Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wpływ uszczelniania i wzmacniania górotworu w otoczeniu drążonego wyrobiska na jego stateczność, na przykładzie przejścia przekopem strefy uskokowej w TAURON Wydobycie S.A. ZG „Sobieski"

Jasicki Krzysztof, Kazanowska-Krupanek Ewa

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2023

|

nr 6

9--16

EN

The article focuses on issues encountered in the execution of a crosscut in a fault zone with a 120 m drop, and contains a description of the technology used by TAURON Wydobycie S.A. ZG „Sobieski" to seal the rock formations surrounding the excavation. When the crosscut reached a fault, the excavation was buried with loose debris from the neighboring rock formations. Due to simultaneous inflow of large amounts of water, the drainage system was prepared to guarantee water discharge exceeding the projected inflow by 50%. In order to fulfill the assumptions for the developed technology for safe passage through the fault zone, 7 holes were drilled to create drainage and subsequently lower hydrostatic pressure by 0.3 MPa. After that, crosscut drilling proceeded in strictly controlled and interrelated technological phases. These phases included reinforcing the rock mass with mineral binder through pre-drilled holes, and then by completing repeated cycles of excavation drillings in the fault zone, consisting of: drilling, rock mass reinforcement with binder injections and steel rod or self-tapping anchor piloting, building consecutive frames under the existing lining, and pumping mineral binder between individual lining layers.

PL

Na tle charakterystyki warunków geologicznych i opisu podstawowych pojęć dotyczących stateczności wyrobisk przedstawiono w artykule technologię bezpiecznego przejścia przez strefę uskoku o zrzucie 120 m podczas drążenia przekopu II do szybu Grzegorz na poziomie 540 m ZG „Sobieski" w warunkach trzeciego stopnia zagrożenia wodnego. Dokonano też oceny dotychczasowych efektów prowadzenia drenażu górotworu w rejonie tego wyrobiska.

2

Roboty górnicze związane z ograniczeniem zagrożenia wodnego, likwidacją i zabezpieczeniem wyrobisk, jako element poprawy bezpieczeństwa prowadzenia ruchu Kopalni Soli„Bochnia"

Flasza Michał, Puławska Aleksandra, Szydłowski Krzysztof, Paraszczuk Krzysztof

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2023

|

nr 12

3--10

EN

The article presents current mining works improving the safety of the Bochnia Salt Mine. Due to centuries of rock salt mining, intensive actions are required at the mine to protect the historic workings and surface of the area. In recent years, a sealing barrier has been constructed around the 16th-century Wielki Shaft to protect the salt rock mass from the destructive influence of external water. The mine is also carrying out intensive liquidation of redundant post-mining pits, which reduces the convergence of historic chambers and pits, and limits the extent of mining damage to surface facilities. An important task of the ongoing mining work is the protection, maintenance and preservation of the pits under historic protection. All these activities, as well as periodic inspections of the pits, have a significant impact on improving the safety of work and people underground.

PL

W artykule przedstawiono roboty górnicze poprawiające bezpieczeństwo prowadzenia ruchu Kopalni Soli „Bochnia". Ze względu na wielowiekową eksploatację wymaga ona intensywnych działań zabezpieczających, niezbędnych dla ochrony zabytkowych wyrobisk i powierzchni terenu. W ostatnich latach wykonano barierę uszczelniającą wokół XVI-wiecznego szybu Wielki, która zabezpieczyła górotwór solny przed destrukcyjnym wpływem wód pozazłożowych. W kopalni prowadzi się również intensywną likwidację zbędnych wyrobisk poeksploatacyjnych, ograniczającą konwergencję zabytkowych komór i wyrobisk oraz zmniejszającą zasięg szkód górniczych w obiektach powierzchniowych. Ważnym zadaniem prowadzonych prac górniczych jest zabezpieczenie, utrzymanie i konserwacja wyrobisk objętych ochroną zabytkową. Wszystkie te działania oraz cykliczne kontrole wyrobisk mają wpływ na znaczną poprawę bezpieczeństwa prowadzenia ruchu zakładu i ludzi w nim przebywających.

3

Realizacja profilaktyki dla zapewnienia bezpiecznego funkcjonowania KS „Wieliczka" po 2009 r. w aspekcie zwalczania zagrożenia wodnego i zawałowego

