Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Waloryzacja, optymalizacja i dywersyfikacja sposobami na poprawę sytuacji w budownictwie

Adamczak-Bugno Anna

Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne

|

2023

|

Nr 6

22--32

PL

Sektor budowlany od dłuższego czasu funkcjonuje w warunkach wysokiej inflacji. Trendy rynkowe, przede wszystkim ceny materiałów, mocno odbiegają od znanych dotychczas schematów i są dodatkowo mocno skorelowane z decyzjami politycznymi. Czy rozwiązaniem umożliwiającym utrzymanie się firm na rynku w trudnej sytuacji może być waloryzacja, efektywna optymalizacja kosztów oraz szukanie zleceń w innych segmentach rynku budowlanego?

2

Lime-stabilized solid-waste blends as alternative building blocks in construction

James Jijo, Gobinathan Ayyapakam Ranganathan, Balaji Adhimoolam Kannan, Ashwin Saravanan, Aravind Chinnathurai

Architecture Civil Engineering Environment

|

2023

|

Vol. 16, no. 2

89--99

EN

Stabilized blocks have been gaining ground in recent times. Stabilized solid waste blocks provide an eco-friendly alternative to conventional fired bricks. The present investigation dealt with the development of lime stabilized blended solid waste blocks comprising fly ash (FA), steel slag (SS) and phosphogypsum (PG). The PG content was limited to 10% and the proportion of FA:SS was varied in the remaining 90% in the ratios of 1:2, 1:1 and 2:1. The blends were stabilized using 2%, 4% and 6% lime. The blends were dry mixed, followed by the addition of a sufficient quantity of water to obtain a uniform wet mix. This mix was then packed into moulds to cast blocks. The blocks were demoulded after 24 hours under wet gunny bags and cured in water for 7 days. Similarly, the blends were also mixed with sand to prepare solid waste mortars blocks and cured for 7 days. At the end of their stipulated curing periods, the stabilized solid waste blocks and mortar blocks were tested for their compressive strength. The results of the investigation revealed that the mix LFSP621 developed the maximum strength of all combinations tested and hence, it can be concluded that the solid waste blend consisting of 60% FA, 30% SS and 10% PG stabilized with a further 6% lime by weight of the solid waste mix was the most optimal mix for developing maximum strength of the solid waste blocks. The mortar blocks, however, met with limited success. Thus, it can be concluded that stabilized solid waste blocks can become an effective alternative building material.

3

Valorization of a steel industrial co-product for the development of alkali-activated materials : effect of curing environments

Sarri Arezki, Oualit Mehena, Kennouche Salim

Advances in Materials Science

|

2023

|

Vol. 23, nr 2(76)

45--63

EN

While natural resources are becoming scarce and climate change is accelerating, the recovery and recycling of wastes and by-products is an effective way to deal with the economic and ecological constraints of recent decades. The valorization of industrial by-products in civil engineering is a common practice either by their incorporation during the manufacture of Portland cements or as a partial replacement of cement during the production of concrete. The present work aims to develop waste-based alkali-activated materials WAAMs intended for civil engineering applications as a potential alternative to cement-based materials. A steel industrial by-product called commonly granulated blast furnace slag GBFS was used alone as a solid CaO-rich precursor; two alkaline activators such us sodium silicate (Na2SiO3) and sodium hydroxide (NaOH) were used separately for the production of two-part alkali-activated materials. Besides the microstructure analysis of the hardened samples, the influence of activator/precursor mass ratio, NaOH molarity, and two curing environments (Room temperature and 60°C) on the compressive strength, water accessible porosity, mass loss, and drying shrinkage were assessed. The results showed that a high Liquid/Solid ratio leads to a decrease in the compressive strength of the samples, while high NaOH molarity significantly improves the mechanical properties by reducing the porosity of the specimens. Moreover, alkaline silicate activator provides higher compressive strengths compared to the alkaline hydroxide activator, especially when the samples were cured at room temperature where a maximum 28days-compressive strength value of 105.28 MPa was achieved. For the samples activated using sodium hydroxide solution, the results revealed that their curing at 60°C promotes obtaining high initial-compressive strengths (7 days) before decreasing subsequently as a function of the curing time. As an indication, at high alkaline concentration (NaOH = 9M), a mechanical strength decline of 21% was recorded between a curing time of 7 to 28 days. Moreover, curing at 60°C induced high porosity, significant mass loss and high drying shrinkage. SEM analysis highlighted a dense, homogeneous microstructure without apparent defects, in particular for the samples where the alkali silicate activator was used.

4

Road and bridge construction price indexation illustrated with an example of a selected project

Urbański Mariusz, Świtała Marcin, Liszewski Wiesław, Ślusarczyk Beata, Piechowicz Konrad

Roads and Bridges - Drogi i Mosty

|

2022

|

Vol. 21, no. 4

365--378

EN

Dynamically growing prices of road and bridge works necessitate the valorization of construction works costs. The following article presents an example of estimating the value of the price indexation of a selected road investment based on price indices of road and bridge construction works in 2018-2022 with the division into: – a provincial single carriageway road of class G running in an urban area with bays, – roundabout with central island, one-way carriageways around the island, – dual carriageway sidewalk in an urban area running on existing terrain, – road bridge with a beam, multi-span superstructure of in-situ prestressed concrete, as well as taking into account road works related to the construction of culverts. The results of the studies prove that in the period of 2021–2022, there have been high increases in the prices of road and bridge works that could not have been foreseen at the bidding stage. The indexation ratios obtained as a result of the analyzes may constitute the basis for renegotiating the terms of the contract between the investor and the construction contractor.

