Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Wykorzystanie modelowania geochemicznego oraz badań izotopowych siarczanów do identyfikacji procesów kształtujących skład chemiczny wód podziemnych ujęcia Gliwice-Łabędy

Ślósarczyk K., Jakóbczyk-Karpierz S.

Przegląd Geologiczny

|

2018

|

Vol. 66, nr 8

495--502

EN

In order to determine geochemical processes affecting chemical composition of groundwater in the Gliwice-Łabędy well-field area two research methods were applied. Chemical analysis allowed us to assess the quality of groundwater in the Triassic karst-fractured-porous aquifer of the southwestern part of the major groundwater basin no. 330. The chemical composition of groundwater is distinguished by spatial heterogeneity highlighted by higher mineralization and concentrations of individual ions in the western area. In addition, all samples collected in 2016 were analyzed for the δ34 and δ18 to identify sources of sulfates in the waters examined. The study revealed a different origin of these ions depending on location of the wells sampled. The results of chemical analysis and archival data allowed for application of geochemical modeling in identification ofprocesses taking part in groundwater chemistry evolution. Simulations of processes controlling water chemistry within the Triassic aquifer were conducted using The Geochemist’s Workbench 10.0.6. The examined processes encompassed dissolution of minerals forming the carbonate aquifer and Miocene evaporates overlying the Triassic aquifer as well as mixing ofgroundwater and surface water.

2

A novel approach to the quantitative interpretation of petrophysical parameters using nano‑CT: example of Paleozoic carbonates

Puskarczyk E., Krakowska P., Jędrychowski M, Habrat M., Madejski P.

Acta Geophysica

|

2018

|

Vol. 66, no. 6

1453--1461

EN

The main goal was the analysis of parameters describing the structure of the pore space of carbonate rocks, based on tomographic images. The results of CT images interpretation, made for 17 samples of Paleozoic carbonate rocks were shown. The qualitative and quantitative analysis of a pore system was performed. Objects were clustered according to the pore size. Within the clusters, the geometry parameters were analysed. The following dependences were obtained for carbonate rocks, also for individual clusters (due to the volume): (1) a linear relationship (on a bilogarithmic scale) between the specific surface and the Feret diameter and (2) a strong linear relationship between specific surface area and Feret diameter and average diameter of the objects calculated for the sphere. The results were then combined with available results from standard laboratory tests, including NMR and MICP.

3

Wpływ dodatku węglanów na stabilność termiczną mieszanek azotanu amonu z odpadową wełną mineralną

Popławski D., Hutna A., Hoffmann K., Kaniewski M., Klem-Marciniak M.

Proceedings of ECOpole

|

2016

|

Vol. 10, No. 1

273--280

PL

Zbadano możliwość ograniczenia ryzyka rozkładu mieszanki wełny mineralnej z azotanem(V) amonu poprzez zastosowanie dodatku wypełniaczy węglanowych wykorzystywanych powszechnie w celu stabilizacji nawozów azotowych na bazie azotanu(V) amonu. Przedstawiono wyniki oznaczeń głównych składników wybranych minerałów węglanowych: wapnia, magnezu, żelaza oraz części nieroztwarzalnych w kwasie solnym. Na tej podstawie wyselekcjonowano wypełniacze, których następnie użyto w badaniach skuteczności stabilizacji mieszanek wełny mineralnej i azotanu(V) amonu z wykorzystaniem węglanów. Pomiary przeprowadzono z zastosowaniem różnicowej analizy termicznej sprzężonej z termograwimetrią i spektrometrią mas (DTA-TG-MS). Użyta w badaniach wełna mineralna stanowiła odpad po jednorocznym cyklu uprawy pomidora. Przed sporządzeniem mieszanek wełna została wysuszona na powietrzu i rozdrobniona do frakcji o średnicy poniżej 0,40 mm.

EN

In this study it was investigated the ability to reduce the risk of the thermal decomposition of mixture of mineral wool and ammonium nitrate by applying carbonate fillers commonly used to stabilize the nitrogen fertilizers based on ammonium nitrate. Paper presents the analysis of the main components of selected carbonate minerals: calcium, magnesium, iron and compounds insoluble in hydrochloric acid. Based on it, the fillers for further tests were selected. They were used in studies on carbonates efficiency in stabilization of the mixtures of mineral wool and ammonium nitrate. Measurements were carried out using differential thermal analysis coupled with thermogravimetry and mass spectrometry (DTA-TG-MS). Used mineral wool was a waste after the annual cycle of tomato crops. Before tests, the rockwool was dried in the air and crushed to a fraction of a diameter below 0.40 m

4

Release of heavy metals from waste into leachate in active solid waste landfill

Talalaj I. A.

