układu TiO2/UV na mikroorganizmy oraz wrażliwość organizmów na pośrednie produkty fotokatalizy. Podano przykłady instalacji do dezynfekcji ścieków miejskich za pomocą TiO2/UV działających w skali pilotowej.

EN

The characteristics of a TiO2/UV represented. Special attention is given to the reaction of microorganisms to particular disinfection method and sensibility of the organisms to intermediate products of photocatalysis. Examples of pilot-plant systems for municipal wastewater disinfection by TiO2/UV method are given.

13

Kwas nadoctowy - budowa, właściwości i zastosowanie do dezynfekcji ścieków miejskich

Solecka M.

Ekologia i Technika

|

2013

|

R. 21, nr 1

40-46

PL

Przedstawiono charakterystykę kwasu nadoctowego. Szczególną uwagę zwrócono na mechanizm działania kwasu nadoctowego na mikroorganizmy oraz wrażliwość organizmów na pośrednie produkty utleniania. Podano przykłady instalacji do dezynfekcji ścieków miejskich za pomocą kwasu nadoctowego działających w skali pilotowej i technicznej.

EN

The characteristics of peracetic acid (PAA) are presented. Special attention is given to the reaction of microorganisms to particular disinfection method and sensibility of the organisms to intermediate products of oxidation. Examples of pilot-plant and commercial systems for municipal wastewater disinfection by PAA oxidation method are given.

14

Shaping the water conditions in the postmining areas (a case-study of Brown Coal Mine „Adamów”)

Fagiewicz K.

Civil and Environmental Engineering Reports

|

2013

|

No. 11

41--53

EN

The article presents the issues of shaping the water conditions in the mining areas given the example of Brown Coal Mine "Adamów". At the stage of the exploitation of deposit by opencast mining, the water conditions in the mining areas are transformed, which is associated with the need to adapt their functions to the needs of the mining and energy sectors. These changes relate to the deep dehydration of aquifer horizons, transformation of hydrographic network (removal of watercourses, reconstruction of the riverbeds, construction of drainage canals) and, consequently, changes in the water cycle. After the exploitation, the reconstruction of water resources becomes an essential condition to achieving the equilibrium of these areas. The concept of formation of water conditions in the post-mining areas of KWB (Brown Coal Mine) "Adamów" presented in the study, takes into account the environmental aspect of the functioning of the water management (shaping of landscape water retention through the construction of water reservoirs, limitation of water discharges from the drainage to the network of surface water and retention within the catchment area) as well as its social dimension (development of recreational-holiday functions).

PL

Wody powierzchniowe i podziemne terenów górniczych tworzą skomplikowany wielofunkcyjny system, który wymaga zintegrowanego sposobu gospodarowania uwzględniającego aspekt wody jako zagrożenia dla eksploatacji złóż, wody jako surowca dla przemysłu energetycznego, a przede wszystkim, wody jako czynnika niezbędnego do prawidłowego i trwałego funkcjonowania środowiska przyrodniczego. W opracowaniu przedstawiono problematykę kształtowania stosunków wodnych w obszarach górniczych na przykładzie Kopalni Węgla Brunatnego „Adamów”. Na etapie eksploatacji złóż metodą odkrywkową stosunki wodne w obszarach górniczych ulegają przekształceniom związanym z koniecznością dostosowania ich funkcji do potrzeb górnictwa i energetyki. Zmiany te dotyczą głębokiego odwodnienia horyzontów wodonośnych, przekształceń sieci hydrograficznej (likwidacja cieków, przebudowa koryt, budowa kanałów odwadniających), przekształceń rzeźby terenu i szaty roślinnej, czyli podstawowych komponentów, które warunkują kształtowanie się stosunków wodnych krajobrazu. Po zakończeniu eksploatacji działania w zakresie gospodarki wodnej powinny prowadzić do zwiększenia ilości wody w krajobrazie, zwiększenia intensywności jej obiegu, a tym samym do wytworzenia nowej równowagi w antropogenicznych systemach wodnych. Koncepcja racjonalnego i kompleksowego kształtowania stosunków wodnych przedstawiona w opracowaniu, uwzględnia aspekt środowiskowy funkcjonowania gospodarki wodnej (kształtowanie retencji wodnej krajobrazu przez budowę zbiorników wodnych, ograniczenia zrzutów wód z odwodnienia do sieci wód powierzchniowych i zatrzymanie ich w obrębie zlewni) oraz jej wymiar społeczny (rozwój funkcji turystyczno- rekreacyjnych, wypoczynkowych związanych z wodą).

15

Polskie doświadczenia w rekultywacji wodnej wyrobisk poeksploatacyjnych odkrywkowych

Polak K., Hajdo S., Galiniak G., Pawlecka K.