PL

Dynamicznie rosnące ceny robót drogowych i mostowych wymuszają konieczność waloryzacji kosztów wykonania robót budowlanych. Poniższy artykuł prezentuje przykład szacowania wartości waloryzacji ceny wybranej inwestycji drogowej w oparciu o wskaźniki cen robót budowlanych obiektów drogowych i mostowych w latach 2018-2022 z podziałem na: – drogę wojewódzką jednojezdniową klasy G przebiegającą na obszarze miejskim z zatokami, – rondo z wyspą środkową oraz jednokierunkowe jezdnie wokół wyspy, – chodnik dwujezdniowy na obszarze miejskim przebiegający po istniejącym terenie, – most drogowy o konstrukcji ustroju niosącego z betonu sprężonego „na mokro”, belkowy, wieloprzęsłowy, a także z uwzględnieniem robót związanych z wykonywaniem przepustów pod zjazdami. Wyniki badań dowodzą, że w okresie obejmującym lata 2021-2022 wystąpiły wysokie wzrosty cen robót związanych z budową obiektów drogowych i mostowych, których nie można było przewidzieć na etapie składania oferty. Uzyskane na skutek analiz wskaźniki waloryzacji ceny mogą stanowić podstawę do renegocjacji warunków umowy między inwestorem i wykonawcą budowy.

5

Dziedzictwo architektury Górnego Śląska II połowy XX wieku - problemy konserwatorskie i perspektywy badawcze

Żmudzińska-Nowak Magdalena

Builder

|

2022

|

R.26, nr 6

34--36

PL

Artykuł porusza tematykę dziedzictwa architektury Górnego Śląska II połowy XX wieku jako problemu badawczego i konserwatorskiego. Celem publikacji jest charakterystyka architektury Górnego Śląska tego okresu w szerszym kontekście rozwoju architektury w Polsce oraz wydobycie głównych problemów związanych z jej ochroną. Tekst składa się z dwóch części. W części pierwszej przedstawiono ogólną charakterystykę okresu II połowy XX wieku w rozwoju architektury w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem Górnego Śląska. Omówiono także wybrane zagadnienia ochrony architektury powojennej oraz problemy z nią związane, w tym: brak całościowej wiedzy na temat zasobów architektonicznych tego okresu, trudności związane z ich waloryzacją czy niska świadomość społeczna w zakresie ich wartości. Część druga zawiera omówienie przykładów działań podejmowanych przez autorkę w ramach współpracy pomiędzy Wydziałem Architektury Politechniki Śląskiej a Instytutem Dokumentacji Architektury Biblioteki Śląskiej. Wspólne działania mają na celu dokumentację i ochronę dziedzictwa (materialnego i niematerialnego) Górnego Śląska w zakresie architektury oraz urbanistyki. Wypracowana metodyka interdyscyplinarnych działań, realizowana z sukcesem od blisko dziesięciu lat, może stać się uniwersalnym modelem postępowania w tym zakresie.

EN

The article deals with the subject of the architectural heritage of Upper Silesia of the second half of the 20th century in terms research and conservation problem. The aim of the publication is to characterize the architecture of Upper Silesia of that period within the broader context of Polish architecture development, and to highlight the main problems related to its protection. The text consists of two parts. The first part presents a general description of the period of the second half of the 20th century in the development of architecture in Poland, particularly emphasizing the Upper Silesian facilities. Selected issues of the protection of post-war architecture and related problems were also discussed, including: the lack of comprehensive knowledge about the architecture of this period, difficulties related to its valorization and low social awareness of its values. The second part contains a discussion of examples of activities undertaken by the author within the cooperation between the Faculty of Architecture of the Silesian University of Technology and the Institute of Architecture Documentation of the Silesian Library in Katowice. Joint activities are focused on documentation and protection of the heritage (tangible and intangible) of Upper Silesia in the field of architecture and town planning. The methodology of interdisciplinary activities, successfully implemented for nearly ten years, may become a universal model for this field development.

6

Biomass delignification with green solvents towards lignin valorisation: ionic liquids vs deep eutectic solvents

da Costa Lopes André M.

Acta Innovations

|

2021

|

no. 40

64--78

EN

The use of renewable resources as feedstocks to ensure the production of goods and commodities for society has been explored in the last decades to switch off the overexploited and pollutant fossil-based economy. Today there is a strong movement to set bioeconomy as priority, but there are still challenges and technical limitations that must be overcome in the first place, particularly on biomass fractionation. For biomass to be an appellative raw material, an efficient and sustainable separation of its major components must be achieved. On the other hand, the technology development for biomass valorisation must follow green chemistry practices towards eco-friendly processes, otherwise no environmental leverage over traditional petrochemical technologies will be acquired. In this context, the application of green solvents, such as ionic liquids (ILs) and deep eutectic solvents (DES), in biomass fractionation is envisaged as promising technology that encompasses not only efficiency and environmental benefits, but also selectivity, which is a crucial demand to undertake cascade processes at biorefinery level. In particular, this article briefly discusses the disruptive achievements upon the application of ILs and DES in biomass delignification step towards an effective and selective separation of lignin from polysaccharides. The different physicochemical properties of these solvents, their interactions with lignin and their delignification capacity will be scrutinized, while some highlights will be given to the important characteristics of isolated lignin fractions for further valorisation. The advantages and disadvantages between ILs and DES in biomass delignification will be contrasted as well along the article.