Environment Protection Engineering

|

2015

|

Vol. 41, nr 1

83--93

EN

Mass balance of selected heavy metals (Cu, Cr, Pb, Hg, Zn, Cd) released from waste into leachate during 8 years of landfill exploitation has been calculated. The average release of all analyzed heavy metals did not exceed 1.7%. Heavy metals released in the largest quantities were Cr (0.025 –1.685%), Hg (0.033–1.540%) and Cd (0.082–0.701%). Release of Pb, Cu, Zn was 0.008–0.152%; 0.012–0.085% and 0.007–0.152%, respectively. Cr and Hg do not form an insoluble sulfide precipitate and that is why they are released in a larger amount. Cd and Pb concentrations are positively correlated with the amount of the atmospheric precipitation and the amount of leachates, which means that infiltrating rainfall can leach out these metals from waste. Favorable conditions for leaching of these metals are probably a result of their precipitation as carbonates. A strong correlation between Cu, Zn, and Cr indicates they do not precipitate as carbonates and further they can be subject to desorption processes. In the case of Cu, Zn, Cr and Hg, a positive correlation with the amount of deposited waste was also observed.

5

Współczesne głębokomorskie budowle węglanowe - nieznany świat podmorskich oaz

Jakubowicz M.

Przegląd Geologiczny

|

2012

|

Vol. 60, nr 6

325-332

EN

Deep-marine carbonate buildups constitute one of the most spectacular and enigmatic features found on modern seafloors. Despite some characteristics shared by all the deep-marine carbonate buildups, they represent, in fact, several distinct types, which differ in terms of their geneses, as well as sedimentary, biotic and geochemical features. These structures can be roughly divided into hydrocarbon seep limestones, carbonate-built hydrothermal vents and deep-water coral reefs. The former group include carbonate concretions, lenses, mud mounds and mud volcanoes forming as a result of decrease in alkalinity, caused by an activity of methane-oxidizing microbes. The rare examples of hydrothermal-derived limestone columns, in turn, grow in response to mixing of ambient, cold seawater and warm, Ca2+-rich fluids originating from peridotite massifs. In contrast, growth of the deep-water coral reefs appears to be stimulated largely by hydrological and bathymetric constraints, whereas a potential input of fluid seepage is rather of subordinate importance in diagenetic lithification of these structures. Surprisingly, studies on deep-water carbonates may turn out to be relevant also for understanding the shallow-water carbonate factories, providing evidence, that abiotic factors are more important in marine limestone precipitation than previously thought.

6

Sedimentary facies, ichnofossils and storm deposits in the Lower Permian Taiyuan Formation, Jiaozuo city, Henan Province, central China

Hu B., Song H., Liu S., Zhang L.

Acta Geologica Polonica

|

2010

|

Vol. 60, no. 1

45-52

EN

Five sedimentary facies - neritic carbonate platform, lagoon, tidal flat, swamp and barrier island facies - are recorded in the Lower Permian Taiyuan Formation along with abundant ichnofossils. Common ichnofossils in this formation include Zoophycos villae, Zoophycos brianteus, Nereites cf. missouriensis, Chondrites isp., Gordia marina, Taenidium isp., Thalassinoides isp., Palaeophycus isp., Planolites isp. and a kind of bifurcation trail. From observations of the morphology of Zoophycos spreiten in approximately vertical sections, at least three kinds of spreite laminae are distinguished: ligular, crescentic and rectangular forms. Four types of storm deposits (coded as A, B, C, D) are recognised in the carbonates of the Taiyuan Formation and can be explained forming in shallow marine environments, which are distributed in order from near storm wave base to near fair weather wave base respectively.

7

Synthrusting remagnetization of the Krizna nappe: high resolution palaeo- and rock magnetic study in the Strazovce section, Strazovske vrchy Mts, Central West Carpathians (Slovakia)

Grabowski J., Michalik J., Szaniawski R., Grotek I.

Acta Geologica Polonica

|

2009

|

Vol. 59, no. 2

137-155

EN

Palaeomagnetic studies of the uppermost Jurassic to lower Cretaceous pelagic carbonates in the Krizna nappe in the Strazovske vrchy Mts (Central West Carpathians, Slovakia) revealed the presence of secondary magnetite-related magnetization of exclusively normal polarity (component B), which was most probably acquired during the thrusting episode in the late Cretaceous. Three formations exposed in the Strazovce section were the subject of investigation: Jasenina Kimmeridgian.Tithonian), Osnica (Lower.Middle Berriasian) and Mraznica (Upper Berriasian.Hauterivian). Component B is ubiquitous throughout the section but is strongest in the Mraznica Formation. This formation contains a lot of superparamagnetic particles and shows rock magnetic characteristics typical of chemically remagnetized carbonates. The remaining two formations, although also remagnetized, bear traces of an older, probably primary magnetization (component C). The fold test for component B is apparently positive; however the inclination in pre-folding coordinates is too steep for any expected palaeoinclination of Jurassic to recent age. Additional tectonic correction must be applied to match the palaeoinclinations with expected values. Although there is some uncertainty in this additional correction, all plausible options suggest that the rocks must have been magnetized when they dipped in the opposite direction to the thrusting direction. This interpretation is concordant with the internal tectonics of the Krizna nappe, consisting of imbricated units of duplex-type structure.