Przegląd Górniczy

|

2012

|

T. 68, nr 1

65-72

PL

Działalność górnicza to nie tylko proces wydobycia kopaliny, ale także proces przywrócenia zdegradowanym terenom wartości przyrodniczych, czy użytkowych. Rekultywacja terenów pogórniczych jest zadaniem technologicznie złożonym, a niekiedy bardzo wydłużonym w czasie, jednak przynoszącym korzyści zarówno dla lokalnej społeczności jak i dla środowiska naturalnego. Doskonałym przykładem wymiernych korzyści jest rekultywacja w kierunku wodnym. Mimo iż polskie górnictwo odkrywkowe (głównie węgla brunatnego i siarki) nie może pochwalić się zbyt dużym doświadczeniem w tym zakresie, to i tak zrekultywowano kilka wyrobisk poeksploatacyjnych w kierunku wodnym, i na tej podstawie dokonano uogólnień wynikających z tych doświadczeń. Dodatkowo scharakteryzowane zostały trudności, jakie napotkali wykonawcy przy realizacji wybranych zbiorników, co winno być przydatne przy rozwiązywaniu problemów z tego zakresu.

EN

Mining activities comprise the process of mineral exploitation as well as the process of reclamation operations. Reclamation of post-mining areas is a task technologically complicated, sometimes of long duration, bringing, however, advantages both for the local society and natural environment. A perfect example of measurable advantages is reclamation in the water direction. In spite of the fact that the Polish opencast mining (mainly lignite and sulphur mines) has not huge experience in this scope, some post-mining excavations were reclaimed in the water direction, which are worth to be discussed. On this basis some generalizations were made resulting from these experiences. Furthermore, the difficulties were characterized which the performers have encountered during the realization of selected reservoirs, which should be useful when solving problems related to this range.

16

Utilization of surface- and groundwater for post-mining open pits reclamation in lignite mining

Cała M., Polak K.

AGH Journal of Mining and Geoengineering

|

2012

|

Vol. 36, no. 2

83-89

EN

The paper looks at water reclamation of open-pit excavations created as a result of lignite exploitation. Water reclamation of open-pit excavations is a long-lasting process. The prolonged duration and the target conditions of reservoirs' functioning create a number of hazards related to the reclamation process, and safety of use of the water basins. Slope stability and water quality should be considered as the most important of hazards. The article presents the exemplary results of stability calculations for a slope in an open-pit lignite mine in which the creation of a water reservoir is planned. The results of monitoring of water quality during the flooding of the pit are also described. The results of these calculations and the analyzes indicate that water reclamation requires the re-profiling of the final slopes of the pit and the flooding phase should be preceded by rock-mass drainage. The reclamation process should be reinforced by providing additional quantities of water from neighbouring mines. The safe reclamation and planned utilization of the basin requires a systemic approach towards the planning and design of the reservoir. A detailed analysis of the target, neutral physical and environmental conditions surrounding of the post-mining lake should become the base of the project.

PL

Rekultywacja wodna wyrobisk odkrywkowych powstałych w wyniku wydobycia złóż węgla brunatnego jest procesem długotrwałym. Długi czas trwania rekultywacji oraz docelowe warunki funkcjonowania zbiorników stwarzają szereg zagrożeń związanych z procesem rekultywacji oraz bezpieczeństwem użytkowania zbiorników wodnych. Do najważniejszych zagrożeń zaliczyć należy stateczność zboczy zbiorników oraz jakość wody. W artykule zaprezentowano przykładowe wyniki obliczenia stateczności dla zbocza w kopalni odkrywkowej węgla brunatnego, w której planowane jest utworzenie zbiornika wodnego. Przedstawiono także wyniki monitoringu napełniania wyrobiska w zakresie jakości wód. Wyniki obliczeń oraz analiz wskazują, że rekultywacja w kierunku wodnym wymaga przeprofilowania zboczy końcowych wyrobiska, a faza napełniania zbiornika wymaga odwodnienia górotworu oraz wspomagania procesu rekultywacji poprzez przerzut wód z sąsiednich zakładów górniczych. Bezpieczna rekultywacja oraz planowane wodne zagospodarowanie zbiornika wymaga systemowego podejścia w zakresie planowania i projektowania zbiornika. U podstaw projektu powinna leżeć więc szczegółowa analiza docelowych, naturalnych uwarunkowań fizycznych i środowiskowych w otoczeniu zbiornika powyrobiskowego.

17

Zastosowanie promieniowania ultrafioletowego do dezynfekcji ścieków miejskich

Sołecka M.

Ekologia i Technika

|

2011

|

R. 19, nr 3

115-121

PL

Przedstawiono charakterystykę promieniowania UV. Szczególną uwagę zwrócono na mechanizm działania promieniowania UV na mikroorganizmy oraz wrażliwość organizmów na pośrednie produkty naświetlania. Podano przykłady instalacji do dezynfekcji ścieków miejskich za pomocą promieniowania UV działających w skali pilotowej i technicznej.