7

Rozbudowa systemu zarządzania terenami pogórniczymi na terenie województwa śląskiego – e-usługa publiczna OPI-TPP 2.0

Hamerla Adam, Bondaruk Jan

Przegląd Górniczy

|

2020

|

T. 76, nr 7

34--37

PL

Proces transformacji Górnego Śląska jest związany ze zwiększającą się ilością niezagospodarowanych terenów zwalnianych przez przemysł wydobywczy. Kojarzone są z negatywnym wpływem na środowisko i krajobraz, stanowiąc istotne obciążenie dla jednostek administracyjnych, na terenie których są zlokalizowane. Jednocześnie tereny te charakteryzują się wieloma walorami, których odpowiednie wykorzystanie może przyczynić się do rozwoju nowoczesnych gałęzi przemysłu i usług. Nowo budowana e-usługa publiczna OPI-TPP 2.0 ma na celu udostępnienie danych i informacji o terenach pogórniczych oraz aktywizację inwestorów w ocenie ich przydatności do lokalizacji nowych inwestycji.

EN

The transformation process of Upper Silesia is related to the increasing amount of brownfields released by the mining industry. They are associated with a negative impact on the environment and landscape, which is a significant burden for the administrative units in which they are located. At the same time, these areas are characterised by many advantages, the appropriate use of which may contribute to the development of innovative sectors of industry and services. The newly built public e-service OPI-TPP 2.0 is aimed at providing access to data and information on post-mining areas and activating investors in assessing their suitability for the location of new investments.

8

The case study of Villa Beatrice d’Este: management planning of a multi-layered site with Medieval ruins in the Veneto Region, Italy

Gamba Valentina, Calò Sergio, Malé Maurizio, Moretto Enzo

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2020

|

Nr 10

19--44

EN

Villa Beatrice d’Este is a 17th century Venetian Villa in the Veneto Region, Italy, located within the area of the Euganean Hills Regional Park. The villa was built to replace a previous 13th century Medieval Monastery, whose structure was integrated in the villa. Remains of the Medieval structures are still visible today. The monumental complex constitutes an example of a multi-layered site with continuous life from Medieval times up to the present days. For this reason, the site was selected as a case study by the EU-funded project RUINS[1], in view of proposing a management plan to protect and valorise its complex heritage, as an example of heritage site with Medieval ruins in Europe. [1] RUINS, Sustainable re-use, preservation and modern management of historical ruins in Central Europe - elaboration of integrated model and guidelines based on the synthesis of the best European experiences. A project funded by the EU through the Interreg Central Europe Programme.

PL

Villa Beatrice d'Este to XVII-wieczna wenecka willa w regionie Veneto we Włoszech, położona na terenie Parku Regionalnego Wzgórz Euganejskich. Willa została zbudowana w miejsce wcześniejszego średniowiecznego klasztoru z XIII wieku, którego struktura została zintegrowana z willą. Pozostałości średniowiecznych struktur są widoczne do dziś. Ten monumentalny kompleks stanowi przykład wielowarstwowego terenu z ciągłością życia od czasów średniowiecza do dnia dzisiejszego. Z tego powodu miejsce to zostało wybrane jako studium przypadku w ramach finansowanego przez UE projektu RUINS , w celu zaproponowania planu zarządzania mającego na celu ochronę i waloryzację jego złożonego dziedzictwa, jako przykładu miejsca dziedzictwa ze średniowiecznymi ruinami w Europie.

9

Waloryzacja wynagrodzenia w umowach o roboty budowlane na tle przepisów PZP (cz.1)

Wysoczański Hubert, Zawadzka Urszula

Budownictwo i Prawo

|

2020

|

R. 23, nr 2

20--22

PL

Artykuł omawia zagadnienia związane z waloryzacją wynagrodzenia wykonawcy w umowach o roboty budowlane na tle przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych, Kodeksu cywilnego, klauzul waloryzacyjnych stosowanych w kontraktach zawieranych przez zamawiających publicznych oraz w świetle najnowszego orzecznictwa.

EN

The article discusses issues related to the indexation of contractors’ remuneration in construction contracts against the provisions of the Public Procurement Law, the Civil Code, indexation clauses used in contracts concluded by public entities, and in the light of recent case law.

10

Waloryzacja wynagrodzenia w umowach o roboty budowlane na tle przepisów PZP (cz. 2)

Wysoczański Hubert, Zawadzka Urszula

Budownictwo i Prawo

|

2020

|

R. 23, nr 3

25--29

PL

W artykule omówiono zagadnienia związane z waloryzacją wynagrodzenia wykonawcy w umowach o roboty budowlane na tle przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych, Kodeksu cywilnego, klauzul waloryzacyjnych stosowanych w kontraktach zawieranych przez zamawiających publicznych oraz w świetle najnowszego orzecznictwa.

EN

The article discusses issues related to the indexation of contractors’ remuneration in construction contracts against the provisions of the Public Procurement Law, the Civil Code, indexation clauses used in contracts concluded by public entities, and in the light of recent case law.

11

Valorisation of a district area for tourism and recreation - a case study

Ziernicka-Wojtaszek Agnieszka, Król Karol, Zdonek Dariusz

Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska

|

2019

|

z. 137

275--285

EN

The aim of the work is to assess the tourist and recreational attractiveness of the Zator commune using synthetic indexation. An inventory of selected tourist assets, both natural and anthropogenic, as well as tourist development, was carried out. The Gołembski synthetic measure method was used to assess the conditions of tourism development. The results were presented in a descriptive form using GIS tools. The valorisation of the area of the selected administrative unit using the Gołembski method has allowed the identification of towns that stand out in terms of tourism and recreation in the examined commune.