8

Charakterystyka sedymentologiczna górnej części warstw szydłóweckich

Vierek A.

Przegląd Geologiczny

|

2008

|

Vol. 56, nr 9

848-856

EN

The Givetian to Frasnian boundary interval in the N part of the Kielce region (Holy Cross Mts.) consists of dark-coloured shales, marls and micritic limestones defined as Szydłówek Beds. The upper parts of the Szydłówek Beds are well exposed in the Kostomłoty-Mogiłki and Górno-Józefka quarries. These sections are situated in Kostomłoty transitional facies zone between the shallow-water carbonate platform and the deeper Łysogóry basin. The uppermost parts of the Szydłówek Beds comprise many fine-grained intercalations: laminated calcisiltites, calcarenites, calcirudites and coquinas beds. The shales, marls and micritic limestones are hemipelagic deposits of deep, quiet and oxygen-depleted basin, whereas grained limestones correspond with shallower water and higher energy environment. Laminated calcisiltites and finer calcarenites originated in the environment below storm wave base and are interpreted as surge-like turbidity flows deposits. Thicker calcarenites, calcirudites, and coquinas beds were deposited about storm wave base and are interpreted as tempestites.

9

Thaumasyt - część 2: Pochodzenie, aktualizacja i dyskusja związana z Raportem Grupy Ekspertów dotyczącej thaumasytu

Bensted J.

Cement Wapno Beton

|

2007

|

R. 12/74, nr 5

248-260

PL

Omówiono raport Grupy Ekspertów do spraw thaumasytu i przedyskutowano czynniki decydujące o zagrożeniu tym rodzajem korozji siarczanowej w przypadku budowli naziemnych jak i podziemnych. Przedstawiono wpływ dodatku do cementu popiołów lotnych i mielonego żużla granulowanego na zapobieganie korozji siarczanowej z utworzeniem thaumasytu. Także przedyskutowano najnowsze pozycje literaturowe omawiające badania w tym zakresie. Artykuł kończy się praktycznymi zaleceniami dotyczącymi korozji siarczanowej w warunkach zagrożonych powstawaniem thaumasytu.

EN

The report of Thaumasite Export Group is presented and the risk factors of thaumasite sulphate attack for under-ground as well as above ground constructions are discussed. The role of pfa and ggbs content in cement on combatting TSA is largely presented. Also recent studies which were published in technical literature are described. The paper ends with practical guidance concerning thaumasite sulphate attack.

10

Application of Nasicon and YSZ for the construction of CO2 and SOx potentiometric gas sensors

Pasierb P.

Materials Science Poland

|

2006

|

Vol. 24, No. 1

279--284

EN

Solid-state potentiometric CO2 and SOx sensors were fabricated using Nasicon (Na3Zr2Si2PO12) or YSZ (ZrO2 + 8 mole % of Y2O3) solid electrolytes, with fused carbonates or sulphates as sensing electrodes and Na2Ti6O13-Na2Ti3O7 two-phase systems or porous platinum as reference electrodes. A comparison of the performance and long-term stability of the prepared sensors was made. More stable behaviour of CO2 sensors was observed for cells prepared from Nasicon while SOx sensors with YSZ used as the solid electrolyte displayed a better performance. The sensing mechanism and long-term stability of the investigated cells was discussed in terms of the possible reactivity of solid electrolytes with the electrode materials and the formation and modification of "ionic-bridges" at the solid electrolyte-electrode interface.

11

Sulphate reduction - methane oxidation: a potential role of this process in the origin of C isotope environmental record in freshwater carbonates

Jędrysek M. O.

Polish Geological Institute Special Papers

|

2005

|

Vol. 16

18--34

EN

It is demonstrated that microbial oxidation of organic compounds (including methane), in freshwater sediments, may result in precipitation of carbonates, which may become an important geochemical archive of palaeoenvironmental variations. Most probably low 13C value in calcite in eutrophic systems results from an advanced oxidation of organic compounds in turbulent or/and sulphate-rich conditions. Likewise, high 13C value in calcite from organic-rich sediments may evidence low red-ox potential of the freshwater system. More advanced studies might help to calibrate a new tool for palaeoenvironmental reconstructions. Oxidation of methane and organic matter results in significant isotope effects in sulphates dissolved in water. Therefore, to better understand the origin of carbon isotope signal in carbonates, concentration and stable isotope measurements in dissolved sulphate (water column), bubble methane and calcite (freshwater sediments) have been carried out in 24 lakes, 2 ponds and 4 rivers in Poland. Dissolved sulphate is a major compound of freshwater systems and sulphur, being an important bioelement, controls many processes in lakes therefore quality of water (e.g. microbial sequestration of organic compounds, inhibitor of methane ebullitive flux). The highest concentration of sulphate has been detected in rivers (85.47 SO42-mg/l) and an artificial lake (70.3 SO42 -mg/l) located in the extremely -polluted region called the "Black Triangle". The lowest concentration of sulphate are found in dystrophic and mountain lakes (from 0.5 to about 3 SO42- mg/l ). The lowest δ34S(SO42-) and δ18O(SO42-) values occur in unpolluted lakes in Eastern Poland (-0.94 and 1.38‰, respectively). The highest δ34S(SO42-) and δ18O(SO42-) values are found in polluted lakes in western Poland and dystrophic lakes (12.95 and 16.15‰, respectively). It is proposed that δ34S(SO42-) and δ18O(SO42-13C(CH4) water column, in a strongly contaminated lake, is observed. This is probably due to a loss of biological buffering potential of the lake accompanied by an active oxidation of methane precursors.

