Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Architektura neowernakularna - geneza. Od Erdmannsdorf do Pensjonatu „Maryja”

Knothe J. K.

Budownictwo i Architektura

|

2017

|

Vol. 16, nr 4

141--158

PL

Na skraju architektury tworzonej przez architektów zawsze istniało zjawisko architektury ludowej. Stanowiło ono nie tyle przeciwieństwo architektury uznawanej za wybitną, co nurt architektury toczący się niezależnie własnym rytmem i życiem. Określa się je mianem wernakularnego, z łaciny „vernaculus” oznaczający „rodzimy, ojczysty”. Określenie to nie wyczerpuje jednak złożoności zjawiska; jest bowiem różnica pomiędzy architekturą wernakularną i samym zjawiskiem wernakularyzmu, a przede wszystkim neowernakularyzmem, czy też architekturą projektowaną współcześnie na tradycyjnych wzorcach, również nazywaną neowernakuarną. Uznaje się powszechnie, iż architektura wernakularna to „architektura bez architekta, anonimowa, powstająca bez projektu, wpisana w tradycję społeczności i będąca sumą doświadczeń budowlanych, funkcjonalnych i estetycznych przekazywanych z pokolenia na pokolenie”. Kwestią pozostaje, czy określenie „powstająca bez projektu” oznacza, iż powstała ona historycznie bez projektu co czyniłoby ją wernakularną, czy nadal współcześnie powstaje w taki sposób, co musi stanowić o jej neowernakularności. Polscy teoretycy i historycy architektury pojmują pojęcie architektury wernakularnej na różne sposoby; Adam Miłobędzki wskazuje na lokalną tradycję budowlaną i użycie miejscowych materiałów, a Joanna Fiett lokuje ją pomiędzy architekturą prymitywną a autorską, kładąc nacisk na aspekt powielania i odtwarzania pewnego pierwowzoru uznanego za dzieło sztuki. Żadne z tych autorów nie zajmuje się, a tym bardziej nie ocenia, wartości architektury neowernakularnej z uwzględnieniem jej wtórności, uznając ją za prawie równie autentyczną co jej wernakularny wzór. Architektura wernakularna – rdzenna, kopiując wzór historyczny postrzegany jako dzieło sztuki, sama jednak na takie miano nie zasługuje, tym bardziej więc na miano dzieła sztuki nie zasługuje architektura neowernakularna, nie odmawiając jej wartości artystycznych, historycznych i niewątpliwego uroku. Nie wnikając w niuanse uważa się bezzasadnie, że architektura wernakularna to po prostu tradycyjne budownictwo regionalne, a uznając że powstało jako praca autorów bez przygotowania akademickiego, uważa się wernakularyzm po prostu za kierunek swobodnie czerpiący z architektury wernakularnej, bez drobiazgowego wyodrębniania wernakularyzmu „konserwatorskiego” oraz „interpretatywnego” neowernakularyzmu. Pierwszy z nich to jednak nic innego jak kontynuacja działań poprzednich pokoleń, to jest podtrzymywanie i wykorzystywanie tradycyjnych rozwiązań i materiałów, drugi jednak zakłada dostosowanie architektury wernakularnej do nowych funkcji i potrzeb, a tym samym czyni z niego architekturę neowernakularną. Proweniencja przeważającej części architektury wernakularnej na terenie Europy środkowej, w tym i obecnych terenów Polski, była szwajcarska (alpejska) i jej dotyczy niniejsze opracowanie. Pod koniec XIX wieku, a więc nieco później niż w przypadku alpejskiej architektury wernakularnej, nastąpił na terenie zaborów rozwój architektury podmiejskiej, realizowanej przez M. E. Andriolli’ego w okolicach Warszawy w latach 1880-1890 w ramach ruchu wilegiatury, jednak o odmiennym niż alpejski pierwowzorze. Choć miała w sobie koloryt alpejskich kurortów, czerpała wzorce raczej z architektury daczy z okolic podmoskiewskiej Wiatki, gdzie M. E. Andriolli przebywał na zesłaniu. Zakres wpływu, jaki na nią wywarła alpejska architektura wernakularna stanowi odrębne opracowanie autora.