12

Metoda waloryzacji przydrożnych obiektów sakralnych

Kulesza Piotr, Lubiarz Magdalena, Żak-Kulesza Małgorzata

Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego

|

2019

|

nr 41 (1)

57--71

PL

Przydrożne obiekty sakralne stanowią ważny element polskiego krajobrazu kulturowego świadcząc o jego dziedzictwie i tożsamości. Dotychczasowe studia nad tego typu obiektami są różnorodne, jednak wiążą się przede wszystkim z ich znaczeniem kulturowym. Niewiele jest badań dotyczących także roślinności towarzyszącej przydrożnym obiektom sakralnym oraz poruszających kwestie analiz krajobrazowych. Niniejsza praca prezentuje próbę połączenia powyższych zagadnień. Autorzy zaproponowali wieloaspektową metodę oceny przydrożnych obiektów sakralnych w trzech ujęciach: krajobrazowym (ocena wizualno-przestrzenna), kulturowym (ocena unikalności) i przyrodniczym (ocena roślinności towarzyszącej). Metoda jest rodzajem bonitacji punktowej, gdzie poszczególnym kryteriom ewaluacyjnym przyznawane są wartości punktowe. Im wyższy wynik końcowy, tym większa wartość krajobrazowa badanego obiektu. Zaletą metody jest powtarzalność, a czytelność formularza ewaluacyjnego zapewnia możliwość jej stosowania przez różnych badaczy.

EN

Roadside sacral objects are an important element of the Polish cultural landscape, bearing testimony to its heritage and identity. Previous studies into this type of objects are diverse, although they relate predominantly to their cultural meaning. There is little research related to vegetation accompanying roadside sacral objects and approaching the matter of landscape analysis. This paper is an attempt at combining the above issues. The authors present a multi-aspect method of evaluating roadside sacral objects in three aspects: landscape (visual-spatial evaluation), cultural (evaluation of uniqueness), and natural (evaluation of accompanying vegetation). This method is a type of point bonitation, wherein individual evaluation criteria are given points. The higher the total score, the greater the landscape value of the object studied. A great advantage of this method is repeatability, and the readability of the evaluation form makes it easy for various researchers to use.

13

Waloryzacja jako niewykorzystana szansa na sprawną realizację kontraktów kolejowych

Copija Marek

Archiwum Instytutu Inżynierii Lądowej

|

2019

|

Nr 28

7--16

PL

W artykule przedstawiono przykłady zapisów dotyczących waloryzacji stosowane w kontraktach infrastrukturalnych realizowanych przez PKP PLK wg warunków kontraktowych FIDIC. Dokonano również analizy poziomu wzrostu cen na bazie wskaźników Głównego Urzędu Statystycznego jak i opracowań branżowych wraz z oszacowaniem wpływu na wyniki finansowe firm budowlanych. Omówiono stosowaną i nową propozycję waloryzacyjną zaproponowaną przez PKP jak i oszacowano na 0,5%-3,0% wpływ poszczególnych propozycji na wyniki firm budowlanych.

EN

The article provides examples of the valorization records used in infrastructure contracts implemented by PKP PLK (Polish Railways) acc. FIDIC contractual conditions. There is also an analysis of the level of price increases based on indicators of the GUS (Central Statistical Office) and industry studies, together with an estimate of the impact on the financial performance of construction companies. Used and new proposal of the valorization shown by PKP has been calculated and analyzed. Has been presented that due to the lack of the valorization financial results of building companies can be worst app. 0,5%-3,0%.

14

Walory przyrodnicze i estetyczne łąk w krajobrazie wiejskim na przykładzie Płaskowyżu Kolbuszowskiego

Wolański P., Rogut K.

Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie

|

2018

|

T. 18, z. 4

55--74

PL

Zbiorowiska łąkowe odznaczają się dużymi walorami estetycznymi i krajobrazowymi. Decyduje o tym ich różnorodność florystyczna, zmienność barw kwiatów i liści poszczególnych gatunków roślin podczas sezonu wegetacyjnego oraz strefowość wynikająca z położenia w zmiennych warunkach uwilgotnienia i zasobności w składniki pokarmowe. Celem badań była charakterystyka zbiorowisk łąkowych Płaskowyżu Kolbuszowskiego pod względem różnorodności florystycznej i walorów estetycznych w krajobrazie otwartym. Na podstawie badań fitosocjologicznych prowadzonych w latach 2012–2016 dokonano ich charakterystyki pod względem różnorodności florystycznej oraz walorów krajobrazowych. Wykonane zdjęcia fitosocjologiczne zakwalifikowano do zespołów i zbiorowisk roślinnych. Badając ich różnorodność florystyczną, określono liczbę gatunków ogółem, średnią ich liczbę w jednym zdjęciu oraz wskaźnik Shannona–Wienera H’. Metodą Kościka przeprowadzono waloryzację środowiskową. Wyróżniono 8 zespołów i 9 zbiorowisk, w tym 11 na siedliskach wilgotnych, a 6 na świeżych. W większości badanych zbiorowisk licznie występowały rośliny motylkowe i zioła, które decydowały o walorach estetycznych krajobrazu tego regionu. Do najbogatszych florystycznie zaliczono: Arrhenatheretum elatioris, Cirsietum rivularis oraz zbiorowisko Agrostis capillaris. Wskaźnik Shannona–Wienera dla tych zbiorowisk wynosił około 3. Fitocenozy badanych zbiorowisk wyróżniały się kolorystycznie, szczególnie latem, na tle monotonnych upraw rolniczych i roślinności leśnej. Uwilgotnienie, sposób użytkowania lub jego brak wpływały na skład gatunkowy i walory estetyczne tych fitocenoz.