PL

W pracy wykazano, że węglany jeziorne powstałe w wyniku mikrobiologicznego utleniania związków organicznych (w tym metanu), przy redukcji jonów siarczanowych, mogą stanowić ważny geochemiczny zapis zmian środowiskowych. Najprawdopodobniej niskie wartości 13C w kalcycie, w rzekach i jeziorach eutroficznych wynikają z silnego utleniania związków organicznych w warunkach turbulencji i/lub podwyższonych stężeń siarczanu. Podobnie, wysokie wartości 13C w kalcycie, zawartym w osadach słodkowodnych bogatych w materię organiczną, mogą wskazywać na niski potencjał redox. Na podstawie tego typu badania wydaje się możliwe wykalibrowanie nowego narzędzia do rekonstrukcji palaeośrodowiskowych. Z drugiej strony, utlenianie metanu (związków organicznych) może powodować wzbogacenie rezydualnego jonu siarczanowego w ciężkie izotopy tlenu i siarki. Dlatego, aby lepiej zrozumieć sygnał izotopowy w węglanach jeziornych, wykonano badania stężenia i badania izotopowe siarczanu kolumny wodnej oraz badania metanu i kalcytu w osadach 24 jezior, 2 stawów i 4 rzek w Polsce. Rozpuszczony jon siarczanowy jest jednym z głównych składników rozpuszczonych w wodach jeziornych, a siarka, jako istotny biopierwiastek, wpływa na procesy zachodzące w jeziorach, w tym na jakość wód (mikrobiologiczny rozkład związków organicznych, inhibitor metanogenezy). Najwyższe stężenie jonu siarczanowego stwierdzono w rzekach (85,47 ncentration of sulphate has been detected in rivers (85.47 SO42- mg/l) i sztucznym jeziorze (70,3 SO42 -42- mg/l) w regionie silnego zanieczyszczenia (tzw. "Czarny Trójkąt") w Polsce południowo-zachodniej. Najniższe stężenie siarczanu stwierdzono w jeziorach dystroficznych i oligotroficznych - górskich (od 0,5 do 3 mg/l SOSO42 -). Najniższe wartości δ34S(SO42-) i δ18O(SO42-) występują w niezanieczyszczonych jeziorach wschodniej Polski (-0,94 i 1,38‰). Najwyższe wartości δ34S(SO42-) i δ18O(SO42-) stwierdzono w Polsce zachodniej i jeziorach dystroficznych (12,95 i 16,15‰). Wykazano, że. δ34S(SO42- i δ18O(SO42-) jezior mogą być dobrym narzędziem do ilościowej charakterystyki antropopresji (kwaśne opady) oraz do monitorowania zmian trofii i procesów redoks związanych z biodegradacją związków organicznych w osadach i kolumnie wodnej. W przeciwieństwie do czystych jezior, jeziora silnie zanieczyszczone jonem siarczanowym wykazują wzrost wartościδ13C(CH4) wraz ze wzrostem głębokości kolumny wodnej. Może to być wskaźnikiem utraty przez jezioro mikrobiologicznej zdolności buforującej.

12

Środowiska sedymentacji ordowiku górnego w regionie kieleckim Gór Świętokrzyskich

Trela W.

Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego

|

2005

|

nr 417

109-168

PL

W górnym ordowiku, w regionie kieleckim obserwowane są kontrasty facjalne związane z regionalną aktywnością tektoniczną i różnym tempem subsydencji basenu sedymentacyjnego. Efektem synsedymentacyjnych ruchów tektonicznych było powstanie pod koniec środkowego ordowiku wyniesienia podmorskiego, które w późnym ordowiku było miejscem rozwoju skondensowanych facji węglanowych - grejnstonów, pakstonów i wakstonów. W karadoku wyniesienie to graniczyło od południa z głębokim zbiornikiem, który był miejscem rozwoju facji ilastych. Okresowo sedymentacja w tym zbiorniku odbywała się w warunkach deficytu tlenowego wód dennych. Od późnego lanwirnu po początek późnego karadoku warunki ekologiczne i sedymentacyjne, na obszarze wyniesienia podmorskiego, były kształtowane przez prąd oceaniczny płynący między Avalonią a Baltiką, wzdłuż północnego brzegu bloku małopolskiego, oraz związane z nim prądy wstępujące. Zanik oddziaływania tego prądu był zbieżny ze zmianami cyrkulacji oceanicznej spowodowanej stopniowym zamykaniem w późnym ordowiku zachodniej części morza Tornquista, w wyniku dokowania wschodniej Avalonii do Baltiki oraz przesunięciem obu obszarów w kierunku niższej szerokości geograficznej. Abrazja tego wyniesienia przez falowanie sztormowe i oddziaływanie prądu oceanicznego oraz słabszy potencjał wzrostowy chłodnowodnego zespołu faunistycznego, spowodowały spowolnienie tempa depozycji, lub nawet jego okresowe zatrzymanie. Konsekwencją tego jest znaczna kondensacja osadu i rozwój małego "wygłodzonego wyniesienia podmorskiego" (statved seamount). Pod koniec wczesnego karadoku, w efekcie ożywienia regionalnej aktywności tektonicznej, nastąpiła przebudowa planu paleomorfologicznego. W centralnej części regionu kieleckiego ujawniły się tendencje do wzrostu pojemności akomodacyjnej, związane z tektonicznie uwarunkowanym większym tempem subsydencji tej części wyniesienia podmorskiego. Na przełomie karadoku i aszgilu zaznaczył się spadek względnego poziomu morza. Litologicznym wyrazem globalnej regresji w późnym aszgilu są w regionie kieleckim osady klastyczne (waki kwarcowe) związane z grawitacyjnymi spływami osadu, schodzącymi prawdopodobnie ze skłonu delty stożkowej. Utrzymująca się lokalnie w późnym aszgilu tendencja do pogłębiania basenu sedymentacyjnego centralnej części regionu kieleckiego sprzyjała natomiast zachowaniu ciągłości sedymentacyjnej między ordowikiem i sylurem.

EN

The spatial and temporal extent of the Upper Ordovician facies in the Kielce Region indicates regional tectonic controls on its distribution. The sedimentary basin was affected by differential subsidence rate, which probably originated from synsedimentary block faulting in the basement, that resulted in establishment of horst-like submarine palaeohigh with condensed carbonate deposition - grainstones, packstones to wackestons. During the Caradoc, the palaeohigh was bounded, to the south, by a deeper-water basin subjected to much stronger subsidence rate, where claystone facies were deposited. Periodically, the oxygen-deficient conditions occurred at the basin floor. From the latest Llanvirn to the early Late Caradoc the sedimentary and ecological conditions on the palaeohigh were affected by upwelling associated with the oceanic current that flowed south-eastwards along the northern margins of the Małopolska Block. The cessation of that oceanic current activity and then upwelling inflow was coeval with changes in palaeooceanographic circulation related to gradual closare of the western part of the Tornquist Sea during the latest Ordovician due to collision of the Avalonia with Baltica. The hydrodynamic conditions on the palaeohigh were dominated by interaction of storms and the oceanic palaeocurrent that together with slow carbonate production, resulted in low accumulation rate and subsequently in development of small starved seamount with a condensed carbonate sediment. During the end of the early Caradoc there was a rearrangement of the palaeohigh that resulted in establishment of a deeper water basin in the central part of the Kielce Region, with a continuous sedimentation in some places across the Silurian-Ordovician boundary. During the latest Caradoc and earliest Ashgill, the tectonic activity was intensified in the central part of the Kielce Region, resulting in uplifting of some parts of the basin floor, and subsequently a juxtaposition of the shallow and deep-water deposits in this area. The lithological expression of the Late Ashgill regression in the Kielce Region are clastic deposits (quartz wackes) accumulated by sandy debris flow derived from a fan delta.

13

Warunki sedymentacji utworów węglanowych jury górnej przedgórza Karpat w rejonie Słupiec - Pacanów

Król K.

Geologia / Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie

|

2004

|

T. 30, z. 4

349-387

PL

Utwory górnej jury przedgórza Karpat w rejonie Słupiec - Pacanów tworzą ponad 1000-metrową sekwencją skał węglanowych obejmującą cały oksford i dolny kimeryd. Jedynie miejscami utwory te podścielone są kilkumetrową warstwą kelowejskich zlepieńców. Analiza mikrofacjalna i korelacja profilowań elektrooporowych pozwoliły na wydzielenie pięciu kompleksów: zlepieńców, wapieni pelitycznych, wapieni gąbkowych, wapieni organodentrytyczno-glonowych i kompleksu marglisto-muszlowcowego. W kolejnych kompleksach w górę profilu zmienia się przede wszystkim ilość i rodzaj budowli węglanowych: od bardzo nielicznych budowli typu kopców mułowych zbudowanych z mikrobolitów, poprzez drobne biohermy gąbkowe i gąbkowo mikrobialne do budowli koralowo-glonowych. Typy osadów i ich następstwo, jak również zmiany składu organizmów tworzących budowle węglanowe w poszczególnych kompleksach, wskazują na sedymentację w coraz płytszych strefach rampy węglanowej bądź łagodnie nachylonego stoku platformy węglanowej.

