Wyniki wyszukiwania - BazTech

1

Types of housing estate – German nomenclature and systematics on the example of Wałbrzych agglomeration settlements

Ludwig Bogna

Technical Transactions

|

2020

|

Vol. 117, iss. 1

art. no. e2020019

EN

The term housing estate ( Wohnsiedlung, osiedle mieszkaniowe) appeared in the press and professional literature at the beginning of 20th century. Analysis of the German terms, initially of a cultural and geographical nature, used then in the emerging professional architecture-related language, reveals what factors were considered to be the most important in deciding on the characteristic traits of the housing development. In most cases, the nomenclature and typology were based on experience from Berlin and the largest German cities. The local specificity based on research into the characteristics of an ‘experimental’ region (i.e. the developing Wałbrzych (Waldenburg) agglomeration) may highlight not only issues related to the perception of the terms of housing estate types but also their design solutions, and in some cases, also the origins of new architectural concepts.

PL

Termin osiedle mieszkaniowe (ang. housing estate, niem. Wohnsiedlung) pojawił się w prasie i literaturze fachowej na przełomie XIX i XX w. Przyglądając się stosowanym w języku niemieckim nazwom, początkowo o charakterze kulturowym i geograficznym, a następnie w powstającym języku fachowym – architektonicznym, można zauważyć, jakie czynniki uznawano za najistotniejsze w stanowieniu o charakterze zabudowy. W większości wypadków nazewnictwo i typologia były oparte o doświadczenia z Berlina i największych miast niemieckich. Specyfika lokalna oparta o badania na podstawie charakterystycznego regionu „doświadczalnego”, jakim była rozwijająca się aglomeracja wałbrzyska, mogą naświetlić kwestie recepcji nazw typów osiedli, ale i ich rozwiązań projektowych, a w pewnych wypadkach także genezy nowych koncepcji architektonicznych.

2

Najmniejsze osiedla projektu Ernsta Maya. Jak stworzyć kameralny zespół mieszkaniowy

Ludwig B.

Architectus

|

2013

|

Nr 1(33)

19--36

PL

W pejzażu przedmieść miast i miasteczek dolnośląskich można zaobserwować wyróżniającą się grupę zespołów budynków mieszkalnych. Małe par terowe, czasem piętrowe domy jednorodzinne lub kilkurodzinne, o skromnej architekturze nawiązującej do form lokalnego klasycyzmu, tworzą zwykle urozmaicone układy ulic i placów. Wszystkie te zespoły mieszkaniowe powstały w wyniku działalności dwóch spółek budowlanych „Schlesische Landgesellschaft” i „Schlesisches Heim” („Schlesische Heimstätte”) w stosunkowo krótkim okresie ich działalności w pierwszych latach po pierwszej wojnie światowej, kiedy kierownikiem architektonicznym obydwu pozostawał Ernst May. Stanowią przykład bardzo ciekawej próby rozwiązania problemu mieszkaniowego, swoistej alternatywy dla rozbudowy miast. Najmniejsze z nich to najlepsze przykłady realizacji idei architektonicznej i urbanistycznej tzw. małych osiedli (Kleinsiedlung). Były to pierwsze kroki na drodze kształtowania teorii i praktyki projektowania osiedli zabudowy jednorodzinnej. Podczas całej działalności „Schlesische Heimstätte” zajmowała się wznoszeniem małych osiedli i ten aspekt prac, zgodny zresztą z dyrektywami państwowymi, traktowano jako podstawowy. Małe osiedla, w zależności od podejmowanych zleceń, miały różną funkcję. Były to więc osiedla rolnicze (Dobroszyce, Czarne, Nowy Folwark k. Jelcza), półrolnicze na peryferiach miast (Brzeg Dolny, Ząbkowice Śląskie, osiedla w gminach podwrocławskich), osiedla robotnicze przy kopalniach i zakładach przemysłowych oraz kolei (Stary Lesieniec, Małujowice, Oleśnica, Dzierżoniów, Nowa Ruda, Chojnów, Prudnik). Również w projekty rozbudowy miast wprowadzano układy tzw. małych osiedli (Radków, Niemcza, Lądek-Zdrój, Kluczbork). W zależności od wielkości terenu, jego ukształtowania i sąsiedniej zabudowy otrzymywały różną kompozycję urbanistyczną i dostosowane do niej rozwiązania architektoniczne budynków. Początkowo w architekturze domków i rozwiązaniach urbanistycznych duże znaczenie miały jeszcze zasady projektowania dziedziczone po secesji oraz regionalizm, z czasem coraz większą rolę odgrywały reguły funkcjonalizmu. Małe osiedla okresu międzywojennego na Dolnym Śląsku należą zapewne do jednych z ciekawszych przykładów rozwiązań zespołów mieszkaniowych. Najbardziej charakterystyczną ich cechą, która stanowi o szczególnym uroku, jest ukształtowanie niewielkich wnętrz urbanistycznych – placyków, zakoli ulicznych czy małych skwerów. Wszystkie te rozwiązania stanowią do dziś godne powielenia pomysły przy projektowaniu architektury i urbanistyki osiedli mieszkaniowych.