EN

Meadow communities are known for their high aesthetic and landscape values, due to their floristic diversity, colour variability of species’ flowers and leaves depending on seasons as well as on soil humidity and edaphic conditions. The research objective was to characterize the meadow communities of the Kolbuszowski Plateau with respect of their floristic diversity and aesthetic values in the context of open landscape. The study was performed in 2012–2016. The phytosociological refeleves have been assigned to either associations or to plant communities. As the parameters of the floristic diversity, the total number of species, the average species number per releve as well as Shannon–Wiener H’ index. Also the environment’s evaluation was performed with the Kościk method. As a result, 8 associations and 9 plant communities have been distinguished, 11 on wet and 6 on slightly wet sites. In most of the studied assemblages abundant legume plants and herbs was a chief aesthetic landscape’s asset in the region. Among the most floristically richest were Arrhenatheretum elatioris, Cirsietum rivularis and the Agrostis capillaris community, with their Shannon–Wiener index around 3. Such colourful phytocenoses, in particular in summer time, stand out from the monotonous backdrop of agricultural crops and forests. The meadows use or abandonment as well as moisture conditions influence their species composition and the aesthetic values.

15

Holizm to przyszłość? Całościowa perspektywa ochrony dziedzictwa kultury materialnego, niematerialnego i cyfrowego

Szmelter I.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2018

|

Nr 56

33--52

PL

Rosnąca świadomość zmian wynikłych z przełomu kulturowego, którego jesteśmy uczestnikami, powoduje zmiany teorii konserwacji zarówno w stosunku do sztuki dawnej, jak i w zachowaniu sztuki XX/XXI wieku. Obecnie dziedzictwo kultury funkcjonuje dychotomicznie – zarówno w tradycyjnych materialnych formach (tangible), jak i niematerialnych (intangible). Wobec Stulecia Awangardy nowa sztuka wymaga nowego typu ochrony i konserwacji, nie mieści się w systemie dyscyplin plastycznych, bywa ich syntezą lub hybrydą, lub przedstawia nieobjęte dotąd teorią formy całkowicie nowatorskie, kinetyczne, sztukę opartą na czasie (time-based media), sztukę w miejscach publicznych, jak murale, instalacje przestrzenne, wreszcie architekturę i sztukę ulicy (street art) zżyte ze społecznością lokalną. Dla zapobieżenia ryzyku utraty cenionego dziedzictwa autorka proponuje rozszerzenie ram ochrony i konserwacji w oparciu o kompleksowy kontekst wartościowania dziedzictwa, nową terminologię dla nowych strategii zachowania, stosowanie nowych kluczy w opisach i warunków dla identyfikacji obiektów, ich rearanżacji w przestrzeni. Całościowa perspektywa dziedzictwa materialnego, niematerialnego i cyfrowego (digital born) może stanowić wyraz zbiorowej mądrości i zdolności do wykorzystania wiedzy w holistyczny sposób, bez jej redukowania na składniki. Odpowiada na wyzwania zmian cywilizacyjnych, potrzebę tożsamości i budowania refleksyjnego społeczeństwa, w tym edukacji młodych pokoleń.

EN

The growing awareness of changes resulting from the cultural breakthrough, in which we participate, causes changes in the theory of conservation both in relation to the old art and in preserving the art of the 20th/21st century. Nowadays the cultural heritage functions as a dichotomy – both in traditional tangible forms and the intangible ones. In view of the Century of the Avant-garde the new art requires a new type of protection and conservation, it does not fit into the system of graphic disciplines, as it can be their synthesis or a hybrid, or presents entirely innovative, kinetic forms so far not included in the theory, time based media, art in public places such as murals, spatial installations, and finally architecture and street art familiar to the local community. To avoid the risk of losing precious heritage the author suggests expanding the range of protection and conservation on the basis of the complex context of heritage evaluation, new terminology for new strategies of preservation, applying new keys in descriptions and conditions for object identification, and their re-arrangement in space. The overall perspective of the tangible, intangible and digital-born heritage can be an expression of collective wisdom and ability to use knowledge in the holistic way, without reducing it to its components. It meets the challenges of civilisation transformations, the need for identity and building a reflexive society, including education of the younger generations.

16

Value creation : the internal perspective

Teixeira D., Duarte N.

Nowoczesne Systemy Zarządzania

|

2018

|

T. 13, nr 3

235--243

EN

The present research aims to approach leadership techniques in order to analyze whether those techniques promote and stimulate value creation and co-creation. The main goals were the identification of value creation's main sources in the footwear sector. This research was applied in a Portuguese region (Tâmega e Sousa) in the north of Portugal. In order to collect empirical data, the main focus was the learning and growth perspective, connected to the trinomial internal leadership, human capital's valorization and added value's creation. For the empirical research, a quantitative method was used in order to answer the main goal: In what way the ability to lead internal stakeholders promote value creation in the footwear industry? The data collection was achieved through a questionnaire applied, in person and via email, to industrial leaders and their employees. In an analysis to Tâmega e Sousa Region's footwear industry, it was concluded that there is a clear focus in internal processes, customer retention and satisfaction as well as a transversal financial concern. However there is a low investment in the learning and growth perspective. That means, there's a need to invest and/or develop motivational, performance and knowledge management processes and to define policies for recognition, relationship valorization and competence development.