Cebula Bartosz, Siekierski Mariusz

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2023

|

nr 5

12--21

EN

A threat to the „Wieliczka" Salt Mine is posed by extra-deposit waters in the Chodenice beds - espe cially at the northern border of the deposit, repeatedly affected by mining works (e.g. the Mina corridor). Zones of cracks and caverns can lead from them to the mine significant amounts of water undersaturated with NaCI. The uncontrolled inflow of such waters to the „Mina" corridor from 1992 indirectly contributed to the end of salt explo itation and the focus on tourist services and the liquidation of excavations. The outflow reached its maximum in the autumn of 1992, when the surface of the land in the outskirts of the corridor was also destroyed. Securing the Mina was first carried out by lowering the hydrostatic pressure in the rock mass by taking in the inflowing brine. In 2007, a decision was made to close the corridor tightly, which carried the risk of pressure increase behind the dam, migration of undersaturated brine to other mine excavations and leaching of the rock mass. Therefore, in 2008, the President of the State Mining Authority appointed a Committee for issuing opinions on the state of water and collapse hazards in KS „Wieliczka", which formulated a number of recommendations. Experiences related to the elimination of the threat in the Mina corridor were extended to other excavations at risk. The risk reduction began with the liquidation of the Gussmann and Kosocice drifts in the area of W VI-6 and W VI-32 leaks in Z-28 and Z-32 chambers. Monitoring of the water table in the area of these leaks, as well as in the area of W VII-16 leak (i.e. the three largest inflows to the mine) showed the existence of two aquifers in the Chodenice beds: upper, well-permeable (piezometers PZ-1 and PZ-2), and lower, poorly permeable (PZ-3 hole). As part of the fight against natural hazards, approx. 83% of the chambers indicated by the Commission at the northern boundary of the de posit have been backfilled to date. At the same time, observations of delamination of roof and sidewall rocks and convergence measurements are carried out. In a number of excavations, the rock mass is anchored and cribs are built. Measurement results and observations in excavations do not show significant changes. Convergence measu rements showed its low intensity in most of the excavations of the lump deposit, and its increased intensity only in the bedded deposit. No significant changes were found in the condition of the chambers which could potentially collapse. In B-3 and W-l wells, the water table in the northern outskirts of the deposit is also recovering. Thus, the actions indicated by the State Mining Authority's Commission led to the reduction of the water hazard and the related collapse hazard in the „Wieliczka" Salt Mine.

PL

W artykule omówiono działania podjęte dla zminimalizowania zagrożenia wodnego i zawałowego w Kopalni Soli „Wieliczka" w latach 1992-2021, po niekontrolowanym dopływie wód pozazłożowych do poprzeczni Mina. Szczegółowo przedstawiono realizację postanowień komisji powołanej przez prezesa WUG w 2009 r., która na podstawie zebranych doświadczeń zaproponowała kierunki likwidacji nieudostępnionych turystom wyrobisk górniczych.

4

Historia i przyczyny katastrofy w dawnej kopalni rud żelaza Bibiela (region tarnogórski)

Labus Krzysztof, Labus Małgorzata, Mzyk Tadeusz

Przegląd Górniczy

|

2021

|

T. 77, nr 4-6

49--55

PL

Walka z wodą, wymagająca największego wysiłku technicznego i ekonomicznego, wysunęła się w okresie preindustrialnym na czoło wszystkich problemów technicznych górnictwa na terenie złóż śląsko-krakowskich. Jedna z ostatnich zanotowanych w historii katastrof, wynikających z zagrożeń wodnych, miała miejsce w 1917 roku w położonej na wschód od Miasteczka Śląskiego kopalni Bibiela na tzw. Pasiekach, eksploatującej limonitowe rudy żelaza. Celem podjętych prac było zidentyfikowanie przyczyny zalania kopalni, którą mogła być niewydolność systemu odwodnienia, lub też nagły, niekontrolowany dopływ, praktycznie niemożliwy do przewidzenia. Na podstawie analizy danych archiwalnych i obserwacji terenowych stwierdzono, iż do powstania katastrofy przyczyniły się warunki geologiczno-górnicze i intensyfikacja wydobycia.

EN

The fight against water, requiring the greatest technical and economic effort, was one of the most important technical problems of mining in the Silesian-Kraków region in the pre-industrial period. One of the last disasters recorded in history, resulting from water hazards, took place in 1917 in the Bibiela mine located east of Miasteczko Śląskie, on the so-called “Pasieki”, exploiting limonite iron ore. The aim of the research was to identify the cause of the mine flooding, which could be the failure of the drainage system or a sudden, uncontrolled inflow, practically impossible to predict. Based on the analysis of archival data and field observations, it was found that the geological and mining conditions and the intensification of extraction contributed to the catastrophe.

5

Badania przepuszczalności i współczynnika filtracji w ocenie warunków hydrogeologicznych i stanu zagrożeń wodnych w kopalniach podziemnych

Augustyniak Iwona

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2021

|

nr 11

10--16

PL

W artykule przedstawiono metodykę prowadzenia laboratoryjnych oznaczeń przepuszczalności i współczynnika filtracji na próbkach piaskowców karbońskich, pobranych z otworów wiertniczych odwierconych w przykładowym obszarze badań, i analiz warunków krążenia wód w strefie rozdzielającej zroby kopalni zlikwidowanej i czynne wyrobiska kopalni chronionej. Na podstawie uzyskanych wyników badań oszacowano natężenie przepływu wody przez caliznę skalną w strefie oddzielającej występowanie zrobów obydwu kopalń. Ponadto omówiono znaczenie metod i wielkości tych parametrów hydrogeologicznych w ocenie procesów i oszacowaniach natężenia przepływu wody między kopalniami oraz w prognozowaniu zagrożenia wodnego z uwagi na wydajność systemów odwadniania kopalń.

EN

Water damming up in the goafs of the abandoned mine may result in uncontrolled flows from the water reservoir to the workings of the neighboring mines. This flow increases the water hazard. The assessment of the water hazard of an active mine located in the vicinity of the abandoned mine includes primarily the analysis of safety pillars and drainage systems. The safety pillars are assessed for their tightness (permeability) and strength. The evaluation of drainage systems is based on determining the maximum capacity and reserve of the system drainage. The reliability of water filtration calculations in the pillar zone is strictly dependent on the accuracy of the recognition of the per meability (filtration coefficient) of the safety pillar rock mass. The highest values of filtration coefficient are usually assumed during assessing water filtration through safety pillars. This allows to estimate the filtration intensity with an excess and to obtain a certain safety margin essential for the functioning of the drainage systems of protected mines. The simulation calculations of the water flow through the safety pillar presented in the article should allow to determine the safety condition of the protected mine. The results of the permeability studies of the safety pillars rocks, with sufficient accuracy, can be obtained using the PDPK 400 permeameter.