EN

In the scenery of the suburbs of Lower Silesian cities and small towns we can observe a distinctive group of complexes of residential buildings. Small ground-floor or sometimes storied one-family or two-family houses with modest architecture that relates to forms of local classicism usually produce diverse systems of streets and squares. All these housing complexes came into being as a result of activities of two construction companies called “Schlesische Landgesellschaft” and “Schlesisches Heim” (“Schlesische Heimstätte”) within a relatively short time just after the end of the World War I when Ernst May worked as an architectural manager of both of these firms. They constitute an example of a very interesting solution to the housing problem and a specific alternative for development of cities. The housing estates which are the smallest ones constitute the best examples of implementing architectural and urban ideas of the so called small housing estates (Kleinsiedlung). They represented the first steps in the formation of the theory and practice of designing single-family housing estates. “Schlesische Heimstätte” during its whole activity dealt with construction of small housing estates and this aspect of its activity, in accordance with the government directives, was treated as fundamental. Small housing estates, depending on accepted orders, had different functions. Thus, they were agricultural housing estates (Dobroszyce, Czarne, Nowy Folwark near Jelcz), semi-agricultural housing estates on the outskirts of towns (Brzeg Dolny, Ząbkowice Śląskie, housing estates in the areas around Wrocław), workers’ estates near coalmines and factories as well as near railways (Stary Lesieniec, Małujowice, Oleśnica, Dzierżoniów, Nowa Ruda, Chojnów, Prudnik). Systems of the so called small housing estates were also introduced into the extensive development designs (Radków, Niemcza, Lądek-Zdrój, Kluczbork). Depending on a given area, type of terrain and adjoining developments, the urban arrangement of these estates differed and consequently various architectural solutions of buildings were employed. In the process of designing houses and applying urban solutions, principles of design inherited from Art Nouveau and regionalism were initially very important; however, with time, rules of functionalism played a more significant role. Small housing estates of the interwar period in Lower Silesia are certainly one of the most interesting examples of solutions of residential complexes. Their most characteristic feature, which adds to their particular charm, is the way of arranging their small urban interiors such as various small squares or street bends. All these solutions still remain as the ideas which are really worth imitating when designing architecture and urbanism of housing estates up to the present.

3

Ochrona wartości krajobrazowych w projektach osiedli autorstwa spółki "Schlesisches Heim" pod kierunkiem Ernsta Maya na Dolnym Śląsku

Ludwig B.

Kwartalnik Architektury i Urbanistyki

|

2011

|

T. 56, z. 2

3-22

PL

Pierwsza faza modernizmu jako nowego prądu architektonicznego była jeszcze silnie związana z koncepcjami, które po raz pierwszy pojawiły się w okresie secesji. Miała jednak odmienne źródła inspiracji, nadawała nowe interpretacje formalne, zarówno urbanistyczne, jak i architektoniczne. Jedną z istotniejszych podstaw ideowych był postulat ochrony krajobrazu i jego wartości przyrodniczych i kulturowych. Wśród osiedli kształtowanych zgodnie z tymi zasadami wyróżniające się miejsce zajmują powstałe na Dolnym Śląsku w pierwszych latach po pierwszej wojnie światowej, głównie za sprawą ich głównego projektanta i koordynatora większości akcji budowlanych - Ernsta Maya. Po pierwszej wojnie światowej w Niemczech głód mieszkań spowodowany zniszczeniami wojennymi oraz rozwojem przemysłu przybrał niespotykane rozmiary. Powstała sytuacja po wojnie polityczna umożliwiała rozwiązanie tego problemu. Już w 1918 r. Landtag wprowadził prawo powołujące spółdzielnie gminne pod kontrolą ośrodków regionalnych. W lipcu 1919 roku powołano na Śląsku spółkę "Schlesisches Heim", która rozpoczęła swą działalność u boku "Schlesische Landgesellschaft", pod tym samym zarządem Ernsta Koepplela i kierownictwem budowlano-architektonicznym Ernsta Maya. Celem działalności spółki było wznoszenie tanich, małych domków dla robotników i drobnych urzędników na osiedlach podmiejskich oraz budowanie na obrzeżach miast i wsi osiedli o charakterze wiejskim. Decydującym czynnikiem przy wyborze rodzaju zabudowy były założenia socjologiczne. Splatały się one z zasadami poszanowania lokalnego krajobrazu, zarówno urbanistycznego jak i przyrodniczego. May opowiadał się zasadniczo za osiedlami pod- i zamiejskimi. Dla takich przewidywał strukturę i układy nawiązujące do rozwiązań w tradycyjnych wsiach dolnośląskich. Najprostsze układy były rodzajem rozbudowy miast lub wsi w otaczający je zwykle krajobraz rolniczy, wręcz spontaniczną metodą, jaką od wieków stosowano budując przedmieścia i zakładając oraz rozwijając wsie (wsie ulicowe, łańcuchowe). Swoistą odmianą było stosowanie nanizanych na szkielet głównej ulicy gniazd zabudowy. Podobne znaczenie miały małe prostokątne place lub poszerzenia uliczne wyróżnione w ulicowym układzie osiedli. Układy urbanistyczne tych założeń nie były wzorowane na miasteczkach z rynkami. Miały wyglądać podobnie jak wioski owalnicowe z gminnym pastwiskiem pośrodku, najmniejsze być może wzorowane były na rozbudowanych zagrodach wieśniaczych lub zespołach folwarcznych. Nieliczne są przykłady zespołów dostosowujących się do zabudowy kwartałowej miasta. Secesyjne idee bliskie koncepcjom Unwina, polegające na szacunku dla przeszłości i inspiracji wzorami architektury średniowiecznej i formami ludowymi, zaowocowały w pracach architektonicznych Maya swoistym regionalizmem. Odrzucając z roli wzorców blisko powiązane z nurtem historyzmu, a przez to "miejskie" w swym obrazie budynki z poprzedzającego okresu, May kierował uwagę na najliczniej w tym czasie obecne na wsi śląskiej domy klasycystyczne, czasem nawet późnobarokowe. Badania dotyczyły kształtu dachu, projektowania poddasza, kształtowania facjatek i lukarn w połaciach dachu. Te elementy formowały całą bryłę obiektów. Także drobne elementy architektoniczne - gzymsy opaski okienne i drzwiowe, kształt naświetli czerpane były z podobnych wzorów. Projektowanie architektury i urbanistyki osiedli opierano na studiach miejscowej zabudowy. W opracowaniach zaznaczało się poszanowanie lokalnego krajobrazu przyrodniczego i kulturowego. Poszukując inspiracji w najbliższym otoczeniu projektowanego obszaru, starano się odczytywać reguły rządzące przyrodą i miejscową społecznością.