EN

Being on the edge of architecture created by architects, vernacular architecture always remained the margin. While it was never in collision with the main stream, it was rather an independent movement, occurring and proceeding with the rhythm and pace of its own. It is called vernacular, deriving from „vernaculus” in latin, and meaning „native”. The term does not exhaust the complexity of the issue; there is though a substantial difference between vernacular architecture, the vernacular phenomenon as such, and above all, the neovernacularism. It is assumed, that vernacular architecture means „the architecture without the architect, anonymous, arising beyond the design process, constituting part of tradition of society and being the sum of building, functional and esthetic experience that is being passed from generation upon generation”. Question is remaining, whether „arising beyond the design process” means, that vernacular architecture has aroused in the past beyond the design process. If so, it would make it vernacular. If it meant though, that architecture was being currently created without the design process, it would make it neovernacular. Polish theorists and historians recognize the problem of vernacular architecture based on different approach; Miłobędzki, A., emphasises local building tradition and the use of local building materials, as being crucial, while Fiett, J., places vernacular architecture between primitive and authorial architecture, emphasizing the aspect of copying and replicating of a specific archetype that is considered an object of art. None of the above authors regards, and even less evaluates, the absolute virtues of vernacular architecture, surprisingly at the same time considering its repetitiveness and regarding it as being equally authentic as the vernaculate original. While copying the historical origin, seen as a piece of art, vernacular architecture itself deserves no such name. With due respect for its artistic and historical values and undoubtful charm, neovernacular architecture deserves such merit even less. Simplifying matters, vernacular architecture is, by some, viewed simply equal to regional building. Based on the fact, that it constitutes a work of the authors with no academic background, it is regarded a building process that freely benefits from vernacular architecture, with no specific differentiation between conservational and interpretive neovernacularism. The first means nothing else than the continuity of action of our predecessors, i.e. the maintainance and the use of traditional building techniques and materials, the second assumes the adoption of vernacular architecture to new functions and uses, making it thus neovernacular. It is the intention of the author to show the origins of the vernacular architecture in Central Europe, including Poland, as deriving from Swiss origin.

2

Wernakularna, czyli jaka? Uwagi semantyczne na marginesie tematu konferencji

Rytel G.

Budownictwo i Architektura

|

2015

|

Vol. 14, nr 3

143--149

PL

Terminu vernacular użyto w stosunku do sztuki i architektury po raz pierwszy w połowie XIX wieku w Anglii. Od czasu pierwszego Kongresu Architektury Wernakularnej w Płowdiw w 1975 roku sformułowano wiele definicji architektury wernakularnej. Nie opisują one jednak wyczerpująco tego pojęcia. Rozbieżności w interpretacji widać również przy próbach tłumaczenia zakorzenionego w języku angielskim, wywodzącego się z łaciny terminu. Wydaje się, że właściwego znaczenia pojęcia architektura wernakularna należy szukać w warstwie lingwistycznej – w etymologii i semantyce. W niektórych opracowaniach podejmujących temat architektury wernakularnej znajdują się odniesienia do źródłosłowu – pierwotnego łacińskiego terminu verna. Słowo to określało niewolnika urodzonego w domu pana. Istota pojęcia ujawnia się w obrazie niewolnika urodzonego w domu pana – dobrze znanego, zżytego z domownikami, zaufanego, bliskiego, a przy tym pozbawionego znaczenia (twarzy?), w cieniu, „niewidzialnego”, nie współtworzącego obrazu domu i rodziny. Można powiedzieć, że architektura wernakularna „nie przegląda się w lustrze”, jej atrybutem jest samo-nie-świadomość. Architektura pozostaje wernakularna – anonimowa, codzienna, zaspakajająca najważniejsze potrzeby, doskonalona z pokolenia na pokolenie w rozpoznawanych przez użytkowników wzorach – dopóki nie ulegnie pokusie interpretowania wyrafinowanych, modnych wzorów architektury monumentalnej; dopóki nie stanie do rywalizacji w dążeniu do wyróżnienia się. I być może właśnie w tym sensie jest architekturą bez architekta.