6

Innovative technology of tight liquidation of workings on the example of the Wieliczka Salt Mine

Gonet Andrzej, Stryczek Stanisław Antoni

Archives of Mining Sciences

|

2021

|

Vol. 66, no. 1

3--12

EN

The authors of the paper describe the way in which the longitudinal working Gussmann was mined in level V and the longitudinal working Kosocice in level VI, which in both cases resulted in a water flux from behind the northern boundary of the salt deposit. Only after concrete dams were seated on both levels, the brine flux was stopped leaving a direct contact of the dams with the pressurized water around the mine. For the sake of controlling water beyond the dams, steel pipelines were conducted through both dams and equipped with gauges before the dams. Their use in a saline environment, the developing corrosion increased the possibility that the tightness of the pipelines would be damaged. For this reason a decision was made to protect the mine by making a tight reconstruction of the safety pillar in both levels along the longitudinal working for about 600 m from the dams eastwards. For this purpose the pipeline injection method was applied. As the volume of voids to be tightly filled equaled to about 3800 m3, the task had to be divided into stages. Because of considerable distances of the liquidated workings from the closest shaft, the sealing slurries were prepared in a special injection center on the surface from where they were transported to the destination with a pumping pipeline through the Kościuszko shaft. The most important aspect of liquidating the end parts of the longitudinal working was to properly select the sealing slurries in view of their best cooperation with the rock mass, and such parameters as tightness, durability and cost. At the end stage of works, both longitudinal workings were equipped with dams, which were sealed up with the hole injection method. The innovative technology was implemented in the Wieliczka Salt Mine to reconstruct the safety pillar in levels VI and V in the most westward workings, the mine was shortened by about 600 m, the length of the ventilation system was reduced, systematic observations and pressure read-outs in dams 3 and 4 were systematically eliminated in dams 3 and 4. In this way the costs were lowered and safety of the mine improved.

7

Docelowy model odwadniania zlikwidowanych kopalń, w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym

Konsek Stanisław, Czapnik Antoni

Systemy Wspomagania w Inżynierii Produkcji

|

2020

|

Vol.9, iss. 2

99--110

PL

Likwidacja kopalń i restrukturyzacja górnictwa węgla kamiennego w obszarze Górnośląskiego Zagłębia Węglowego (GZW) – ze względu na obecność i konieczność ochrony czynnych kopalń – nie rozwiązuje problemu odwadniania kopalń z/likwidowanych. W zlikwidowanych kopalniach stosowane są 3 systemy odwadniania: głębinowy (GSO) (wykorzystujący 1 szyb, z 1 lub kilkoma pompami głębinowymi), stacjonarny (SSO) (wymagający utrzymywania złożonej dołowej i powierzchniowej infrastruktury technicznej) oraz odwadnianie grawitacyjne (OG)(samoczynny spływ wody z zatopionej kopalni, do cieku powierzchniowego lub sąsiedniej kopalni lub pompowni). Najtańszym, najbezpieczniejszym i najprostszym pod względem technicznym, jest wdrożony przez SRK S.A. Oddział Centralny Zakład Odwadniania Kopalń (CZOK) – głębinowy system odwadniania. Koszt GSO jest o ok. 75% niższy niż odwadniania stacjonarnego. Zmiana systemu odwadniania, wymaga wnikliwej analizy zagrożenia wodnego dla sąsiednich kopalń. Wdrożony w latach 90. model odwadniania zlikwidowanych kopalń oparty został na istnieniu połączeń hydraulicznych pomiędzy czynnymi i zlikwidowanymi kopalniami. Sposób odwadniania likwidowanej kopalni projektowany był z poziomem zatopienia wyrobisk, poniżej najniższego kontaktu hydraulicznego z czynną kopalnią. W żadnej kopalni nie próbowano zlikwidować, niekiedy pojedynczego bezpośredniego połączenia hydraulicznego. Skutkiem tego jest utrzymywanie od kilkunastu lat pompowni, z „głębokim”, czyli kosztownym odwadnianiem. Dynamiczna sytuacja górnicza w obszarze GZW oraz dwudziestoletnie doświadczenia SRK S.A. Oddziału CZOK dowiodły, że przyjęty model wymaga weryfikacji. SRK S.A. Oddział CZOK na bieżąco dostosowuje i upraszcza odwadnianie byłych kopalń, nie zapominając o ochronie czynnych. Skutkiem tego jest zmniejszenie ilości pompowanej wody ze zlikwidowanych kopalń z ponad 99 mln m3 do ok. 66 mln m3 rocznie i retencja ok. 110 mln m3 wody w zrobach. Towarzyszy temu likwidacja licznej infrastruktury górniczej, wyrobisk, szybów, pompowni. Na bazie aktualnej sytuacji górniczo-hydrogeologicznej, SRK S.A. Oddział CZOK proponuje do wdrożenia nowy docelowy model odwadniania wszystkich kopalń w GZW (DMO GZW). Jest on oparty na wydzieleniu 9-ciu rejonów odwadniania (RO), z jedną centralną/rejonową pompownią, w każdym rejonie. Prognozuje się, że łączny dopływ do RO wynosić będzie ok. 400 m3/min (ok. 210 mln m3 wody/rok). RO należy widzieć jako odrębny układ górniczo-hydrogeologiczno-odwadniający, z wyznaczoną kopalnią – pompownią rejonową (PR) – do której kierowane będą wody z sąsiednich likwidowanych kopalń. SRK S.A., z sukcesem doprowadził praktycznie do końcowej fazy dwa RO: „Saturn” odwadniający zlikwidowane kopalnie w NE części GZW oraz „Centrum”, przygotowany do odwadniania kopalń niecki bytomskiej. Proponowane przemodelowanie wymaga zaangażowania i współudziału wszystkich przedsiębiorstw górniczych oraz realizacji w likwidowanych kopalniach wyprzedzających przedsięwzięć. DMO GZW zoptymalizuje i zmniejszy koszty ochrony czynnych kopalń przed zagrożeniem wodnym.