PL

Celem artykułu jest zaprezentowanie koncepcji przywództwa wraz ze stymulantami kreowania i współkreowania jego wartości w postaci zasobów w przemyśle obuwniczym. Badanie zostało przeprowadzone w regionie Tâmega e Sousa w północnej Portugalii. W celu zebrania danych empirycznych podjęto studia literaturowe, oparte na trójmianie przywództwa, waloryzacji zasobów ludzkich oraz tworzeniu wartości dodanej. W artykule sformułowano następujący problem badawczy: w jaki sposób zdolność do przewodzenia wewnętrznymi interesariuszami pomaga kreować wartości w przemyśle obuwniczym? Aby osiągnąć odpowiedź na powyższy problem zastosowano badanie ilościowe w formie ankiety bezpośredniej i internetowej. Grupę badawczą stanowiła kadra zarządzająca i pracownicy firm sektora obuwniczego. Wyniki badania pokazały, że najczęstszymi problemami tych firm są kwestie wewnętrzne; utrzymanie pracowników i utrzymanie ich satysfakcji oraz kwestie finansowe. Przy wysokim udziale tych czynników, inwestycje w uczenie się i rozwój nie odgrywają znacznej roli. Widać więc, że istnieje potrzeba inwestowania w rozwój i motywację pracowników, ich wydajność i zarządzanie wiedzą. Jednocześnie nie należy zapominać o uznaniowości, waloryzacji relacji i rozwoju kompetencji.

17

Ocena wartości zabytków epoki modernizmu. Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość

Lewicki J.

Wiadomości Konserwatorskie

|

2017

|

Nr 49

38--50

PL

W pracy omówiono wszystkie dotychczasowe próby oceny wartości zabytków z XX wieku i wymieniono najważniejsze polskie opracowania dokonujące oceny wartości budowli XX-wiecznych. Przedstawiono też kryteria ochrony architektury opracowane w związku z zapisami wprowadzającymi pojęcie dóbr kultury współczesnej zawarte w uchwalonej w 2003 roku ustawie o planowaniu przestrzennym. W pracy zaproponowano zastosowanie kryteriów oceny wartości budowli XX-wiecznych zgodnych z obowiązującą Ustawą o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Byłaby to wartość artystyczna – forma obiektu lub zespołu i jego jakość i oddziaływanie – europejskie, ponadregionalne i lokalne, wartość naukowa – autentyzm idei, materiału, funkcji oraz konstrukcja, materiał, nowatorstwo ponadregionalne i lokalne oraz wartość historyczna – miejsca, ludzi, wydarzeń – europejska, ponadregionalna i lokalna. Zaproponowano też zróżnicowanie wartości zabytków na rangę europejską (ponadkrajową), ponadregionalną i lokalną. W wypadku pojedynczych zabytków konieczne byłoby zastosowanie następujących kryteriów: określenie wartości bezwzględnie chronionych, wartości możliwych do przekształcenia oraz wartości utraconych, koniecznych do odtworzenia/rekonstrukcji. Konieczne byłoby zastosowanie zasady, że im wyższa ranga budowli, tym zakres ochrony jest większy. Podstawę do wyboru wyróżniających się zabytków XX wieku powinny stanowić opracowania źródłowe weryfi kowane przez późniejszą literaturę i współczesne opracowania badawcze. Wybór wyróżniających się budowli XX-wiecznych powinien odznaczać się trzema cechami: powinien być prosty i klarowny przez precyzyjnie określone kategorii oraz operujący możliwie najmniejszą liczbą kryteriów wartościujących, powinien być zgodny z obowiązującym w Polsce prawem i musi dokonywać rzeczywistej selekcji, a nie bezrefl eksyjnie mnożyć kolejne grupy wartościowych zabytków i trudnych do zdefi niowania wartości. Ocena wartości zabytków modernistycznych i wybór budowli najcenniejszych powinny stanowić podstawę do ustalenia różnego zakresu ochrony zabytków z tego okresu. Od kilku lat mówi się o potrzebie oceny wartości polskich zabytków i wydzielenia grup budowli najcenniejszych, które zasługują na pieczołowitą ochronę. Mimo szeregu wypowiedzi na ten temat nie ukazały się dotychczas konkretne propozycje dotyczące zasad kompleksowej ochrony budowli modernistycznych w Polsce.

EN

The work discusses all the attempts at assessing the value of the 20th-century monuments so far and mentions the most important Polish studies aimed at evaluating the 20th-century buildings. It also presents the criteria for architecture protection prepared in relation to regulations introducing the notion of contemporary culture heritage included in the act about spatial planning passed in 2003. The work supports using the criteria for assessing the value of 20th-century buildings in accordance to the currently binding Old Monuments Protection Law. Those would involve artistic value – the form of the object or complex, its quality and impact – European, over-regional and local; scientific value – authenticity of idea, material, function; construction, material, over-regional and local novelty; and historic value – of the place, people, events – European, over-regional and local. It was also suggested to diversify the value of monuments into that of European, over-regional and local rank. In case of individual monuments it would be necessary to apply the following criteria: determining the values absolutely protected, values possible to transform, and values lost but needed to recreate/reconstruct. The rule saying that the higher the rank of the building, the larger the range of protection would have to be applied. The basis for selecting outstanding monuments of the 20th-century should be source documents verified by later literature and current research studies. The selection of outstanding buildings of the 20th century ought to possess three features: it should be simple and clear due to precisely defined categories and using the smallest possible number of evaluating criteria; it should conform with the Polish law; and it must allow for actual selection instead of mindless multiplying of subsequent groups of valuable monuments and values difficult to define. Assessing the value of modernist monuments and selecting the most valuable buildings should constitute the basis for establishing the varying degree of protection for monuments from that period.