EN

The characteristics of UV irradiation are presented. Special attention is given to the reaction of microorganisms to particular disinfection method and sensibility of the organisms to intermediate products of irradiation. Examples of pilot-plant and commercial systems for municipal wastewater disinfection by UV irradiation method are given.

18

Wybrane problemy związane z rekultywacją wyrobisk w kierunku wodnym

Różkowski K., Polak K., Cała M.

Górnictwo i Geoinżynieria

|

2010

|

R. 34, z. 4

517-525

PL

Rekultywacja obszarów pogórniczych jest skomplikowanym procesem przywracania zdegradowanych obszarów naturze. Umiejętnie przeprowadzona może w długoterminowej perspektywie odtworzyć pierwotne warunki. Co więcej może wzbogacić środowisko przyrodnicze, podnosząc walory krajobrazowe i zwiększając bioróżnorodność. Wymienione potencjalne korzyści niesie ze sobą rekultywacja w kierunku wodnym, szczególnie w obszarach o ubogiej sieci rzecznej. Tworzenie wielofunkcyjnego zbiornika wodnego jest też pożądane przez lokalną społeczność. Niniejszy artykuł przybliża niektóre problemy związane z geośrodowiskowymi uwarunkowaniami procesu rekultywacji w kierunku wodnym.

EN

Reclamation of post mining areas is a complicated process of restore degraded areas to natural environment. Correctly leading of this process in long time perspective restore the natural conditions. Moreover it enriches the natural environment, improves landscape quality and biodiversity. These potential advantages could be realised by water reclamation especially on areas where hydrographic network is not well developed. Multifunction reservoirs are also expected by local society. Selected problems connected with environmental conditions of water reclamation are focused in the paper.

19

Zastosowanie promieniowania gamma do dezynfekcji ścieków miejskich

Sołecka M.

Ekologia i Technika

|

2010

|

R. 18, nr 2

72-77

PL

Przedstawiono charakterystykę promieniowania gamma. Szczególną uwagę zwrócono na mechanizm działania promieniowania gamma na mikroorganizmy oraz wrażliwość organizmów na pośrednie produkty naświetlania. Podano przykłady instalacji do dezynfekcji ścieków miejskich za pomocą promieniowania gamma działających w skali pilotowej i technicznej.

EN

The characteristics of gamma irradiation are presented. Special attention is given to the reaction of microorganisms to particular disinfection method and sensibility of the organisms to intermediate products of irradiation. Examples of pilot-plant and commercial systems for municipal wastewater disinfection by gamma irradiation method are given.

20

Uwarunkowania prowadzenia rekultywacji wodnej na terenach poeksploatacyjnych na przykładzie zbiornika wodnego Przykona

Polak K., Klich J.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2009

|

nr 436, z. 9/2

373-377

PL

Zbiornik wodny Przykona zlokalizowany jest na terenach poeksploatacyjnych Kopalni Węgla Brunatnego Adamów S.A. Zbiornik został wykonany na zwałowisku wewnętrznym nadkładu, gdzie pierwotnie przepływała rzeka Teleszyna. Zatopienie zbiornika odbyło się poprzez skierowanie wód pochodzących z odwodnienia odkrywki Adamów. Po zakończeniu napełniania zbiornika Teleszyna została ponownie przełożona. W rezultacie zbiornik Przykona stał się częścią systemu rzecznego. Z powodu uformowania podłoża zbiornika z przepuszczalnych mas skalnych znajduje się on wciąż w zasięgu drenującego oddziaływania leja depresji wokół czynnej odkrywki Adamów. W związku z tym obserwuje się straty przepływu wody na wysokości zbiornika. Aby je uzupełnić, zaplanowano wykonanie kanału zasilającego, którym doprowadzane byłyby wody pochodzące z systemu odwodnienia odkrywki Adamów. Zasilanie zbiornika konieczne będzie tak długo, dopóki nie nastąpi odbudowa ciśnień hydrostatycznych wód podziemnych w otoczeniu zbiornika.

EN

The Przykona water reservoir is located in the post-mining area of the Adamów Lignite Mine (central Poland). The water resersoir was formed on the inner waste dumping ground, which is located in the original river bed of the Teleszyna River. The flooding of the reservoir was achieved using mine water taken from the dewatering system. After the flooding, the Teleszyna River had been re-directed to an artificial lake. As a result, the artificial reservoir became a part of the river system. Due to the permeability of the reservoir background and the influence of the cone of depression, water leakage from the reservoir has occurred. It was necessary to use the mine water resource in order to induce the water flow through the restored river system. To utilise surface water resources, a special channel connecting the mine with the lake is required. Teleszyna River irrigation could result from ground water level recovery in the area below the Przykona reservoir.