EN

The process of liquidation of mines and the restructuring of coal mining in the area of Upper Silesian Coal Basin – due to protecting active mines – not eliminated the problem of dewatering abandoned coal mines. Implemented in the years 90. dewatering model, was based on the existence of hydraulic connections between active and liquidated coal mines. The current situation of mining in the area of Upper Silesian Coal Basin and the experience of SRK S.A. – COAL MINES RESTRUCTURING COMPANY & CZOK Department (Central Plant of Dewatering Mines) SRK CZOK in the field of mine drainage, prove that this model requires verification and improvement. On the basis of the current mining and hydrogeological situation, SRK S.A. proposes to Target Dewatering Model all mines of Upper Silesian Coal Basin, based on separating 9 drainage areas, with one district pumping station for each of them. The success of its implementation, requires the involvement and participation of all mining companies and need to take the proposed measures before the liquidation of the mine. Target Dewatering Model, will optimize and reduce the cost of protecting neighboring active coal mines against the threat of flooding.

8

Przejawy zagrożenia oraz efektu zabezpieczenia zabytkowego szybu Górsko Kopalni Soli Wieliczka w wynikach pomiarów geodezyjnych

Maj Agnieszka, Kortas Łukasz

Przegląd Górniczy

|

2020

|

T. 76, nr 6

42--47

PL

Szyb Górsko jest siedemnastowiecznym szybem kopalni wielickiej, który został zasypany w 1954 roku. Na przełomie 2002 i 2003 roku przepływy wód opadowych doprowadziły do naruszenia stateczności budynku nadszybia, tworząc zagrożenie dla trwałości zabytku. Analiza wyników pomiarów niwelacyjnych, prowadzonych od 1 stycznia 2003 roku ujawniła zjawisko narastania przemieszczeń pionowych w bliskim sąsiedztwie szybu o zmiennej prędkości. Początkowo tempo obniżeń osiągało 350 mm/rok, a po likwidacji prawdopodobnych rozluźnień i ewentualnych wymyć w pobliżu ścian i fundamentów szybu prędkość przemieszczeń zmalała do niespełna 20 mm/rok. W 2012 roku, po wykonaniu kompleksowych prac uszczelniających szyb, tempo osiadania spadło do ok. 12 mm/rok, czyli do prędkości przemieszczeń wynikającej z wpływu zaciskania wyrobisk kopalnianych na powierzchnię terenu w sąsiedztwie szybu Górsko. Wyniki pomiarów geodezyjnych wskazują na opanowanie zagrożenia spowodowanego przepływem wód opadowych przez otoczenie szybu do wyrobisk kopalni.

EN

The “Górsko” shaft is a seventeenth-century shaft of the “Wieliczka” Salt Mine, which was filled in 1954. At the turn of 2002 and 2003, rainwater flows led to a violation of the stability of the headroom building, creating a threat to the durability of the monument. Analysis of the results of leveling measurements conducted since January 1, 2003 revealed the phenomenon of increasing vertical displacements in close proximity to the shaft with a variable speed. Initially, the rate of subsidence reached 350 mm/year, and after the elimination of probable loosening and possible wash-outs near the shaft walls and foundations, the speed of displacement decreased to less than 20 mm/year. In 2012, after the comprehensive shaft sealing work, the subsidence rate dropped to approx. 12 mm/year, i.e. to the speed of displacement resulting from the impact of mine workings closing on the surface of the area in the vicinity of the “Górsko” shaft. The results of geodetic measurements indicate control of the threat caused by the flow of rainwater through the surroundings of the shaft to the mining goafs.

9

Wody z pustek Webera w polu AB KWK„Murcki-Staszic"

Baszyński Witold

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2020

|

nr 7

20--25

PL

Artykuł na tle opisu mechanizmu tworzenia się pustek Webera w uwarunkowaniach górniczo-geologicznych KWK „Murcki-Staszic", gdzie wystąpiły one w najbardziej klasycznej postaci, na przykładzie zdarzeń z lat 2007-2009 w polu AB tej kopalni przedstawia ich związek z nagłymi dopływami wody do prowadzonych wyrobisk.

EN

The article describes the mechanism of the creation of Weber's voids in the mining and geological conditions of the „Murcki-Staszic" minę, where they occurred in the most classical form. The seąuential arrangement of layers over the excavation: claystone, mudstone, sandstone, favours the formation of this phenomenon, even in the conditions of poor water accumulation of the rock mass in the deposit area. The claystone in the ceiling above the longwall with caving is crushed, the mudstone, as morę rigid, bends under a thick sandstone complex, creating a huge few-centimetre thick gap into which relic waters from the overlying sandstone are sucked in. The disruption of this arrangement by mining works results in a sudden flow of water into the excavation.