18

Ocena wartości zabytków epoki modernizmu z 1 poł. XX wieku. Propozycja metody klasyfikacji

Lewicki Jakub

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2017

|

Nr 3

107--124

PL

W pracy omówione zostały wszystkie próby oceny wartości zabytków XX wieku oraz wymienione najważniejsze polskie badania mające na celu ocenę XX-wiecznych budynków. Przedstawiono także kryteria ochrony architektury sporządzone w związku z przepisami wprowadzającymi pojęcie współczesnego dziedzictwa kulturowego zawartymi w ustawie o planowaniu przestrzennym z 2003 roku. Praca omawia wykorzystanie kryteriów oceny wartości XX-wiecznego budynku zgodnie z aktualnie obowiązującą Ustawą o ochronie zabytków. Obejmowałyby one wartość artystyczną - formę obiektu lub kompleksu, jego jakość i wpływ - autentyczność idei, materiału, funkcji, materiału konstrukcyjnego, ponadregionalną i lokalną nowość oraz wartość historyczną - miejsca, ludzi, wydarzeń - europejską, ponadregionalną i lokalną. Zasugerowano również, aby zróżnicować wartość zabytków na europejską, ponadregionalną i lokalną. W przypadku poszczególnych zabytków należałoby zastosować następujące kryteria: określenie wartości bezwzględnie chronionych, wartości, które można przekształcić oraz wartości utracone, ale potrzebne do odtworzenia. Należałoby zastosować regułę postulującą większy zakres ochrony w przypadku zabytków o wyższej randze. Podstawą do wyboru XX-wiecznych zabytków powinny być dokumenty źródłowe zweryfikowane literaturą i aktualnymi badaniami. Wybór tych obiektów winien być warunkowany następującymi wytycznymi: powinien być prosty i klarowny według dokładnie określonych kategorii i przy możliwie najmniejszej liczbie kryteriów oceny; powinien być zgodny z polskim prawem; musi umożliwiać selekcję zamiast pomnażać w bezmyślny sposób kolejne grupy cennych zabytków i wartości trudnych do zdefiniowania. Ocena wartości modernistycznych zabytków i selekcja najcenniejszych budynków powinny stanowić podstawę do ustalenia rodzaju ochrony zabytków z tego okresu.

EN

The work discusses all the attempts at assessing the value of the 20th-century monuments so far and mentions the most important Polish studies aimed at evaluating the 20th-century buildings. It also presents the criteria for architecture protection prepared in relation to regulations introducing the notion of contemporary culture heritage included in the act about spatial planning passed in 2003. The work supports using the criteria for assessing the value of 20th-century buildings in accordance to the currently binding Old Monuments Protection Law. Those would involve artistic value – the form of the object or complex, its quality and impact – European, over-regional and local; scientific value – authenticity of idea, material, function; construction, material, over-regional and local novelty; and historic value – of the place, people, events – European, over-regional and local. It was also suggested to diversify the value of monuments into that of European, over-regional and local rank. In case of individual monuments it would be necessary to apply the following criteria: determining the values absolutely protected, values possible to transform, and values lost but needed to recreate/reconstruct. The rule saying that the higher the rank of the building, the larger the range of protection would have to be applied. The basis for selecting outstanding monuments of the 20th century should be source documents verified by later literature and current research studies. The selection of outstanding buildings of the 20th century ought to possess three features: it should be simple and clear due to precisely defined categories and using the smallest possible number of evaluating criteria; it should conform with the Polish law; and it must allow for actual selection instead of mindless multiplying of subsequent groups of valuable monuments and values difficult to define. Assessing the value of modernist monuments and selecting the most valuable buildings should constitute the basis for establishing the varying degree of protection for monuments from that period.

19

Modernizm jako szczególnie ważne polskie dziedzictwo XX wieku. Kryteria wyboru i ochrony zasobów modernistycznych na przykładzie architektury Stalowej Woli

Stojak Grażyna

Ochrona Dziedzictwa Kulturowego

|

2017

|

Nr 3

125--131

PL

W publikacji przedstawiono problemy związane z ochroną konserwatorską modernistycznych budynków w Stalowej Woli. Miasto, pierwotnie zaprojektowane w duchu przeważających idei modernizmu, zostało zbudowane w latach trzydziestych okresu międzywojennego. Ideologiczno-konceptualna spójność i jej realizacja określają reprezentatywność kompleksu urbanistycznego Stalowej Woli jako modernistycznego dziedzictwa kulturowego. Trwające procesy transformacji wymuszają działania mające na celu ochronę tego dziedzictwa. W pracy przedstawiono konieczność analizy i oceny całego kompleksu urbanistycznego w celu ustalenia możliwych kryteriów i obszarów analizy. Zasugerowano wzięcie koncepcji projektu i jej realizację pod uwagę jako podstawowe kryterium oceny w kontekście zmian, które nastąpiły po drugiej wojnie światowej. W pracy przywołano założenia dla projektowania obiektów mieszkalnych i usługowych, a także zwrócono uwagę na konieczność oceny wpływu aktualnie realizowanych inwestycji, mających wpływ na kompletność i integralność kompleksu architektoniczno-urbanistycznego Stalowej Woli. Wartości niematerialne: nazwy ulic, budynków, placów, a także niematerialne wartości obiektów architektonicznych oraz architektoniczne projekty poszczególnych budynków i miast jako całości to kolejny obszar, który wymaga tak badań, jak i ochrony. Problemy wynikające z niskiej świadomości mieszkańców, mającej wpływ na proponowane rozwiązaniach do projektowania odnowionych i zmodernizowanych budynków, zostały omówione w niniejszej pracy. Aby rozwiązać większość problemów związanych z ochroną konserwatorską modernistycznej architektury i urbanistyki Stalowej Woli, proponuje się utworzenie Parku Kulturowego. Praca przedstawia zarówno argumenty za jego utworzeniem, jak również jego zakres