EN

The first phase of the modernism as the new architectural current was still strongly linked to the concepts, which first appeared in the period of the secession. However, it had the different sources of inspiration and gave the new formal interpretations, both in town planning and architecture. One of the more important attitude was the idea of the protection of landscape in its natural and cultural values. Among the housing estates constructed in accordance with these principles distinguishing place occupy these ones from Lower Silesian region built in the first years after the first world war, thanks to their designer and coordinator of the majority of the processes of construction - Ernst May. After the first world war in Germany a hunger for dwellings due to the damage of war and the development of the industry has become an unprecedented dimensions. At the same time, the political situation changed to allow the solution to this problem. Already in 1918, the Landtag introduced the right of nominating the communal cooperatives under the control of the regional centers. The company "Schlesisches Heim" was found in Silesia in July 1919. It started its activities by side "Schlesische Landgesellschaft", under the same direction of Koepplel and the architectural management of Ernst May. The main purpose of the activities of the company was the construction of cheap, small houses for workers and clerks on the outskirts of towns as suburban and semirural settlements. A decisive factor in the choice of type of buildings was inherently sociological. It connected smoothly with the principles of respect for the local landscape, both natural and culture. May chose essentially suburban and out of town housing estates. For such foresaw the structure referring to solutions in traditional silesian villages. The simplest systems were kind of expansion of cities or villages in the surrounding agricultural landscape, which over the centuries were building suburbs and founded and expanded the villages (street-villages, chain-villages). The specific solution of it was application on main street enclosures of buildings. The similar character had small squares or broaden of the street highlighted in layout of streets. The urban structure of these housing estates was not modeled on the small towns with market-squares. They had to look like the villages with central pasture, the smallest, probably, should remind local farm. The secession ideas similar to the conceptions of Unwin, based on the respect for the past and the inspiration of medieval and folk architecture, resulted in the architectural work of May as a kind of regionalism. Discarding the role of examples buildings from the preceding period, closely related with "classic" stiles, and by this "urban" in his image, May directed the attention to the most numerous at the Silesian village classicist homes and sometimes even from late Baroque period. The studies related to the shape of the roof, a design of attics and garrets. These items formed the entire geometry of objects. Also minor architectural form like cornices derived from the similar inspirations. The process of designing of architecture and town planning of housing estates based on studies of character of local settlements, the local landscape natural and cultural. May derived inspiration in the immediate vicinity of the proposed area, from the rules governing the nature and the local community.

4

Megaforma jako miejski krajobraz

Frampton K.

Czasopismo Techniczne. Architektura

|

2008

|

R. 105, z. 6-A

57-62

EN

The new century full of monumental projects has begun. It is worth to remind this text written when the past century was drawing to a close, leaving us a lack of responsibility of giving shape to the urban environment. In the discourse on the difficulties we have to overcome today in architecture and urban planning, there is the aspect of scale and role of marking a place that are particulary taken in consideration. Elements that are still available in architecture.

PL

Zaczął się już nowy wiek, obfitując w liczne monumentalne realizacje. Warto więc może przypomnieć ten tekst, napisany jeszcze przed końcem ubiegłego stulecia, które pozostawiło po sobie niedostatek odpowiedzialności za kształtowanie miejskiego środowiska. W rozważaniach nad trudnościami, jakie stoją obecnie przed architekturą i urbanistyką, powraca aspekt skali i rola samego aktu oznaczania miejsca. Elementów, które wciąż pozostają w dyspozycji architektury.