10

Zarys zasad planowania likwidacji kopalń podziemnych w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym w świetle uregulowań prawnych

Bukowski Przemysław, Buchta Mirosław, Małaszuk Tadeusz, Kura Karol, Augustyniak Iwona, Niedbalska Katarzyna

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2019

|

nr 475, Hydrogeologia z. 16

27--33

PL

Likwidacja kopalni podziemnej pociąga za sobą radykalną zmianę warunków technicznych i ekonomicznych, organizacyjnych, prawnych, geologicznych i górniczych oraz ochronę czynnej kopalni. Znajduje to odzwierciedlenie w opisanych szczegółowo w artykule przepisach prawnych dotyczących likwidacji podziemnych obiektów górniczych, które wymagają przygotowania oddzielnej dokumentacji hydrogeologicznej, planów ruchu i projektów technicznych likwidacji górnictwa. Autorzy artykułu zgromadzili i usystematyzowali aktualny stan prawodawstwa oraz praktyczne rozwiązania niezbędne do spełnienia wymogów likwidacji podziemnych kopalń w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym (GZW).

EN

Underground mine liquidation entails a radical change of technical and economic, organizational legal, geological and mining conditions, as well as surface protection in relation to the active mine. This is reflected in the legal provisions regarding the decommissioning of underground mining facilities, described in detail in this paper, which require the preparation of a separate hydrogeological documentation, traffic plans and technical projects for the mining area. The authors collected and systematized the current state of legislation and practical solutions necessary to comply with the liquidation of underground mines in the Upper Silesian Coal Basin.

11

Warunki hydrogeologiczne i zagrożenie wodne w kopalni „Olkusz-Pomorzany”

Stochel Bernadetta, Wójcik Tomasz, Rusin Tadeusz, Motyka Jacek

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2019

|

nr 3

8--15

PL

W artykule, na tle opisu budowy geologicznej, przedstawiono warunki hydrogeologiczne rejonu Olkusza, gdzie prowadzona jest eksploatacja złóż rud Zn-Pb. Scharakteryzowano strukturę i natężenie dopływów wód do każdego ze złóż rud, a także sposób ich ujmowania i odwadniania wyrobisk. Celem pracy jest wskazanie czynników kształtujących wielkość całkowitego natężenia dopływu, który w IV kwartale 2017 r. kształtował się na poziomie blisko 230 m3/min, oraz sposobu wyznaczania granic stopni zagrożenia wodnego.

EN

The deposit of lead and zinc ores of the “Olkusz-Pomorzany” Mine is located in the so-called Muschelkalk (the Middle Triassic), which is present on the strata of the Bunter sandstone. The Muschelkalk is locally covered by deposits of the Keuper and the Upper Jurassic, as well as of the Quaternary. The Quaternary, Upper Jurassic, and Triassic multiaquifer formations are connected to form a single water-bearing horizon. A karstic-fissured aquifer system developed in the Triassic multiaquifer formation. Exploitation is carried out under free groundater flow conditions. The intensity of groundwater inflow to excavations (230 m3/min in Q4 2017) depends on the lithology of carbonate rocks and the presence of numerous connected cavities and channels. Such connections allow groundwater beyond deposit borders to flow to excavations laterally and vertically. Operation of a mine under such conditions is based on the recognition of water conditions using underground holes and the monitoring of pressure in piezometers within the rock mass under mining drainage. The distribution of piezometric pressures in each of the multiaquifer formation makes the predicted inflows to be close to the actual inflows. This leads to decisions of the mine management related to the safety of mine operation under water hazard, including the categorisation of water hazard with the use of the groundwater table elevation of the Triassic multiaquifer formation compared to the elevation of the designed excavation. This categorisation method has been used since the mine was established. According to mine authorities, the method is suitable and effective.

12

Katastrofa wodna Kloski – Colloredo 2 w kopalni soli „Wieliczka”. Geologiczne i historyczne tło wydarzeń sprzed 150 lat

Przybyło Jerzy, Włodarczyk-Żurek Elżbieta

Przegląd Solny

|

2018

|

T. 14

117--131

PL

Poprzecznia Kloski była chodnikiem poszukiwawczym zlokalizowanym na poziomie V, a poprzecznia Colloredo chodnikiem ratunkowym na poziomie IV. Walka z katastrofą wodną w poprzeczni Kloski, a później także w poprzeczni Colloredo trwała 11 lat i polegała przede wszystkim na wykonywaniu wyrobisk chodnikowych i szybików prowadzonych za wodą. Wyrobiskami tymi odkrywano liczne kawerny i pustki powstałe w wyniku wynoszenia materiały skalnego z górotworu. W wyniku gwałtownych wypływów wód połączonych z transportem materiału skalnego doszło w 1879 do deformacji powierzchni terenu. Ostatecznie wypływ został zatamowany w rezultacie samoczynnego zaciskania się odkrytych wcześniej kawern. W budowie geologicznej rejonu wypływu występują skały złoża bryłowego, głównie iłowce margliste i zubry. Dopływy wód należy wiązać z przekroczeniem utworów otuliny iłowogipsowej złoża i wejściem chodnikiem Kloski w zawodnione piaskowce chodenickie formacji z Machowa. Obecnie przecieki z rejonu Kloski stanowi zarejestrowany na poziomie VI wyciek WVI-20, a Rejon Kloski Colloredo podlega wodoszczelnej likwidacji. Analiza przyczyn i przebiegu katastrofy wodnej Kloski Colloredo oraz katastrofy w poprzeczni Mina w 1992 roku pozwala dostrzec analogie łączące oba wydarzenia.