EN

In the publication the author presents the problems related to the conservatory protection of the modernist buildings in Stalowa Wola. The city,originally designed in the spirit of the prevailing ideas of modernism, has been built in the 1930’s of the interwar period. Ideological-conceptual coherence and its implementation determine the representativeness of the Stalowa Wola urban complex as a modernist cultural heritage. The ongoing transformation processes force actions aimed at protecting this heritage. The author presents the necessity to analyze and evaluate the entire urban complex presenting assumptions to establish possible criteria and areas of analysis and evaluation. Among the others, it has beensuggested that the design concept and its implementation should be taken into account as a basic assessment criterion in the context of the changes that occurred after the Second World War. After a brief reminder of the assumptions used in the design process of residential and service constructions, the author draws attention to the need to assess the impact of the currently ongoing investmentswhich have impact on the completeness and integrity of the architectural and urban complex of Stalowa Wola. Intangible assets: the names of the streets, buildings, squares, the non-material values of the architectural sites and the architectural design of particular buildings and the cities as a whole, is another area that requires both research and protection. The problems resulting from the low awareness of the residents appear in this issue, and also appear in the proposed solutions for the design of the renovated and modernized buildings. To solve most problems related to the protection of the conservator of modernist architecture and urban planning of Stalowa Wola, the creation of the Cultural Park is proposed. Both the arguments for its creation and its scope have been here presented.

20

Evaluation of the geotouristic attractions from the Wojcieszów area

Muszer J., Muszer A.

Geotourism / Geoturystyka

|

2017

|

nr 1-2 (48-49)

31--46

EN

The paper presents the results of geological and landscape studies in the Wojcieszów area (the Kaczawskie Mountains), which include investigation, inventory, documentation and a fi rst of its kind evaluation of its geotourism objects. This area has high values of the natural environment and a rich geodiversity associated with a complicated geological structure (the Kaczawa unit, the metamorphic Kaczawa Complex). Some of the anthropogenic activities (mining), which have revealed interesting fragments of the geological structure, have also infl uenced the increase of geotourism attractions in this area. The area is one of the best examples of the region in the Sudetes, where economic considerations predominate over the protection of the natural environment. Since the 16th century, the crystalline Wojcieszów limestone was mined in numerous quarries (e.g. Silesia, Gruszka, Połom, and Miłek). In the limestone, intensive karst processes occurred mainly in the Paleogene (numerous caves and speleothems). As a result of economic activity, some of the caves had been permanently destroyed and the former “Połom” nature reserve was liquidated in the late 1970s. Currently, the only nature reserve is the “Góra Miłek in Wojcieszów”. The area around Wojcieszów is rich in numerous quarries, where other construction materials were obtained (e.g. phyllites, greenschists, and metarhyodacites). Since the 12th to 20th centuries, copper ore was also exploited (adits and shafts) in the Żeleźniak massif (east of Wojcieszów in the Radzimowice area). In the 20th century, uranium ore was mined at t Chmielarz Hill adit. Recently, the Cambrian limestones (Połom) and Quaternary deposits (Okrajnik, Stara Kraśnica) have been exploited. Paradoxically, economic activity, which caused destruction of some protected objects, has also enriched the geodiversity of the Wojcieszów region. The results of the evaluation proved the signifififi cant geotouristic potential of the studied area. The most attractive geosites around Wojcieszów demonstrate typical lithologies of the Kaczawa Succession and depict the pre-Variscan geological evolution of the area.

PL

W artykule przedstawiono wyniki badań geologicznych i krajobrazowych rejonu Wojcieszowa (Góry Kaczawskie), które obejmowały inwentaryzację, dokumentację i pierwszą waloryzację jego obiektów geoturystycznych. Obszar ten jest cenny pod względem przyrodniczym oraz charakteryzuje się bogatą georóżnorodnością, związaną ze skomplikowaną budową geologiczną (metamorfi k kaczawski, kompleks kaczawski). Na wzrost walorów geoturystycznych tego obszaru wpłynęły też niektóre działania antropogeniczne (górnictwo), które odsłoniły ciekawe fragmenty budowy geologicznej. Okolice Wojcieszowa stanowią jeden z najlepszych w Sudetach przykładów regionu, w którym względy gospodarcze przeważają nad ochroną przyrody. Już w XVI wieku zaczęto w okolicy wydobywać wapień krystaliczny zwany wojcieszowskim, odsłonięty w licznych kamieniołomach (np. Silesia, Gruszka, Połom, Miłek). W wapieniach krystalicznych miały miejsce intensywne procesy krasowe, które zachodziły głównie w paleogenie (bardzo liczne jaskinie, szata naciekowa). Na skutek działalności gospodarczej część jaskiń została bezpowrotnie zniszczona, a dawny rezerwat przyrody „Góra Połom” został zlikwidowany pod koniec lat 70. Obecnie jedynym rezerwatem jest „Góra Miłek w Wojcieszowie”. W okolicach Wojcieszowa występują liczne łomy, w których pozyskiwano inne surowce budowlane (m.in. fyllity, zieleńce, metaryodacyty). Od XII do XX wieku w masywie Żeleźniaka (na wschód od Wojcieszowa w rejonie Radzimowic) eksploatowano również rudy miedzi (sztolnie i hałdy). W XX wieku poszukiwano rud uranu (sztolnia na Chmielarzu). Współcześnie eksploatowane są kambryjskie wapienie (Połom) oraz osady czwartorzędowe (Okrajnik, Stara Kraśnica). Paradoksalnie, działalność gospodarcza, niszcząc niektóre obiekty chronione, jednocześnie wpłynęła pozytywnie na wzrost georóżnorodności w rejonie Wojcieszowa. Wyniki ewaluacji udowodniły znaczący potencjał geoturystyczny badanego obszaru. Zaproponowano najbardziej atrakcyjne obiekty geoturystyczne okolic Wojcieszowa, przedstawiające litologię dolnej części sukcesji kaczawskiej i ukazujące przedwaryscyjską ewolucję tego obszaru.