EN

The term vernacular referring to art and architecture was used for the first time in England in the middle of the nineteenth century. Numerous definitions have been created since the first Conference on Vernacular Architecture in Plovdiv in 1975. Still none of them defines the term utterly. Discrepancies in its interpretations could also be seen in attempts to translate the term coined in English and deriving from Latin. The right meaning of the term vernacular architecture shall be searched in its linguistics – etymology and semantics. In some works on vernacular architecture there are references to a word derivation - the primary Latin term verna. The word describes a slave born in a house of their master – well-known, familiar to all household members, trustworthy, close, but at the same time meaningless (faceless), withdrawn, ‘invisible’, someone who belongs in fact neither to the household nor to the family. One might say vernacular architecture does not look up to itself in the mirror; its attribute is self-unconsciousness. Architecture remains vernacular – anonymous, day-to-day, satisfying the most basic needs, becoming increasingly better with generations in models recognisable by their users – as long as it is not tempted by interpreting sophisticated, modern models of monumental architecture; as long as it does not compete to be distinctive. And maybe therefore in this regard it is architecture without an architect.

3

Jak dostosowywać budynki drewniane do przepisów pożarowych?

Żmijewski T.

Budownictwo i Architektura

|

2015

|

Vol. 14, nr 4

183--188

PL

W artykule zaprezentowano możliwości dostosowania budynków do przepisów przeciwpożarowych ze względu na odporność ogniową. Przedstawione możliwości są przykładowymi rozwiązaniami wpływającymi na zwiększenie wytrzymałości pożarowej drewnianych elementów obiektów. Są to elementy czynnej i biernej ochrony pożarowej, które w różny sposób ingerują w strukturę budynku.

EN

The article presents the possibility of adapting the buildings to fire regulations due to fire resistance. The possibilities are examples of solutions that affect increase the strength of the fire wood elements objects. These are the elements of active and passive fire protection in various ways interfere with the structure of the building.

4

Methodology for a contemporary country house design process exemplified on the basis of modern reinterpretation of an umgebinde house

Gaczkowska A.

Architecture Civil Engineering Environment

|

2012

|

Vol. 5, no. 2

5-12

EN

The paper discusses the problem of re-urbanization of a former coal mine spoil tip that buried Wigancice Żytawskie [1] - an urban outset built of unique umgebinde wooden structures. The main challenge in recreating the concept of the aforementioned village was creating a continuum between yearlong building tradition in the region and contemporary housing needs. Given the fact, that basic structure for a small town is a house, after a thorough study of the historical umgebinde houses in the area, some general ideas concerning such urbanization have been developed. Consequently, design solutions exemplified in this paper have pointed the direction for further development of this village by illustrating the scope of inspiration that may be drawn from historical architecture of the studied region. The study may not only provide solid background for practical decisions concerning re-urbanization of the former coal mine spoil tip in Worek Turoszowski, Poland, but also become a voice in the discussion upon the need for finding an appropriate continuation for regional architecture. Specific technologies and constructions should be used when introducing new houses in the closest vicinity.

PL

Studia nad domami przysłupowymi oraz projekt przykładowego domu przytoczony w artykule są punktem wyjściowym do dalszych badań nad kierunkami rozwoju struktury zabudowy i dogęszczaniem tkanki mieszkaniowej polskiej części Umgebindeland'u. Rosnąca potrzeba nowych domów będzie zmuszała do poświęcania coraz większej uwagi temu zagadnieniu. Dla ludzi identyfikujących się z tym regionem, architektura inspirowana domami przysłupowymi może stać się sposobem na kontynuowanie tradycji we współczesnej, bardziej przystępnej formie. Konsekwentnie - metodologia poszukiwania współczesnej formy tradycyjnego regionalnego domu wiejskiego zaprezentowana w artykule może z powodzeniem zostać wykorzystana podczas projektowania współczesnych domów dla innych regionów w Polsce. Charakterystyczne cechy tradycyjnego budownictwa wiejskiego są niezastąpionym źródłem inspiracji dla współczesnej architektury mieszkaniowej, która dzięki odpowiedzi na aktualne potrzeby, pozwoli mieszkańcom jeszcze silniej identyfikować ich regionem.