EN

The Kloski cross-corridor was an exploration corridor, located at Level V, while the Colloredo cross-corridor was an emergency corridor at Level IV. The emergency operations conducted first in the Kloski cross-corridor and followed by those in the Colloredo cross- -corridor continued for eleven years and primarily consisted in the cutting of corridor workings and level-connecting shafts, along the water courses. Such workings uncovered a number of caverns and voids that had occurred as a result of rock material removal from the rock mass. Upon rapid outflows of water transporting rock material, surface deformations appeared in 1879. Finally the outflow was dammed by natural convergence of previously discovered caverns (fig. 1,2,3,4,5,6,7,8,12,13,14,15). The geological structure of the water outflow area shows boulder rocks, mainly marl siltstone and zubers. Water inflows were associated with the penetration of the protective layers of siltstone and gypsum formations above the salt deposits, through the Kloski corridor, and into the soaked Chodenice sand deposits of the Machów formation (fig.9,10,11). Recently, Leak WVI-20 from the Kloski corridor has been recorded at Level VI, and the Kloski-Colloredo Area has been subjected to water-tight liquidation (fig.16). Our analysis of the cause and course of the water disaster in the Kloski-Colloredo Area, as well as of that in the Mina cross-corridor of 1992, allows us to identify certain analogies of both occurrences.

13

Charakter i geneza wycieku 55/750 w Kopalni Soli „Kłodawa”

d’Obyrn Kajetan, Motyka Jacek, Staszczak Wacław

Przegląd Solny

|

2018

|

T. 14

21--28

PL

Zagrożenie wodne w Kopalni Soli „Kłodawa” występuje od ponad 65 lat, czyli od rozpoczęcia eksploatacji soli. Jednym z wycieków stanowiących zagrożenie jest zjawisko wodne nr 55 występujące na poziomie 750. W artykule przedstawiono wyniki monitoringu tego zjawiska wodnego. Kopalnia prowadzi systematyczną kontrolę wydajności wycieku i jego składu chemicznego oraz izotopowego. Wyniki tych badań pozwalają na określenie wody pochodzącej z tego zjawiska wodnego jako syngenetycznej solanki pochodzącej z wód uwięzionych w wysadzie.

EN

The water hazard in the “Kłodawa” Salt Mine has been present for more than 65 years, since the beginning of the salt exploitation. The water phenomenon No. 55, occurring at the level 750, is one of the leakages contributing to this threat. The article presents the results of this water phenomenon monitoring conducted by the mine. Systematic control of this leakage consits of efficiency, and also chemical and isotopic composition measurements. Based on the monitoring results, water coming from this phenomenon can be considered as a syngenetic brine, originating from waters trapped in the salt deposit.

14

Współczesne wymiary bezpieczeństwa zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń w portach morskich

Chmieliński M.

Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe

|

2018

|

R. 19, nr 6

73--77, CD

PL

W artykule omówione zostały wybrane zagadnienia dotyczące współczesnych wymiarów bezpieczeństwa w aspekcie zwalczania zagrożeń i zanieczyszczeń w portach morskich. Analizując problematykę współczesnego wymiaru bezpieczeństwa na akwenach morskich, dokonano wyjaśnienia pojęcia bezpieczeństwa morskiego. Potencjalnymi źródłami zagrożeń i zanieczyszczeń wód portowych są wyloty kanalizacyjne odprowadzające ścieki sanitarne, przemysłowe i opadowe, procesy przeładunkowe prowadzone na nabrzeżach, prace budowlane, remontowe lub konserwacyjne, eksploatacja statków, odbiór odpadów ze statków.

EN

The article discusses selected issues regarding contemporary security dimensions in the aspect of combating threats and pollution in seaports. Analyzing the problems of the modern dimension of safety on sea areas, the concept of maritime safety was clarified. Potential sources of hazards and pollution of port waters are sewage outlets discharging sanitary, industrial and rain-water sewage, transhipment processes carried out on quays, construction, renovation or maintenance works, operation of ships, collection of waste from ships.

15

Geologiczne i historyczne przyczyny awarii wodnej w poprzeczni Mina w Kopalni Soli „Wieliczka”

Przybyło J.