EN

Upper Jurassic carbonate deposits of Carpathians Foreland in Słupiec - Pacanów region are represented by over 1000 m thickness of Oxfordian and Lower Kimmeridgian limestones and marls, only locally underlying by Upper Callovian conglomerates. Microfacial analysis and correlation of electric resistance profiles allow to device these deposits in to 5 complexes: conglomerates, pelitic limestones, spongy limestones, organodetritic-algal limestones and marly-coquina limestones. Upwards in profiles changing in amounts and types of carbonates buildups can be observed. In the lower part of these profiles there are only few mud mounds built by microbolith, passing up into spongy-microbial bioherms, and in the organodetritical-algal limestones complex in coral-algal buildups. Such sequence of carbonate buildups evolution, as well as changing in types of other limestones indicate the sedimentation on shallowing upward carbonate rampart or gently sloping carbonate platform.

14

Calcite pseudomorphs after evaporates from the Muschelkalk (Middle Triassic) of the Holy Cross Mountains (Poland)

Bodzioch Adam

Geologos

|

2003

|

Vol. 6

169--180

EN

Pseudomorphs after sulphate minerals, together with accompanying phenomena, are the only evidence of evaporites in the Muschelkalk of the Holy Cross Mts. They appear as geodes or full-filled nodules built of coarse-crystalline calcite, and their after-evaporite origin have been interpreted on the ground of lithological, petrographical and geochemical characteristics. Evaporitic conditions of sedimentation are indicated mainly by remnants of sulphate minerals occurring commonly in the geodes, and by remnants of dolomite in the host rocks. Dissolution of sulphates, evidenced by collapse breccias, pseudomorphs, and pervasive calcitization of the geodes-bearing horizons, took place in consequence of fresh water influx, which is suggested by elemental and isotopic data.

15

Oznaczanie straty niecałkowitego spalania w czasie spalania węgli brunatnych z dużą zawartością węglanów

Rybak W., Ferens W., Rożen M., Przegaliński K., Andryjowicz C.

Gospodarka Paliwami i Energią

|

2001

|

nr 9

12-15

PL

Strata wynikająca z niecałkowitego spalania pyłu węglowego i związana z tym nadmierna zawartość niespalonych stałych części palnych w żużlu i w lotnym popiele, jest podstawową charakterystyką urządzeń kotłowych - obniża sprawność kotła i opłacalność procesu, wpływa na warunki pracy urządzeń odpylających oraz decyduje o możliwościach wykorzystania (sprzedaży przez elektrownie) lotnego popiołu np. w przemyśle cementowym lub budowlanym. Celem pracy jest analiza metody oznaczania zawartości części palnych w żuzlu/lotnym popiele i określania straty niecałkowitego spalania w czasie spalania węgli brunatnych z dużą zawartością węglanów.

EN

Residual carbon in fly ash affects many aspects of power plant pertormance in economy, including boiler efficiency, electrostatic precipitator operation and the value of the fly ash as a saleable by product. The objective of the present work is to develop more precise technique for determining of residual carbon content and technique for the prediction of carbon burnout loss in pulverised fired boiled.

16

Petrology and lithofacies of the Tremadoc epicontinental-marine siliciclastic sequence in the Lublin area (SE Poland)

Szymański B.

Kwartalnik Geologiczny

|

1998

|

Vol. 42, nr 4

421-442

EN

Results of lithological, petrographical and chemical analyses of the transgressive-regressive sediments of Tremadoc series are presented based on 17 borehole sections from the Lublin area. The studied sequence predominantly comprises siliciclastic rocks of various grain sizes. Nonterrigenous rocks are of minor importance. These include carbonates (limestones, dolomitic limestones) and siliceous rocks (chalcedonites). A dominant part of the terrigenous sequence is composed of medium- and fine-grained sandstones of dense grain framwork and textural features characteristic for quartz arenites. Sandstones belonging to 'wacke' group occur less frequently mainly in sections from the southern part of the region. Intensive pre-Arening erosion is accepted as a dominant reason for incomplete stratigraphic record of the Tremadoc in the investigated section.

