W artykule zaprezentowano wyniki badań dotyczących percepcji rzek – ich wartości niematerialnych. Badania zarówno ilościowe jak i jakościowe przeprowadzono wśród studentów Uniwersytetu Warszawskiego w 2010 r. Opisywane przez respondentów rzeki były uznane przez nich jako „ich rzeki”. Najczęściej były to rzeki przepływające np. przez miejscowość, w której mieszkają lub w jej pobliżu. Zaprezentowano najczęściej wymieniane przez studentów wartości niematerialne „swojej rzeki”, a także – rzeki Wisły. Zwrócono uwagę na specyfikę języka jakiego, zarówno według autorki jak i respondentów, powinno się używać w przypadku opisu niematerialnych wartości rzek.
EN
The article presents the results of research on perception of rivers, their non‐material values. The examinations, both quantitative and qualitative, were conducted among students of the University of Warsaw in 2010. The rivers described by the respondents were considered to be “their rivers”, most often either flowing through their hometowns or nearby. The non‐material values of students’ rivers and the Vistula were presented. Much attention was paid to the specifics of the language, which should be used in describing non‐material values of rivers according to the author and the respondents.
Genius loci w istotny sposób wpływa na jakość życia społeczności z nim związanej, wzbogaca sferę duchową człowieka, potęguje jego wrażliwość artystyczną, możliwości intelektualne i twórcze. W konsekwencji stanowi potencjalne źródło inspiracji dla kształtowania krajobrazu. Miejsca „obdarzone duchem” pełnią rolę punktów orientacji, według których ludzie biorą przestrzeń w swe posiadanie. Są one wyznacznikiem kultury regionu. Warunkiem zaistnienia tychże miejsc jest niezwykłość, wyrazistość, łatwa identyfikowalność, moc wywoływania bogactwa przeżyć, przesycenie istotnymi treściami, sięgającymi istoty ludzkich potrzeb i odczuć. Fakt istnienia zjawiska zwanego duchem miejsca, obliguje nas do jego zachowania; ocalenia zarówno tego, co współtworzy ową indywidualną, unikalną jakość, jak i całego kontekstu. Jest rzeczą konieczną nie tylko ochrona miejsc obdarzonych szczególną atmosferą, lecz także ich tworzenie.
EN
Genius loci influents on quality of human life, enriches spirituals sphere of man, powers his artistic sensitivity and intellectual and creative possibilities. In consequence, genius loci poses potential source of inspiration for shaping of landscape. The places” blessed with spirit”, are the points of orientation; according these points the people take the space in their possession. There are determinant of region’s culture. Unusualness, expressiveness, easy identification, ability to evoke richness of experience, presence of important essence ‐ there are the condition of existence such a places. The fact of existence phenomenon, called genius loci, obliges us to its preservation; to salvation both this one, what creates individual, unique quality and the whole context. There is necessary think, not only to protect places, blessed with peculiar atmosphere, but create them too.
Artykuł dotyczy relacji pomiędzy treścią a formą kompozycji. Autorka skoncentrowała swą uwagę na określeniu źródeł i rodzajów treści, które mogą być zawarte w kompozycji krajobrazowej, takich jak: pojęcia i formy archetypowe, "świat idei" - prądy filozoficzne, literackie, artystyczne, religie i związany z nimi kult zmarłych, władza, doktryna polityczna, ustrój, patriotyzm, poczucie odrębności. Autorka bada ten problem w ujęciu historycznym i współczesnym. Analizuje także wybrane sposoby wyrażania treści.
EN
The article deals with relations between substance and form of composition. The author has focused her attention on the identification of sources and kinds of substance, which can be comprised in landscape composition, such as: an archetype notions and forms, "the world of ideas" - philosophic, literary and artistic currents, religions and connected with them cult of dead, rule, political doctrine and system, patriotism, feeling of separateness. The author examines this problem in historie and contemporary depietion. She also analyses chosen ways of expression of substance.