Przegląd Solny

|

2017

|

T. 13

5--14

PL

W 1992 roku w Kopalni Soli „Wieliczka” doszło do katastrofy wodnej. Podczas przebudowy ostatnich metrów poprzeczni Mina zlokalizowanej na IV poziomie kopalni zaistniały gwałtowne wypływy wody niosącej duże ilości materiału skalnego. Apogeum wypływów miało miejsce jesienią 1992 roku, kiedy doszło do destrukcji powierzchni terenu na przedpolu poprzeczni. Przyczyny zaistnienia katastrofy są złożone i sięgają początku XX wieku, kiedy kopalnia pod presją krytyki dotyczącej złej jakości wydobywanej soli poszukiwała nowych pól eksploatacji złoża. Do prac rozpoznawczych należało przedłużenie północnych końcówek poprzeczni Strzelecki, Dunajewski i Mina, dokonane w latach 1908-1917. Z uwagi na budowę geologiczną górotworu w przypadku poprzeczni Mina przedsięwzięcie okazało się chybione. Z powodu braku właściwego nadzoru nad prowadzonymi pracami, przekroczono granicę złoża i otrzymano w efekcie dopływ nienasyconej wody pochodzącej z utworów chodenickich. Granicy złoża wówczas nie wychwycono, o czym świadczą archiwalne materiały kartograficzne z lat 20. Wyciek w poprzeczni został zarejestrowany i podlegał systematycznej kontroli. Widnieje on na archiwalnej mapie z lat 30. Po II wojnie światowej dopuszczono do pogorszenia się technicznego stanu poprzeczni i ostatecznie w 1971 roku końcowe kilkadziesiąt metrów chodnika uległo zawałowi. Wyciek w poprzeczni przestał być kontrolowany i ujmowany i w sposób nieopanowany migrował na niższe poziomy kopalni, powodując destrukcję górotworu. W latach 80. postanowiono odbudować poprzecznię w celu ponownego ujęcia wycieku. Obowiązująca w górnictwie solnym instrukcja Zjednoczenia Kopalnictwa Surowców Chemicznych nakazywała ujmowanie wód kopalnianych w miejscu ich dopływu w celu uniemożliwienia migracji nienasyconych wód w solnym górotworze. W drugiej połowie lat 80 zaprojektowano przebudowę chodnika, jednak zbyt forsowną. Realizacja tego projektu na początku lat 90., w warunkach przemian społecznych i gospodarczych zachodzących w Polsce i zmian personalnych w kopalni doprowadziła do zaistnienia katastrofy wodnej w poprzeczni. Katastrofa ta oprócz negatywnych skutków miała jednak także swe pozytywne aspekty w postaci restrukturyzacji kopalni i wypracowania nowoczesnych metod zwalczania zagrożenia wodnego w górnictwie solnym.

EN

Catastrophic water intrusion into the Wieliczka Salt Mine occurred in 1992. When the final section of the Mina Crosscorridor, located at Level IV of the Salt Mine, was under reconstruction, sudden inflow of water carrying large amounts of rock material encroached the workings. The maximum leaks volume occurred in the autumn of 1992, with the destruction of land surface on the foreground of the cross-corridor (phot.1). The causes of the catastrophic events were complex and went back to the beginning of the 20th century when the Salt Mine management started to search for new mining fields under the pressure of criticism relating to the poor quality of extracted salt. Exploration works involved extension of the northern sections of the Strzelecki, Dunajewski, and Mina Cross-corridors conducted in 1908-1917. The last of the three projects failed, owing to the geological structure of the rock mass (fig.1). The salt deposit boundary was penetrated by the cross-corridor, probably due to poor supervision, and, consequently, unsaturated water originating from the Chodenice formation (fig.6), flew into the workings. The salt deposit boundary was not correctly identified, as proved by the archival cartographic materials of the 1920’s (fig.2,3). The leak was registered and put under regular inspections which we can see on the 1930’s maps (fig.4). After World War II, the technical condition of the cross-corridor was neglected and the end section several dozens of metres long collapsed in 1971. The water could not be controlled any longer and it migrated to the lower levels of the Salt Mine, causing rock mass destruction (fig.5). The management decided to reconstruct the cross-corridor in the 1980’s and plug the leak. The salt mining instructions adopted by the Chemical Minerals Corporation ordered plugging water leaks on location to prevent migration of unsaturated water within salt deposit. In the second half of the 1980’s, the reconstruction project was designed, but the works were too extensive (fig.7). The project was conducted in the early 1990’s, the period of social and economic transformations, as well as personnel replacements, occurring in Poland and in the Salt Mine itself. Those also contributed to the developments. Besides the negative effects, the catastrophe resulted in the implementation of a restructuring project and working out modern methods of water hazard control in salt mining.

16

Charakterystyka zagrożenia wodnego w Kopalni Soli „Kłodawa” S.A. na przykładzie wybranych zjawisk

Staszczak W., Krokos K.

Przegląd Solny

|

2017

|

T. 13

115--121

PL

Kopalnia Soli „Kłodawa” S.A. eksploatuje sól kamienną od ponad 65 lat i na przestrzeni tych lat mierzy się z zagrożeniem wodnym. Spośród zinwentaryzowanych 516 zjawisk wodnych czynnych jest 153, z których 142 zjawiska stanowią zawilgocenia i wycieki kropelkowe, a tylko 11 zjawisk to wypływy solanki. Największe zagrożenie stanowią zjawiska: 106/600, 93/525, 30/619, 55/750, 7/450. Kopalnia prowadzi pełen monitoring tych zjawisk, a dzięki odpowiednio prowadzonej profilaktyce oraz zdobytej wiedzy możliwe jest racjonalne planowanie frontu robót górniczych, z zachowaniem najwyższego stopnia bezpieczeństwa eksploatacji i ochrony infrastruktury.

EN

The „Kłodawa” Salt Mine S.A. has been excavating rock salt for over 65 years, and during all this time it to face with water threat. Among 516 evidenced sites of brine occurrence in the mine, 142 are the sites of rock wettening or droplet leakage and only 11 are actual brine leakage sites. The biggest threat is assumed to relate to leakages registered as 106/600, 93/525, 30/619, 55/750, and 7/450. Continuous monitoring of water hazard sites and adequate prevention enables the mine rational mining and maintaining the highest degree of safety of both excavation and the infrastructure protection.