PL

Przedstawiono wyniki badań litologicznych, petrograficznych i chemicznych transgresywno-regresywnej serii osadów tremadoku Lubelszczyzny, które stwierdzono w 17 otworach wiertniczych wykonanych w latach 1968-1992 przez Instytut Geologiczny i Zjednoczenie Górnictwa Naftowego oraz Gazownictwa (ZPGN-Wołomin). Zespół skalny profilów jest reprezentowany przez osady tremadoku dolnego (pakerort AII) oraz lokalnie tremadoku górnego (ceratopyge A III), za który uznano część przystropową sekwencji w otworze wiertniczym Łopiennik IG 1 . Kompleks osadów tremadoku leży niezgodnie ze znaczną luką stratygraficzną na środkowokambryjskich piaskowcach poziomu Eccaparadoxides oelandicus lub Paradoxides paradoxissimus, a w stropie przykryty jest powszechnie przez transgresywne utwory zlepieńcowo-glaukonitowe lub glaukonitowo-węglanowe arenigu dolnego. Zespół skalny transgresywno-regresywnej serii tremadoku Lubelszczyzny składa się w przeważającej mierze ze skał silikoklastycznych. Zupełnie podrzędny udział przypada skałom nieterygenicznym: węglanom (wapienie, wapienie dolomityczne) i skałom krzemionkowym (chalcedonity). Zasadniczą część członu klastycznego sekwencji tworzą zlepieńce, oligomiktyczne piaskowce średnio- o drobnoziarniste, mułowce i iłowce. Piaskowce reprezentowane są głównie przez arenity kwarcowe o zwartym szkielecie ziarnowym. Skały piaskowcowe o cechach teksturalnych wak występują podrzędnie - głównie w profilach południowej części regionu. Udział mułowców i iłowców jest zróżnicowany przestrzennie: nieznaczny w północnej części regionu (rej. Kocka-Chełma Lubelskiego), a relatywnie większy w części południowej (rej. Krasnegostawu-Hrubieszowa). Osady tremadoku - w szczególności piaskowce i mułowce - są na ogół intensywnie zdiagenezowane. Istotną rolę w ostatecznym ukształtowaniu ich cech teksturalnych oraz składu mineralnego odegrały procesy postdepozycyjne, w tym zwłaszcza diagenetyczne: kompakcja, rozpuszczanie pod ciśnieniem, cementacja - sylifikacja i karbonatyzacja, w mniejszym stopniu fosfatyzacja oraz zastępowanie - chlorytyzacja, serycytyzacja i pirytyzacja. Zespół tych procesów spowodował znaczną redukcję ich pierwotnie wysokiej porowatości inicjalnej. Za sprawą zmienności obocznej w serii osadów tremadoku manifestuje się istnienie dwu jednostek litofacjalnych o odmiennej rejonizacji: litofacji piaskowcowej (rej. Kocka-Chełma Lubelskiego) i litofacji mułowcowo-ilastej (rej. Krasnegostawu-Hrubieszowa). Jakościowy charakter litologii i zbiór cech sedymentologicznych osadów wyróżnionych litofacji wskazuje, że reprezentują one typowe sekwencje szefu otwartego: litofacja piaskowcowa - części proksymalnej, natomiast litofacja mułowcowo-ilasta - części dystalnej bardziej głębokowodnej i bardziej oddalonej od brzegu. Ich cechą wspólną jest m.in. to, że charakteryzują się zmiennym naprzemianległym występowaniem wąskiego spektrum środowisk, których sukcesja związana była z działaniem dwu odmiennych genetycznie czynników: globalnego - wyrażonego eustatycznymi wahaniami poziomu wód oceanu światowego - oraz regionalnego - związanego z aktywnością tektoniczną bloków podłoża. Z analizy rozkładu niepełnych miąższności osadów tremadoku i względnego udziału piaskowców średnioziarnistych w poszczególnych profilach wynika, że dostawa materiału następowała z dwu podstawowych kierunków: z NE ku SW oraz E ku W. Zaawansowany stopień obtoczenia, wysortownia i dojrzałości mineralnej materiału detrytycznego wskazuje na długą drogę transportu. Jest to wynikiem głównie dwu czynników: po pierwsze - materiał okruchowy osadów tremadoku lubelskiego pochodził w zdecydowanej większości z redepozycji starszych serii skał klastycznych wendo-kambru; po drugie - w strefie przybrzeża zbiornika tremadockiego poddany był długiemu transportowi i intensywnej obróbce mechanicznej, ulegając wielokrotnie sedymentacji, suspensji, erozji synsedymentacyjnej i przemieszczaniu w rezultacie działania pływów i falowania. Zespół transgresywnych osadów zlepieńcowo-piaskowcowych tremadoku Lubelszczyzny wykazuje liczne koneksje litologiczno-petrograficzne z genetycznymi ich ekwiwalentami w równowiekowych profilach obszarów sąsiednich m.in. obniżenia podlaskiego, perybałtyckiego i podłoża Przedgórza Karpat w Polsce oraz wyniesienia wołyńsko-podolskiego i zapadliska lwowskiego na Ukrainie.

17

Devonian depositional architecture in central segment of the Lublin Trough : preliminary results of integrated seismic and borehole study

Krzywiec P., Narkiewicz M.

