Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Tradycyjne wiejskie domy w Haćkach na Białostocczyźnie : stan w 2015 roku, na wybranych przykładach

Krzywińska A., Kułaczewska-Biełach M., Szewczyk J.

Architecturae et Artibus

|

2016

|

Vol. 8, no. 3

82--93

PL

Cel pracy: Uzyskanie i zapis graficzny aktualnych informacji o wernakularnej architekturze Białostocczyzny, mianowicie o wnętrzach drewnianych domów wiejskich na pograniczu etnicznym polsko-białoruskim, w gminie Bielsk Podlaski, na przykładzie wsi Haćki. Metoda i wyniki: Interpretacja szczegółowych rysunków inwentaryzacyjnych dwóch wiejskich domów w Haćkach na Białostocczyźnie, wykonanych w grudniu 2015 roku na podstawie wcześniejszych prac terenowych przeprowadzanych w okresie od października do grudnia 2015 roku (wybrano i zaprezentowano 10 rysunków, w tym rzuty, przekroje i rysunki elewacji, przy czym rzuty i przekroje zawierają szczegółowe informacje o umeblowaniu i wyposażeniu wnętrz tych domów). Rysunki opracowano na prawach materiałów źródłowych, na potrzeby późniejszych analiz naukowych i działań konserwatorskich. Dopełnieniem materiałów rysunkowych jest dokumentacja fotograficzna (tu zaprezentowana w wyborze) i informacje pozyskane podczas wywiadów z mieszkańcami wsi. Wnioski: Zarejestrowano nawarstwianie się zmian (w rozplanowaniu, umeblowaniu i wyposażeniu) z różnych okresów oraz kontynuację ludowych wzorców kształtowania przestrzeni mieszkalnej (kompozycyjna i funkcjonalna rola pieca, amfiladowość wnętrza, rola kąta obrzędowego, czyli pokucia itp.).

EN

The general aim at the base of the work is to recognize vernacular architecture in Polish-Byelorussian ethnic borderland in the region of Białystok, on example of Haćki village in Bielsk Podlacki commune, 50 km south of Białystok, N-E Poland. The specific objective (research task) is to record graphical information about vernacular home interiors, as the source for further reasoning or conservation. Methods and results: Inventory drawings of two vernacular country cottages in Haćki, Białystok region, N-E Poland, have been made in December, 2015, after the field surveys in Haćki in October, November and December 2015. The set of drawings included plans, sections and façades; in this paper 10 drawings are presented. The drawings include all the information about layout, furniture and adornments of the houses. The relevant photographs and interviews with locals are also provided and taken into account. Conclusions: The houses are “chronicles of changes”, as we have observed the accumulation of changes of spatial layouts and furnishing of vernacular homes for the decades. Besides, the old vernacular traditions of residential space arrangement are still in use in such houses.

2

Ceramika zastosowana w budownictwie ludowym jako cenne dziedzictwo kultury materialnej w podlaskiej gminie Czarna Białostocka

Horba I, Szewczyk J.

Architecturae et Artibus

|

2012

|

Vol. 4, no. 3

18-25

PL

Na obszarze podlaskiej gminy Czarna białostocka intensywnie rozwijał się dawniej drobny przemysł ceramiczny i rękodzielnictwo garncarskie. Ośrodkiem rzemiosła garncarsko-strycharskiego była Czarna wieś kościelna, w której i wokół której od dawna doskonalono techniki garncarskie i strycharskie (wytwarzano między innymi kafle piecowe i dachówki). Wyroby ceramiki budowlanej, a nawet odpady ceramiki użytkowej służyły celom budowlanym, zaś ich intensywne wykorzystywanie doprowadziło do rozwoju nietypowych rozwiązań architektoniczno-budowlanych, które omówiono w artykule. Analiza takich rozwiązań ma służyć za podstawę do właściwej oceny lokalnego dziedzictwa kulturowego związanego z kulturą budowlaną regionu.

EN

The territory of Czarna białostocka commune in the region of podlasie is well known for its historic semi-vernacular traditions of pottery craft. the center of that local vernacular craft traditions was Czarna wieś kościelna. As a result of the pottery craft development, the various types of ceramics (stove tiles, roofing tiles) have been used intensively in local vernacular building, thus supplying the development of unique vernacular architectural forms and building technologies. The examples are discussed in the paper, in order to supply the proper assessment of the local heritage of vernacular architecture.

3

Zdobnictwo naroży w drewnianych domach wiejskich na Białostocczyźnie - próba uporządkowania zbioru

Szewczyk J.

Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej. Architektura

|

2008

|

Z. 21

129-160

PL

W pracy przedstawiono różnorodność zdobień wycinanych w cienkich drewnianych deskach i mocowanych na narożach (węgłach) w drewnianych domach wiejskich na Białostocczyźnie. Wzory ornamentalne uporządkowano wg podobieństwa. Typy podobne (pokrewne) zgrupowano po to, aby pokazać zakres zmienności wariantów. Wyekstrahowano 631 motywów zdobniczych, mocowanych na oszalowanych węgłach. Motywy uporządkowano, skatalogowano i przedstawiono w formie rysunków w sposób umożliwiający ich porównanie i ocenę.

EN

The variety of traditional wooden adornments, have been presented. The ornamental elements, made with thin planks and fixed on the corners of wooden cottages, have been sketched, classified and catalogued in order to show the range of shapes and motifs. The work contains the drawings of 631 ornamental motifs, to enable their comparison and assessment.

4

Zastosowanie gliny w konstrukcji ścian wiejskich domów na Podlasiu

Szewczyk J.

Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej. Architektura

|

2008

|

Z. 21

93-127

PL

Opierając się na badaniach opisanych w literaturze przedmiotu oraz na badaniach terenowych, przedstawiono problematykę dotyczącą tradycyjnego podlaskiego budownictwa z gliny. Omówiono konstrukcję ścian wiejskich domów uwzględniając wartości kulturowe - tj. wartości glinianych budynków jako nośników dziedzictwa i jako materialnych wytworów szerszej i głębszej kultury użycia gliny jako budulca. Wysunięto tezę, że podlaskie lu-dowe budownictwo z gliny charakteryzuje się wyjątkową finezją rozwiązań, wielością wariantów wykraczających poza podręcznikowe standardy i obfitością związanych z tym budownictwem zwyczajów przynależnych do kręgu kultury niematerialnej. W szczególności opisano rodzaje konstrukcji ścian z wykorzystaniem gliny jako budulca, dzieląc znane na Podlasiu rozwiązania konstrukcyjno-materiałowe na siedem grup, takich jak: (1) ściany z drewna opałowego i gliny (cordwood), (2) ściany ubijane z jałowca i gliny, (3) ściany wiklinowo-gliniane, (4) strychulcowe ściany plecione, (5) ściany glinobite, (6) ściany z surowej, glinianej cegły, (7) mur pruski z surowej cegły.

EN

On basis of recent field research and literature searchings, the variety of vernacular wall earthen building constructions in the Podlasie region, is taken under consideration. The objective is to recognize these earthen methods and structures as heritage artifacts that carry some values of cultural heritage. They are al-so considered as the products of the culture of clay usage in buildings. As a result, the seven groups of such types of constructions are presented, as follows: (1) cordwood masonry walls; (2) earthen walls, reinforced with juniper; (3) earthen walls, reinforced with wicker; (4) timber walls with wattle and daub infill, and wattle and daub walls; (5) rammed earth walls; (6) adobe walls; (7) frame construction with adobe infill.

5

Dyskurs o ewolucji podlaskiego budownictwa ludowego

Szewczyk J.

Zeszyty Naukowe Politechniki Białostockiej. Architektura

|

2007

|

Z. 20

119-139

PL

W artykule poruszono problem nieciągłości rozwoju budownictwa ludowego w Polsce, na przykładzie obszaru północnego Podlasia. Ten obszar uchodzi za najmniej przekształcony, za niezdegradowany, naturalny i pełen pamiątek przeszłości. Panuje opinia, że jest to jeden z niewielu obszarów, na których w zasadzie nie naruszono ciągłości rozwoju architektury i budownictwa oraz że właśnie na Podlasiu zachowały się ślady zamierzchłej przeszłości utrwalone w układach wsi i siedlisk oraz w kształtach i zdobnictwie chat. Jednak, mimo pewnych przesłanek potwierdzających powyższe opinie, istnieje wiele wątpliwości i problemów związanych z wartościowaniem wiejskiej przestrzeni Podlasia jako swoistego skansenu i magazynu pamiątek przeszłości. Omówiono je, uwzględniając następujące przełomy dziejowe skutkujące przerwaniem lub zaburzeniem ewolucyjnego rozwoju ludowych tradycji budowlanych: (a) pomiarę włóczną po 1557 r.; (b) zniszczenia wojenne z lat 1658-1666 (najazd moskiewski, potop szwedzki); (c) przełom w okresie Oświecenia, (d) osiemnastowieczną działalność Antoniego Tyzenhauza; (e) przemiany ekonomiczne w połowie XIX w.; (f) uwłaszczenie chłopów w 1964 r.; (g) przemiany pouwłaszczeniowe; (h) emigrację zarobkową; (i) przymusową emigrację z lat 1915-1922, czyli tzw. bieżeństwo; (j) komasację oraz przemiany ekonomiczne w okresie międzywojennym; (k) powojenną reformę rolną; (l) całokształt późniejszych przemian powojennych (dokończenie prac komasacyjnych, elektryfikacja wsi, przemiany w budownictwie - m.in. typizacja); (ł) przerwanie ciągłości rozwoju architektury i tradycyjnego rzemiosła budowlanego w okresie współczesnym, (m) najnowsze zjawiska w wiejskiej architekturze i budownictwie. Zaistnienie opisanych wątpliwości związanych z wartościowaniem ludowego budownictwa Podlasia może wpłynąć na ocenę zabytków budownictwa jako nośni-ków wartości kulturowych. Wydaje się także istotne w kontekście przyszłych działań rewitalizacyjnych.

EN

The paper refers to the problems of estimation of Polish vernacular architecture, because of the lack of continuity in its historical development proc-esses. The main focus is the evolution of vernacular buildings in country areas of Podlasie region, in northeastern Poland. Generally, this area is well known for its old wooden buildings of vilages and small towns. There is common and popular belief that these wooden buildings are the result of a long and stable evolution, reflecting local craft traditions. The author advances arguments for the thesis that the traditions of local vernacular building, were often interrupted in the past, actually. A number of such periods of discontinuity between 1557 and the present, have been shown. Prob-lems of estimation and scope are mentioned, too. These ones consist of three issues: (a) a discontinuity of natural culture development in the past; (b) inconsistencies of estimation of heritage values; (c) internal inconsistencies of local culture. These problems impede successful revitalisation efforts, unless a profound culture knowledge is applied. Finally, it has been claimed that the real evolution of vernacular buildings in Poland (and especially in Podlasie region) seems to be dubious in some cases and periods. It should be taken into consideration and studied carefully in the future, as this subject matter is essential for the proper recognition of cultural values of local vernacular architecture.