17

Zastosowanie wybranych metod badań masywów skalnych do oceny warunków hydrogeologicznych kopalń węgla kamiennego GZW

Bukowski P., Niedbalska K., Augustyniak I., Haładus A., Kura K., Małaszuk T.

Przegląd Geologiczny

|

2017

|

Vol. 65, nr 11/1

933--937

EN

The paper characterizes selected methods of studying the sources of water hazard and solid rocks properties useful in the assessment of hydrogeological conditions of hard coal mines. Particular attention was paid to the measurement method of rock permeability using the unique PDPK-400 equipment in the assessment of filtration conditions and conditions of water flow in post-exploitation goafs and trough safety pillars. The possibilities of using an oedometer in the evaluation of permeability of post-exploitation goafs have been indicated. The usefulness ofsome investigation methods of the rock environment as sources of input data for numerical modelling of filtration have also been shown.

18

Zagrożenia związane z wodą - powodzie błyskawiczne

Pociask-Karteczka J., Żychowski J., Bryndal T.

Gospodarka Wodna

|

2017

|

Nr 2

37--42

PL

Ze względu na skalę szkód oraz wzrastającą liczbę zdarzeń związanych z hydro-zagrożeniami rozpoznanie ich genezy oraz jednoznaczna klasyfikacja są ważne z punktu widzenia podejmowania odpowiednich działań zapobiegających ich niekorzystnym skutkom. Celem artykułu jest usystematyzowanie wiedzy na temat hydro zagrożeń ze szczególnym uwzględnieniem powodzi błyskawicznych, które wyróżniają się ze względu na gwałtowny przebieg oraz bardzo duże zniszczenia w skali lokalnej. Przedstawiono także wybrane aspekty dotyczące oceny zagrożenia związanego z występowaniem powodzi błyskawicznych, jak również sposobów ograniczenia ich skutków.

EN

The increase in number of hydro hazards and damage generated by these events causes that detailed recognition and unambiguous classification are a core to make decisions in order to mitigate their adverse impact. The goal of the study is to systemize the knowledge related to hydro hazards with considerable focusing on flash floods, which are very rapid unpredictable events and cause big damages at a local scale. Some aspects of the assessment of risks associated with the occurrence of flash floods as well as methods of reducing their negative effects were also presented.

19

Drążenie wyrobisk chodnikowych KWK „Murcki-Staszic”w warunkach zagrożenia wodnego

Skuza M., Kolasa M., Miodoński G., Bukowski P., Niedbalska K.

Bezpieczeństwo Pracy i Ochrona Środowiska w Górnictwie

|

2017

|

nr 8

20--27

PL

W artykule przedstawiono doświadczenia kopalni węgla kamiennego „Murcki-Staszic” w ocenie zagrożenia wodnego dla planowanych i prowadzonych robót górniczych. W ocenie takiej dla robót w pobliżu zbiornika wody w zrobach należy wykorzystywać możliwości, jakie dają badania interdyscyplinarne. Do określenia dopuszczalnego i bezpiecznego ciśnienia wody w źródle zagrożenia wodnego można zastosować metody badań hydrogeologicznych i fizykomechanicznych środowiska skalnego. W artykule wskazano zastosowane metody oceny oraz scharakteryzowano profilaktykę zwalczania, a także sposób monitoringu przejawów zagrożenia wodnego.

EN

The article presents experiences of the “Murcki-Staszic” coal mine in the evaluation of water hazard for planned and conducted mining works. In assessing the conditions for the safe conduct of mining works, an essential element was the analysis of the state of water hazard. It has been found that the best solution for current geological-mining conditions will be effective drainage and lowering of water pressure in the reservoir, with an estimated capacity of about 240000 m3. Determining the safe water pressure in the reservoir, however, required taking into account the actual geomechanical parameters of the rocks, including the index of lowering the tensile strength of rocks due to their destruction (K = 0.6). Based on the calculations, it was found that safe operation of the works is possible in the case of the accumulation of water in the reservoir not higher than 6.5 m with respect to the floor of conducting gallery. It was necessary, however, to carry out ongoing monitoring of the parameters of the reservoir and the rock mass, which allowed to adjust the progress of the works to the stated conditions.

20

Protecting Wieliczka Salt Mine against water hazard on the example of the Mina traverse

Gonet A., Stryczek S.

AGH Drilling, Oil, Gas

|

2017

|

Vol. 34, no. 1

219--229

EN

Water surrounding every salt mine creates catastrophic hazard for that place. One of such cases is uncontrollable flooding of the Wapno Salt Mine, near Innowrocław (see article Kortas G. and Maj A., Przegląd Solny, 10, 2014). The causes of catastrophic water fluxes to the Mina traverse located in level IV at a depth of 170 m b.s. in the historical Wieliczka Salt Mine is presented in this paper. The complex geological build of the immediate neighborhood of the Mina traverse was described, paying attention to the evidently disadvantageous hydrogeological conditions in the northern part of the salt dome. The most important actions aimed at limiting the water hazard in Wieliczka Salt Mine concentrated on managing and so liquidating the disastrous flux of water and solids to the Mina traverse, which started in 1992. A unique solution was proposed to solve this problem, i.e. an internal safety pillar was construed with the use of dedicated unique technologies.