Kwartalnik Geologiczny

|

1998

|

Vol. 42, nr 2

131-140

EN

Seismostratigraphic analysis of two selected seismic lines coupled with sedimentological and stratigraphic investigations of four deep wells allows for putting forward a revised depositional model for the Middle to Upper Devonian predominantly carbonate succession in the central part of the Lublin Trough. The upper Frasnian carbonate ramp prograded towards the north-east over the relatively thin and widespread Middle Devonian to lower Frasnian cycles. The lower Famennian shelf- basin fill consists of carbonate-shaly clinoforms also prograding towards the depocentral axis. The proposed model has important implications for a distribution of source-rocks related to distal condensed portions of the lower Famennian clinoforms and, probably, to distal part of the upper Frasnian ramp.

PL

Zintegrowana analiza danych sejsmicznych i otworowych z obszaru Lubelszczyzny pozwoliła na skonstruowanie wstępnego, odmiennego od przyjmowanych dotychczas, modelu sedymentacji osadów dewońskicj na tym obszarze. W pracy wykorzystano dwa profile sejsmiczne pomierzone przez ośrodek Geofizyka-Kraków i znajdujące się w ich pobliżu otwory Giełczew IG 1, PIG 5, PIG 6 oraz Zakrzew IG 1, odwiercone przez Państwowy Instytut Geologiczny. Obszar badań znajduje się w SE części Lubelszczyzny, gdzie osady karbonu występują tylko szczątkowo, a osady dewońskie przykryte są bezpośrednio przez osady mezozoiku platformowego. Osady dolnodewońskie (formacja zwoleńska), zaliczane do górnego żedynu-emsu, reprezentują aluwialny system depozycyjny. Dewon środkowy i górny składa się z utworów morskich. W niższej części (eifel) są to osady terygeniczne, przeważnie piaszczyste, zaliczone tu do systemu przybrzeżnych klastyków. Wyżej występują niemal wyłącznie utwory węglowe, reprezentujące rytmiczne następstwo utworów szelfu niżejpływowego (lub rampy) i płytkowodnej platformy węglowej. W obrębie żywetu i franu niższego można wyróżnić 4 cykle transgresywno-regresywne (T-R), których poszczególne ogniwa charakteryzują się znaczną oboczną ciągłością przy ogólnie niewielkich miąższościach ( 4 cykle łącznie ok. 300 m miąższości). Kolejny cykl T-R w obrębie wyższej części franu (ogniwo zubowickie) osiąga większą miąższość (ok.300 m) i odpowiada w większości środowisku płytkiego niżejpływowego szelfu lub środkowej rampy węglowej. Początek tego cyklu wiąże się prawdopodobnie z przyspieszenie tempa sedymentacji i subsydencji, które osiąga kulminację w farmenie. Wtedy to, po krótkotrwałym epizodzie regresywnym w najpóżniejszym franie, osadzają się miąższe (ok. 1000 m w tym rejonie, a ok. 1800 m koło Lublina) serie marglisto-wapienne tworzące pojedynczy cykl T-R. W warunkach silnej subsydencji, niewątpliwie o podłożu tektonicznym, następowało zasypywanie zbiornika przez utwory, początkowo, dys-anaerobowego niżejpływowego basenu szelfowego (formacja bychawska), a następnie - rampy węglanowej (formacja firlejska). Przy wykorzystaniu danych karotażowych (pomierzone oraz syntetyczne krzywe akustyczne) dla opracowanych otworów skonstruowano sejsmogramy syntetyczne, które pozwoliły na precyzyjne dowiązanie stratygrafii przewierconych osadów do obrazu sejsmicznego. W obrębie osadów dewońskich zidentyfikowano i skorelowano na profilach sejsmicznych horyzonty sejsmiczne związane ze stropem dewonu dolnego, eiflu, żywetu, franu i famenu. W obrębie interwału frańskiego stwierdzono wyraźne cienienie poszczególnych pakietów osadowych w kierunku NE, natomiast w obrębie pakietu fameńskiego zidentyfikowano kilka niezgodności kątowych między refleksami sejsmicznymi. Ponieważ dolny interwał osadów dewońskich reprezentowany jest przez osady generalne płytkowodne, przyjęto zatem, że dla odtworzenia dewońskiej syn-depozycyjnej geometrii tej części basenu można wypłaszczyć interpretowane profile sejsmiczne wzdłuż horyzontu związanego ze stropem dolnego dewonu. Na tak przekształconym profilu sejsmicznym wyraźnie widać, iż osady franu, a szczególnie famenu, wykazują progradacyjny charakter. Pozwoliło to na postawienie tezy, że osady ilasto-węglanowe famenu reprezentują etap zasypywania basenu i migrację pryzmy osadów ku NE. Przedstawiona interpretacja oparta była na stosunkowo skąpym materiale sejsmicznym. Z tego też względu powinna być traktowana jako wstępna propozycja modelu depozycyjnego dla osadów dewońskich w tej części Lubelszczyzny. Jego weryfikacja i uszczegółowienie powinno nastąpić poprzez interpretację gęstszej siatki profili sejsmicznych z tego rejonu oraz wykorzystanie większej liczby otworów.